Kết tủa là quá trình hình thành chất rắn từ dung dịch khi phản ứng hóa học xảy ra trong dung dịch lỏng. Nếu không chịu tác dụng của trọng lực [lắng đọng] để gắn kết các hạt rắn với nhau, thì các chất tồn tại trong dung dịch ở dạng huyền phù. Sau khi lắng đọng, đặc biệt khi sử dụng phương pháp ly tâm trong phòng thí nghiệm để nén chặt chúng thành khối, chất kết tủa có thể được xem là 'viên'. Sự kết tủa có thể được dùng làm như một môi trường. Chất lỏng không kết tủa còn lại ở trên được gọi là 'supernate' hay 'supernatant' [dịch nổi]. Bột thu được từ quá trình kết tủa về mặt lịch sử được gọi là 'bông [tụ]'. Khi chất rắn xuất hiện ở dạng sợi cellulose qua quá trình hóa học, quá trình này được gọi là sự tái sinh [regeneration].
Đôi khi sự hình thành chất kết tủa thể hiện sự có mặt của phản ứng hóa học. Ví dụ, nếu dung dịch bạc nitrat đổ vào dung dịch natri chloride thì phản ứng hóa học xảy ra tạo thành chất kết tủa có màu trắng là bạc chloride. Hoặc khi dung dịch kali iodide phản ứng với dung dịch chì [II] nitrat, thì hình thành kết tủa màu vàng của chì [II] iodide.
Kết tủa cũng có thể xuất hiện nếu hàm lượng hợp chất vượt ngưỡng tan của nó [xuất hiện khi trộn các dung môi hoặc thay đổi nhiệt độ của chúng]. Sự kết tủa có thể xảy ra rất nhanh từ dung dịch bão hòa.
Danh từ này Ủy ban Quốc gia Soạn thảo Danh từ Chuyên môn của Việt Nam Cộng hòa dịch là trầm hiện.
Ứng dụng[sửa | sửa mã nguồn]
Các phản ứng kết tủa có thể được sử dụng trong làm chất tạo màu, loại muối ra khỏi nước của quá trình xử lý nước thải, và trong phân tích định lượng truyền thống chất vô cơ.
Kết tủa cũng hữu ích trong việc phân lập các sản phẩm của phản ứng trong quá trình workup. Trong trường hợp lý tưởng, sản phẩm của phản ứng này là chất không tan trong dung môi phản ứng. Do đó, nó tạo thành chất kết tủa, đáng chú ý là tạo các tinh thể tinh khiết. Ví dụ cho trường hợp này là sự tổng hợp porphyrin trong dòng axit propionic. Bằng cách làm lạnh hỗn hợp phản ứng đến nhiệt độ phòng, các tinh thể của porphyrin được kết tủa, và thu sản phẩm bằng phương pháp lọc:
Sự kết tủa cũng có thể xuất hiện khi một phản dung môi [một dung môi mà trong đó sản phẩm không tan] được thêm vào, làm giảm mạnh tính tan của sản phẩm mong muốn. Sau đó, chất kết tủa có thể được tách ra dễ dàng bằng các phương pháp như lọc, tẩy, ly tâm. Ví dụ như việc tổng hợp cromic tetraphenylporphyrin chloride: nước được thêm vào dung dịch phản ứng DMF, và sản phẩm kết tủa. Precipitation is also useful in purifying products: crude bmim-Cl is taken up in acetonitrile, and dropped into ethyl acetate, where it precipitates. Another important application of an antisolvent is in ethanol precipitation of DNA.
Trong luyện kim, sự kết tủa từ một dung dịch rắn cũng là cách để tạo ra các hợp kim có độ bền cao; quá trình này được gọi là solid solution strengthening.
Minh họa phương trình kết tủa[sửa | sửa mã nguồn]
Ví dụ về phản ứng kết tủa: Dung dịch bạc nitrat [AgNO3] được thêm vào dung dịch chứa kali chloride [KCl], tạo ra kết tủa màu trắng là bạc chloride [AgCl], [Zumdahl, 2005]
nào thường gặp trong hóa học và màu sắc của chúng ra sao? Cùng tìm lời giải đáp cho các vấn đề trên thông qua bài viết sau của VietChem nhé.
Mục lục
1. Chất kết tủa là gì?
- Quá trình hình thành chất rắn từ dung dịch khi phản ứng hoá học được xảy ra trong dung dịch lỏng được gọi là kết tủa. Hóa chất gây ra một chất rắn để tạo thành trong một dung dịch lỏng gọi là một chất kết tủa. Nó là chất rắn gồm các hạt trong dung dịch. Nếu không chịu tác động của trọng lực [lắng đọng] để gắn kết các hạt với nhau, các chất tồn tại trong dung dịch sẽ ở dạng huyền phù. Sau khi lắng đọng, nhất là khi sử dụng phương pháp ly tâm trong phòng thí nghiệm để làm nén chặt chúng thành khối, chất kết tủa có thể được xem là viên. Chất lỏng không kết tủa còn lại ở phía trên được gọi là “supernate” hay “supernatent” có nghĩa là dịch nổi.
- Bột thu được từ quá trình này về mặt lịch gọi là “bông [tụ]”. Khi chất rắn xuất hiện dưới dạng sợi cenllulose thông qua quá trình hóa học, quá trình đó được gọi là sự tái sinh.
Chất kết tủa là gì?
\>>>XEM THÊM:
2. Cách nhận biết chất kết tủa
- Chất kết tủa là các chất không tan trong dung dịch sau phản ứng, để nhận biết chúng, chúng ta có thể thực hiện các phản ứng hóa học và quan sát. Hoặc sử dụng bảng tính tan đã có sẵn một số chất thường gặp.
Có thể sử dụng bảng tính tan để nhận biết các chất kết tủa
3. Ứng dụng của kết tủa là gì?
- Các phản ứng kết tủa được dùng để loại bỏ muối ra khỏi nước, cô lập các sản phẩm hay chuẩn bị sắc tố.
- Dùng để xác định các cation hoặc anion có trong muối như một phần của phân tích định tính
- Nó cũng có thể xuất hiện khi có phản dung môi được thêm vào, làm giảm mạnh tính tan của sản phẩm mong muốn, sau đó được tách ra bằng phương pháp ly tâm, lọc hay tẩy.
- Ứng dụng trong luyện kim để tạo thành các hợp kim có độ bền cao [quá trình solid solutin strengthening]
4. Các chất kết tủa thường gặp và màu sắc của chúng
Khi biết được màu sắc của các chất này sẽ giúp chúng ta dễ dàng vận dụng để nhận biết các chất. Dưới đây là danh sách của một số chất kết tủa thường gặp trong hóa học và màu sắc của chúng.
STT
Chất kết tủa
Màu sắc kết tủa
STT
Chất kết tủa
Màu sắc kết tủa
1
Al[OH]3
Keo trắng
15
CaCO3
Trắng
2
FeS
Màu đen
16
AgCl
Trắng
3
Fe[OH]2
Trắng xanh
17
AgBr
Vàng nhạt
4
Fe[OH]3
Màu đỏ
18
AgI
Màu vàng cam hay vàng đậm
5
FeCl2
Dung dịch màu lục nhạt
19
Ag3PO4
Màu vàng
6
FeCl3
Dung dịch màu vàng nâu
20
Ag2SO4
Trắng
7
Cu
Màu đỏ
21
MgCO3
Kết tủa trắng
8
Cu[NO3]2
Dung dịch xanh lam
22
CuS, FeS, Ag2S, PbS, HgS
Màu đen
9
CuCl2
Tinh thể màu nâu, dung dịch màu xanh lá cây
23
BaSO4
Trắng
10
Fe3O4 [rắn]
Màu nâu đen
24
BaCO3
Trắng
11
CuSO4
Tinh thể khan có màu trắng, tinh thể ngậm nước và dung dịch màu xanh lam
25
Mg[OH]2
Trắng
12
Cu2O
Có màu đỏ gạch
26
PbI2
Vàng tươi
13
Cu[OH]2
Màu xanh lơ [xanh da trời]
27
C6H2Br3OH
Trắng ngà
14
CuO
Màu đen
28
Zn[OH]2
Keo trắng
Các chất kết tủa thường gặp và màu sắc của chúng
5. Những chất kết tủa trắng thường gặp trong hóa học
STT
Chất kết tủa
Đặc điểm
1
Al[OH]3 – Nhôm hydroxit hay hydragillite
- Hầu hết các hợp chất hiđrôxít vô cơ đều không tan trong nước, là chất rắn, chất lưỡng tính
- Nhôm hydroxit mới kết tinh khi để lâu trong nước sẽ mất đi khả năng hòa tan trong kiềm và axit
- Sản phẩm được ứng dụng trong sản xuất kim loại, xi măng trắng, thủy tinh gạch chịu lửa, công nghệ nhuộm và dược phẩm
2
Zn[OH]2 – Hydroxit kẽm hay kẽm hydroxit
- Là một bazơ, chất rắn màu trắng, không hòa tan trong nước
- Dung dịch bao gồm ion kẽm và hydroxit
- Sử dụng để hút máu trong băng y tế lớn dùng sau phẫu thuật
3
AgCl – Bạc clorua
- Hợp chất hóa học có màu trắng, dẻo, nóng và sôi không phân hủy
- Rất ít tan trong nước và không tạo ra tinh thể ngậm nước
- Phản ứng với kiềm đặc, hidrat amoni và không bị axit mạnh phân hủy
- Ứng dụng trong làm giấy, thuốc giải ngộ độc thủy ngân, trong băng gạc hay các sản phẩm làm lành vết thương,…
4
Ag2SO4 – Bạc sunfat
- Hợp chất màu trắng, bền nhưng nhạy cảm với ánh sáng
- Dung dịch được tạo nên từ ion Ag và ion SO4 bới phản ứng giữa bazơ và muối hoặc giữa muối với muối
- Dung dịch rất độc nên cần thận trọng khi tiếp xúc
5
MgCO3 – Magie cacbonat
- Hợp chất hóa học vô cơ với dung dịch bao gồm ion magie và ion CO3
- Có độc tính thấp và khả năng ngậm nước
- Ứng dụng trong sản xuất thuốc nhuận tràng, thành phần của chất phụ gia
- Mặc dù không có tác hại với con người nhưng cũng có thể gây nên một số bệnh rất nguy hiểm
6
BaSO4 – Bari sunfat
- Dung dịch màu trắng hoặc không màu
- Là nguồn cung cấp chủ yếu của bari
7
BaCO3 – Bari cacbonat
- Ứng dụng trong sản xuất vật liệu từ tính, điện tử, lọc nước, gốm sứ, thủy tinh, sơn, bột màu, vật liệu xây dựng và thép, cacbon,….
8
CaCO3 – cacbonat canxi
- Hợp chất hóa học màu trắng
- Ứng dụng chủ yếu trong y tế như làm chất bổ sung canxi cho người bị loãng xương,… hay chất khử chua
- Là một thành phần cấu thành hoạt hóa trong vôi công nghiệp
9
Mg[OH]2 – Oxit magie
- Là một ôxít của magie
- Ứng dụng để tạo các hợp kim nhôm – magie trong sản xuất vỏ đồ hộp hay trong các thành phần cấu trúc ô tô, máy móc.
Kết tủa của Ag có màu gì?
AgI là một chất rắn, có màu vàng đậm, không tan trong nước, dễ bị phân hủy khi có ánh sáng mặt trời.
Kết tủa là gì lớp 9?
Kết tủa là quá trình mà một phản ứng hóa học được xảy ra trong dung dịch lỏng nhưng tạo thành một chất rắn sau phản ứng. Chất rắn này là các hạt trong dung dịch. Các chất này sẽ tồn tại ở dạng huyền phù nếu không chịu tác dụng của trọng lực để gắn kết các hạt với nhau.
Hiện tượng kết tủa xảy ra khi nào?
Kết tủa là quá trình hình thành chất rắn từ dung dịch khi phản ứng hóa học xảy ra trong dung dịch lỏng. Nếu không chịu tác dụng của trọng lực [lắng đọng] để gắn kết các hạt rắn với nhau, thì các chất tồn tại trong dung dịch ở dạng huyền phù.
CaCO3 có kết tủa màu gì?
4. Các chất kết tủa thường gặp và màu sắc của chúng.