Phân tích bài thơ Tôi yêu em của Puskin
THPT Sóc Trăng Send an email
0 40 phút
Hướng dẫn phân tích bài thơTôi yêu em – bài thơ tình đặc sắccủa Pu-skin, của thi ca Nga vàcủa cả nền thơ ca thế giới. Qua bài thơchúng ta sẽ hiểu hơn về cá tính nghệ thuật của Pu-skin cũng như hiểu hơn về những cảm xúc chân thực, những chiêm nghiệm, suy ngẫm về tình yêu vô cùng sâu sắc của Pu-skin dựa trên chính trải nghiệm của nhà thơ. Cùng THPT Sóc Trăng đi sâu hơn vào phân tích bài thơ để thấy được giá trị đặc sắc của thi phẩm nổi tiếngnày nhé!
Nội dung
Bài viết gần đây
Phân tích bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu
Phân tích bài thơ Câu cá mùa thu [Thu điếu] của Nguyễn Khuyến
Bình giảng đoạn trích Tình yêu và thù hận
Phân tích đoạn trích Tình yêu và thù hận của Sếch-xpia
- 1 I. Tìm hiểu khái quát về tác giả, tác phẩm
- 1.1 1. Tác giả Puskin
- 1.2 2. Bài thơ Tôi yêu em
- 2 II. Hướng dẫn phân tích Tôi yêu em củaPu-skin
- 2.1 1. Phân tích yêu cầu đề bài
- 2.2 2. Luận điểm bài Tôi yêu em
- 3 III. Lập dàn ýphân tích bài thơTôi yêu em chi tiết
- 3.1 1. Mở bài phân tích Tôi yêu em
- 3.2 2. Thânbài phân tích Tôi yêu em
- 3.3 3. Kếtbài phân tích Tôi yêu em
- 4 IV. Một số bài văn hay tuyển chọn phân tích bài thơ Tôi yêu em củaPuskin
- 4.1 1. Phân tích Tôi yêu em bài mẫu số 1
- 4.2 2. Phân tích Tôi yêu em bài mẫu số 2
- 4.3 3. Phân tích Tôi yêu em bài mẫu số 3
- 4.4 4. Phân tích Tôi yêu em bài mẫu số 4
- 4.5 5. Phân tích Tôi yêu em bài mẫu số 5
- 4.6 6. Phân tích Tôi yêu em bài mẫu số 6
- 5 V. Kiến thức mở rộng về bài thơ Tôi yêu em
- 5.1 1. Giải thích ý nghĩa nhan đề Tôi yêu em
- 5.2 2. Sơ đồ tư duy phân tích bài thơ Tôi yêu em
- 5.3 3. Một số nhận định về thơ Pu-skin
giáo án Tôi yêu em
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây [196.31 KB, 22 trang ]
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TP.HCM
GVHD: Th.s Nguyễn Phước Bảo Khôi
SVTH: Nguyễn Thị Ninh
K39.606.099
HCM, ngày 22 tháng 4 năm 2016
Phân môn: Đọc hiểu văn bản
Tuần:
Tiết:
Giáo án bài dạy
TÔI YÊU EM
- A.Pu-skin A. MỤC TIÊU BÀI HỌC:
Giúp học sinh:
1. Kiến thức:
- Giúp học sinh biết được những nét chính về cuộc đời, sự nghiệp thơ của
Pu-skin
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng của bài thơ cả về nội dung lẫn ngôn từ
nghệ thuật.
2. Kĩ năng:
- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản
1
- Phân tích được vẻ đẹp giản dị, trong sáng, tinh tế về hình thức ngôn từ và
nội dung tâm tình.
- Kĩ năng trình bày quan điểm của mình trước đám đông.
3. Thái độ:
- Có cái nhìn đúng đắn về một tình yêu đích thực và hướng đến một tình
yêu cao thượng, chân thành và thủy chung.
- Nhận thức về quan niệm tốt đẹp, đúng đắn và cách ứng xử có văn hóa
trong tình yêu.
B. PHƯƠNG PHÁP VÀ PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN
1. Phương pháp
- Phương pháp phát vấn.
- Phương pháp thảo luận nhóm.
- Phương pháp bình giảng.
2. Phương tiện thực hiện:
- Sách giáo khoa Ngữ văn lớp 11 tập 2
C. CHUẨN BỊ
- Gv: + SGK Ngữ văn 11 [Cơ bản]
+ Thiết kế bài giảng
+ Chuẩn kiến thức kĩ năng môn Ngữ văn 11
- HS:
+ SGK Ngữ văn 11 [Cơ bản]
+ Bài soạn
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
2
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
Lời vào bài: [ 3 phút]
Tình yêu là một đề tài muôn thuở của nhân loại. Xuân Diệu đã từng thốt
lên rằng: “Làm sao sống được mà không yêu – Không nhớ, không thương một kẻ
nào”. Tình yêu là những rung cảm nhẹ nhàng, sâu lắng của hai con tim đồng
điệu. Thơ tình – cũng như tình yêu, không quan trọng ở vẻ ngoài bóng bẩy hay
ngôn từ trau chuốt mà giá trị nằm sâu trong sự chân thành của trái tim. Và những
gì xuất phát từ trái tim sẽ đi đến trái tim một cách dễ dàng. Bài thơ Tôi yêu em
của Pu-skin cũng là một bài thơ như thế, chỉ tám dòng ngắn gọn, không hoa mỹ
nhưng nó lay động và làm thổn thức trái tim hàng triệu con người.
3
Hoạt động của GV và HS
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1: Hướng dẫn tìm hiểu I. Tìm hiểu chung:
khái quát về tác giả và tác phẩm.
-Em hãy nêu những nét chính về cuộc
đời và sự nghiệp văn chương của
1. Tác giả:
[ Học sinh tự gạch ý trong SGK].
Puskin?
Học sinh trả lời:
Giáo viên nhận xét và chốt lại ý chính.
Em hãy giới thiệu vắn tắt về hoàn cảnh 2. Tác phẩm “ Tôi yêu em”
ra đời của bài thơ?
a. Hoàn cảnh sáng tác:
Học sinh trả lời.
Tôi yêu em là bài thơ được khơi
Giáo viên nhận xét và chốt lại ý chính. gợi cảm xúc từ mối tình không
thành của tác giả với Ô-lê-nhi-na
[con gái của A.N.Ô-lê-nhin]
- Nhìn vào nhan đề bài thơ gợi cho em
những cảm nghĩ gì?
Câu hỏi gợi mở:
+ Tôi ở đây là ai?
+ Cặp đại từ nhân xưng “tôi – em”
b. Nhan đề bài thơ:
- Đại từ Tôi có nhiều nghĩa:
+ Có thể là Puskin
+ Có thể là trái tim yêu của
4
giúp em nhìn nhận như thế nào về mối những chàng trai, Puskin là
quan hệ giữa hai người này?
Câu hỏi gợi mở:
+Tại sao không phải là “ Anh yêu em”
mà lại là “ Tôi yêu em”?
Giáo viên nhận xét và chốt ý chính.
người thư kí trung thành của
những trái tim ấy.
- Cặp đại từ nhân xưng “ Tôi –
em”
+ Gợi mối quan hệ giữa vừa gần
vừa xa, vừa đằm thắm vừa dang
dở.
+ Là tình yêu đơn phương của
- Dựa vào bài thơ, bạn nào có thể cho chàng trai
biết kết cấu bài thơ được chia gồm mấy
dành cho nhân vật “em”.
phần?
Học sinh:
Giáo viên nhận xét và chốt ý chính:
c. Kết cấu bài thơ:
Dựa trên 3 lần lặp điệp khúc Tôi
Giáo viên:
yêu em, thể hiện diễn biến tâm
Gọi học sinh đọc bản dịch của Thúy trạng nhân vật trữ tình:
Toàn trong SGK trang 60
- Bốn dòng thơ đầu: Lời giãi bày
và mâu thuẫn trong tình yêu.
- Hai dòng thơ giữa: Tình yêu
với nhiều cung bậc cảm xúc.
- Hai câu thơ cuối: Tình yêu
5
chân thành, vị tha, cao thượng.
Hoạt động 2: Tìm hiểu bốn câu thơ II. Tìm hiểu văn bản
đầu tiên của bài Tôi yêu em.
[20 phút]
THẢO LUẬN NHÓM: [GV chia lớp
1. Bốn cấu thơ đầu: Lời giãi bày
và những mâu thuẫn trong tình
yêu.
thành các nhóm nhỏ theo mỗi nhóm 2 - Mở đầu bằng những lời tự nhủ
bàn, tổ 1 thảo luận tìm hiểu câu 1, 2; trực tiếp, chân thành, không ồn ào
tổ 2 tìm hiểu câu 3,4; tổ 3 thảo luận mà giản dị: “Tôi yêu em”
tìm hiểu câu 5, 6 và tổ 4 tìm hiểu câu
7, 8 theo các câu hỏi gợi ý của GV].
- Cặp đại từ nhân xưng: “tôi”“em” trang trọng, có phần xa
6
cách.
Tổ 1: Tìm hiểu hai câu thơ đầu.
+ Gợi mối quan hệ có khoảng
- GV: Em có nhận xét gì về cụm từ “Tôi
yêu em”?
+ Tôi ở đây là ai?
cách vừa gần vừa xa, vừa đằm
thắm vừa dang dở.
+ Là tình yêu đơn phương của
+ Vì sao nhà thơ dùng cách xưng hô tôi- chàng trai.
em mà không phải là anh-em hay tôicô? Điều đó cho ta hiểu như thế nào về
Nguyên tác: Tôi đã yêu em, tình
yêu vẫn có lẽ
mối quan hệ giữa nhân vật tôi và cô
gái?
Dịch: Tôi yêu em đến nay chừng
có thể
[GV có thể đọc bài “Ngài và anh, cô
và em” để minh họa và giải thích ->Dịch sót từ “đã”: quá khứ
them]
Khẳng định tình cảm sẽ trường
tồn mãi theo thời gian: quá khứ,
hiện tại và có lẽ đến mai sau này
- Em có nhận xét gì về dấu “:” được
tôi vẫn yêu em.
đặt ở dòng thơ đầu?
- Dấu: “:” => tôi và tình yêu là 2
chủ thể hoàn toàn khác, tình yêu
vừa là một phần trong tôi vừa là
- Cảm nhận của em về hình ảnh “ngọn
lửa tình” như thế nào?
một cái gì độc lập tương đối.
- Hình ảnh ẩn dụ: “ Ngọn lửa
tình”
->Sự sáng tạo của dich giả.
Nguyên tác chỉ là: Chưa tắt hẳn
7
trong lòng tôi =>tình yêu bùng
cháy và mãi âm ĩ như ngọn lửa.
- “Chưa hẳn đã tàn phai”: phủ
định để khẳng định tình yêu vẫn
- Em có nhận xét gì về giọng điệu của 2 còn da diết, dai dẳng.
câu thơ đầu?
- Giọng thơ có sự dè dặt, ngập
ngừng trong lời thổ lộ: “có thể”,
- Qua đó em thấy rằng tình yêu của “chưa hẳn”
chàng trai như thế nào?
=> Hai dòng thơ đầu: Tình yêu
của nhân vật Tôi được thể hiện
một cách tự nhiên và chân
Tổ 2: Tìm hiểu hai câu thơ tiếp theo
thành.
[câu 3,4]
- Nhưng không để em bận lòng, u
-GV: Sau lời khẳng định tình yêu ở 2
câu thơ đầu, mạch cảm xúc của nhân
vật trữ tình ở 2 câu thơ sau có gì thay
đổi? Đó là tiếng nói của lý trí hay tình
cảm?
hoài”: tương phản đối lập, thể
hiện mâu thuẫn giữa tình cảm và
lí trí của chàng trai sự -> mạch
thơ đột ngột đổi hướng, tạo ra một
mâu thuẫn trong tâm trạng.
- “Không”: phủ định, khẳng định
quyết định dứt khoát, tự nguyện
rút lui vì tôn trọng tình cảm của
người mình yêu, không muốn làm
em buồn vì bất cứ điều gì.
8
- Em có nhận xét gì về giọng điệu của 2 - Giọng điệu hai câu thơ: mạnh
câu thơ tiếp theo?
mẽ và dứt khoát.
-GV: Quyết định từ bỏ tình yêu của Vẻ đẹp nhân cách của nhân
chàng trai cho ta biết gì về tình yêu mà vật trữ tình đang dần được hé
chàng trai dành cho cô gái, về nhân lộ, chàng trai có tình yêu trung
cách của chàng trai?
thực, chân thành và biết vượt
qua thói vị kỉ để dành sự thanh
thản cho người mình yêu.
Nhóm 3: Tìm hiểu hai câu thơ 5+6:
2. Hai câu thơ 5+6: Những cung
-GV: Câu 5, 6 đã hé lộ tình cảm gì của bậc cảm xúc của tình yêu.
nhân vật trữ tình? Tại sao sau khi đã
- Điệp khúc “tôi yêu em”: được
quyết định đè nén tình cảm mà ở đây,
lặp lại lần hai khẳng định một tình
nhân vật trữ tình lại bộc lộ nhiều cảm
yêu nồng nhiệt, chân thành và
xúc đến vậy?
giản dị đến cảm động.
- Ý thơ là lời nhắc nhở, dứt khoát
như một lời thề hứa của lý trí.
- Những từ ngữ:
Lúc, khi -> diễn tả những trạng
thái tình yêu biến đổi vô cùng,
dồn dập.
- Điệp ngữ “Tôi yêu em”: nối liền
9
mạch cảm xúc với 4 câu đầu, tiếp
-GV: Em có nhận xét gì về cách “ghen”
của nhân vật “tôi”? Theo em, trong tình
yêu cần hay không cần sự ghen tuông?
tục khẳng định và giãi bày tình
yêu. Kết hợp với các tính từ “âm
thầm”, “không hy vọng”
chỉ
trạng thái cảm xúc dồn nén, chìm
ẩn dưới đáy sâu tâm hồn đang dày
vò, hành hạ con tim.
- Trong tình yêu càng cố che giấu
thì càng mãnh liệt, sâu sắc. Mặc
Bình giảng “ lòng ghen” trong tình
yêu.
dù không hy vọng nhưng vẫn chờ
đợi, vẫn hướng tới, vẫn khao khát
Lòng ghen là một thứ gia vị cần có trong tình yêu.
tình yêu. Nó làm cho tình yêu có thêm
nhiều màu sắc và thú vị hơn. Tuy nhiên
nếu như ghen tuông mù quáng và không
có giới hạn thì sẽ mang lại những ảnh
hưởng tiêu cực cho tình yêu. Nó làm cho
-“Hậm hực lòng ghen”: Một
trạng thái tình cảm thường thấy ở
bất cứ ai khi đang yêu. Puskin gọi
ghen tuông là “ nỗi buồn đen tối
làm mụ mẫm đầu óc”.
con người mất bình tĩnh và không thể
phân biệt đúng-sai, dễ dẫn tới bi quan và - “Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng
tuyệt vọng. Cuối cùng vì ghen tuông quá ghen”
mức mà người ta có thể làm những điều Cách ghen của nhân vật “tôi” là
không tốt đối với chính người mình yêu, một cách ghen có văn hóa, chứng
dẫn tới sự tan rã trong tình yêu.
tỏ một tình yêu đích thực, chân
Tôi muốn cô đừng nghĩ đến ai
chính.
Đừng hôn dù thấy cánh hoa tươi
10
Đừng ôm gối chiếc đêm nay ngủ
Nhịp thơ nhanh, nhiều cách ngắt
Đừng tắm chiều nay biển lắm người
[3/2/3, 3/3/2],…đã diễn tả thành
[ Ghen - Nguyễn Bính]
công bi kịch tuyệt vọng giữa lý trí
và tình cảm của nhân vật trữ tình
- Nhận xét về nhịp thơ của hai câu thơ?
Hai câu thơ cuối: Tình yêu chân
thành, vị tha, cao thượng của
nhân vật trữ tình.
- Điệp ngữ “Tôi yêu em” được
lặp lại lần 3 để tiếp tục khẳng
Nhóm 4: Tìm hiểu hai câu thơ cuối
định bản chất tình cảm tôi dành
cho em là: “yêu chân thành, đằm
thắm” =>vượt qua nỗi ghen tuông
ích kỉ thường tình để tình yêu
- Cụm từ “ tôi yêu em” được lặp lại lần
thứ 3 nhằm khẳng định tình yêu của
nhân vật trữ tình như thế nào?
được cháy sáng mạnh mẽ, hướng
tới sự cao đẹp trong tâm hồn.
- “Chân thành, đằm thắm”: là
hai phẩm chất, hai tiêu chuẩn của
một tình yêu đẹp.
- “Cầu em được người tình như
tôi đã yêu em”
- Lời cầu chúc: thành tâm cầu
chúc cho người mình yêu sẽ gặp
11
được một người yêu tốt. Lời cầu
chúc không chỉ là mong ước tốt
đẹp gửi tới người mình yêu thay
-GV: Yêu một người nhưng không được cho lời vĩnh biệt một tình yêu
đáp lại, phải trải qua những dày vò, dằn không thành mà còn mang những
xé, ích kỉ. Thế nhưng, chàng trai đã xử ý vị riêng:
sự như thế nào?
+ Lời cầu chúc chân thành: chúc
-GV: Tại sao có thể nói lời chúc cuối em tìm được một tình yêu chân
bài là bất ngờ và chứa nhiều ý vị nhất? thành, đằm thắm như tôi đã yêu
em.
+ Có chứa sự so sánh pha chút tự
Giáo viên bình giảng:
tin: chưa chắc em đã tìm được
Trong tình yêu, người ta chỉ muốn nửa
bên kia là của riêng mình, dù tình yêu
không thành họ vẫn không muốn người
một tình yêu giống như, bằng như
hoặc hơn tình yêu của tôi dành
cho em.
kia san sẻ tình yêu cho bất cứ người nào
khác:
+ Ẩn chứa một niềm hy vọng:
tình yêu chân thành lẽ nào không
Bởi vì ta có được em đâu
được đền đáp, em cứ tìm đi tôi
Tay kia sẽ ấp nhiều tay khác
vẫn sẽ đợi em.
Môi ấy vì ai sẽ đượm màu
=>
Họ sẽ ôm em với cánh tay
Và em yêu họ đến muôn ngày.
[ Bên ấy bên này- Xuân Diệu]
Câu thơ đưa tình yêu lên
ngôi, làm sáng chói nhân cách của
nhân vật trữ tình
Chàng trai đã coi hạnh phúc của
em như hạnh phúc của mình và
thành tâm cầu chúc cho người
12
Chia tay nhưng vẫn muốn người mình mình yêu. Đó là một ứng xử cao
yêu được hạnh phúc bên người khác như thượng, là giá trị nhân văn cao cả,
nhân vật trữ tình trong bài thơ Tôi yêu là nét đẹp văn hóa trong tình yêu.
em là một điều hết sức cao thượng.
III. Tổng kết
1. Nghệ thuật
Ngôn ngữ giản dị, trong sáng mà
tinh tế
2. Nội dung:
Hoạt động 3: Tổng kết
Thấm đượm nỗi buồn về một tình
yêu đơn phương nhưng nỗi buồn
Giáo viên:
đó xuất phát từ tâm hồn trong
- Em có nhận xét về nội dung và nghệ sáng với một tình yêu chân thành
thuật của bài thơ?
và cao thượng.
Học sinh trả lời.
Giáo viên nhận xét và chốt ý chính.
E. CỦNG CỐ: [ 5 phút]
1. Củng cố
Sau khi học xong bài thơ, anh [chị] có suy nghĩ gì về văn hóa “cho” – “nhận”
quà trong tình yêu của giới trẻ hiện nay khi mà một số bộ phận thanh niên có
ứng xử chưa được văn hóa trong tình yêu [tung hình ảnh của người yêu cũ lên
13
mạng, đòi lại quà đã tặng cho người yêu cũ, tìm mọi cách để có được người mình
yêu…]?
2. Dặn dò
-
Chuần bị bài đọc thêm: Bài thơ số 28 của R.Ta-go.
-
Học thuộc lòng bài thơ, nắm được những ý chính về nội dung và nghệ
thuật bài thơ.
Nhận xét
- Giáo án khá đầy đủ về nội dung
- Các bước lên lớp rõ ràng, mạch lạc.
- Phương pháp giảng dạy phù hợp với nội dung bài học.
- Bây giờ chỉ chú ý khi lên lớp tự tin, nói rõ ràng rành mạch, bao quát
được tất cả học sinh
- Chúc em lên lớp thành công
BÀI VIẾT HOÀN CHỈNH
A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin [1799 – 1837] đã có những đóng
góp lớn lao cho sự phát triển của nền văn học Nga và thế giới nửa đầu thế kỉ
XIX,Mặc dù xuất thân từ tầng lớp đại quý tộc nhưng cuộc đời Pu-skin lại gắn bó
sâu sắc với số phận của nhân dân, đất nước. Nhà thơ dũng cảm đấu tranh chống
chế độ chuyên chế độc đoán của Sa hoàng. Những sáng tác của Pu-skin thể hiện
14
tâm hồn Nga đôn hậu, trong sáng, khao khát tự do và tình yêu. Tài năng văn
chương của Pu-skin hết sức đa dạng, ông viết được nhiều thể loại và thể loại nào
cũng có những tác phẩm được đánh giá là kiệt tác nghệ thuật, tiêu biểu như: Épghê-nhi Ô-nhê-ghin [tiểu thuyết thơ], Con đầm pich[truyện ngắn], Bô-rít Gô-đunốp [kịch lịch sử],..
Một trong những chủ đề lớn của thơ trữ tình Pu-skin là tình yêu. Đúng như
Biêlinxki đã nói “Hầu như tình bạn, tình yêu luôn luôn là những tình cảm chi
phối nhà thơ nhiều nhất và là ngọn nguồn trực tiếp nhất cho những hạnh phúc và
đau khổ của cuộc đời ông... Màu sắc chung của thơ Puskin đặc biệt trong thơ trữ
tình, là vẽ đẹp nội tâm con người và là lòng nhân ái vuốt ve tâm hồn”. Qua thơ
ông, những cung bậc tình cảm đa dạng, những sắc thái cảm xúc phong phú,
những rung động thầm kín của con tim, những ấn tượng khó nắm bắt của tình
yêu con người được diễn tả vô cùng chân thực. Sức hấp dẫn tuyệt vời trong thơ
tình yêu của Puskin chính là sự chân thành, cao thượng được thể hiện bằng nghệ
thuật ngôn từ điêu luyện. Tôi yêu em là bài thơ thể hiện thành công điều đó.
Dịch nghĩa:
Tôi [đã] yêu em; tình yêu, có lẽ,
Tròng tâm hồn tôi chưa lụi tắt hoàn toàn;
Nhưng mong sao nó không làm em băn khoăn thêm nữa;
Tồi chẳng muốn em buồn vì bất cứ lẽ gì.
Tôi [đã] yêu em không thốt ra lời, không hi vọng,
Khi thì bị sự rụt rè, khi thì bị niềm ghen tuông giày vò;
Tôi [đã] yêu em chân thành, say đắm biết bao,
15
Cầu trời cho em được người khác yêu cũng như thế.
Dịch thơ:
Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.
Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng,
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen,
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.
Bài thơ dường như là một lời từ giả về mối tình đơn phương vô vọng.
Điểm độc đáo là lời từ giã này cung chính là lời giãi bày, thổ lộ, bộc bạch của
trái tim yêu luôn sôi nổi, nồng nàn. Bài thơ hấp dẫn người đọc không phải bằng
ngôn từ cầu kì, trau chuốt mà là bằng tình cảm chân thành, xúc động, giống như
những đợt sóng lúc sôi nổi dạt dào, lúc dịu êm, sầu lắng
Nhân vật em trong bài thơ là Ô-lê-nhi-na, một thiếu nữ xinh đẹp mà Pu-skin yêu
say đắm và dã dành cho nàng những vần thơ ca ngợi. Mùa hè năm 1828, thi sĩ đã
ngỏ lời cầu hôn nhưng nàng không chấp nhận. Nỗi thất vọng đắng cay âm thầm
ấy là nguyên nhân ra đời của bài thơ nổi tiếng này. Có thể xem đây là một câu
chuyện tình thu nhỏ.
16
Mở đầu bài thơ là điệp khúc khẳng định: “Tôi yêu em”, một lời tự nhủ trực tiếp
hay đó cũng là lời bộc lộ chân thành xuất phát từ một trái tim trung thực, qua đó
báo hiệu một tình yêu thật sự. “Tôi yêu em”, lời lẽ giản dị không ồn ào mà mang
bao nỗi quyến rũ, bí ẩn muôn đời.
Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;
Ở đây ta có thể dễ dàng nhận thấy tác giả đã sử dụng cặp đại từ nhân xưng “tôi”
– “em” thật trang trọng nhưng cũng có phần xa cách giữa hai nhân vật. Từ đó thì
tác giả đã gợi lên cho người đọc thấy được đây là mối quan hệ có khoảng cách
vừa gần gũi nhưng đồng thời cũng vừa xa, vừa đằm thắm nhưng cũng vừa mang
sự dỡ dang về một mối tình đơn phương của một chàng trai trẻ. Và theo như
nguyên tác với từ “đã” thì ta có thể dễ dàng cảm nhận được đây là một một sự
khẳng định tình cảm của nhân vật “tôi” với “em” đó là tình cảm trường tồn mãi
theo thời gian, ở quá khứ, hiện tại và có lẽ đến mai sau thì tôi vẫn yêu em thiết
tha và nồng cháy. Kèm theo đó là việc tác giả đã sử dụng dấu hai chấm được đặt
ngay sau cụm từ “tôi yêu em” như muốn khẳng định rằng tôi và tình yêu là hai
hai chủ thể hoàn toàn khác, tình yêu cũng là môt phần trong tôi nhưng đồng thời
nó cũng là một cái gì đó độc lập tương đối. Không dừng lại ở đó, với sự sáng tạo
của mình tác giả đã sử dụng hình ảnh ẩn dụ “ngọn lửa tình” để gần như nhấn
mạnh cho một tình yêu bùng cháy và mãi âm ĩ như ngọn lửa nơi nhân vật trữ tình
đối với người con gái đó. Có lẽ như vậy vẫn chưa đủ để khẳng định tình yêu
nồng cháy, âm ĩ của mình chăng? Để tiếp sau đó tác giả đã phủ định “chưa hẳn
đã tàn phai” để một lần nữa khẳng định tình yêu vẫn còn da diết dai dẳng nơi tác
giả. Hai câu thơ đầu với lời thơ chậm rãi, tình thơ thâm trầm, kín đáo, dè dặt,
ngập ngừng trong lời thổ lộ với những từ “có thể”, “chưa hẳn” và dùng một ngữ
mang tính phủ định, nhân vật trữ tình đã bày tỏ một tình yêu, một say mê mang
17
dáng vẻ âm thầm, dai dẳng, dấu hiệu của những cảm xúc vững bền, của một trái
tim chung thủy không phải là một đam mê bộc phát vụt sáng lóe rồi lại lụi tàn
ngay đấy một cách tự nhiên và chân thành nhất.
Tuy nhiên đến hai câu thơ tiếp theo thì mạch thơ lại có sự chuyển đổi đột ngột.
Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài.
Câu thơ toát lên cái vẽ điềm tĩnh của lí trí, cái dồn nén của cảm xúc. Với từ
“không” đã nhấn mạnh sự dứt khoát: cần phải dập tắt ngọn lửa tình yêu để tránh
cho em phải bận lòng, tránh cho hồn em phải gợn sóng u hoài. Lời thơ như một
lời nhắn nhủ, một sự tự ý thức về tình yêu của mình và cũng như một lời nói bên
trong đầy dịu dàng, trân trọng với hồn em. Nhưng đằng sau những lời lẽ điềm
tỉnh, đúng mực ấy là bao nỗi niềm, bao sắc thái của tình yêu: có cái chua xót của
thân phận vì nếu tình yêu không đem lại hạnh phúc, niềm vui mà chỉ là nỗi băn
khoăn, nỗi buồn bã cho người mình yêu thì nên chấm dứt tình yêu đó; có sự chế
ngự của lí trí đối với con tim; có cái tế nhị, cao thượng của tình tôi;... Tình yêu
có thể chấm dứt vì nhiều lí do, nhưng cái lí do đầy dịu dàng, trân trọng và cao
thượng ấy đối với người phụ nữ thì dễ mấy ai có được.
Nếu bốn câu thơ đầu, đó là lời giãi bày, cảm xúc có xu hướng bị dồn nén, bị lí
trí chi phối thi ở hai câu thơ sau, mạch cảm xúc lại tuôn tràn, không tuân theo
mệnh lệnh của lí trí, khẳng định một tình yêu mãnh liệt không che giấu:
Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng,
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen,
18
Với điệp khúc “Tôi yêu em” được nhắc lại lần hai nhân vật trữ tình lại một lần
nữa khẳng định một tình yêu nồng nhiệt, chân thành và giản dị đến cảm động.
Với điệp ngữ “tôi yêu em” đã nối mạch cảm xúc với bốn câu thơ đầu để tiếp tục
khẳng định và giãi bày tình yêu của mình. Nhịp thơ nhanh hơn với những “lúc”,
“khi”, diễn tả những trạng thái tình yêu biến đổi vô cùng, dồn dập. Nhân vật trữ
tình bộc lộ thẳng thắn tâm hồn mình: một tình yêu âm thầm, không hy vọng, vừa
khẳng định lại nét âm thầm vừa nhấn mạng không chút hy vọng như tô đậm
thêm nét đặc biệt của mối tình đơn phương này. Như ta vẫn thường nói, trong
tình yêu càng cố che giấu thì càng mãnh liệt, sâu sắc. Mặc dù không hy vọng
nhưng vẫn chờ đợi, vẫn hướng tới, vẫn khao khát tình yêu. Đặc biệt là vẫn có sự
ghen tuông “Hậm hực lòng ghen” một trạng thái tình cảm thường thấy ở bất cứ
ai khi đang yêu. Pu-skin gọi ghen tuông là “nỗi buồn đen tối làm mụ mẫm đầu
óc”. Nhưng ta thấy rằng cách ghen của nhân vật “tôi” là một cách ghen có văn
hóa, cách ghen mà qua đó như để chứng minh một tình yêu đích thực, một tình
yêu chân chính. Một tình yêu diễn ra với mọi sắc thái muôn thuở. Nỗi đau khổ
âm thầm, niềm tuyệt vọng, sự rụt rè, lòng ghen tuông giày vò. Hai câu thơ mang
tính chất thú nhận đã khơi mở những lớp tình cảm phức tạp và rất con người
dưới đáy sâu tâm hồn, sau lớp vỏ ngôn từ bình thản, điềm tĩnh thể hiện qua cách
xưng hô, qua vẻ ngoài lặng lẽ, rụt rẽ, qua ý thức cố ghìm nén tình cảm.
Và cuối cùng nhân vật trữ tình đã cho người đọc thấy được một tình yêu chân
thành, vị tha, cao thượng thông qua lời cầu chúc chân thành của mình gửi tới
“em”.
Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm,
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em.
19
Cảm xúc bị dồn nén được giải tỏa, tuôn trào. Điệp khúc “tôi yêu em” được lặp
lại lần thứ ba với một lời khẳng định bản chất của mối tình này. Đó là tôi yêu em
“yêu chân thành, đằm thắm” và nó đã giúp cho nhân vật “tôi” vượt qua nỗi ghen
tuông ích kỉ thường tình để tình yêu được cháy sáng mạnh mẽ, hướng tới sự cao
đẹp trong tâm hồn. Để rồi thành tâm cầu chúc cho người mình yêu sẽ gặp được
một người yêu tốt. Lời cầu chúc không chỉ là mong ước tốt đẹp gửi tới người
mình yêu thay cho lời vĩnh biệt một tình yêu không thành mà còn mang những ý
vị riêng. Một lời chúc mà trong đó ước mong em sẽ tìm được một tình yêu chân
thành, đằm thắm như tôi đã yêu em; có chứa sự so sánh pha chút tự tin: chưa
chắc em đã tìm được một tình yêu giống như, bằng như hoặc hơn tình yêu của tôi
dành cho em. Hay nó còn ẩn chứa một niềm hy vọng: tình yêu chân thành lẽ nào
không được đền đáp, em cứ tìm đi tôi vẫn sẽ đợi em. Chàng trai đã coi hạnh
phúc của em như hạnh phúc của mình và thành tâm cầu chúc cho người mình
yêu. Đó là một ứng xử cao thượng, là giá trị nhân văn cao cả, là nét đẹp văn hóa
trong tình yêu. Như vậy chính từ sự chân thành, đằm thắm không bao giờ nhạt
phai ấy là cái gốc của tấm lòng cao thượng trong tình yêu này. Nó lí giải vì sao
nhân vật trữ tình ở đoạn trên lại có một xử sự dịu dàng, tế nhị, trân trọng người
mình yêu và đến cuối bài thơ lại có một lời chúc thiêng liêng, đầy vị tha.
Tôi yêu em, bài thơ đã diễn tả một tình yêu vô vọng, thấm một sắc điệu
buồn, nhưng hơn hết vẫn là sự mãnh liệt và cao thượng của trái tim con người
với một mối tình không đơm hoa kết trái. Ngôn ngữ thơ giản dị, trong sáng,
không có biện pháp tu từ nào ngoài điệp ngữ tôi yêu em. Chất thơ của bài thơ
toát ra từ những xúc cảm chân thành, ghìm nén, từ những lời nói giản dị nhưng
đầy thiết tha, tế nhị và mãnh liệt, đằm thắm mà cao thượng, như Biêlinxki từng
nhận định: “Đặc điểm thơ ca Puskin là khả năng phát hiện trong con người mĩ
cảm và lòng nhân ái, hiểu theo nghĩa là lòng kính trọng vô hạn đối với phẩm giá
con người với tư cách là con người. Tôi yêu em là một khúc hát của trái tim, là
một bài thơ tình độc đáo trong thơ ca nhân loại.
20
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Những bài làm văn mẫu 11 [tập 2], Trần thị Thìn, Nxb Tổng hợp Tp.HCM
21
2. Phân tích tác phẩm Ngữ văn 11, Trần Nho Thìn [Chủ biên] – Lê Nguyên
Cẩn – Nguyễn Kim Phong – Nguyễn Văn Phượng, Nxb Giáo dục Việt
Nam.
3. Sách Giáo Ngữ văn 11 [Tập 2], Nxb Giáo dục Việt Nam.
4. Thiết kế bài giảng Ngữ văn 11 [tập 2], Nguyễn Văn Đường [Chủ biên],
Nxb Hà Nội.
22
Phân tích bài thơ Tôi yêu em hay nhất
- Dàn ý phân tích bài thơ Tôi yêu em
- Phân tích bài thơ Tôi yêu em ngắn gọn
- Bài làm mẫu 1
- Bài làm mẫu 2
- Bài làm mẫu 3
- Bài làm mẫu 4
- Bài làm mẫu 5
- Phân tích bài thơ Tôi yêu em đầy đủ
- Bài làm mẫu 1
- Bài làm mẫu 2
- Bài làm mẫu 3
Dàn ý phân tích bài thơ Tôi yêu em
I. Mở bài: giới thiệu bài thơ Tôi yêu em
II. Thân bài: phân tích bài thơ tôi yêu em của Puskin
1. Bốn câu thơ đầu:
- Suy nghĩ về tình yêu của mình, có sự yêu thương và độc lập, có gì đó như là một phần trong anh
Cái tôi tác giả tự soi vào tâm hồn mình
Ngọn lửa tình yêu bùng cháy trong tim
- Tác giả cho rằng tình yêu không phải là chiếm hữu mà là cho đi, nghĩ là nghĩ cho người mình yêu.
2. Hai câu thơ 5-6:
- Tình yêu như sóng dâng tràn bờ, lí trí con người không thể khống chế được cảm xúc, tình yêu của mình
- Tình yêu thắng lí trí, thể hiện sự khát vọng được thể hiện tình yêu, giãi bày tất cả
3. Hai câu thơ 7-8:
- Lời cầu chúc, khẳng định sự tôn thờ tình yêu
- Khẳng định tình yêu không bị dập tắt
- Trân trọng tình yêu đối với người hơn tình yêu bản thân mình
- Tình yêu chân thành
III. Kết bài: nêu cảm nhận của em về bài thơ tôi yêu em của Puskin
Ví dụ:
Qua bài thơ tôi yêu em của Puskin ta có thể cảm nhận được tình yêu nồng cháy và say đắm của tác giả dành cho người mình yêu, muốn giải bày tâm sự với người thương.
I. Dàn ý Phân tích bài thơ Tôi yêu em [ Chuẩn]
* Dàn ý 1:
1. Mở bài:
- Sơ lược về Puskin.
- Giới thiệu bài thơ Tôi yêu em.
2. Thân bài:
* 4 câu thơ đầu: Tâm trạng đớn đau giằng xé của người thi sĩ, trước mối tình tan vỡ, trước người con gái ông yêu sâu sắc mà không thể có được tình yêu của nàng.
- Hai câu thơ đầu:
+ Puskin khẳng định tình yêu nồng nàn, mãnh liệt của mình bằng câu thổ lộ rất chân thành, tha thiết “Tôi yêu em: đến nay chừng có thể”.
+ Khẳng định thứ tình cảm sâu sắc vẫn tồn tại trong trái tim người nghệ sĩ chưa từng đổi thay, vẫn luôn sâu sắc, nồng nàn và đơn giản chỉ bằng ba chữ “Tôi yêu em”,
=> Không phải là thứ tình cảm nông nổi, bồng bột của tuổi trẻ vụng dại, mà là tình yêu chung thủy, vững bền dẫu qua bao năm tháng vẫn không hề đổi thay.
- Hai câu thơ sau:
+ Quyết tâm rời bỏ hồn “Nhưng không để em bận lòng thêm nữa/Hay hồn em phải gợn bóng u hoài”.
+ Vẻ cao thượng trong nhân cách của tác giả được thể hiện một cách rõ nét, Puskin yêu và tôn trọng người mình yêu tuyệt đối, ông thà hy sinh, chấp nhận bản thân chịu đau khổ giày vò, cũng không muốn cô gái mình chịu tổn thương một chút.
+ Ẩn hiện sự kìm nén, nỗi xót xa khi buộc phải từ bỏ thứ tình yêu mà ông hằng quý trọng, nâng niu suốt một quãng thời gian dài tưởng như đã in sâu vào thịt.
* Hai câu thơ tiếp “Tôi yêu…lòng ghen”:
- Nội tâm đầy mâu thuẫn giằng xé, cái sự tuyệt vọng đến đau lòng của tác giả. Yêu sâu sắc đến vậy, thế nhưng nói với người không đặng, chỉ sợ người lại càng lánh xa ta, yêu đến mức chỉ dám lặng lẽ, “âm thầm không hy vọng”.
- Dẫu chỉ là tình đơn phương, nhưng có lẽ mọi cung bậc cảm xúc trong tình yêu, Puskin đều đã nếm trải: “rụt rè”, e ngại, sợ rằng chỉ một chút sơ sẩy thôi, thì sẽ chẳng còn gì nữa, nàng sẽ không còn dành cho ta sự nhân nhượng, cảm thông cuối cùng, “hậm hực lòng ghen”, vì người có tình mới, nhưng đớn đau thay, bất lực và tuyệt vọng thay, bởi tác giả thậm chí còn chẳng có quyền được ghen tức.
* Hai câu cuối:
- Puskin đã thoát ra khỏi mớ cảm xúc tiêu cực hỗn độn, để quay trở về với tình yêu đích thực, chân chính và cao thượng nhất, mong người con gái ấy có được một tình yêu đẹp, được sống cuộc đời hạnh phúc.
- Sự cao thượng, trong sáng, chân thành trong tình yêu, bước ra khỏi mối tình vô vọng chính là cách để tôn trọng người phụ nữ ông yêu, đồng thời cũng là tôn trọng chính bản thân mình.
=> Lối ứng xử thông minh, nhân hậu của một người đàn ông trưởng thành, khẳng định mạnh mẽ tình yêu sâu nặng của mình, và bộc lộ niềm tự hào, sự tự tin vào tình yêu ấy chắc chắn sẽ đem lại hạnh phúc cho cô gái.
3. Kết bài:
Nêu cảm nhận.
* Dàn ý 2:
1. Mở bài
Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
+ Puskin, “mặt trời của thi ca” nước Nga đã đóng góp một tiếng nói riêng, một giọng điệu riêng.
+ Bài thơ “Tôi yêu em” của ông gây xúc động cho người đọc bởi giá trị tinh thần, như Bie - lin - xki đã từng nói: “Đây là tình cảm của con người từng trải và ta cũng thấy ở đấy lòng nhân ái làm lay động lòng người.”
2. Thân bài
- Mở đầu bằng lời ngỏ “Tôi yêu em”, Puskin giãi bày lòng mình với một tình yêu trinh nguyên nồng cháy:
Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai
Nhưng không để em bận lòng thêm bữa
Hay hồn em phải gợn bóng u hoài
+ Bốn câu thơ đầu khiến người đọc cảm nhận được tâm hồn của nhân vật tôi: Say mê và chối bỏ say mê, ngọn lửa tình rực cháy và chấp nhận dập tắt ngọn lửa ấy.
+ Tình yêu cao thượng thôi thúc nhân vật tôi rút lui vì không muốn em phải bận lòng vì không muốn thì em u sầu. Một trái tim vị tha, một tình yêu cao thượng.
- Tôi yêu em âm thầm không hy vọng
Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen
+ Nhân vật tôi trực tiếp giãi bày những cung bậc tình yêu của mình, chấp nhận dập tắt ngọn lửa tình say mê.
+ Vì em, dường như những đau đớn ấy cũng trở nên thanh thản, nhưng vẫn không giấu được những xúc cảm bình thường trong trái tim mình: Cũng giận hờn, cũng buồn thương, cũng ghen tuông.
- Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm thắm
Cầu em được người tình như tôi đã yêu em
+ Lẽ thường trong tình yêu là sự ích kỷ, ghen tuông là biểu hiện cao độ của sự ích kỷ đó. Ở đây, nhân vật tôi đã vượt qua thói thường ấy, hướng tới một trái tim trong sáng.
+ Lời chúc phúc chân thành.
→ Điều quan trọng nhất không phải tình yêu của tôi mà là trái tim em có cảm thấy thoải mái hay không. Lòng nhân ái trong tình yêu đã đem đến cảm xúc vĩ đại.
3. Kết bài
Khẳng định giá trị nhân văn và giá trị nghệ thuật của bài thơ:
+ Bài thơ khép lại với dòng cảm xúc vừa buồn thương vừa mãnh liệt, thể hiện một tình yêu chân thật, cao quý.
+ Tôi yêu em là một lời nói nhân văn, là tiếng lòng của bao nhiêu đôi trai gái có duyên mà không có phận. Tuy vậy, tình yêu vẫn là món ăn tuyệt vời nhất cho tâm hồn con người.