Cùng với những khu thành cổ trên khắp nước được khai quật, khảo cứu, phế tích Dương Kinh của nhà Mạc tại vùng đất Cổ Trai, xã Ngũ Đoan, huyện Kiến Thụy, Hải Phòng gần đây được dư luận rất quan tâm. Với khoảng 370 ha, những kết quả nghiên cứu đã đưa ra minh chứng sống về kinh đô thứ hai của một triều đại gây khá nhiều tranh cãi. SGGP đã có cuộc trò chuyện với GS Trần Quốc Vượng, một trong những người tiên phong khẳng định vị thế của triều Mạc trong lịch sử Việt Nam.
- Thưa Giáo sư, sau khi lên ngôi vào năm 1527, Mạc Đăng Dung vẫn tiếp tục đóng đô ở Thăng Long. Vậy thành Dương Kinh được xây dựng có ý nghĩa ra sao? - Dương Kinh được nhà Mạc xây dựng sau năm 1527. Đây là quê hương của Mạc Đăng Dung. Theo thông lệ, mỗi vị vua lên ngôi đều đóng đô ở vùng đất “thế rồng bay”. Tuy nhiên ai cũng nhớ về nơi chôn nhau cắt rốn của mình. Mạc Đăng Dung không nằm ngoài quy luật tình cảm đó. Ngay sau khi lên ngôi, ông tiến hành ngay việc xây dựng Dương Kinh. Và thế là từ một làng đánh cá, khu vực này đã thành kinh đô thứ hai của nhà Mạc với mô hình giống như Kinh đô Thăng Long. Dương Kinh được xây dựng rất đàng hoàng, có điện Hưng Quốc, điện Tường Quang, điện Phúc Huy…
Một góc phát lộ của Dương Kinh. Ảnh:T.L. |
Tất nhiên là không thể lớn và đồ sộ bằng Thăng Long được. Dương Kinh gần biển và được bao bọc giữa hai dòng sông Đa Đô [phía Đông] và Văn Úc [phía Tây Nam]. Mỗi khi vua về Dương Kinh cũng có bộ Lễ đi theo và các hoạt động cũng diễn ra như ở Thăng Long… Năm 1533, Mạc Đăng Dung nhường ngôi cho Mạc Phúc Hải rồi lên ngôi Thượng Hoàng, rút về ở Dương Kinh.
- Dương Kinh đã tồn tại được bao lâu? Phải chăng, sau khi đánh bại nhà Mạc, nhà Lê-Trịnh đã san phẳng khu thành quách này?- Năm 1592, khi Trịnh Tùng đuổi được Mạc Mậu Hợp ra khỏi Thăng Long, liền dẫn quân thẳng xuống Dương Kinh. Và ngay sau đó, toàn bộ thành quách, kiến trúc của Dương Kinh bị san phẳng. Đó cũng là mặt hạn chế của các triều đại phong kiến Việt Nam. Triều đại sau, luôn tàn phá những gì của triều đại trước dựng lên. Tuy nhiên, công việc khai quật, khảo cổ đã chứng minh sự tồn tại của Dương Kinh. Đó là dấu tích của các khu cung điện, tường thành rất rõ ràng. Tuy nhiên, đến thời điểm này, những công trình hoặc hiện vật giá trị nhất của Dương Kinh chính là hệ thống tượng, bia đá của hoàng tộc nhà Mạc được lưu giữ tại những ngôi chùa, đền miếu trong vùng.
- Quy mô lớn, gần sát và hướng ra biển là một hiện tượng lạ so với những kiến trúc truyền thống của người Việt. Ôâng có thể lý giải vấn đề này của Dương Kinh như thế nào?- Theo sử sách, vào cuối thế kỷ 15, đầu thế kỷ 16 dưới thời cai trị của Lê sơ, chính quyền mục nát, nhân dân cơ cực và đòi hỏi cần phải có người thay thế ổn định tình hình đất nước. Trong tình thế đất nước rối ren như vậy, Mạc Đăng Dung “cướp ngôi”, thiết lập triều Mạc. Sau khi lên ngôi, Mặc Đăng Dung đã chấm dứt thời kỳ “ức thương”, mở rộng giao thương với nước ngoài. Ông đề cao hoạt động thương mại, và thực sự đã có nhiều chính sách mới mẻ.
GSTrần Quốc Vượng. |
Minh chứng cụ thể là đồ gốm sứ trở thành mặt hàng được nhiều nước mua. Hiện nay đồ gốm sứ thời Mạc có mặt ở bảo tàng nhiều nước: Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc… Và con tàu đắm ở Cù Lao Chàm mới được tìm thấy có rất nhiều đồ gốm sứ thời này. Điều đáng nói là các sản phẩm gốm sứ thời Mạc đều có khắc tên người làm, địa chỉ xưởng sản xuất và nơi cung tiến.Tôi cho rằng, nếu nhà Mạc tiếp tục tồn tại và phát triển, Việt Nam đã có một cuộc cải cách giống như thời kỳ Minh Trị của Nhật Bản, nhưng từ rất sớm! Dương Kinh chính là sự thể hiện tư tưởng “hướng ngoại” của nhà Mạc.
- Những bí mật về Dương Kinh vẫn đang nằm sâu dưới lòng đất. Với con mắt của nhà nghiên cứu, ông có thể cho biết những giá trị đã tìm thấy trong đợt khai quật vừa rồi?- Có thể nói, nghiên cứu kiến trúc của Dương Kinh là một khó khăn đầy thách thức với các nhà nghiên cứu. Nguyên nhân là khi nhà Trịnh lên thống trị thiên hạ thì những giá trị vật thể của nhà Mạc hầu như bị phá bỏ. Song vẫn còn nhiều kỳ vọng để chúng ta có một kết luận đủ đầy về giai đoạn lịch sử này. Ngay từ đầu thập kỷ 60 của thế kỷ 20, giới khảo cổ học và mỹ thuật đã nhìn nhận khách quan về nhà Mạc.
Công việc khảo cổ, khai quật được tiến hành được vào những năm 80 của thế kỷ trước. Nhìn chung, nền và quy mô của các cung điện, thành lũy đã được các nhà khảo cổ xác định. Hiện nay, công tác nghiên cứu khu vực này vẫn đang được triển khai. Đến Dương Kinh hôm nay, chúng ta vẫn thấy nguyên vẹn tượng chân dung Mặc Đăng Dung và Hoàng hậu, các văn bia bằng đá, các chân cột đá có khắc hình cánh sen đặc trưng hoa văn thời Mạc…- Xin cảm ơn ông.
HIỀN THẢO [thực hiện]
| Tiến sĩ khảo cổ học Nguyễn Văn Sơn [Phó Chánh văn phòng UBND TP Hải Phòng]: Dương Kinh là thủ đô ven biển đầu tiên của Việt Nam“Di tích Dương Kinh nhà Mạc” là luận án Tiến sĩ do tôi bảo vệ năm 2001. Trong đó, tôi đặt ra 5 vấn đề chính: Dương Kinh là thủ đô ven biển đầu tiên của Việt Nam; nơi nội, ngoại thương phát triển; một vùng đất nông nghiệp trù phú. Dương Kinh là địa điểm thi cử; đề cao tính tự chủ, thương hiệu sản phẩm làm ra. Sắp tới, trên cơ sở luận án này, kết hợp cùng kết quả khai quật, tôi sẽ cho xuất bản một cuốn sách đề cập đầy đủ về những vấn đề xung quanh Kinh đô Dương Kinh”. |
Vương triều nhà Mạc bắt đầu khi Mạc Đăng Dung dẹp được các bè phái trong cung đình và ép vua Lê Cung Hoàng nhà Hậu Lê nhường ngôi vào tháng 6/1527. Vị Thái tổ sáng lập ra nhà Mạc được sinh thành ở đất Cổ Trai, huyện Nghi Dương, nay là huyện Kiến Thuỵ, thành phố Hải Phòng.
Năm 1529, Mạc Thái Tổ [Mạc Đăng Dung] nhường ngôi cho con trai cả là Mạc Đăng Doanh để về quê hương làm thái thượng hoàng. Ông cho xây dựng tại đây một kinh đô thứ hai là Dương Kinh, tồn tại song song với kinh thành Thăng Long.
TheoĐại Việt sử ký toàn thư, Đại Việt thông sử, Dương Kinh bao gồm quần thể kiến trúc cung điện, lầu các với quy mô trải rộng. Nơi đây có đồn binh, kho lương và một trường Quốc học song song với Quốc Tử Giám tại Thăng Long.
Khác với các cung điện ở Đình Bảng [Bắc Ninh]dưới thời Lý, Thiên Trường [Nam Định]dưới thời Trần, hay Lam Kinh [Thanh Hóa]thời Lê sơ vốn chủ yếu là nơi nghỉ ngơi, thờ tự của các vua chúa, hoàng tộc, Dương Kinh thời Mạc còn có vai trò như một trung tâm kinh tế, giao thương quan trọng nằm sát biển.
Nhà Mạc cho xây dựng tại đây những thương cảng như phố Lỗ Minh Thị, An Quý, Do Nha... Các nhà sử học ngày nay có chung nhận định, Dương Kinh thời Mạc không chỉ là kinh đô hướng biển mà còn là đô thị ven biển đầu tiên trong lịch sử Việt Nam.
Tồn tại 66 năm, thời vua Mạc Mậu Hợp do bị quân đội Lê - Trịnh đánh bại vào cuối năm 1592, nhà Mạc suy tàn.
Ngoài nhà Mạc, Hải Phòng còn là quê hương của nhiều danh nhân nổi tiếng như: nhạc sĩ Văn Cao; nhà văn Hoàng Ngọc Phách - tác giả tiểu thuyếtTố Tâm, được đánh giá là một trong những tiểu thuyết hiện đại đầu tiên của Việt Nam; nữ anh hùng liệt sĩ Hoàng Ngân...
>>Quay lại
Quỳnh Trang
Nhiều người thắc mắc Tỉnh nào Việt Nam là kinh đô của nhà Mạc? Bài viết hôm nay //chiasebaiviet.com/ sẽ giải đáp điều này.
Bài viết liên quan:
Đôi nét về nhà Mạc:
Nhà Mạc [chữ Hán: 莫朝 / Mạc triều] là triều đại quân chủ trong lịch sử Việt Nam, bắt đầu khi Mạc Đăng Dung, sau khi dẹp được các bè phái trong cung đình, đã ép vua Lê Cung Hoàng nhà Hậu Lê nhường ngôi tháng 6 năm 1527 và chấm dứt khi vua Mạc Mậu Hợp lập con trai là Mạc Toàn lên ngôi, bị quân đội Lê-Trịnh do Trịnh Tùng chỉ huy đánh bại vào cuối năm 1592 – Sau đó Mạc Toàn lên ngôi nhưng tại vị chỉ được 2 tháng, tổng cộng thời gian tồn tại chính thức của triều đại là gần 66 năm.
Tuy nhiên, giai đoạn sau đó hậu duệ nhà Mạc như Mạc Kính Chỉ, Mạc Kính Cung, Mạc Kính Khoan, Mạc Kính Vũ vẫn còn tiếp tục chống lại nhà Hậu Lê thời kỳ trung hưng đến tận năm 1677 tại khu vực Cao Bằng.
Thời kỳ 1533–1592 trong lịch sử Việt Nam còn được gọi là thời kỳ Nam – Bắc triều, do chính quyền nhà Mạc chỉ thực sự có quyền lực từ địa phận Ninh Bình ngày nay trở ra, còn từ Thanh Hóa trở vào là thế lực lấy danh nghĩa gây dựng lại nhà Lê từ năm 1533.
Kinh Đô của Nhà Mạc xưa hiện tại là ở tỉnh Tuyên Quang hay còn gọi chính xác là thành nhà Mạc, là một di tích lịch sử văn hóa ở thành phố Tuyên Quang, tỉnh Tuyên Quang, Việt Nam. Thành cổ Tuyên Quang là một trong số khá ít di tích còn lại của thời kỳ nhà Mạc trong lịch sử Việt Nam.
Tuyên Quang là một tỉnh thuộc vùng Đông Bắc Việt Nam.
Tỉnh có phía Bắc giáp tỉnh Hà Giang, phía Đông Bắc giáp Cao Bằng, phía Đông giáp Bắc Kạn và Thái Nguyên, phía Nam giáp Vĩnh Phúc, phía Tây-Nam giáp Phú Thọ, phía Tây giáp Yên Bái.
Tuyên Quang nằm ở trung tâm của lưu vực sông Lô. sông Gâm chảy qua tỉnh theo hướng Bắc-Nam và nhập vào sông Lô ở phía Tây Bắc huyện Yên Sơn chỗ giáp ranh giữa ba xã Phúc Ninh, Thắng Quân và Tân Long.
Tỉnh Tuyên Quang có 7 đơn vị hành chính cấp huyện, bao gồm 1 thành phố và 6 huyện với 138 đơn vị hành chính cấp xã, bao gồm 10 phường, 4 thị trấn và 124 xã.
Lịch sử Thành Nhà Mạc:
Thành nhà Mạc được xây dựng ở vị trí án ngữ giao thông đường thủy và đường bộ bên bờ sông Lô – Khu vực phát triển về thương nghiệp và các triều đại phong kiến. Từ thời nhà Lý đã đóng quân tại đây với tên gọi đồn Tam Kỳ [hay Tam Cờ].
Năm 1592, thời chiến tranh Lê-Mạc, quân Nam triều [nhà Lê trung hưng] do Trịnh Tùng chỉ huy tiến ra bắc đánh chiếm Thăng Long. Vua nhà Mạc là Mạc Mậu Hợp bị bắt và bị xử tử. Các quý tộc và quan lại rút về Cao Bằng. Để ngăn chặn quân nhà Lê, triều đình nhà Mạc đã cho xây dựng một tòa thành ở bên bờ sông Lô. Theo tương truyền, toàn bộ quá trình xây thành chỉ mất một đêm. Quân Mạc còn đắp trong thành một ngọn núi đất hơn 50m gọi là Thổ Sơn [núi Đất]. Tòa thành còn là nơi giành giật giữa quân đội nhà Lê và nhà Mạc trong nhiều năm mỗi khi các vua Mạc mở cuộc tiến công từ Cao Bằng xuống Thăng Long.
Thành cổ Tuyên Quang cũng chứng kiến nhiều sự kiện lịch sử quan trọng: cuộc chiến đấu của các dân tộc Kinh, Tày, Dao, Cao Lan chống Pháp năm 1884. Tháng 8 năm 1945, Giải phóng quân tiến công phát xít Nhật tại thị xã Tuyên Quang, bên cạnh thành cổ. Chỉ trong vài ngày, quân Nhật phải đầu hàng, bàn giao thị xã cho quân Giải phóng.
Ngày 20 tháng 3 năm 1961, lần đầu tiên kể từ khi Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa chuyển từ Thủ đô Kháng chiến [Tân Trào, Sơn Dương, Tuyên Quang] về Hà Nội, cán bộ, chiến sĩ, đồng bào các dân tộc tỉnh Tuyên Quang đã được đón Chủ tịch Hồ Chí Minh về thăm lại quê hương cách mạng Tuyên Quang. Chủ tịch nước đã có buổi nói chuyện với toàn thể nhân dân ở sân vận động phía bắc Thổ Sơn ngay trong thành cổ.
Năm 1991, di tích lịch sử văn hóa cấp Quốc gia thành nhà Mạc [hay còn gọi là thành Tuyên Quang] đã được Nhà nước công nhận.
Qua bài viết Tỉnh nào Việt Nam là kinh đô của nhà Mạc? của chúng tôi có giúp ích được gì cho các bạn không, cảm ơn đã theo dõi bài viết.
Nếu bạn đang có nhu cầu tìm mua thuốc có thể vào link Nhà thuốc Pharmacity Hoặc Nhà thuốc 365 Hoặc nếu cần mua các loại TPCN bảo vệ sức khoẻ có thể tìm các sản phẩm tốt tại Nhà thuốc Thân Thiện với giá cả vô cùng phải chăng. Đây được biết đến là 1 cửa hàng thuốc chất lượng và uy tín nhất hiện nay tại Việt Nam, cung cấp đầy đủ các loại thuốc có nguồn gốc rõ ràng. Hoặc có thể tải app TAPTAP để có thể mua các sản phẩm thuốc - TPCN hỗ trợ của Nhà Thuốc Long Châu một cách dễ dàng hơn giúp ích cho sức khỏe của bạn. Việc tải app và chỉ cần SDT sẽ tạo được tài khoản nhanh chóng và sau đó bạn có thể mua hàng và tích điểm trên app này.
Link tải Android [sangsung, xiaomi, oppo]: //shorten.asia/Jbmjn8Up
Link tải IOS [Iphone]: //shorten.asia/EVBQ8pBW