Vì sao chợ gạo lại không có nhiều gạo

Viện Chính sách và Chiến lược Phát triển Nông nghiệp Nông thôn

Trung tâm Thông tin Phát triển Nông nghiệp Nông thôn

Số 16 Thụy Khuê - Tây Hồ - Hà Nội Tel: 0246.2938632/ 0243.9725154 Fax: 0243.9726949

Email:

©2009 Trung tâm Thông tin PTNNNT. Giấy phép số 287/GP-BC do Cục báo chí - Bộ văn hoá cấp ngày 05-07-2007

Cập nhật: 10:22, 10/11/2021 [GMT+7]

Chợ Gạo xưa là tên một ngôi chợ, đến thời Pháp thuộc trở thành tên hành chính của một quận: Quận Chợ Gạo. Ngôi chợ xưa đóng ở làng Bình Phang [tên chữ nói trại từ Bình Phương]. Làng Bình Phương do ông Trần Văn Nguyệt thành lập vào thời Cảnh Hưng. Theo “Phủ biên tạp lục” của Lê Quí Đôn, vào cuối thế kỷ XVIII, Chợ Gạo là một trung tâm mua bán gạo. Có lẽ, tên Chợ Gạo đã có trong giai đoạn này.

CHỢ GẠO XƯA TRÙ PHÚ

Vào cuối thế kỷ XVII, đầu thế kỷ XVIII, vùng đất này là trung tâm lúa gạo của đồng bằng Nam bộ. Lê Quí Đôn ghi lại trong sách “Phủ biên tạp lục”: “Thường đi vào tháng 9, tháng 10, về vào tháng 4, tháng 5 năm sau. Lĩnh giấy phép ra biển, đến xứ Vũng Tàu ở đầu cõi Gia Định, là chỗ hải đảo có dân cư, hạ buồm đậu vào. Hỏi thăm nơi nào được mùa, nơi nào mất mùa, biết nơi nào được mùa thì đến ở. Trên thì có cửa biển Cần Giờ, ở giữa thì có cửa biển Soài Rạp, dưới thì vào cửa Đại, cửa Tiểu. Đến chỗ nào thì cũng là thuyền buồm tụ họp... Tôm cá to béo, ăn không hết, dân địa phương thường phơi khô bán…”.

Ngoài ra, còn có chợ Ông Văn, do ông Dương Văn Văn lập tại thôn Bình Đăng [nay thuộc xã Đăng Hưng Phước, huyện Chợ Gạo].

Trong “Tự vị tiếng nói miền Nam”, tác giả Vương Hồng Sển có ghi: “Năm 1897, Chợ Gạo là một trong tổng số 26 ngôi chợ của Mỹ Tho…”. Năm 1912, Pháp thành lập quận Chợ Gạo. Đến năm 1939, Chợ Gạo trở thành 1 trong 5 quận trọng yếu của tỉnh Mỹ Tho.

Vào đầu thế kỷ XVII, lưu dân người Việt từ Trung bộ đã đến Mỹ Tho và các vùng lân cận khai khẩn đất để trồng lúa, đánh bắt cá tôm để sinh sống. Tuy vất vả nhưng đoàn người khai hoang đi đến đâu cũng gặp mưa thuận gió hòa, cá tôm hào sảng, phù sa màu mỡ nên kinh tế nông nghiệp phát triển rất nhanh. Đến cuối thế kỷ XVII, Mỹ Tho đã trở thành một trong những trung tâm thương mại lớn ở đồng bằng Nam bộ [Mỹ Tho đại phố].

Lúc bấy giờ, ngoài thương nhân người Việt, còn có người Hoa, người Tây Dương, Nhật... đến giao dịch mua bán bằng đường thủy; và lần hồi họ mở rộng thương trường, tiến dần về các vùng nông nghiệp trù phú: Chợ Gạo, Cái Bè, Gò Công...

KINH CHỢ GẠO - TUYẾN KINH HUYẾT MẠCH

Kinh Chợ Gạo được người Pháp cho đào thủ công cách đây hơn 140 năm, chỉ sau một thời gian ngắn chiếm đóng Nam kỳ, nhằm nối sông Tiền và sông Vàm Cỏ, tạo tuyến đường thủy từ Sài Gòn đi miền Tây Nam bộ ngắn nhất, nối thẳng từ rạch Kỳ Hôn đến sông Tra - một nhánh ngắn của sông Vàm Cỏ.

Kinh Chợ Gạo được đào bằng tay vào năm 1877, sâu 3 m, rộng 20 m theo đề án của Đô đốc, Chánh Tham biện tỉnh Mỹ Tho Duperré, nên còn gọi là kinh Duperré, nhằm tạo con đường thủy cho tàu thuyền chuyển lúa gạo lên Sài Gòn để xuất cảng.

Thực dân Pháp đã huy động 40.000 người, đào 900.000 m3 đất, trong 2 tháng hoàn thành con kinh. Việc đào kinh theo lối thủ công còn nhằm mục đích kềm giữ thanh niên trong độ tuổi lao động, đề phòng những cuộc khởi nghĩa chống Pháp tiếp theo.

Năm 1892, kinh Chợ Gạo được vét lại, cũng bằng thủ công. Đến giai đoạn 1906 - 1910, kinh được cải tạo bằng cơ giới, to rộng như ngày nay và trở thành con đường thủy quan trọng giữa Sài Gòn và các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là công trình đầu tiên và có quy mô lớn của thực dân Pháp ở tỉnh Mỹ Tho. Từ đó, vai trò đường thủy huyết mạch của rạch Bảo Định bị lu mờ.

Từ khi có kinh Chợ Gạo, đời sống của cư dân đã bắt đầu sung túc, náo nhiệt nhất là từ năm 1902, thương thuyền qua lại tấp nập. Công ty giang vận [Messageries Fluriales] cũng sắm tàu đưa khách chạy trên tuyến kinh này. Để tránh tai nạn và tránh sự chen lấn, giành giật, nhà cầm quyền đã đặt một đồn kiểm tra và một chiếc đò đưa khách qua sông, gọi là “bắc Chợ Gạo”.

Để đi từ Mỹ Tho đến Gò Công buộc phải qua bắc Chợ Gạo. Lượng xe đò chở khách, xe tải chở hàng qua phà mỗi ngày rất nhiều. Phà nhỏ nên mỗi chuyến chỉ chở được khoảng 2 chiếc xe đò hoặc 4 - 5 chiếc xe lam và một số xe đạp cùng khách bộ hành. Năm 1972, sau vụ lật phà chết người, chính quyền Sài Gòn đã xây dựng cầu qua kinh Chợ Gạo, cách bến phà chừng 300 m. Bắc Chợ Gạo bị xóa sổ sau khi cầu Chợ Gạo hoàn thành.

Cũng như kinh Xà No ở tỉnh Hậu Giang, sau khi đào xong, dọc theo hai bên bờ kinh Chợ Gạo đã mở ra những bước phát triển mới, không những về nông nghiệp, mà còn thúc đẩy các ngành công, thương nghiệp và dịch vụ.

Hai bên bờ kinh dần dần mọc lên nhiều ngôi chợ, nhiều nhà máy sản xuất nước mắm…

Bà con nông dân huyện Chợ Gạo đã tỏ ra năng động, kịp thời nắm bắt nền kinh tế hàng hóa và cơ chế thị trường, mạnh dạn đầu tư sản xuất và nhanh chóng chuyển đổi vật nuôi, cây trồng cho phù hợp với nhu cầu tiêu thụ trong nước và xuất khẩu. Kinh Chợ Gạo còn mở ra một hệ thống kinh đào cùng với mạng lưới thủy lợi, giúp nội đồng canh tác được quanh năm.

Từ khi hình thành kinh Chợ Gạo đến nay, trải qua biết bao biến đổi thăng trầm, nhưng huyện Chợ Gạo lúc nào cũng sung túc, thịnh vượng và kinh Chợ Gạo vẫn giữ vai trò là con đường huyết mạch, ngày ngày tiếp sức cho các phương tiện vận chuyển nông sản và cát từ miền Tây lên TP. Hồ Chí Minh, là hợp điểm giao lưu kinh tế, văn hóa sôi động giữa Đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh miền Đông Nam bộ.

HUYỆN NÔNG THÔN MỚI CHỢ GẠO

Về huyện Chợ Gạo hôm nay, chúng ta dễ dàng cảm nhận sự khởi sắc của một vùng quê giàu truyền thống cách mạng. Những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Chợ Gạo không ngừng nỗ lực vươn lên trên mọi lĩnh vực, nhất là trong thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới.

Ngày 7-10-2020, UBND tỉnh Tiền Giang đã tổ chức Lễ công bố Quyết định của Thủ tướng Chính phủ công nhận huyện Chợ Gạo đạt chuẩn nông thôn mới.

Sau gần 10 năm triển khai thực hiện Chương trình này, hạ tầng kinh tế - xã hội của huyện có nhiều chuyển biến, đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng nâng lên, hệ thống chính trị được củng cố, kiện toàn, an ninh trật tự được giữ vững, ổn định.

Cụ thể, huyện đã thi công 282 công trình thủy lợi bằng cơ giới, với tổng chiều dài 350 km, tổng kinh phí thực hiện hơn 44,7 tỷ đồng, tạo thành mạng lưới thủy lợi hoàn chỉnh; xây dựng 19 chợ đạt chuẩn nông thôn mới.

Về xã hội hóa, đã hỗ trợ sửa chữa, xây mới 3.766 căn nhà cho hộ nghèo, hộ khó khăn về nhà ở. Ngoài ra, huyện đã huy động được hơn 4.223 tỷ đồng để xây dựng nông thôn mới, trong đó nhân dân đóng góp hơn 1.425 tỷ đồng.

Về giáo dục, hiện toàn huyện có 50 trường học, trong đó có hơn 90% trường đạt chuẩn về cơ sở vật chất và thiết bị dạy học. Các chương trình mục tiêu y tế quốc gia được triển khai hiệu quả, mạng lưới y tế tiếp tục được củng cố và nâng cao chất lượng hoạt động, tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt hơn 94%...

HỒNG LÊ [tổng hợp]

Thanh long Chợ Gạo đã trở thành trái cây xuất khẩu chủ lực của tỉnh Tiền Giang

Nhằm chuyển đổi sản xuất vùng khó khăn đạt hiệu quả kinh tế cao, nông dân hưởng lợi và nông nghiệp nông thôn đổi mới, tỉnh Tiền Giang nói chung và huyện Chợ Gạo nói riêng chú trọng phát huy tiềm năng vườn cây ăn quả có lợi thế cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng và xuất khẩu

Hiệu quả kinh tế từ cây thanh long

Huyện Chợ Gạo nổi tiếng với những vườn thanh long bạt ngàn đang mang lại cho người nông dân một nguồn lợi kinh tế lớn. Thanh long Chợ Gạo là một thương hiệu lớn trong ngành cây ăn quả tỉnh Tiền Giang, đã được thị trường công nhận. Thời gian qua, loại cây trồng này đã giúp cho không ít nông hộ làm giàu một cách bền vững.

Theo ông Trần Văn Hoà – Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Chợ Gạo, cây thanh long thích hợp với thổ nhưỡng địa phương, dễ trồng, năng suất cao và đầu ra thuận lợi.

Huyện Chợ Gạo hiện có khoảng 9.000ha trồng thanh long, trung bình trong năm, nông dân sản xuất 3 vụ, trong đó có 2 vụ nghịch và 1 vụ thuận đạt năng suất bình quân 30 tấn/ha. Giá bán bình quân 20.000đồng/kg đối với thanh long ruột đỏ, 10.000 đồng/ha đối với thanh long ruột trắng. Trừ chi phí, bà con lãi bình quân 400 triệu/ha đối với thanh long ruột đỏ và 200 triệu đồng đối với thanh long ruột trắng, cao gấp nhiều lần so với trồng độc canh cây lúa 3 vụ/năm.

Thời điểm trái vụ, có lúc giá thanh long lên mức kỷ lục, đạt từ 50.000 – 60.000đồng/kg thanh long ruột đỏ và 25.000 – 30.000kg/thanh long ruột trắng. Mỗi ha thanh long ruột đỏ có giá trị 750 triệu đồng/ha trở lên, trừ chi phí, người nông dân còn lãi trên 500 triệu đồng.

Hầu hết nông dân khi chuyển đổi từ trồng lúa hoặc cây trồng khác sang trồng chuyên canh thanh long đều “đổi đời”. Điển hình như ông Phạm Huy Phong trú tại ấp Bình Hoà, xã Long Bình Điền là một nông dân làm giàu từ cây thanh long. Thời gian đầu, ông Phong chỉ chuyển dần một phần đất sang trồng 6 công thanh long, sau đó thấy cây thích nghi tốt nên ông tiếp tục chuyển phần đất còn lại sang trồng thanh long. Hiện tại, hơn 1ha thanh long đã cho trái ổn định, số còn lại đang bắt đầu cho trái. Ông Phong chia sẻ: “Trồng thanh long không khó, chỉ tốn nhiều chi phí đầu tư trụ xi măng ở giai đoạn đầu, đất trồng phải xẻ rãnh đảm bảo thoát nước vào mùa mưa. Cần tăng cường kiểm tra vườn thường xuyên để phòng ngừa bệnh đốm trắng… thì vườn thanh long sẽ khoẻ, cho năng suất cao”.

Nâng cao chuỗi giá trị thanh long

Chủ tịch UBND tỉnh Tiền Giang Lê Văn Hưởng cho biết, toàn tỉnh Tiền Giang có gần 9.140 ha thanh long trồng chuyên canh, diện tích cho sản phẩm 6.585 ha, sản lượng thu hoạch hàng năm đạt gần 199.420 tấn. Toàn tỉnh có hơn 432 ha thanh long được chứng nhận đạt tiêu chuẩn VietGAP, thanh long Chợ Gạo là thương hiệu cây ăn trái nổi tiếng có lợi thế cạnh tranh của tinh Tiền Giang.

Thực tế cho thấy, cây thanh long không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế cao, nâng cao thu nhập cho người dân mà còn góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng trong nông nghiệp và làm thay đổi bộ mặt nông thôn của Tiền Giang.

Trong số hàng loạt HTX, tổ hợp tác hoạt động hiệu quả trên địa bàn huyện, có thể kể đến HTX thanh long Mỹ Tịnh An đang thu hút hơn 100 thành viên. HTX đang là đơn vị liên kết các nhà vườn tại địa phương phát triển mô hình trồng thanh long theo tiêu chuẩn VietGAP cho giá trị rất cao.

Bên cạnh Mỹ Tịnh An, HTX thanh long Chợ Gạo cũng là một trong những đơn vị điển hình trong khối kinh tế hợp tác tại huyện Chợ Gạo. Những năm qua, nhờ áp dụng đồng bộ khoa học kỹ thuật, HTX luôn đảm bảo nguồn sản phẩm chất lượng, được thị trường ưa chuộng.

Chợ Gạo nằm trong vùng duyên hải phía Đông tỉnh Tiền Giang, điều kiện sản xuất gặp nhiều khó khăn do hạn mặn hàng năm đe dọa, thiếu nước bơm tát, thiên tai thường xuyên gây hại. Mặt khác, do đất hẹp người đông trong khi trồng lúa luôn đối mặt nhiều rủi ro, điệp khúc “được mùa - mất giá", đầu ra hạt lúa bấp bênh khiến nông dân hết sức lo lắng.

Nhờ thực hiện chủ trương của tỉnh về chuyển đổi sản xuất vùng khó khăn, phát huy vai trò các vùng chuyên canh cây ăn trái đặc sản mà kinh tế, xã hội của huyện Chợ Gạo đã phát triển nhanh, bền vững, nông dân vượt khó thoát nghèo và vươn lên làm giàu.

Bên cạnh đó, với lợi thế cạnh tranh từ vườn chuyên canh cây ăn trái đã giúp đẩy mạnh tiến độ xây dựng nông thôn mới cũng như sự thành công của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới trên địa bàn huyện. Ông Lê Văn Mỹ - Chủ tịch UBND huyện Chợ Gạo cho biết, tính đến tháng 11/2019, Chợ Gạo đã có 11 xã đạt chuẩn và ra mắt xã nông thôn mới, 7 xã còn lại đang phấn đấu cuối năm 2019 sẽ đạt chuẩn và ra mắt xã nông thôn mới, và năm 2020, Chợ Gạo sẽ ra mắt huyện đạt chuẩn nông thôn mới đầu tiên của tỉnh Tiền Giang, lập thành tích chào mừng Đại hội Đảng các cấp nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Đánh giá của bạn: