Sáng tác tháng 8 năm 1791, Nguyễn Thiếp
Bàn luận về phép học giúp người đọc hiểu được mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần xây dựng đất nước chứ không phải học để cầu danh lợi. Nếu muốn học tốt cần phải có phương pháp học đặc biệt học phải đi đôi với hành. Tác phẩm được học trong chương trình Ngữ văn lớp 8.
Download.vn sẽ cung cấp tài liệu giới thiệu về tác giả Nguyễn Thiếp, nội dung của tác phẩm Bàn về phép học. Mời bạn đọc tham khảo!
Nghe đọc Bàn về phép học:
“Ngọc không mài, không thành đồ vật; người không học, không biết rõ đạo”. Đạo là lẽ đối xử hằng ngày giữa mọi người. Kẻ đi học là học điều ấy. Nước Việt ta, từ khi lập quốc đến giờ, nền chính học đã bị thất truyền. Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi, không còn biết đến tam cương, ngũ thường. Chúa tầm thường, thần nịnh hót. Nước mất, nhà tan đều do những điều tệ hại ấy.
Cúi xin từ nay ban chiếu thư cho thầy trò trường học của phủ, huyện, các trường tư, con cháu các nhà văn võ, thuộc lại ở các trấn cựu triều, đều tuỳ đâu tiện đấy mà đi học.
Phép dạy, nhất định theo Chu Tử. Lúc đầu học tiểu học để bồi lấy gốc. Tuần tự tiến lên học đến tứ thư, ngũ kinh, chư sử. Học rộng rồi tóm lược cho gọn, theo điều học mà làm. Hoạ may kẻ nhân tài mới lập được công, nhà nước nhờ thế mà vững yên. Đó mới thực là cái đạo ngày nay có quan hệ tới lòng người. Xin chớ bỏ qua.
Đạo học thành thì người tốt nhiều; người tốt nhiều thì triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị.
Đó là mấy điều, thành thật xin dâng. Chẳng quản lời nói vu vơ, cúi mong Hoàng thượng soi xét.
Kẻ hèn thần cung kính tấu trình.
I. Đôi nét về tác giả Nguyễn Thiếp
- Nguyễn Thiếp [1723 - 1804] tự là Khải Xuyên, hiệu là Lạp Phong Cư Sĩ.
- Người đương thời gọi ông là La Sơn Phu Tử Nguyễn Thiếp.
- Quê quán: làng Mật Thôn, xã Nguyệt Ao, huyện La Sơn [nay thuộc huyện Đức Thọ] tỉnh Hà Tĩnh.
- Ông là một người “học rộng hiểu sâu, thiên tư sáng suốt”.
- Ông từng làm quan dưới triều Lê nhưng sau đó từ quan về dạy học.
- Ông từng được vua Quang Trung viết thư mời giúp triều Tây Sơn, góp phần xây dựng đất nước về mặt chính trị.
- Những tác phẩm tiêu biểu: La Sơn tiên sinh thi tập, Hạnh Am di văn…
II. Giới thiệu về Bàn luận về phép học
1. Hoàn cảnh sáng tác
Bàn về phép học là phần trích từ bài tấu của Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung vào tháng 8 năm 1791.
2. Thể loại
- Tấu là một loại văn thư của bề tôi, thần dân gửi lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị thời xưa.
- Tấu có thể được viết bằng văn xuôi hay văn vần, văn biền ngẫu.
3. Bố cục
Gồm 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến “Nước mất nhà tan đều do những điều tệ hại ấy”: Mục đích của việc học.
- Phần 2: Tiếp đến “Xin chớ bỏ qua”: Bàn luận về cách học.
- Phần 3: Còn lại: Tác dụng của việc học.
4. Tóm tắt
Bàn về phép học đã nêu lên mục đích chân chính của việc học học để trưởng thành, là người có đạo đức. Phương pháp học đúng đắn là phải bắt đầu từ những kiến thức cơ bản, có tính chất nền tảng, tuần tự tiến từ thấp lên cao, học rộng hiểu sâu, biết tóm lược những điều cơ bản, cốt yếu nhất. Bên cạnh đó học phải kết hợp với hành. Học không chỉ để biết mà còn để làm. Điều đó sẽ thúc đẩy đất nước nhiều nhân tài, chế độ vững mạnh, quốc gia hưng thịnh.
5. Nội dung
Bàn luận về phép học giúp người đọc hiểu được mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần xây dựng đất nước chứ không phải học để cầu danh lợi. Nếu muốn học tốt cần phải có phương pháp học đặc biệt học phải đi đôi với hành.
6. Nghệ thuật
Lập luận chặt chẽ, lí lẽ rõ ràng, ngôn ngữ giản dị, rõ ràng, ý tứ bộc lộ trực tiếp giàu sức thuyết phục.
Cập nhật: 09/03/2022
1. Phần đầu tác giả nêu khái quát mục đích chân chính của việc học. Mục đích đó là gì?
2.
Tác giả đã phê phán những lối học lệch lạc, sai trái nào? Tác hại của lối học ấy là gì?
3. Để khuyến khích việc học, Nguyễn Thiếp khuyên vua Quang Trung thực hiện những chính sách gì?
4. Bài tấu có đoạn về “phép học”, đó là những “phép học” nào? Tác dụng và ý nghĩa của những phép học ấy? Từ thực tế việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tập nào là tốt nhất? Vì sao?
5. Xác định trình tự lập luận của đoạn văn bằng một sơ đồ.
I. Tác giả , tác phẩm
1. Tác giả
Nguyễn Thiếp [1723 – 1804] tự là Khải Xuyên, hiệu là Lạp Phong Cư Sĩ, người đương thời kính trọng gọi là La Sơn Phu Tử, quê ở làng Mật Thôn, xã Nguyệt Ao, huyện La Sơn [nay thuộc huyện Đức Thọ], tỉnh Hà Tĩnh.
Nguyễn Thiếp là người “thiên tư sáng suốt, học rộng hiểu sâu”, từng đỗ đạt, làm quan dưới triều Lê nhưng sau đó từ quan về dạy học.
2. Thể loại
Tấu là một loại văn thư của bề tôi, thần dân gửi lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị thời xưa.
3. Tác phẩm
Bàn luận về phép học là phần trích từ bài tấu của Nguyễn Thiếp gửi vua Quang Trung vào tháng 8 năm 1791. Văn bản chỉ rõ mục đích của việc học là để làm người có đạo đức, có tri thức, góp phần làm hưng thịnh cho đất nước.
II. Đọc hiểu văn bản
Câu 1 trang 78 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Phần đầu tác giả nêu khái quát mục đích chân chính của việc học. Mục đích đó là gì?
Ở đoạn đầu “Ngọc không mài… những điều tệ hại ấy” tác giả nêu rõ mục đích chân chính của việc học:
+ Học để “biết rõ đạo”
+ Học cách làm người, để sống tốt, cư xử đúng mực.
→ Việc học mang ý nghĩa to lớn, cao quý: học để biết cách sống chuẩn mực.
Câu 2 trang 78 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Tác giả đã phê phán những lối học lệch lạc, sai trái nào? Tác hại của lối học ấy là gì?
Sau khi xác định mục đích của việc học, tác giả soi vào thực tế đương thời để phê phán những biểu hiện lệch lạc, sai trái trong việc học. Lối học này gây những tác hại lớn.
Tác hại của lối học lệch lạc, sai trái đó là làm cho “chúa trọng nịnh thần” người trên, kẻ dưới đều thích sự chạy chọt, luồn cúi, không có thực chất, dẫn đến cảnh “nước mất, nhà tan”.
Câu 3 trang 78 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Để khuyến khích việc học, Nguyễn Thiếp khuyên vua Quang Trung thực hiện những chính sách gì?
Việc học phải được phổ biến rộng khắp: mở thêm trường, mở rộng thành phần người học, tạo điều kiện thuận lợi cho người đi học.Việc học phải bắt đầu từ những kiến thức cơ bản, có tính chất nền tảng. Phương pháp học học phải:+ Tuần tự tiến lên, từ thấp đến cao+ Học rộng, nghĩ sâu, biết tóm lược những điều cơ bản, cốt yếu nhất+ Học phải biết kết hợp với hành. Học không phải chỉ đế biết mà còn để làm.
Câu 4 trang 78 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Bài tấu có đoạn về “phép học”, đó là những “phép học” nào? Tác dụng và ý nghĩa của những phép học ấy? Từ thực tế việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tập nào là tốt nhất? Vì sao?
Bài tấu bàn về "phép học" đó là những phép học:
- Từ đơn giản đến phức tạp: học bồi lấy gốc
- Từ thấp đến cao: tuần tự tiến lên Tứ thư Ngũ kinh, Chư sử
- Từ lý thuyết đến thực hành: học kết hợp với thực hành
→ Khi thực hiện theo phép học này người học mới có thể "lập công trạng", lấy những điều học được mang lại cho đất nước sự "vững yên", "thịnh trị" cho đất nước.
→ Từ việc học của bản thân, em thấy phương pháp học tốt nhất là học từ những thứ cơ bản, rồi tới những điều phức tạp. Học phải kết hợp với thực hành để việc học trở nên nhuần nhuyễn, có ích.
Câu 5 trang 78 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Xác định trình tự lập luận của đoạn văn bằng một sơ đồ.
Củng cố bài học bằng sơ đồ lập luận của đoạn văn:
Luyện tập
Câu 1 trang 79 - SGK Ngữ văn 8 tập 2: Phân tích sự cần thiết và tác dụng của phương pháp "học đi đôi với hành".
Sự cần thiết và tác dụng của phương pháp “học đi đôi với hành”
Học là quá trình tiếp thu kiến thức và lý thuyết, lý luận. Hành là quá trình áp dụng lý thuyết học được vào thực tiễn đời sống và lao động. Phương pháp “học đi đôi với hành” chính là sự kết hợp hoàn hảo giữa nhận thức và hành động của con người, tạo ra tính thực tiễn, bổ sung lẫn nhau làm cho những điều chúng ta học trở nên có ý nghĩa và kết quả. Nếu chỉ học mà không thực hành sẽ sa vào lý thuyết suông, không thể nắm bắt được ý nghĩa sâu sắc với thực tiễn. Học đi đôi với hành thực sự cần thiết và hữu dụng với tất cả mọi người. Song trên thực tế nước ta, phương pháp này chưa được xem trọng, đó là nguyên nhân làm cho chất lượng giáo dục không được cải thiện. Vì thế cần xác định đúng đắn mục tiêu học tập, và thường xuyên áp dụng phương pháp “học đi đôi với hành” để việc học trở nên ý nghĩa.