Tự cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn 1940 cách mạng Việt Nam đã xây dựng được

[Bqp.vn] - Sáng 13/9, tại huyện Bắc Sơn [tỉnh Lạng Sơn], UBND tỉnh Lạng Sơn phối hợp với Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam [Bộ Quốc phòng] tổ chức Hội thảo khoa học “Khởi nghĩa Bắc Sơn với sự nghiệp cách mạng Việt Nam - Giá trị lịch sử, bảo tồn và phát huy”.

Đoàn Chủ tịch điều hành hội thảo.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn Dương Xuân Huyên cho biết: Cách đây 80 năm, cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn [27/9/1940] nổ ra là cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu tiên dưới sự lãnh đạo của Đảng, là “tiếng súng” mở đầu cho thời kỳ đấu tranh vũ trang giành chính quyền, là sự hiện thực hóa quan điểm “bước tới bạo động làm cách mệnh giải phóng dân tộc” của Đảng. Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn đã để lại nhiều bài học quý báu về khởi nghĩa vũ trang, xây dựng chính quyền, xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng; là sự khẳng định chuyển hướng đấu tranh đúng đắn của Đảng được định ra tại Hội nghị Trung ương lần thứ 6 [tháng 11/1939].

Các đại biểu trao đổi bên lề hội thảo.

Ban Tổ chức hội thảo đã nhận được hơn 60 báo cáo tham luận khoa học. Nội dung các tham luận đã làm rõ bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước; âm mưu, thủ đoạn của thực dân Pháp và phát xít Nhật đối với Đông Dương; khẳng định và làm sáng tỏ đường lối đúng đắn, sáng tạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, đặc biệt là chủ trương chuyển hướng chiến lược của Đảng; sự lãnh đạo, chỉ đạo của Xứ uỷ Bắc Kỳ, Ban cán sự Đảng tỉnh Lạng Sơn, trực tiếp là Đảng bộ Bắc Sơn trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo chuẩn bị và tiến hành khởi nghĩa Bắc Sơn. Đây là nhân tố có ý nghĩa trực tiếp quyết định sự bùng nổ và ý nghĩa quan trọng của cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn. Các tham luận cũng tập trung nêu bật tầm vóc, ý nghĩa, nguyên nhân thắng lợi của khởi nghĩa Bắc Sơn; sự ra đời của Du kích Bắc Sơn và các Đội Cứu quốc quân; đúc rút những bài học kinh nghiệm về lựa chọn thời cơ khởi nghĩa, giành và giữ chính quyền cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang và căn cứ địa cách mạng, đặc biệt là sự vận dụng những bài học kinh nghiệm đó trong xây dựng nền quốc phòng toàn dân, thế trận chiến tranh nhân dân, đáp ứng nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN hiện nay. Bên cạnh đó, nhiều tham luận còn đề xuất các cơ chế, chính sách, phương hướng, giải pháp quy hoạch, bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử văn hóa khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt khởi nghĩa Bắc Sơn gắn với phát triển kinh tế, xã hội, đặc biệt là du lịch, dịch vụ tại địa phương trong thời kỳ phát triển và hội nhập quốc tế.

Các đại biểu tham dự hội thảo chụp ảnh chung.

Tổ chức vào dịp kỷ niệm 80 năm ngày Khởi nghĩa Bắc Sơn, hướng tới Đại hội Đảng bộ Lạng Sơn lần thứ XVII, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Hội thảo một lần nữa làm sâu sắc hơn giá trị của Khởi nghĩa Bắc Sơn. Đồng thời, đề xuất giải pháp phát huy tinh thần, vận dụng kinh nghiệm của cuộc khởi nghĩa cho sự nghiệp xây dựng, phát triển của huyện Bắc Sơn nói riêng, tỉnh Lạng Sơn và cả nước nói chung. Hội thảo cũng tiếp tục làm rõ tầm vóc, ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn, vai trò của quần chúng nhân dân trong cuộc khởi nghĩa vũ trang, giành chính quyền. Qua đó, làm sáng tỏ thêm những cống hiến đóng góp của các vị tiền bối cách mạng; góp phần vào việc tuyên truyền, giáo dục chủ nghĩa yêu nước, tấm gương đạo đức cách mạng của các thế hệ đi trước đối với thế hệ hôm nay.

Tiến tới kỷ niệm 80 năm Khởi nghĩa Bắc Sơn [27-9-1940 – 27-9-2020], ngày 13-9, tại huyện Bắc Sơn, UBND tỉnh Lạng Sơn phối hợp Viện Lịch sử quân sự Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học với chủ đề: "Khởi nghĩa Bắc Sơn với sự nghiệp cách mạng Việt Nam - Giá trị lịch sử, bảo tồn và phát huy".

Dự hội thảo có đồng chí Lâm Thị Phương Thanh, Ủy viên T.Ư Đảng, Bí thư Tỉnh ủy; đại diện một số bộ, ngành của Trung ương; lãnh đạo một số Viện nghiên cứu khoa học; lãnh đạo Quân khu I; lãnh đạo một số sở, ban, ngành của tỉnh Lạng Sơn; đại diện lãnh đạo các huyện ủy và thành ủy.

Báo cáo đề dẫn tại hội thảo nêu rõ: Cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn [27-9-1940] là cuộc Khởi nghĩa mở đầu thời kỳ đấu tranh mới của cách mạng Việt Nam - thời kỳ kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, nổi dậy của quần chúng kết hợp với tiến công của các lực lượng vũ trang cách mạng giành chính quyền về tay nhân dân. Tuy thắng lợi được diễn ra trên phạm vi địa bàn một huyện, nhưng khởi nghĩa Bắc Sơn có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong tiến trình đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do của dân tộc ta dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Tại Hội thảo, đã có 60 tham luận khoa học của các đồng chí lãnh đạo các cơ quan Trung ương; lãnh đạo Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân, các sở, ban, ngành và các địa phương tỉnh Lạng Sơn, các nhà khoa học. Các tham luận khoa học đã đi sâu làm rõ hơn nữa ý nghĩa của cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn; làm rõ đường lối đúng đắn, sáng tạo của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Xứ ủy Bắc Kỳ, Ban cán sự Đảng tỉnh Lạng Sơn, trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo Khởi nghĩa Bắc Sơn; tầm vóc, ý nghĩa, nguyên nhân thắng lợi của Khởi nghĩa Bắc Sơn; sự ra đời của Du kích Bắc Sơn và các Đội Cứu quốc quân - tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam; bài học kinh nghiệm về lựa chọn thời cơ khởi nghĩa, giành và giữ chính quyền cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang và căn cứ địa cách mạng; đề xuất các cơ chế, chính sách, phương hướng, giải pháp quy hoạch, bảo tồn, phát huy các giá trị lịch sử văn hóa khu di tích lịch sử quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn…

Phát biểu tại hội thảo, đồng chí Dương Xuân Huyên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lạng Sơn nhấn mạnh: Cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn vào ngày 27-9-1940 là cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu tiên dưới sự lãnh đạo của Đảng, là “tiếng súng” mở đầu cho thời kỳ đấu tranh vũ trang giành chính quyền. Cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn đã để lại nhiều bài học quý báu về khởi nghĩa vũ trang, xây dựng chính quyền, xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng; là sự khẳng định chuyển hướng đấu tranh đúng đắn của Đảng được định ra tại Hội nghị Trung ương lần thứ 6 tháng 11-1939.

Về nhiệm vụ trong thời gian tới, đồng chí chỉ rõ, sau cuộc Hội thảo này, các nhà khoa học, các nhân chứng lịch sử… cần tiếp tục sưu tầm, cung cấp tư liệu sự kiện liên quan đến Khởi nghĩa Bắc Sơn để các cơ quan Trung ương cũng như của tỉnh Lạng Sơn bổ sung vào công tác nghiên cứu, làm phong phú thêm sự kiện lịch sử này.

Bên cạnh đó, các cơ quan liên quan của tỉnh Lạng Sơn cần tích cực phát huy kết quả nghiên cứu vào thực tiễn công tác; tiếp tục tuyên truyền, giáo dục lịch sử cho cán bộ, chiến sĩ, các tầng lớp nhân dân, nhất là thế hệ trẻ hiểu rõ, hiểu đúng giá trị lịch sử của Khởi nghĩa Bắc Sơn. Qua đó, khơi dậy và phát huy truyền thống yêu nước, trong giai đoạn hiện nay; các cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc tỉnh Lạng Sơn nói chung và huyện Bắc Sơn nói riêng cần tiếp tục đoàn kết, ra sức thi đua xây dựng quê hương ngày càng phát triển.

HÙNG TRÁNG

      Tháng 6-1940, Pháp đầu hàng Đức, nước Pháp bị quân đội Hítle chiếm đóng. Nhân cơ hội đó, ngày 22-9-1940, Nhật cho quân vượt biên giới Việt - Trung đánh chiếm Lạng Sơn. Quân Pháp chống cự yếu ớt rồi đầu hàng, một bộ phận rút chạy qua Điềm He, Bình Gia, Bắc Sơn về Thái Nguyên. Nhân cơ hội này, ba đảng viên cộng sản là Hoàng Đình Ruệ, Đường Văn Thức [thuộc tổ chức Đảng Bắc Sơn] và Nông Văn Cún, tức Thái Long [thuộc tổ chức Đảng Võ Nhai] thoát khỏi nhà tù Lạng Sơn về Bắc Sơn, cùng Đảng bộ Bắc Sơn họp, quyết định khởi nghĩa. Ban Chỉ huy khởi nghĩa gồm 5 đồng chí: Hoàng Văn Hán, Dương Công Bình, Hoàng Đình Ruệ, Đường Văn Thức, Nông Văn Cún, do đồng chí Hoàng Văn Hán làm chỉ huy trưởng. Sau cuộc họp, đồng chí Thái Long về ngay Võ Nhai vận động ủng hộ Bắc Sơn.

Đội du kích Bắc Sơn [Ảnh tư liệu]

      8 giờ tối ngày 27-9-1940, quân ta tấn công đồn Mỏ Nhài, cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn bùng nổ. Tri châu Hoàng Văn Sĩ cùng một trung đội gồm 22 lính hoảng sợ bỏ đồn tháo chạy. Quân khởi nghĩa chiếm đồn, thu 10 khẩu súng trường, 6 súng kíp, 2 gánh đạn, 1 máy chữ cùng toàn bộ sổ sách, bằng, triện. Tiếp đó, trong các ngày 28 và 29-9-1940, quân khởi nghĩa liên tiếp phục kích tàn quân Pháp ở đèo Canh Tiêm, Sập Dì, Nà Ti, Thâm Thông, gây cho chúng nhiều thiệt hại. Hoảng sợ trước sự nổi dậy của nhân dân Bắc Sơn, sau khi chấp nhận những yêu sách do Nhật đặt ra, Pháp điều quân từ Đình Cả, Võ Nhai, Bình Gia trở lại Bắc Sơn đàn áp phong trào.
      Ngay sau khi được tin cuộc khởi nghĩa nghĩa bùng nổ, Xứ Bắc Kỳ đã cử đồng chí Trần Đăng Ninh lên Bắc Sơn lãnh đạo phong trào và hướng cuộc khởi nghĩa vào mục tiêu xây dựng lực lượng để chiến đấu lâu dài. Ngày 13-10-1940, đồng chí Trần Đăng Ninh triệu tập cuộc họp với các đảng viên ở Sa Khao, xã Vũ Lăng [nay là xã Tân Hương], quyết định thành lập Đội du kích Bắc Sơn, xây dựng Căn cứ du kích Bắc Sơn.
      Từ ngày 6 đến ngày 9-11-1940, Hội nghị Trung ương tại làng Đình Bảng [Từ Sơn, Bắc Ninh] quyết định duy trì Đội du kích Bắc Sơn làm nòng cốt xây dựng lực lượng vũ trang, thành lập căn cứ du kích, lấy vùng Bắc Sơn - Võ Nhai làm trung tâm, do Trung ương trực tiếp chỉ đạo. Hội nghị giao cho đồng chí Hoàng Văn Thụ chịu trách nhiệm thực hiện. Tháng 2-1941, trên đường đi dự Hội nghị Trung ương tại Pác Bó, các đồng chí Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Hoàng Văn Thụ đã dừng lại ở Bắc Sơn, thông báo quyết định của Trung ương về việc củng cố, phát triển Đội du kích Bắc Sơn thành Đội Cứu quốc quân để làm nòng cốt cho việc xây dựng lực lượng vũ trang cách mạng, xây dựng Căn cứ du kích Bắc Sơn - Võ Nhai. Trung ương chỉ định đồng chí Lương Văn Tri làm Chỉ huy trưởng, đồng chí Chu Văn Tấn làm Chỉ huy phó Cứu quốc quân. Sau Hội nghị Trung ương tại Pác Bó, tháng 7-1941, các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương dừng chân tại Bắc Sơn, quyết định Ban Chỉ huy mới của Cứu quốc quân đồng thời là Ban Lãnh đạo Căn cứ du kích Bắc Sơn - Võ Nhai. Đồng chí Chu Văn Tấn, Chỉ huy phó được phân công về Võ Nhai chỉ đạo phong trào ở đây.Trong thời gian này, Cứu quốc quân đã cùng với nhân dân Bắc Sơn - Võ Nhai anh dũng chiến đấu, chống trả cuộc khủng bố lớn của thực dân Pháp, đưa các đồng chí Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương vượt vòng vây địch, về xuôi an toàn. Trong điều kiện địch tăng cường khủng bố, lực lượng Cứu quốc quân ở Võ Nhai được củng cố lại. Ngày 15-11-1941, dưới sự chỉ đạo trực tiếp của đồng chí Hoàng Quốc Việt, Trung đội Cứu quốc quân II được thành lập tại rừng Khuôn Mánh [Tràng Xá, Võ Nhai]. Ban Chỉ huy Trung đội gồm ba người do đồng chí Chu Văn Tấn làm Chỉ huy trưởng.
      Khởi nghĩa Bắc Sơn tuy nổ ra ở một địa phương miền núi, trên một địa bàn hẹp và diễn ra trong thời gian ngắn nhưng có tiếng vang lớn trong cả nước, đóng góp to lớn về nhiều mặt đối với cách mạng Việt Nam. Khởi nghĩa Bắc Sơn đánh dấu sự chuyển hướng trong hình thức đấu tranh của nhân dân Việt Nam từ đấu tranh chính trị tiến đến kết hợp đấu tranh chính trị với vũ trang. Cùng với Xô Viết Nghệ Tĩnh, khởi nghĩa Nam Kỳ, Đô Lương, khởi nghĩa Bắc Sơn được coi như cuộc diễn tập vũ trang tiến đến Cách mạng Tháng Tám giành độc lập dân tộc năm 1945.
      Khởi nghĩa Bắc Sơn giúp cho Đảng ta rút ra rất nhiều bài học kinh nghiệm về vấn đề lựa chọn thời cơ khởi nghĩa, về vấn đề tập hợp lực lượng, đoàn kết toàn dân. Đây là những vấn đề căn cốt cho cách mạng giải phóng dân tộc cũng như cuộc chiến tranh giải phóng dân tộc lâu dài sau này.Từ khởi nghĩa Bắc Sơn đã hình thành một trong những đội quân vũ trang cách mạng đầu tiên của Đảng là Đội du kích Bắc Sơn, thúc đẩy sự ra đời, trưởng thành của các đội Cứu quốc quân I, II, III. Khởi nghĩa Bắc Sơn cũng dẫn đến thành lập Căn cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai - nòng cốt trong việc củng cố, phát triển và thúc đẩy phong trào cách mạng ở các địa phương lân cận và trong cả nước.
      Kỷ niệm 80 năm Ngày Khởi nghĩa Bắc Sơn [27-9-1940-27-9-2020], Thái Nguyên tự hào vì có những người con ưu tú đã quán triệt sâu sắc chủ trương của Đảng, nắm bắt thời cơ, tham gia khởi xướng, lãnh đạo và chỉ huy cuộc khởi nghĩa; xây dựng, củng cố, phát triển Đội du kích Bắc Sơn, thành lập, chỉ huy Cứu quốc quân I, Cứu quốc quân II - những đơn vị tiền thân của Quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng; thành lập và phát huy vai trò của Căn cứ địa Bắc Sơn - Võ Nhai. Đây là những sự kiện lịch sử quan trọng, thúc đẩy việc củng cố, phát triển phong trào cách mạng, xây dựng lực lượng vũ trang, chuẩn bị thời cơ cách mạng, kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh quân sự, khởi nghĩa từng phần tiến tới Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong phạm vi cả nước./.

Hà Minh Lợi
Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy

 Tài liệu tham khảo: