Kim cương không hẳn là loại đá “hiếm tới mức khó tìm”, bởi sau quá trình nhiều năm khai thác chúng ta chỉ thấy sản lượng kim cương thô tìm thấy qua mỗi năm đều tăng lên, không có sự sụt giảm. Vậy vì sao kim cương luôn sở hữu mức giá đắt đỏ và thậm chí là có nhiều người sẵn sàng đổ máu để sở hữu chúng?
Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng Nam Phi hàng trăm năm trước trước kia đã từng sử dụng kim cương làm tiền để gửi tại ngân hàng. Ở tại đất nước này, kim cương có trữ lượng khá lớn, thuộc loại hàng đầu trên thế giới. Theo hãng kim cương lớn nhất thế giới hiện nay là De Beers, giá kim cương sẽ chỉ tăng không giảm vì mức chi phí để tiến hành khai thác chúng rất tốn kém.
Viên kim cương màu vàng có kích cỡ lớn nhất thế giới.
Tham khảo thêm:
Chi phí khai thác quá cao
Kim cương được hình thành trong một môi trường khắc nghiệt, nơi hội tụ cả hai yếu tố là nhiệt độ cao và áp suất lớn. Kiểm chứng đã cho thấy khoáng vật này hầu như tập trung chủ yếu tại những địa điểm trắc ẩn nguy hiểm như gần miệng núi lửa phun trào đã tắt, nằm sâu dưới lòng đất, trong những mạch khoáng ngầm… Những địa điểm trên thế giới được coi là có trữ lượng lớn kim cương là Nam Á, châu Phi và Bắc Mỹ.
Để có thể tìm ra được một mỏ kim cương sở hữu mức trữ lượng đủ lớn để tiến hành khai thác công nghiệp, rất nhiều nhà địa chất phải tiến hành nghiên cứu trong thời gian tính bằng thập kỷ. Khi khai thác, khối lượng nhân công luôn duy trì ở con số vài trăm người. Ước tính rằng để tìm được một carat kim cương [tương đương khoảng 20 mg], những người thợ khai thác phải đào bới rồi sàng lọc tới 1,3 triệu tấn đất đá.
Để tìm ra kim cương nhiều người đánh đổi cả cuộc đời, mạng sống.
Không những vậy, kim cương khai thác được vẫn chỉ ở dạng thô và giá trị của chúng chỉ bằng 40% loại kim cương đã xử lý kỹ. Chúng còn phải trải qua quy trình đánh bóng, cắt ghép nhiều lần. Những công việc trên đều phải tiến hành bằng tay mà không một loại máy móc nào có thể thay thế. Dễ dàng bắt gặp cảnh tượng hàng trăm công nhân miệt mài trong khu chế xuất để tiến hành mài và đánh bóng kim cương.
Tất cả những chi phí trên được cộng dồn lại và ai ai cũng nhận ra rằng chi phí nhân lực, sản xuất kim cương là một con số khổng lồ. Việc chúng góp phần đẩy giá kim cương lên cao là điều hoàn toàn dễ hiểu.
Khu mỏ khai thác kim cương nằm sâu trong lòng đất.
Máy móc đơn giản hỗ trợ việc sàng lọc và rửa đá quặng.
Những viên kim cương lớn được phân loại bằng tay.
Những viên kim cương nhỏ mới được phân loại bằng máy.
Quang cảnh nhân viên đang chế tác, cắt gọt kim cương.
Sự độc quyền trong ngành khai thác kim cương
Không phải bất cứ công ty, doanh nghiệp nào cũng được phép khai thác kim cương công khai. Hiện nay, trên thế giới những công ty được phép khai thác kim cương là rất ít, trong đó những cái tên cần kể đến là Alrosa, Debswana, BHP Billiton hay De Beers. De Beers cũng chính là cái tên đặc biệt nhất cần chú ý. Tờ báo The Diamond Registry từng thống kê 80% trữ lượng kim cương toàn cầu khai thác được là của De Beers.
Khu mỏ khai thác kim cương là đặc quyền riêng của công ty khai thác quản lý.
Với sự độc quyền về khai thác và cung ứng, việc những công ty này liên kết và đẩy giá kim cương lên cao là hoàn toàn có thể xảy ra.
Buôn lậu kim cương
Mức giá đắt đỏ, lợi nhuận thu được cao, kim cương đương nhiên là mặt hàng ưa thích của giới buôn lậu. Trên thế giới tồn tại một nơi được gọi là “chợ trời kim cương” – đó là thành phố Surat, bang Gujarat, nằm ở miền tây Ấn Độ. Tại đây, hàng ngày đều diễn gia những thương vụ giao dịch mua bán “kim cương máu” [kim cương lậu có được cho các cuộc tranh chấp, cướp bóc…]. Chúng sẽ được tẩy sạch nguồn gốc, làm giả mọi loại giấy tờ để biến thành kim cương có nguồn gốc sạch. Ước tính, mỗi năm từ nơi đây sẽ cung cấp trữ lượng kim cương với trị giá 3-5 tỷ USD khi khắp mọi nơi trên toàn cầu.
Mỗi viên kim cương trước khi đến tay các thượng khách sẽ trải qua từng nhịp cầu. Tại mỗi nhịp cầu, mức giá của chúng lại được đẩy lên một bậc. Sự lũy tiến này khiến chúng trở thành viên đá quý trị giá – vô cùng đắt đỏ.
Chi phí khai thác đắt đỏ, ảnh hưởng của độc quyền và những vấn đề liên quan đến tính hợp pháp của loại đá quý này khiến chúng luôn có giá cao ngất ngưởng.
Sản lượng khai thác thô toàn cầu thường vượt 150 triệu tấn/năm, nhưng giá trị của kim cương vẫn luôn ở mức hàng triệu đô.
Theo hãng kim cương lớn nhất thế giới De Beers, dù sản lượng sụt giảm liên tục và phải chuyển qua nhiều khu vực mới để khai thác, nhưng mỗi năm, lượng cung kim cương trên toàn cầu vẫn lên tới vài chục triệu tấn. Như vậy, kim cương chưa phải loại vật chất quá "hiếm có khó tìm". Nhưng vì đâu chúng có giá cao ngất ngưởng và là nguyên nhân gây ra nhiều cuộc đổ máu trên toàn thế giới?
Thực tế, người Nam Phi từng dùng kim cương làm tiền gửi tiết kiệm trong ngân hàng từ hàng trăm năm trước, bởi vùng đất này có trữ lượng kim cương hàng đầu thế giới. Khan hiếm vật lý không phải là nguyên nhân chính dẫn tới sự đắt đỏ của kim cương, mà đó là do chi phí khai thác đắt đỏ, ảnh hưởng của độc quyền và những vấn đề liên quan đến tính hợp pháp của loại đá quý này.
| Một điều nghịch lý là hầu hết các quốc gia sở hữu những mỏ khai thác kim cương lớn nhất thế giới lại là những nước nghèo. Ảnh: AP. |
Phải khẳng định ngay rằng, không phải viên kim cương nào mức giá cũng đắt đỏ đến thế. Giá trị của kim cương được định theo 4 chữ C: trọng lượng [Carat], độ tinh khiết [Clarity], màu sắc [Colour] và độ sáng [Cut - số lượng và cách thức cắt mặt kim cương]. Điều này khiến những viên kim cương sử dụng trong công nghiệp trang sức có giá cao hơn hẳn loại dùng trong ngành công nghiệp khác, như khai khoáng [nơi kim cương dùng làm mũi khoan] hay các ngành chế tạo [nơi kim cương được dùng làm dao cắt].
Có cấu trúc tinh thể gồm cacbon nguyên chất, trong đó mỗi nguyên tử cacbon liên kết với 4 nguyên tử khác, kim cương có độ cứng [được coi là khoáng vật cứng nhất tìm thấy trong tự nhiên], khả năng tán sắc tốt và chịu nhiệt rất cao. Theo các nghiên cứu, dưới tác dụng của nhiệt độ và áp suất bình thường, một viên kim cương chỉ có thể bị biến thành than chì với thời gian tương đương thời gian vũ trụ hình thành cho tới nay [15 tỷ năm].
Vì chỉ được tạo thành trong một môi trường có nhiệt độ và áp suất đủ lớn, nên việc khai thác kim cương rất khó khăn. Hầu hết khoáng vật này chỉ được tìm thấy ở những miệng núi lửa đã tắt, hoặc phải đào rất sâu trong những mạch khoáng ngầm, và tập trung tại một số khu vực trên thế giới, bao gồm Nam Á, châu Phi và Bắc Mỹ.
Việc tìm kiếm được một mỏ kim cương có trữ lượng đủ để khai thác công nghiệp có thể tiêu tốn khoảng thời gian lên tới hàng thập kỷ, với lượng nhân công thường trực vài trăm người. Và để có thể khai thác được một carat kim cương [tương đương 20mg], khối lượng đất đá phải đào, sàng lọc trung bình là 1,3 triệu tấn.
Sau khai thác, nhưng viên đá đạt được 3 tiêu chí C đầu tiên sẽ được dùng để cắt thành những sản phẩm trang sức. Một viên kim cương thô khi đến tay thợ cắt chỉ có giá trị bằng 40% kim cương đã qua xử lý. Bởi sau mỗi lần cắt, khối lượng của chúng lại hao hụt đi nhiều.
Ngoài ra, giá trị kim cương không tăng đều theo khối lượng của chúng, viên càng to càng có giá cao vượt trội [một viên kim cương 0,85 carat có giá chưa bằng một nửa so với viên 1,05 carat cùng loại]. Mỗi viên kim cương, tùy vào hình dạng, có thể được cắt với số mặt khác nhau, nhưng thông thường sẽ dao động từ 30 đến 60 mặt cắt. Công việc cắt và đánh bóng kim cương đều được làm thủ công, do đó, chi phí cho khâu này là rất lớn.
| Những người phu đào kim cương nghèo đói, chôn cả đời mình bên các bãi đá quý... Ảnh: NYTimes. |
Ngày nay, kim cương trên thế giới nằm phần lớn trong tay một số công ty khai thác tư nhân, như Alrosa, Debswana, BHP Billiton hay De Beers, trong đó lớn nhất là De Beers. Công ty này từng nắm giữ tới 80% lượng kim cương toàn cầu, và cũng là đơn vị đã định ra giá trị cực lớn của khoáng vật này. Theo thống kê của trang The Diamond Registry, giá của kim cương không màu dao động từ 6.650 USD đến 254.625 USD/carat, tùy thuộc vào kích cỡ từ 1 đến hơn 10 carat.
Với mức giá đắt đỏ, kim cương ngày càng trở thành món hàng ưa thích của giới buôn lậu, và là nguồn gốc cho những khoản tài trợ khủng bố, tranh chấp quân sự. Thành phố Surat, ở bang Gujarat, miền Tây Ấn Độ được coi là chợ trời kim cương lớn nhất thế giới, nơi những viên "kim cương máu" [kim cương khai thác lậu, có được do tranh chấp, hoặc dùng để tài trợ cho các hoạt động quân sự chống lại Nhà nước] được chùi sạch sẽ trước khi chuyển đến tay người tiêu dùng toàn cầu. Tại đây, người ta sẽ đo khối lượng, làm giả giấy tờ cho chúng. Mỗi năm, từ khu chợ trời này, lượng kim cương có giá trị khoảng 3-5 tỷ USD được tỏa đi khắp thế giới.
Theo Zing