Giản dị trong đời sống anh hùng cách mạng

Phạm Văn Đồng [1906 - 2000]

Vài nét về Phạm Văn Đồng:

• Phạm Văn Đồng [1906 - 2000], quê ở xã Đức Tân, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi.
  
• Là nhà cách mạng nổi tiếng và nhà văn hóa lớn.
• Ông có nhiều công trình, bài nói và viết về văn hóa, văn nghệ, về Chủ tịch Hồ Chí Minh và các danh nhân văn hóa của dân tộc.
• Những tác phẩm của ông lôi cuốn người đọc bằng tư tưởng sâu sắc và giản dị, tình cảm sôi nổi, lời văn trong sáng, hấp dẫn.

Tác phẩm

Xuất xứ

Trích từ bài "Chủ tịch Hồ Chí Minh, tinh hoa và khí phách của dân tộc, lương tâm của thời đại" - diễn văn trong Lễ kỉ niệm 80 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh [1970]

Thể loại

Nghị luận xã hội

Vấn đề nghị luận

Đức tính giản dị của Bác Hồ

Luận điểm trung tâm

Sự nhất quán về lối sống giản dị của Bác trong cuộc đời hoạt động chính trị và cuộc sống đời thường của Bác.

Bố cục

Vì đây là một đoạn trích nên không có đủ các thành phần trong bố cục thông thường của một bài văn nghị luận. Cụ thể:

• Phần 1 [từ đầu đến "thanh bạch, tuyệt đẹp"]: Sự nhất quán giữa cuộc đời cách mạng và cuộc sống thanh bạch, giản dị của Bác
  
• Phần 2 [còn lại]: Những biểu hiện cụ thể về đức tính giản dị của Bác
  

NỘI DUNG [edit]

1. Sự nhất quán giữa cuộc đời cách mạng và cuộc sống giản dị, khiêm tốn của Bác

• Sự đối lập giữa cuộc đời và phong cách sống của Bác nhưng lại vô cùng nhất quán:

         - Bác Hồ là bậc vĩ nhân lỗi lạc, phi thường: là người ra đi tìm đường cứu nước, lãnh đạo nhân dân ta đứng lên giành độc lập, tự do hạnh phúc. Tuy nhiên, Bác cũng là một người rất bình thường với đức tính giản dị, khiêm tốn.

         - Cuộc đời đầy sóng gió, đi nhiều nơi trên thế giới và trong nước trong suốt 60 năm nhưng vẫn giữ nguyên phẩm chất: vì dân, vì nước, vì sự nghiệp lớn, trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp.

Qua đó, tác giả ngợi ca cuộc đời và phong cách sống cao đẹp của Bác.

2. Những biểu hiện cụ thể về đức tính giản dị của Bác

                  + Bữa cơm chỉ có vài ba món rất giản đơn, Bác không bao giờ để rơi vãi cơm khi ăn, rửa bát sạch sẽ, thức ăn còn lại được sắp xếp tươm tất.

                  + Cái nhà sàn của Bác vẻn vẹn chỉ có vài ba phòng nhưng luôn lộng gió, ánh sáng và phảng phất hương thơm của hoa vườn.

                  + Bác suốt đời làm việc, suốt ngày làm việc từ việc rất lớn như cứu nước, cứu dân đến việc rất nhỏ là trồng cây trong vườn; việc gì làm được Bác đều tự làm không cần người giúp.

                  + Viết thư cho một đồng chí.

                  + Nói chuyện với các cháu miền Nam.

                  + Đi thăm nhà tập thể của công nhân.

Ta thấy, Bác luôn thể hiện sự quan tâm, trân trọng và yêu quý tất cả mọi người.

* Cách lập luận sau phần chứng minh

Sau khi đưa ra những luận cứ toàn diện; dẫn chứng phong phú, cụ thể, xác thực để chứng minh cho sự giản dị của Bác trong ăn, ở, lối sống và làm việc; người viết đã tập trung giải thích và bình luận về phẩm chất giản dị của Bác.

         - Sự giản dị của Bác không phải là lối sống khắc khổ của nhà tu hành hay hiền triết thuở xưa.

         - Sự giản dị về đời sống vật chất là bởi Bác sống "phong phú đời sống và cuộc đấu tranh gian khổ và ác liệt của quần chúng". Sự giản dị về vật chất càng làm nổi bật sự phong phú về đời sống tinh thần, tâm hồn, tình cảm của Bác.

         - Đó thực sự là một đời sống văn minh mà Bác Hồ nêu gương sáng.

•  Giản dị trong cách nói và viết:
  

         - Bác đưa ra những chân lí giản dị, sâu sắc:

               + "Không có gì quý hơn độc lập, tự do"

               + "Nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một, sông có thể cạn, núi có thể mòn, song chân lí ấy không bao giờ thay đổi"...

Đây là những câu nói nổi tiếng, ngắn gọn, dễ thuộc, dễ nhớ; mọi người dân đều biết, thuộc và hiểu.

         - Sau khi đưa ra những câu nói nổi tiếng, tác giả đã đưa bình luận về cách nói giản dị đó: "Những chân lý giản dị mà sâu sắc đó lúc thâm nhập vào quả tim và bộ óc của hàng triệu con người đang chờ đợi nó, thì đó là sức mạnh vô địch, đó là chủ nghĩa anh hùng cách mạng".

=> Đề cao sức mạnh phi thường của lối nói giản dị mà sâu sắc của Bác, đó là sức mạnh khơi dậy lòng yêu nước, ý chí cách mạng trong quần chúng nhân dân.

ĐẶC SẮC NGHỆ THUẬT [edit]

• Trình tự lập luận hợp lí: tác giả đưa ra luận điểm về sự nhất quán giữa cuộc đời, sự nghiệp và đời sống của Bác; sau đó là chứng minh sự giản dị của Bác ở bữa ăn, căn nhà, lối sống bằng các chứng cứ cụ thể, rõ ràng, xác thực
• Luận điểm ngắn gọn, tập trung; Luận cứ xác đáng, toàn diện; dẫn chứng phong phú, cụ thể, xác thực.
• Tư tưởng, giá trị của bài văn còn được thể hiện rõ ràng và sâu sắc hơn qua sự kết hợp phương pháp nghị luận chứng minh với các phương pháp, biện pháp khác như giải thích, nêu vấn đề và lật lại vấn đề.