Cách phòng tránh bệnh béo phì ở trẻ em

Hoạt động chuyên môn

• Nghiên cứu khoa học
  • Lĩnh vực nghiên cứu
    • Dinh dưỡng lâm sàng
    • An toàn thực phẩm
    • Dinh dưỡng cộng đồng
  • Các đề tài và xuất bản phẩm
• Đào tạo
  • Giới thiệu trung tâm đào tạo
  • Chương trình đào tạo
  • Thư viện Giáo trình/Bài giảng
  • Hoạt động Đào tạo
  • Dành cho học viên
• Hợp tác quốc tế
  • Lĩnh vực hợp tác
  • Đối tác quốc tế
  • Các hoạt động
• Chỉ đạo tuyến
  • Sơ đồ mạng lưới
  • Văn bản pháp luật
  • Chiến lược dinh dưỡng
• Quản lý nhà nước
  • Kiểm tra nhà nước về thực phẩm nhập khẩu
  • Thanh tra, kiểm tra về ATTP

Thông tin - giáo dục dinh dưỡng

• Dinh dưỡng phòng chống COVID-19
• Thông tin, giáo dục truyền thông
• Tài liệu truyền thông dinh dưỡng
• Tra cứu đề tài
• Số liệu thống kê
• Thư viện điện tử

Dịch vụ

• Kiểm nghiệm VSATTP
• Khám tư vấn dinh dưỡng
• Sản phẩm dinh dưỡng [NINFOOD]
  • Công bố các sản phẩm thực phẩm

1. Thực trạng và các xác định thừa cân- béo phì

Thừa cân-béo phì [TC-BP] là sự tích tụ mỡ bất thường, vượt quá mức làm ảnh hưởng đến sức khỏe, TC-BP gặp cả nam và nữ và các lứa tuổi. Hiệnnay, TC-BPở trẻ emđang làvấn đề thách thứcsức khỏe cộng đồngtrên toàn cầu.Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới [WHO]năm 2016, có khoảng 41 triệu trẻdưới 5 tuổivà 340 triệu trẻ em từ 5-19 tuổi bị TC-BP. Ở Việt Nam, tỷ lệ TC-BP có xu hướng tăng nhanh trong thập kỷ qua, đặt biệt là ở khu vực thành phố.Năm 1996 tỷ lệ trẻ em TC-BPtại Hà Nội và TP HCM là 12%, sau 13 năm [năm 2009] tỷ lệ này 43%. Kết quảđiều tra năm 2014-2015, tỷ lệ trẻ béo phì ở TP HCM trên 50%, còn khu vực nội thành Hà Nội khoảng 41%.

Để đánh giá trẻ bị thừa cân-béo phì ngoài việc quan sát hình thể của trẻ thì số đo cân năng và chiều cao cho phép ta nhận định một cách khách quan: [1] Đối với trẻ em từ 0-5 tuổi: trẻ coi là thừa cân khi chỉ số cân nặng theo chiều dài hoặc chiều cao dao động từ 2 độ lệch chuẩn [SD] đến 3< SD. Trẻ coi là béo phì khi cân nặng theo chiều dài hoặc chiều cao 3 SD. [2]. Đối với trẻ em 5-19 tuổi: trẻ được coi là thừa cân khi chỉ số khối cơ thể theo tuổi [BMI-Zscore] từ +1 SD đến < 2SD. Trẻ được coi là béo phì khi BMI-Zscore 2SD.

2. Nguyên nhân

Trẻ bị TC-BP chủ yếu là do dinh dưỡng bất hợp lý và ít hoạt động thể lực. Khẩu phần năng lượng ăn vào vượt quá nhu cầu năng lượng của cơ thể , do đó năng lượngdư thừa được chuyển thành mỡ tích lũy trong các tổ chức. do đó những trẻ có chế độ ăn giàu chất béo, đậm độ năng lượng cao có liên quan chặt chẽ với gia tăng tỷ lệ TC-BP

Trẻ có cân nặng sơ sinh quá cao, suy dinh dưỡng thấp còi đều có nguy cơ TC-BP Trẻ ăn nhanh, hay ăn vặt, thích ăn ngọt, uống nước giải khát, thức ăn nhanh [fast food],ăn nhiều vào buổi tối đặc biệt trước khi đi ngủ,

Yếu tố di truyền: trẻ mang một số gen trong các nhóm gen như nhóm genkích thích sự ngon miệng,nhómgenliên quan đến tiêu hao năng lượng, nhómgenđiều hoà chuyển hoá,nhómgenliên quan đến sự biệt hoá và phát triển tế bào mỡ.Những trường hợp này thường gặp ở trẻ có bố mẹ bị thừa cân-béo phì.

Ngủ ít cũng được xem như một là một yếu tố nguy cơ cao đối vớiTC-BPở trẻ dưới 5 tuổi. Một số tác giả cho rằng hoạt động tiêu mỡ của cơ thể đạt tối đa về đêm và ngủ ít làm giảm tiêu mỡ nói chung.

3. Hậu quả của TC-BP đối với cơ thể

Béo phì là yếu tố nguy cơ của nhiều bệnh tật của nhiều cơ quan, bộ phận trong cơ thể như:

Thoái hóa khớp, đau thắt lưng:khi trọng lượng cơ thể tăng thì sức nặng đè lên các khớp càng lớn, nhất là vùng lưng, khớp háng, khớp gối, cổ chân làm cho các khớp này sớm bị tổn thương và lão hóa nhanh. Hậu quả là gây đau đớn và khó khăn trong vận động, sinh hoạt hàng ngày của người bệnh.

Hệ nội tiết, chuyển hóa:tình trạng kém dung nạp glucose, kháng insulin, nặng hơn là bệnh đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ máu, tăng acid uric gây bệnh gút,

Rối loạn tiêu hóa: dễ bị sỏi trong gan, gan nhiễm mỡ sớm do tiêu thụ lượng lớn đường fructose và chất tạo ngọtHigh fructose corn syrup[HFCS]có trong nước có ga và các loại thực phẩm đóng hộp. Đường fructose và chất tạo ngọtHFCSđến gan sẽ chuyển hóa một phần thành acid béo gây tình trạng gan nhiễm mỡ

Ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ: khi bé bắt đầu đi học, sẽ dễ bị tự ti do bạn bè trêu ghẹo, chế giễu, dẫn đến chán chường, không muốn đi học. Dần dần các em trở nên thụ động, thiếu linh hoạt và cô đơn vì không có bạn. Nếu tình trạng này kéo dài sẽ dẫn đến chứng trầm cảm.

Hệ tim mạch:tăng huyết áp, xơ vữa mạch máu, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não, hẹp tắc động mạch chi.

Hệ hô hấp:giảm thông khí, ngừng thở khi ngủ là một biến chứng rất nguy hiểm.

Mắc bệnh mãn tính khi tuổi trưởng thành:Trẻ TC-BP có thể không có biểu hiện bệnh ở thời điểm hiện tại nhưng khi trưởng thành có nguy cơ mắc các bệnh mạn tính không lây như các bệnh tim mạch, đái tháo đường, gan nhiễm mỡ...

4.Dự phòng TC-BP

4.1.Dự phòng cho trẻ 0-5 tuổi

Dinh dưỡng hợp lý và hoạt động thể lực

Dinh dưỡng hơp lý cho người mẹ trong thời gian có thai: Mức tăng cân hợp lý trong thời gian mang thai của bà mẹ là 10-12 kg. Cân nặng sơ sinh cao [>3500 gram] hoặc thấp [