Chắc có lẽ ít ai biết được trong máy lạnh khi ta tiêu tốn điện năng đơn thuần thì không thể lấy nhiệt ở sản phẩm có nhiệt độ thấp được, hay nói cách khác chúng ta không thể tạo ra hơi lạnh. Muốn tạo thành một máy lạnh bắt buộc phải có một chất trung gian giống như hơi nước trong nhà máy điện. Chất trung gian đó gọi là môi chất lạnh hay là gas lạnh. Vậy hãy cũng dịch vụ Fix chuyên sửa máy lạnh tại nhà cùng tìm hiểu loại gas này.
Gas lạnh ra đời như thế nào?
Trong những ngày đầu tiên, ngành công nghiệp điều hòa [HVAC – viết tắt của từ Heating Ventilation and Air Conditioning] hầu như chỉ đặt mối quan tâm đến việc tìm ra môi chất có khả năng làm lạnh. Bất kỳ chất nào đáp ứng được nhu cầu đó đều có thể sử dụng [SO2, NH3, CCl4…]. Thế nhưng sau một thời gian sử dụng, chúng gặp phải trở ngại do các môi chất này đều độc hại và có khả năng gây cháy nổ. Vào những năm 1930, tác nhân lạnh CFC [có thành phần cấu tạo từ Clo – Flo – Cacbon] được các nhà khoa học nghiên cứu sản xuất. Chúng nhanh chóng được sử dụng rộng rãi do hiệu suất cao, tính an toàn và sự bền vững. Đến những năm 1970, khi các vấn đề về môi trường được quan tâm, các nhà khoa học nhận ra rằng tác nhân lạnh CFC và sau này là HCFC, HFC đã ảnh hưởng đến sự suy giảm tầng ozone của trái đất và biến đổi khí hậu toàn cầu. Trước những tác động đó, 2 nghị định thư đã ra đời nhằm giảm thiểu hậu quả do chúng mang đến.
Lưu ý: Gas lạnh “tái chế” bao gồm các tác nhân lạnh được thu hồi và tái sử dụng hoặc được lưu trữ trong kho, các gas lạnh này được phép sử dụng mà không có sự giới hạn nào. Gas lạnh “mới” là gas lạnh được sản xuất mới hoàn toàn, loại gas lạnh này bị giới hạn sử dụng.
Yếu tố cân bằng: Ảnh hưởng của gas lạnh đến môi trường là rõ ràng. Tuy nhiên, có sự trớ trêu ở đây là các gas lạnh không ảnh hưởng đến tầng ozone thì lại có khả năng gây ra hiệu ứng nhà kính khá cao [Hình 7]. Ngoài ra, không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến môi trường, khí hậu, gas lạnh còn có thể gián tiếp gây ra những biến đổi khí hậu.
Yếu tố trực tiếp: ảnh hưởng trực tiếp đến tầng ozone và hiện tượng ấm dần lên toàn cầu. Để xem xét đến khả năng gây nguy hại của một gas lạnh người ta dùng 2 hệ số ODP [Ozone Depletion Potential – Khả năng làm suy yếu tầng ozone] và GWP [Global Warming Potential – Khả năng làm nóng trái đất]. Ngoài ra, sự rò rỉ và thời gian tồn tại trong khí quyển của các chất này cũng là yếu tố cần được quan tâm. Đối với chỉ số ODP và GWP, các hệ số này càng cao nghĩ là khả năng tác động của gas lạnh đó càng lớn. Thời gian tồn tại trong khí quyển càng lâu thì gas lạnh đó càng ảnh hưởng mạnh đến môi trường. Sự rò rỉ, ngược lại, càng ít thì càng giảm thiểu tác động.
Yếu tố gián tiếp: ở đây chính là hiệu suất của gas lạnh hay nói cách khác là hiệu suất của thiết bị, hệ thống sử dụng gas lạnh, mà ở đây chính là máy lạnh hay hệ thống lạnh mà ta vẫn sử dụng hằng ngày. Các thiết bị hay hệ thống lạnh đều tiêu tốn điện năng để vận hành, nếu hiệu suất của gas lạnh càng cao, ta càng tiêu tốn ít điện năng tiêu thụ. Điều này không chỉ mang lại lợi ích cho cá nhân, doanh nghiệp. Nhìn xa hơn, điện năng tiêu thụ càng ít nghĩa là các nhà máy nhiệt điện giảm công suất hoạt động qua đó giảm lượng khí phát thải vào môi trường. Đa số các khí sinh ra sau quá trình cháy của nhà máy nhiệt điện đều là các khí gây nên hiện tượng nhà kính. Từ những yếu tố trên, việc lựa chọn sử dụng gas lạnh cần dựa trên sự cân bằng. Sự cân bằng đó bao gồm các yếu tố sau:
Trong nguyên lý hoạt động của các thiết bị điện lạnh nói chung và điều hòa nói riêng, môi chất lạnh đóng vai trò hạt nhân, là nhân tố chính giúp các thiết bị đó có khả năng làm lạnh [hoặc sưởi ấm]. Vậy môi chất lạnh là gì? Nó có tác dụng gì? Cùng tìm hiểu nhé.
Môi chất lạnh là gì?
Theo định nghĩa: Môi chất lạnh là chất tuần hoàn trong hệ thống lạnh, có nhiệm vụ hấp thu nhiệt của buồng lạnh nhờ bốc hơi ở áp suất thấp nhiệt độ thấp và thải nhiệt ra môi trường ở áp suất cao và nhiệt độ cao.
Một cách dễ hiểu: Môi chất lạnh [hay môi chất lạnh sơ cấp] là tác nhân giúp các thiết bị điện lạnh có khả năng thay đổi nhiệt độ [làm mát hoặc sưởi ấm]. Trong chu trình hoạt động, môi chất này chuyển hóa từ dạng lỏng sang dạng khí hoặc ngược lại, đi kèm với quá trình chuyển hóa đó là sự thay đổi về nhiệt độ và áp suất nhằm đáp ứng mục đích sử dụng. Đây là kiểu làm lạnh trực tiếp.
Tác dụng của môi chất lạnh là gì?
Sau khi đã hiểu môi chất lạnh là gì, hẳn bạn cũng đã mường tượng ra được tác dụng của môi chất lạnh. Cụ thể như sau:
– Môi chất lạnh sau khi đi qua van tiết lưu sẽ chuyển từ dạng lỏng sang dạng khí có nhiệt độ rất thấp, tiếp tục đi đến dàn lạnh để hấp thụ nhiệt trong phòng [thường được biết đến như cấp khí mát vào phòng].
– Môi chất chứa nhiệt sau khi được hấp thụ sẽ được hút tới máy nén để chuyển sang dạng lỏng có nhiệt độ cao, tiếp tục đi tới dàn nóng để xả nhiệt ra ngoài thông qua quạt thổi và dàn lá nhôm tản nhiệt.
– Môi chất lạnh sau khi được xả nhiệt sẽ quay trở lại van tiết lưu và tiếp tục vòng tuần hoàn để làm mát không khí.
Các loại môi chất lạnh phổ biến
Với sự phát triển của nền công nghiệp hiện nay với rất nhiều loại thiết bị khác nhau, môi chất lạnh cũng đòi hỏi sự đa dạng về công dụng để phù hợp với từng loại thiết bị riêng biệt. Có 3 loại môi chất lạnh được dùng phổ biến trên thị trường điện lạnh hiện nay là Gas R22, Gas R410A và Gas R32.
Gas R22
Đây là loại gas được phát triển sớm nhất, chi phí rẻ, dễ nạp thêm khi thiếu gas. Cũng vì là gas đời cũ nên R22 thường được sử dụng cho các dòng máy đời cũ và giá rẻ. Nhược điểm của gas R22 là hiệu quả làm lạnh kém, lạnh không sâu, tốn điện và gây hại cho tầng ozone. Có thể bị cấm sử dụng trong tương lai.
Gas R410A
Ra đời nhằm thay thế cho gas R22, do đó nó ít gây hại cho tầng ozone, có khả năng phân tán nhanh khi bị rò rỉ, làm lạnh sâu hơn, tiết kiệm chi phí hơn. Các dòng máy mới hiện nay cũng sử dụng gas R410A. Tuy nhiên nó khó bảo trì, khi thiếu gas phải bỏ toàn bộ số gas còn lại để bổ sung thêm.
Xem thêm: Dịch vụ bảo trì HVAC
Gas R32
Đây là loại gas ra đời nhằm thay thế cho 2 loại gas trên với ưu điểm vượt trội hoàn toàn. Tiết kiệm năng lượng với hiệu quả làm lạnh tốt hơn, giảm hiệu ứng nhà kính, thân thiện với môi trường. Nhược điểm duy nhất là giá thành cao hơn 2 loại trên. Những dòng điều hòa mới nhất hiện nay đều sử dụng loại gas này.
Tùy vào ưu điểm và nhược điểm của từng loại gas chúng ta có thể lựa chọn loại phù hợp với nhu cầu sử dụng.
Hi vọng với bài viết này chúng tôi đã giúp bạn hiểu môi chất lạnh là gì, qua đó có thể lựa chọn loại môi chất lạnh dựa vào mục đích sử dụng.