Quyền lực nhà nước Việt Nam được phân chia thành 3 nhóm quyền là lập pháp, hành pháp và tư pháp. Vậy Cơ quan hành chính cao nhất của nước ta là cơ quan nào? Chức năng, nhiệm vụ của cơ quan này là gì? Qua nội dung dưới đây hãy cùng chúng tôi đi tìm hiểu vấn đề này với nội dung dưới đây.
Cơ quan hành chính là gì?
Cơ quan hành chính là nước được hiểu là bộ phận hợp thành của bộ máy nhà nước, được thành lập để thực hiện các chức năng quản lý hành chính nhà nước.
Hay nói cách khác gì cơ quan hành chính nhà nước là cơ quan quản lý chung hay từng lĩnh vực công tác, có nhiệm vụ thực thi pháp luật và chỉ đạo quá trình thực hiện các chính sách, kế hoạch của nhà nước theo quy định của pháp luật hiện hành,
Cơ quan hành chính nhà nước có những đặc điểm sau đây:
Thứ nhất: Cơ quan hành chính nhà nước có quyền nhân danh nhà nước khi tham gia vào các mối quan hệ pháp luật nhằm thực hiện các quyền, nghĩa vụ pháp lý với mục đích công. Đây được xác định là đặc trưng cơ bản của cơ quan hành chính nhà nước, nhân danh nhà nước khi thực thi pháp luật trong hoạt động quản lý của mình. Mọi quyền hạn, chức năng, nhiệm vụ của mỗi cơ quan nằm trong bộ máy hành chính nhà nước đều được pháp luật quy định chặt chẽ và cụ thể.
Thứ hai: Cơ quan hành chính nhà nước có cơ cấu tổ chức phù hợp với chức năng được giao. Tức là mỗi cơ quan hành chính nhà nước sẽ có các quy định về mặt cơ cấu tổ chức để phù hợp với chức năng của mỗi cơ quan. Bởi lẽ mỗi cơ quan sẽ thực hiện những chức năng, nhiệm vụ riêng biệt, do đó cơ cấu tổ chức không thể dập khuôn đồng loạt được.
Hiện nay, hệ thống văn bản quy định về cơ cấu tổ chức của các cơ quan hành chính cũng rất đa dạng, mỗi cơ quan hành chính sẽ chịu sự điều chỉnh riêng biệt của văn bản quy phạm pháp luật khác nhau. Ví dụ: Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương…
Thứ ba: Cơ quan hành chính nhà nước được thành lập và hoạt động đều dựa trên quy định của pháp luật. Khác với các tổ chức khác, cơ quan hành chính nhà nước được thành lập và hoạt động đều phải đảm bảo nguyên tắc là tuân theo quy định của pháp luật, thực hiện những chức năng, nhiệm vụ mà pháp luật đã ghi nhận.
Thứ tư: Về mặt nhân sự thì đa số đều là những cán bộ, công chức được tuyển dụng bổ nhiệm hoặc thông qua bầu cử.
Ở Việt Nam, cơ quan hành chính cao nhất được xác định là Chính phủ, cơ quan chấp hành của Quốc hội. Theo quy định của pháp luật hiện hành thì Chính Phủ là cơ quan hành chính do Quốc hội thành lập. Cụ thể trong Hiến pháp năm 2013 của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã ghi nhận Chính phủ là cơ quan hành chính cao nhất của nước ta, được tổ chức và thành lập nhằm thực hiện quyền hành pháp, thi hành quyền lực nhà nước nhằm đảm bảo thực hiện những nhiệm vụ, chủ trương mà Quốc hội đề ra.
Chức năng, nhiệm vụ của Chính phủ
– Về chức năng của Chính phủ:
Thứ nhất: Hiến pháp 2013 ghi nhận Chính phủ là cơ quan hành chính cao nhất, thực hiện quyền hành pháp. Điều đó có nghĩa là Chính phủ là cơ quan có vai trò quan trọng trong việc tạo cơ sở hiến định nhằm cụ thể hóa nguyên tắc phân công, phối hợp và kiểm soát quyền lực nhà nước, đồng thời Chí phủ không chỉ là cơ quan chấp hành của Quốc hội mà còn tạo cho Chính phủ đầy đủ vị thế và thẩm quyền độc lập nhất định trong quan hệ với cơ quan lập pháp và cơ quan tư pháp, đồng thời thực hiện việc kiểm soát quyền lực đối với hai cơ quan này trong quá trình giải quyết công việc.
Đồng thời điều này cũng tạo điều kiện thuận lợi để cho nhân dân có thêm cơ sở để kiểm soát và đánh giá năng lực, hiệu quả của mỗi cơ quan nhà nước trong việc thực hiện quyền lực của mình.
Thứ hai: Về vị trí pháp lý thì Chính phủ được xác định là cơ quan hành chính cao nhất, trước nội dung Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội. Điều này đã đề cao quyền hành pháp của Chính phủ, đồng thời tạo cơ sở để xây dựng một Chính phủ phát triển, có đủ khả năng chủ động trong việc giải quyết công việc và sáng tạo trong công tác quản lý, đây cũng chính là cơ sở để xác lập trật tự trong tổ chức và hoạt động của hệ thống hành chính để đảm bảo sự thống nhất, kỷ cương.
Thứ ba: Chính phủ là cơ quan chấp hành của Quốc hội, do vậ tính chất, vị trí và chức năng của Chính phủ là việc Chính phủ chấp hành và tổ chức thi hành các đạo luật, các nghị quyết của Quốc hội, thể hiện mỗi thành viên tỏng Chính phủ đều phải chịu trách nhiệm trước Quốc hội, chịu sự giám sát, quản lý từ Quốc hội.
– Về nhiệm vụ và quyền hạn của Chính phủ, có thể kể đến một số nội dung sau:
+ Chính phủ tiến hành thi hành Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh và nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội, lệnh và quyết định của Chủ tịch nước theo quy định của pháp luật hiện hành
+ Chính phủ đề xuất ra các chính sách trình lên Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội để xin quyết định hoặc quyết định các vấn đề theo thẩm quyền để thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn, trình các dự án luật, dự án ngân sách nhà nước…trước Quốc hội
+ Đảm bảo sự thống nhất trong công tác quản lý về mặt kinh tế, văn hóa, xã hội, giáo dục, y tế…; thi hành lệnh tổng động viên, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp nhằm bảo vệ Tổ quốc…
+ Tiến hành trình Quốc hội các quyết định liên quan đến việc thành lập, bãi bỏ bộ và các cơ quan ngang bộ, thành lập, giải thể hoặc chia, tách, sáp nhập, hợp nhất các địa giới hành chính…
+ Bảo vệ quyền và các lợi ích hợp pháp của Nhà nước và xã hội, quyền con người, quyền công dân, đồng thời giữ gìn, bảo đảm trật tự an toàn của xã hội…
Với nội dung bài viết phía trên, chúng tôi đã giải thích cho Quý khách về Cơ quan hành chính cao nhất của nước ta là cơ quan nào? Nếu còn gì thắc mắc về vấn đề này thì Quý khách hãy liên hệ đến tổng đài 1900 6557 để được hỗ trợ trực tiếp.
Quản lý hành chính nhà nước là một hình thức hoạt động của nhà nước được thực hiện trước hết và chủ yếu bởi các cơ quan hành chính nhà nước, có nội dung là bảo đảm sự chấp hành luật, pháp lệnh, nghị quyết của các cơ quan quyền lực nhà nước, nhằm tổ chức và chỉ đạo một cách trực tiếp và thường xuyên công cuộc xây dựng kinh tế, văn hóa – xã hội và hành chính – chính trị. Cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể quản lý hành chính nhà nước quan trọng nhất là bởi vì:
1. Quản lý hành chính nhà nước là hoạt động chủ yếu được coi là chức năng của cơ quan hành chính nhà nước:
Trong bộ máy nhà nước, mỗi hệ thống cơ quan có chức năng khác nhau và chức năng của cơ quan hành chính nhà nước chính là chức năng quản lý hành chính nhà nước [thực hiện hoạt động chấp hành – điều hành]. Biểu hiện của tính chất chấp hành là mọi hoạt động quản lý hành chính nhà nước đều được tiến hành trên cơ sở pháp luật và để thực hiện pháp luật. Tính chất điều hành được thể hiện ở hoạt động tổ chức và chỉ đạo trực tiếp đối với các đối tượng quản lý thuộc quyền để đảm bảo các văn bản pháp luật của cơ quan quyền lực nhà nước được thực hiện trên thực tế.
Để thực hiện chức năng này, cơ quan hành chính nhà nước tiến hành hoạt động quản lý trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội như quản lý nhà nước về văn hóa, giáo dục, thông tin, thể tha, du lịch; quản lý nhà nước về kinh tế, quản lý nhà nước về khoa học, công nghệ và môi trường… thông qua các hình thức quản lí hành chính nhà nước như: ban hành văn bản quy phạm pháp luật; ban hành văn bản áp dụng quy phạm pháp luật; thực hiện những hoạt động khác mang tính chất pháp lý; áp dụng những biện pháp tổ chức trực tiếp; thực hiện những tác động về nghiệp vụ – kỹ thuật.
Mỗi cơ quan hành chính nhà nước có thẩm quyền quản lý hành chính nhà nước khác nhau mang tính chuyên môn trong từng lĩnh vực cụ thể như các Bộ, cơ quan ngang Bộ hoặc có chức năng quản lí hành chính nhà nước về những ngành, lĩnh vực trong phạm vi cả nước như Chính phủ. Các cơ quan nhà nước khác cũng thực hiện những hoạt động quản lý hành chính nhà nước nhưng chỉ thực hiện trong phạm vi nhất định, đó không phải là phương diện hoạt động chủ yếu mà chỉ là hoạt động được thực hiện nhằm hướng tới hoàn thành chức năng cơ bản của cơ quan nhà nước đó như:
Chức năng lập pháp của Quốc hội, chức năng xét xử của tòa án nhân dân, chức năng kiểm sát của viện kiểm sát nhân dân. Chỉ có cơ quan hành chính nhà nước mới thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước trên tất cả các lĩnh vực như kinh tế, văn hóa, xã hội… Và việc thực hiện hoạt động đó là nhằm hoàn thành chức năng quản lý hành chính nhà nước. Đồng thời thông qua hoạt động chấp hành – điều hành của các cơ quan hành chính nhà nước sẽ đảm bảo việc thực hiện pháp luật trong thực tiễn.
2. Cơ quan hành chính nhà nước là chủ thể quản lý hành chính nhà nước thường xuyên nhất:
Các quan hệ thuộc phạm vi quản lý hành chính nhà nước bao gồm ba nhóm cơ bản, cụ thể là:
– Các quan hệ quản lý phát sinh trong quá trình các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành – điều hành trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.
– Các quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các cơ quan nhà nước xây dựng và củng cố chế độ công tác nội bộ của mình.
– Các quan hệ quản lý hình thành trong quá trình các cá nhân và tổ chức được nhà nước trao quyền thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước trong một số trường hợp cụ thể do pháp luật quy định.
Có thể nói nhóm quan hệ cơ bản và quan trọng nhất của hoạt động quản lý hành chính nhà nước là nhóm các quan hệ quản lí phát sinh trong quá trình các cơ quan hành chính nhà nước thực hiện hoạt động chấp hành- điều hành trên các lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội. Bởi vì đây là nhóm quan hệ diễn ra thường xuyên nhất trên nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống xã hội.
Xem thêm: Khái niệm và các phương pháp quản lý hành chính nhà nước
Đối với nhóm quan hệ thứ hai được hình thành trong quá trình các cơ quan nhà nước xây dựng và củng cố chế độ công tác nội bộ nhưng đó không phải là phương diện hoạt động chủ yếu mà chỉ nhằm ổn định về tổ chức để hoàn thành chức năng, nhiệm vụ của mình ví dụ như kiểm tra nội bộ, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ của cán bộ công chức…
Nhóm quan hệ thứ ba cũng không phải nhóm quan hệ chủ đạo mà chỉ phát sinh trong một số trường hợp cụ thể do pháp luật quy định. Như vậy có thể thấy rằng chỉ có cơ quan hành chính nhà nước mới thực hiện hoạt động quản lý hành chính nhà nước một cách thường xuyên nhất.
Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.6568
3. Các cơ quan hành chính nhà nước tham gia quản lý hành chính nhà nước với số lượng lớn:
Trong hệ thống các cơ quan của bộ máy nhà nước thì cơ quan hành chính nhà nước chiếm số lượng lớn nhất. Hệ thống các cơ quan hành chính nhà nước được thành lập và tổ chức chặt chẽ từ trung ương đến cơ sở theo Luật tổ chức Chính phủ năm 2001.
Nếu căn cứ vào phạm vi lãnh thổ thì cơ quan hành chính nhà nước gồm có: Cơ quan hành chính nhà nước ở trung ương gồm Chính phủ thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước trên toàn bộ lãnh thổ, các Bộ và cơ quan ngang Bộ thực hiện chức năng của ngành mà mình đảm nhiệm.
Cơ quan hành chính nhà nước ở địa phương gồm ủy ban nhân dân các cấp thực hiện chức năng quản lý hành chính nhà nước trên mọi lĩnh vực trong phạm vi địa giới hành chính nhất định của địa phương mình. Các cơ quan hành chính nhà nước này có mối liên hệ mật thiết, thống nhất, chặt chẽ với nhau khi tham gia vào các hoạt động quản lý hành chính nhà nước. Giúp cơ quan hành chính thực hiện tốt chức năng của mình là đội ngũ cán bộ, công chức khá lớn trong khi các chủ thể khác chỉ có một hoặc một số tham gia quản lí hành chính
4. Chỉ có cơ quan hành chính nhà nước mới có đầy đủ quyền năng để thực hiện tất cả các hình thức quản lý hành chính nhà nước:
Các hình thức quản lý hành chính nhà nước bao gồm:
Xem thêm: Chủ thể là gì? Chủ thể của quan hệ pháp luật dân sự theo BLDS năm 2015
+ Ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
+ Ban hành văn bản áp dụng quy phạm pháp luật.
+ Thực hiện những hoạt động khác mang tính chất pháp lý.
+ Áp dụng những biện pháp tổ chức trực tiếp.
+ Thực hiện những tác động về nghiệp vụ – kỹ thuật.
Trong số các hình thức trên thì những hình thức mang tính chất pháp lý như: ban hành văn bản quy phạm phá luật, ban hành văn bản áp dụng pháp luật và thực hiện những hoạt động khác mang tính chất pháp lý có vai trò quan trọng, là những hình thức quản lý hành chính nhà nước trực tiếp. Và không phải tất cả các chủ thể quản lý hành chính nhà nước đều có thể thực hiện bởi nó được pháp luật quy định rất cụ thể về chủ thể tiến hành, trình tự, thủ tục cũng như hiệu lực thi hành. Chỉ có cơ quan hành chính nhà nước, với những thẩm quyền được pháp luật quy định cụ thể mới có thể tiến hành tất cả các hình thức quản lý hành chính nhà nước nêu trên đặc biệt là hình thức ban hành văn bản quy phạm pháp luật.
Trong tất cả các hình thức nêu trên thì ban hành văn bản quy phạm pháp luật là hình thức quan trọng nhất trong hoạt động của các chủ thể quản lý hành chính nhà nước nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình. Bởi các văn bản quy phạm pháp luật do cơ quan quyền lực nhà nước ban hành chỉ quy định những vấn đề chung, cơ bản không bao hàm hết mọi vấn đề của đời sống xã hội. Chúng cần phải được cụ thể hóa trong từng lĩnh vực của quản lý hành chính nhà nước. Nhiệm vụ cụ thể hóa đó được pháp luật trao cho các cơ quan hành chính nhà nước tương ứng..
Trong các văn bản quy phạm pháp luật, các cơ quan hành chính nhà nước quy định những quy tắc chung trong lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, quyền hạn và nghĩa vụ cụ thể của các bên tham gia quan hệ quản lý hành chính nhà nước, xác định rõ thẩm quyền cũng như thủ tục tiến hành hoạt động của các chủ thể quản lý… Có rất nhiều văn bản như Nghị quyết, Nghị định của Chính phủ; Quyết định, chỉ thị của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ; quyết định của Ủy ban nhân dân v.v…
Xem thêm: Trình tự, thủ tục bán thanh lý tài sản công của cơ quan Nhà nước
Thông qua việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật cơ quan hành chính nhà nước không những tạo ra hành lang pháp lý vững chắc để thực hiện chức năng của mình mà còn quy định thẩm quyền của các chủ thể quản lý hành chính nhà nước khác. Đồng thời vai trò điều chỉnh của hoạt động chấp hành quyền lực nhà nước qua đó được thể hiện một cách tương đối đầy đủ và sáng tạo.
Như vậy có thể thấy rằng phạm vi hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan hành chính nhà nước và khả năng sử dụng nó nhằm điều chỉnh các mặt khác nhau của hoạt động chấp hành-điều hành là rất lớn. Và cần phải thấy rằng, trong giai đoạn hiện nay, cơ quan hành chính nhà nước ban hành một số lượng khổng lồ các văn bản quy phạm pháp luật để điều chính hầu hết các lĩnh vực, các mặt khác nhau của đời sống xã hội.