Kỷ niệm 97 năm Ngày báo chí Cách mạng Việt Nam [21/6/1925 - 21/6/2022]
[Baoquangngai.vn]- Trong hành trình đi tìm đường cứu nước, vào giữa năm 1925, lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc đặt chân đến Quảng Châu [Trung Quốc]. Tại đây, Người thành lập một tổ chức cách mạng với tên gọi ban đầu là Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Cùng với việc mở các lớp huấn luyện, tổ chức kết nạp hội viên, Nguyễn Ái Quốc chủ trương xuất bản một tờ báo để tuyên truyền, vận động cách mạng, lấy tên là báo Thanh Niên. Ngày 21/6/1925, báo Thanh Niên ra số đầu tiên, khởi đầu dòng báo chí cách mạng Việt Nam.
| Chủ tịch Hồ Chí Minh - Người sáng lập nền báo chí cách mạng Việt Nam. |
Về hình thức, măng sét báo Thanh Niên in trên đầu trang 1, chạy từ trái sang phải vẽ ngôi sao năm cánh, bên trong ngôi sao viết số báo, tiếp đó là hai chữ Thanh Niên. Toàn bộ các trang báo được viết trên giấy sáp bằng bút thép. Báo thường có 2 trang, có số 4-5 trang, khổ trung bình 18x24cm. Báo in xong phần lớn được gửi về Việt Nam theo đường dây bí mật, còn lại được gửi đến các tổ chức của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ở Thái Lan, Trung Quốc, người Việt yêu nước tại Pháp và Quốc tế Cộng sản.
Về nội dung, thời kỳ thứ nhất, trong 88 số đầu [do lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trực tiếp chỉ đạo], báo Thanh Niên đề cập đến các vấn đề: Mâu thuẫn giữa Việt Nam với Pháp, giữa các dân tộc thuộc địa với chủ nghĩa đế quốc nói chung; Xác định lực lượng cách mạng là toàn dân, lấy công-nông làm nền tảng; Nhận rõ con đường cách mạng, người cách mạng phải biết hy sinh vì sự nghiệp cách mạng và có phương pháp cách mạng đúng; Cần có Đảng Cộng sản lãnh đạo cách mạng và tổ chức quần chúng cách mạng, đặc biệt là tổ chức công nhân; Nghiên cứu kinh nghiệm cách mạng các nước, khẳng định cách mạng Việt Nam đi theo con đường cách mạng vô sản thì mới giành được thắng lợi. Báo Thanh Niên ở thời kỳ thứ hai, từ số 89 trở đi, về tôn chỉ, mục đích, phong cách, thể loại, cách trình bày được kế tục, duy trì và phát triển. Tuy nhiên, nếu ở thời kỳ đầu, công tác biên tập, in và phát hành tương đối ổn định, không gặp nhiều trở ngại về cơ sở làm việc, kể cả tài chính, thì đến thời kỳ thứ hai do có bất lợi về tình hình chính trị, báo Thanh Niên phải chuyển vào bí mật, thường di động, phân tán, tài chính và vật liệu in có nhiều khó khăn. Đến cuối năm 1929 báo Thanh Niên ngừng xuất bản.
Sự xuất hiện của báo Thanh Niên đã góp phần quan trọng vào việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin vào Việt Nam, chuẩn bị các điều kiện về tư tưởng, lý luận và tổ chức cho việc hình thành chính đảng của giai cấp công nhân Việt Nam- Đảng Cộng sản Việt Nam vào mùa xuân năm 1930. Sự ra đời và hoạt động của báo Thanh Niên khiến chính phủ Pháp và chính quyền thuộc địa vô cùng lo lắng và tức tối. Nhà văn E.Cô-bê-lep trong tác phẩm “Đồng chí Hồ Chí Minh” đã viết: “Những kẻ cầm đầu chính quyền thuộc địa phải thừa nhận rằng những lời kêu gọi nồng nhiệt đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội của tờ báo cũng như việc vạch trần tội ác của bọn thực dân và bọn tay sai đã làm cho tờ báo phổ cập trong các giới tiến bộ ở Việt Nam.
Trong một báo cáo gửi lên toàn quyền Pháp ở Đông Dương có đoạn: Tờ báo do Nguyễn Ái Quốc lập ra không những được đọc ở Việt Nam mà còn được đọc ở nước ngoài, báo cũng thường được chép lại”. Nhận định về một bài đăng trên báo Thanh Niên số 61 ra ngày 18/9/1926 có tựa đề: “Chỉ có Đảng Cộng sản mới có thể đem lại cho nhân dân Việt Nam tự do, hạnh phúc”, nhà văn E.Cô-bê-lep viết: Bằng những chữ ấy, các hội viên Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên và nhà lãnh đạo tư tưởng của Hội đã thể hiện không chỉ quan điểm chính trị và niềm tin cộng sản của mình. Trước hết, họ muốn nói rằng phong trào đấu tranh giải phóng dân tộc Việt Nam đang đứng ở ngưỡng cửa một thời kỳ mới về chất, rằng việc nhanh chóng thành lập đội tiên phong cách mạng chân chính- Đảng Cộng sản, là một yêu cầu tất yếu khách quan.
Sự xuất hiện của báo Thanh Niên lúc bấy giờ cũng được coi là một phương thức hoạt động hoàn toàn mới lạ. Bởi ở thời điểm đó, khi hình thành một tổ chức, người ta chỉ biết đến phương thức tuyên truyền miệng, chưa ai nghĩ đến việc xuất bản báo chí để làm công cụ tuyên truyền. Sau báo Thanh Niên mở đường, Nguyễn Ái Quốc lập ra báo Kông Nông [1926], báo Lính Kách Mệnh [1927], chính thức khơi dòng chảy của nền báo chí cách mạng Viêt. Theo sách “55 năm Hội Nhà báo Việt Nam”, từ năm 1925 đến 1930 đã có gần 40 tờ báo của các tổ chức cộng sản được xuất bản và phát hành bí mật. Đến năm 1930, sau khi Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời thì Tạp chí Đỏ và Báo Tranh Đấu được xuất bản để thay thế cho tất cả các tờ báo của các tổ chức cộng sản đã ra trước đó [Tạp chí Đỏ số 01 ra ngày 5/8/1930, Báo Tranh Đấu số 01 ra ngày 15/8/1930].
Để khẳng định vai trò và những đóng góp to lớn của báo chí đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc, theo đề nghị của Hội Nhà báo Việt Nam, ngày 2/5/1985, Ban Bí thư Trung ương Đảng ra Quyết định số 52/QĐ-TW lấy ngày 21/6 hàng năm là “Ngày báo chí Việt Nam” [hiện nay được gọi đầy đủ hơn là “Ngày báo chí cách mạng Việt Nam”]. Ý nghĩa của Ngày báo chí Việt Nam được Ban Bí thư nêu rõ: “Ngày báo chí Việt Nam là dịp để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với báo chí, đề cao vai trò của báo chí trong xã hội, nêu cao trách nhiệm của các nhà báo, tăng cường quan hệ giữa báo chí và bạn đọc… Thông qua “Ngày báo chí Việt Nam”, các nhà báo cùng toàn Đảng, toàn dân đẩy mạnh hơn nữa sự phát triển của báo chí, khiến cho báo chí có thể phục vụ đắc lực sự nghiệp xây dựng thành công chủ nghĩa xã hội và bảo vệ vững chắc Tổ quốc xã hội chủ nghĩa”.
Tại cuộc mít tinh trọng thể kỷ niệm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam đầu tiên [21/6/1985], đồng chí Trường Chinh, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Hội đồng Nhà nước đã gửi thư chúc mừng. Bức thư có đoạn: “Trong mấy chục năm qua, dưới sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng, báo chí cách mạng nước ta phát triển mạnh mẽ và có những cống hiến to lớn đối với sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta. Những người làm báo, chiến sĩ trên mặt trận tư tưởng, đã tỏ rõ phẩm chất cách mạng tốt đẹp của mình. Nhiều nhà báo đã hy sinh anh dũng vì sự nghiệp thiêng liêng giải phóng dân tộc, bảo vệ Tổ quốc. Báo chí Việt Nam xứng đáng là một bộ phận trong nền báo chí tiên phong của thời đại”.
Báo Thanh Niên khơi dòng báo chí cách mạng, một dòng báo chí đã có bề dày lịch sử 97 năm đồng hành cùng sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và dân tộc, dòng báo chí ấy đang hướng tới mục tiêu “xây dựng một nền báo chí giàu tính chiến đấu, nhân văn, chuyên nghiệp và hiện đại”.
HÀ MINH ĐÍCH
.
.
Cập nhật lúc: 06:10, 17/02/2022 [GMT+7]
Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên ra đời [6/1925] và sau đó là phong trào “Vô sản hóa” vào những năm 1928-1929 của hội viên Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã dẫn đến sự ra đời của ba tổ chức cộng sản ở đất nước ta: Đông Dương Cộng sản Đảng [6/1929], An Nam Cộng sản Đảng [8/1929], Đông Dương Cộng sản Liên đoàn [9/1929]. Đảng Cộng sản Việt Nam sau đó đã ra đời vào ngày 3/2/1930 từ sự hợp nhất ba tổ chức cộng sản này.
• SỰ RA ĐỜI CỦA HỘI VIỆT NAM CÁCH MẠNG THANH NIÊN
Vào tháng 6/1924 tại Đại hội V của Quốc tế Cộng sản, đồng chí Nguyễn Ái Quốc [Chủ tịch Hồ Chí Minh] được Quốc tế Cộng sản chỉ định vào Ban Chấp hành những người Cộng sản Châu Á phụ trách Bộ phương Đông và đặc trách Cục phương Nam. Khi tham gia Đại hội Quốc tế thanh niên cộng sản lần thứ IV tại Mátxcơva [Liên Xô] vào tháng 7/1924, Người đã chủ trì soạn thảo và trình bày tại Đại hội “Luận cương về thanh niên thuộc địa”, trong đó nêu lên yêu cầu cấp bách phải tổ chức, tập hợp lực lượng thanh niên cách mạng và hình thành các đoàn thể thanh niên, xây dựng các tổ chức thanh niên cộng sản ở thuộc địa.
Tiếp đó, Quốc tế Cộng sản đã cử đồng chí Nguyễn Ái Quốc tới Quảng Châu [Trung Quốc] công tác, nhằm xúc tiến mọi điều kiện để xây dựng một tổ chức cộng sản ở Đông Dương và giúp đỡ các đại biểu cách mạng ở các nước Đông Nam Á. Tháng 2/1925, Người mở lớp học chính trị đầu tiên tại Trung Quốc. Sau lớp học, Người chọn những thanh niên tích cực nhất để lập ra nhóm bí mật là Cộng sản Đoàn làm hạt nhân cho việc truyền bá chủ nghĩa Mác-Lênin về Việt Nam. Tháng 6/1925, Người lập ra tổ chức Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên với nòng cốt là Cộng sản Đoàn. Việc Cộng sản Đoàn làm nòng cốt cho Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên cho thấy đây là một tổ chức chính trị theo khuynh hướng vô sản và là bước quá độ, là hạt nhân chuẩn bị cho sự ra đời của một chính đảng cộng sản về sau. Do đó, Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã công bố Chương trình và Điều lệ, nói rõ mục đích làm cách mạng dân tộc để giành lấy độc lập dân tộc, sau làm cách mạng thế giới để đi đến xã hội cộng sản chủ nghĩa.
Đồng chí Nguyễn Ái Quốc còn ra báo Thanh niên làm cơ quan ngôn luận của Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên để truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin ở Việt Nam. Trong tác phẩm “Đường Kách mệnh” [1927], là tài liệu giảng dạy cho hội viên Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên, Người khẳng định: “Cách mệnh Nga dạy cho chúng ta rằng, muốn cách mệnh thành công thì phải dân chúng [công nông] làm gốc, phải có đảng vững bền, phải bền gan, phải hi sinh, phải thống nhất. Nói tóm lại là phải theo chủ nghĩa Mã Khắc Tư và Lênin” .
• VAI TRÒ CỦA PHONG TRÀO “VÔ SẢN HÓA”
Tại Đại hội lần thứ nhất Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ [tháng 9/1928], đồng chí Ngô Gia Tự đã nhận định: Cơ sở Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên đã rộng khắp toàn xứ nhưng số hội viên là công nhân - những hạt nhân tiên tiến lại chưa có nhiều. Bởi vậy, cần phải đưa các hội viên đi về xí nghiệp, hầm mỏ, bến cảng, đồn điền, nơi tập trung công nhân và là các yết hầu kinh tế để đẩy mạnh phong trào đấu tranh của công nhân, để rèn luyện mình thành người vô sản. Lý lẽ của đồng chí đã nhanh chóng thuyết phục được mọi người. Hội nghị đã quyết định thông qua chủ trương “Vô sản hóa”. Thực hiện chủ trương này, Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ đã phân công đồng chí Ngô Gia Tự và đồng chí Nguyễn Đức Cảnh đặc trách theo dõi và vận động công nhân toàn kỳ. Do đó, sau hội nghị, đông đảo hội viên Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ tỏa đi “Vô sản hóa” khắp các cơ sở công nghiệp trong toàn xứ. Bản thân đồng chí Ngô Gia tự đi “Vô sản hóa” ở Nhà máy xe lửa Gia Lâm [Hà Nội].
Cuối tháng 3/1929, tại số nhà 5D, phố Hàm Long, Hà Nội, Chi bộ Cộng sản đầu tiên trong nước được thành lập trong đó có đồng chí Ngô Gia Tự. Sự kiện này đánh dấu bước phát triển mới của phong trào cách mạng Việt Nam, là hành động tiên phong để tiến tới vận động thành lập Đảng Cộng sản ở Việt Nam. Tại Đại hội Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên toàn quốc họp ở Hương Cảng [Trung Quốc] tháng 5/1929, đồng chí Ngô Gia Tự và các đại biểu Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ kiên quyết đấu tranh, nêu yêu cầu thành lập ngay Đảng Cộng sản ở Việt Nam nhưng không đạt kết quả. Đoàn đại biểu Kỳ bộ Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên Bắc Kỳ tuyên bố thoát ly Đại hội ra về. Về nước, đồng chí Ngô Gia Tự cùng các đồng chí tiếp tục lãnh đạo phong trào cách mạng, tuyên truyền vận động ủng hộ việc thành lập Đảng cộng sản. Ngày 17/6/1929, tại số nhà 312, Khâm Thiên [Hà Nội], Đông Dương Cộng sản Đảng chính thức ra đời. Đồng chí Ngô Gia Tự tham gia Ban Chấp hành Trung ương lâm thời.
Cuối tháng 7/1929, đồng chí Ngô Gia Tự được cử vào Nam Kỳ vận động các đồng chí trong Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên gia nhập Đông Dương Cộng sản Đảng. Tiếp tục thực hiện chủ trương đi “Vô sản hóa”, đồng chí Ngô Gia Tự làm công nhân khuân vác ở bến cảng Sài Gòn. Đồng chí đã đầm mưa, giãi nắng đẩy xe than, xi măng, bốc vác hàng hóa vất vả ở các bến tàu. Qua đó, đồng chí đã tuyên truyền giáo dục cách mạng, tổ chức lãnh đạo công nhân đấu tranh. Do sự hoạt động tích cực của đồng chí Ngô Gia Tự, các tổ chức Đông Dương Cộng sản Đảng phát triển mạnh ở nhiều nơi, từ Sài Gòn - Chợ Lớn đến Mỹ Tho, từ nhà máy đến các đồn điền ở Nam Kỳ đều có chi bộ Đông Dương Cộng sản Đảng.
Thời gian này, phong trào “Vô sản hóa” đã lan rộng và phát triển mạnh mẽ khắp các địa phương trong cả nước, nhất là các thành phố lớn, các khu công nghiệp và vùng mỏ. Trước tình hình thúc bách, những người tiên tiến của cách mạng ở Trung Kỳ cũng nhanh chóng thành lập tổ chức của mình là An Nam Cộng sản Đảng vào tháng 8/1929. Ở Nam Kỳ, Đông Dương Cộng sản Liên đoàn cũng ra đời vào tháng 9/1929.
Từ ngày 6/1/1930 đến đầu tháng 2/1930, Hội nghị thành lập Đảng đã họp tại bán đảo Cửu Long thuộc Hương Cảng [thuộc địa của Anh vào năm 1842, trở về với Trung Quốc năm 1997] dưới sự chủ trì của đồng chí Nguyễn Ái Quốc với tư cách là phái viên của Quốc tế Cộng sản có đầy đủ quyền quyết định mọi vấn đề liên quan phong trào cách mạng ở Đông Dương. Hội nghị nhất trí hợp nhất Đông Dương Cộng sản Đảng và An Nam Cộng sản Đảng để lập ra một đảng duy nhất lấy tên Đảng Cộng sản Việt Nam. Sau này, Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ III của Đảng, tháng 9/1960 quyết nghị “từ nay trở đi lấy ngày 3 tháng 2 dương lịch mỗi năm làm ngày kỷ niệm thành lập Đảng”.
Trong bản Tuyên đạt thành lập đảng của mình, Đông Dương Cộng sản Liên đoàn cũng chủ trương phải hợp nhất với Đông Dương Cộng sản Đảng và An Nam Cộng sản Đảng thành một tổ chức cộng sản ở xứ Đông Dương để cho sức mạnh cộng sản vững chắc và duy nhất mới có thể thực hiện cách mạng cộng sản. Vì thế, sau Hội nghị thành lập Đảng, Đông Dương Cộng sản liên đoàn đã yêu cầu gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam. Ngày 24/2/1930, Đông Dương Cộng sản liên đoàn được chấp nhận gia nhập Đảng Cộng sản Việt Nam.
Từ đây, cả ba tổ chức cộng sản Việt Nam đã thống nhất trọn vẹn vào một Đảng cộng sản duy nhất: Đảng Cộng sản Việt Nam. Hội nghị lần thứ 9 Ban Chấp hành Trung ương Quốc tế Cộng sản [1931] đã kết nạp Đảng ta làm thành viên chính thức.
NGUYỄN VĂN TOÀN