Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh: Dạo nhiều group nhiếp ảnh trên mạng mình có thấy có nhiều bạn muốn học nhiếp ảnh và muốn tìm hiểu các kiến thức cơ bản về nhiếp ảnh, trong đó các thông số về máy ảnh, sự liên quan cũng như các bù trừ các thông số sao cho phù hợp cũng như các chế độ của máy ảnh…
Hôm nay mình xin viết một bài tóm tắm về các khái niệm cũng như thông số cơ bản về nhiếp ảnh như iso, khẩu độ….
1, Tìm hiểu khẩu độ ống kính
Đây là độ mở của ống kính được ký hiệu là F/X [trong đó là X là độ mở của ống kính được ghi bằng con số cụ thể, ví dụ F/2; F/1.8; F/4…. Giá trị X càng nhỏ nghĩa là khẩu độ càng lớn ví dụ F/2 sẽ lớn hơn F/4; F ở đây là 1F. Nói dễ hiểu hơn 1F/2=0.5 sẽ lớn hơn 1F/4 =0.25. Khẩu độ càng lớn thì ánh sáng đi vào cảm biến càng nhiều giúp ảnh đỡ bị nhiễu hạt và rung, mờ khi thiếu sáng dẫn đến tốc độ chụp giảm, tuy nhiên không phải lúc nào cũng nên mở khẩu độ tối đa vì có một số ống kính không nét căng tại khẩu lớn nhất vì thế bạn nên giảm vài stop ví dụ từ F/1.8 xuống F/2.8…..
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
2, Tìm hiểu tốc độ màn trập của máy ảnh
Đây là tốc độ đóng màn trập của máy ảnh trên một ảnh chụp, tốc độ màn trập, một bức ảnh có độ nét tốt hay không thì yếu tố này cũng sẽ là một phần quyết định, lấy ví dụ, khi bạn chụp ảnh trẻ em đang chạy nhảy tung tăng, nếu tốc độ bạn để thấp hơn 1/100 giây thì có có những đường vệt dài cho chuyển động mà máy chưa bắt nét hết thì tốc độ chụp quá thấp, nếu bạn tăng tốc độ chụp từ 1/100 lên 1/400 là bạn sẽ thấy sự khác biệt khi chụp chuyển động. Tuổi thọ của máy ảnh được các hãng có đề cập là trung bình từ 100,000 shot đến 200,000 shot, cũng khá là lâu để đến giới hạn này, Khi đi test máy ảnh DSLR cũ bạn cũng nên chú ý đến vấn đề này cùng với yếu tố ngoại hình.
3, Tìm hiểu độ nhạy sáng ISO của máy ảnh
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
Đây là một trong 3 yếu tố quan trọng trong nhiếp ảnh. Thông thường ISO thấp nhất ở các dòng máy hiện nay từ 50-200 và cao nhất có thể lên tới 256.000. Thông thường khi điều kiện ánh sáng tốt bạn có thể để ISO thấp nhất. Và khi vào những nơi thiếu sáng bắt buộc bạn tăng ISO lên để bù sáng, và vì thế ISO càng cao sẽ càng Noise hơn.
Và cả 3 yếu tố này rất liên quan mật thiết đến nhau.
4, Cân bằng trắng WB
Có thể nói dễ hiểu đây là nhiệt độ màu của ảnh, đôi lúc bạn sẽ thấy hình sẽ bị ám xanh dương hay ám vàng… Đa phần là vì máy nhận định ánh sáng không chính xác hoặc bị ảnh hưởng các đèn màu của ngoài môi trường. Về nhiệt độ màu mình nói cho các bạn dễ hiểu đó là nó tính bằng nhiệt độ K [kelvin] và nằm trong khoảng từ 1000-> 10.000. Ở nhiệt độ 1000 thì nó sẽ có màu đỏ cam và càng tăng lên nó chuyển từ từ sang màu vàng rồi xanh lá rồi xanh dương… nói như vậy cho dễ hiểu. Còn Cụ thể thế nào các bạn xem hình minh họa bên dưới cho dễ hiểu nhé.
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
5, Phơi sáng là gì?
Thực ra phơi sáng là liên quan đến tốc độ màn trập, là khoảng thời gian để lượng ánh sáng đi vào cảm biến. Thời gian phơi sáng trung bình mình hay sử dụng là từ 1 giây đến 30 giây, nhiều người sẽ phơi sáng lâu bằng chế độ Built bằng cách dùng remote hoặc dây bấm mềm để phơi sáng tùy thích lâu hơn 30 giây. Phơi sáng nhiều sẽ ảnh hưởng đến cảm biến nên các bạn hãy cân nhắc nhé.
6, Tiêu cự của ống kính
Phần này mình đã nói nhiều ở bài viết trước rồi. Các bạn tham khảo lại bài viết các tiêu cự của ống kính. Mình chỉ tóm gọn lại là các loại ống kính gồ m ống góc siêu rộng nhỏ hơn 21mm trong đó có lens mắt cá 8mm, các lens này chụp kiến trúc hay kỷ yếu lấy hiệu ứng lạ. Tiếp theo là góc rộng tiêu cự từ 21-35mm dùng để chụp phong cảnh. Tiêu cự chuẩn là 35-70mm dùng để chụp ảnh đời thường, phóng sự, chân dung. Tiếp theo là Tiêu cự tele trung bình từ 70-135mm dùng để chụp chân dung. Và ống kính siêu tele tiêu cự lớn hơn 135mm…
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
7, Lens MF [Chế độ Manual Focus].
Nhiều người thường bỏ qua lens MF cũng như chức năng MF. Các bạn tham khảo bài viết Có nên mua lens MF để đưa ra quyết định cho mình nhé. Không phải tự nhiên mà Sony và Fujifilm đang ra nhiều chức năng để hỗ trợ các lens từ thời máy film để sử dụng cho các dòng máy ảnh của mình. Mình đã từng một thời gian dài sử dụng lens MF trên máy ảnh Sony và mình thấy chất lượng rất ngon và có nhiều hiệu ứng lạ mắt, dĩ nhiên giá chỉ bằng một phần nhỏ của lens AF hiện nay.
8, Độ sâu trường ảnh [DOF]
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
Độ sâu trường ảnh có thể nói là độ xóa phông của ống kính, xóa phông càng nhiều thì DOF càng mỏng. Ví dụ lens tele tiêu cự dài sẽ có DOF mỏng hơn lens wide tiêu cự ngắn. Độ sâu trường ảnh càng mỏng thì ảnh xóa phông càng mạnh thì ảnh sẽ lung linh hơn. Tuy nhiên nhược điểm là hình dễ bị out nét do DOF quá mỏng. Vì vậy khi chụp bạn ưu tiên tốc độ chụp cao lên và có thể tăng ISO nếu được nhé. Khi chụp phong cảnh bạn nên khép khẩu xuống tầm F/8 hoặc nhỏ hơn để hình nét đều và tốt nhé.
9, Chế độ đo sáng
Máy hỗ trợ các chế độ đo sáng khác nhau, tùy thuộc vào mục đích bạn chụp gì để đưa ra các kiểu đo sáng phù hợp. Đối với chụp chân dụng bạn có thể sử dụng đo sáng điểm [Spot] để đo sáng vào mẫu, còn chụp phong cảnh bạn có thể đo sáng toàn ảnh để có độ sáng phù hợp…. Khi đo sáng thành công bạn có thể giữ nút khóa sáng để thuận tiện bố cục ảnh…
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
10, Các chế độ lấy nét trên ảnh
Ở máy ảnh có nhiều chế độ lấy nét khác nhau, tùy thuộc vào đối tượng và số lượng người chụp mà các bạn chọn chế độ lấy nét cho phù hợp. Ví dụ khi chụp chân dung mình thường chọn chế độ lấy nét theo điểm và lấy nét vào mắt của mẫu. Và khi mình chụp đông người hơn mình sẽ dùng chế độ lấy nét 3D hay dùng chế độ tận dụng hết số điểm lấy nét của máy và bên cạnh đó sẽ khép khẩu độ xuống để độ sâu trường ảnh dày hơn và nét đều nhiều người. Đối với chụp phong cảnh bạn cũng chọn chế độ ưu tiên hết toàn bộ điểm lấy nét máy hỗ trợ nhé.
11, Các chế độ trên máy ảnh DSLR
Phần này mình có viết một bài rõ ràng và đã giải thích cụ thể rồi. Các bạn có thể xem lại tại Các chế độ của máy ảnh DSLR. Mình chỉ tóm lại 3 chế độ mình hay xài đó là M [Chỉnh tay hoàn toàn] mình hay dùng hay chụp chân dung ngoại cảnh A [ưu tiên khẩu độ] mình dùng khi chụp sự kiện, đám cưới, tiệc tùng.. và Auto [tự động hoàn toàn] khi cho người quen mượn máy và chụp phong cảnh.
12, Góc chụp và bố cục
Lý thuyết chụp ảnh cơ bản trong nhiếp ảnh
Thông thường góc chụp thì nó sẽ tùy vào cảm nhận của mỗi người để cho ra các bức hình khác nhau, có thể nói là độc và lạ. Còn bố cục thì có một vài bố cục cơ bản trong nhiều ảnh các bạn vào trang mục tìm kiếm bố cục nhé.Mình thường hay sử dụng quy tắc 1/3 chụp chân dung, nói chung khi quen rồi bạn tự cảm nhận không cần nhớ gì nhiều. Đôi khi người ta gọi đó là phá cách.
Trong thời gian tư vấn về nhiếp ảnh. Mình gặp rất nhiều bạn hỏi thông số chụp ảnh chân dung. Hầu như ai mới chụp ảnh cũng làm như vậy. Bởi vì chúng ta hoang mang trước rất nhiều thông số, khẩu độ, iso và lấy nét. Không dễ để hiểu sau đó áp dụng tất cả vào chụp ảnh chân dung. Để mọi chuyển đơn giản hơn. Trong bài viết này chúng ta cùng tìm hiểu cách cài đặt thông số chụp ảnh chân dung. Để bạn hiểu cần phải làm gì.
Chế độ chụp ảnh chân dung
Mình thường chụp ảnh chân dung với chế độ ưu tiên tiên khẩu độ [A] và chế độ thủ công [M]. Trong chế độ A, bạn sẽ kiểm soát được khẩu độ và iso. Máy ảnh sẽ tính tốc độ phù hợp cho bức ảnh đủ sáng. Chế độ A phù hợp với bối cảnh chụp nhiều biến động. Chúng ta không có đủ thời gian để chỉnh cả 3 thông số iso, khẩu độ, tốc độ.
Trong những môi trường ánh sáng ổn định. Chúng ta nên sử dụng chế độ M để kiểm soát cả 3 thông số cùng một lúc. Việc này giúp ảnh có độ sáng ổn định. Tất nhiên sẽ đúng với ý đồ của bạn hơn. Chỉ có điều phải cài đặt thật cẩn thận. Chỉ một chút thay đổi phơi sáng cũng làm hư bức ảnh của bạn.
Chỉ dùng chế độ M trong những môi trường ổn định như Studio, phim trường hoặc những ngày thời tiết tốt. Còn những lúc môi trường thay đổi quá nhanh dùng M sẽ rất mệt đấy. Khả năng ảnh bị cháy hoặc tối thui là rất cao. Vậy sau khi chuyển qua M rồi chúng ta cài đặt ISO, khẩu độ, tốc độ ra sao? À chưa đâu, hãy chọn chế độ đo sáng trước nha. Bởi vì chọn chế độ đo sáng phù hợp sẽ giúp bạn chụp ảnh chân dùng dễ hơn nhiều đấy.
Chế độ đo sáng khi chụp ảnh chân dung
Trong chụp ảnh chân dung, chủ thể thường nằm ở trung tâm khung cảnh. Chúng ta chỉ cần quan tâm chủ thể đủ sáng thôi. Những phần khác có thể thiếu sáng, dư sáng chút cùng không sao. Máy ảnh Nikon có 3 chế độ đo sáng, bao gồm điểm, trung tâm và toàn khung.
Chúng ta nên sử dụng chế độ đo sáng trung tâm để ảnh đúng sáng nhất . Máy ảnh sẽ ưu tiên đo sáng trung tâm của khung hình, cũng là vị trí mà chủ thể chiếm phần lớn diện tích. Trên máy Nikon, chúng ta giữ phím đo sáng, đồng thời xoay con lăn phía sau. Đến khi xuất hiện biểu tượng đo sáng trung tâm, rồi buông tay ra là xong.
Cài đặt thông số khẩu độ, tốc độ, iso để chụp chân dung
Chúng ta phải cài đặt tốc độ, khẩu độ và iso cho phù hợp để có một bức ảnh đủ sáng. Vậy nên ưu tiên thông số nào? Mình lấy ví dụ với một bức ảnh chân dung bán thân. Trước tiên, chúng ta cần xác định khẩu độ muốn sử dụng. Khẩu độ ảnh hưởng đến độ nét và khoảng nét [DOF]. Bạn muốn nét mỏng xoá phông mạnh. Hãy chọn khẩu độ lớn nhất của ống kính đang sử dụng.
Sử dụng khẩu độ lớn xoá phông mạnh giúp chủ thể nổi bật trong khung hình. Đây cũng là điều chúng ta tìm kiếm khi mua những ống kính có khẩu độ lớn. Đối với những ống kính tiêu cự cố định khẩu độ lớn. Bạn hãy sử dụng khẩu lớn nhất để chụp chân dung. Như chiếc ống kính Nikon 50mm f1/8G mà bạn đang thấy. Chúng ta xoay con lăn phía trước thân máy để chọn khẩu độ f/1.8.
Khẩu độ lớn tạo ra những hiệu ứng bokeh đẹp mắt trên Background. Trường hợp bạn không quá quan tâm tới việc xoá phông. Trong khi lại muốn ảnh nét hơn thì hép khẩu lại một chút như f/2.8. Bởi vì ống kính chân dung giá rẻ thường cho độ nét tối đa, khi khép 1 khẩu trở lên.
Nếu bạn muốn chụp trong phòng và muốn trường ảnh dày hơn. Thì cứ thoải mái khép tới khẩu f/8 và f/11 để có ảnh như ý. Bởi vì chụp ảnh chân dung không chỉ có xoá phông. Chỉ cần biết bạn đang muốn gì? Sẽ có khẩu độ hợp lý để đáp ứng nhu cầu của bạn. Như vậy, chúng ta cài đặt xong phần khẩu độ chụp chân dung. Vậy tốc độ chụp là bao nhiêu?
Cài đặt tốc độ chụp ảnh chân dung
Tốc độ chụp ảnh phụ thuộc vào tiêu cự, chủ thể và môi trường chụp. Đa số trường hợp chụp ảnh chân dung trong môi trường ánh sáng tốt và có thể kiểm soát được chủ thể. Gần như không có sự di chuyển qua lại như chụp ảnh thể thao.
Trong những trường hợp như vậy. Bạn hãy đặt tốc độ chụp bằng 1/tiêu cự ống kính. Hoặc có thể cao hơn một chút để tránh bị rung làm ảnh mờ nhoè. Trường hợp sử dụng ống kính có chống rung cũng không nên sử dụng tốc độ thấp hơn 1/tiêu cự. Trường hợp chủ thể chuyển động nhanh, thì hãy tăng tốc độ chụp để bắt kịp chuyển động của chủ thể bằng cách xoay con lăn phía sau. Bạn có thể nhấn vào đây tham khảo chi tiết cách chọn thông số chụp chủ thể chuyển động.
Trường hợp gắn máy trên Tripod thì hãy tắt chống rung và duy trì tốc độ chụp tối thiểu. Như vậy sẽ giúp bạn có ảnh tốt trong quá trình chụp ảnh chân dung. Ok như vậy, chúng ta xác định được tốc độ, khẩu độ trong chụp ảnh chân dung rồi nha. Vậy nên để ISO bao nhiêu?
Cài đặt ISO để chụp ảnh chân dung
Chúng ta đang ở trong chế độ chụp M [Manual] với sự hỗ trợ của máy đo sáng. Đồng thời sử dụng đo sáng trung tâm. Bạn hãy dựa vào thước đo sáng, tăng iso cho tới khi thước đo sáng trở về vạch số 0. Như vậy, chúng ta sẽ có một bức ảnh đủ sáng với mức ISO tối ưu nhất.
Trong chụp ảnh chân dung với bối cảnh có thể kiểm soát. Nói chung môi trường chụp ổn định. Chúng ta không nên sử dụng chế độ Auto ISO. Bởi vì Auto ISO sẽ làm ảnh sáng tối thất thường. Rất khó để có ảnh cùng độ sáng khi sử dụng Auto ISO. Cách trên còn giúp bạn chọn ra mức ISO thấp nhất phù hợp với tốc độ, khẩu độ đang sử dụng. Nhằm hạn chế nhiễu [noise] không cần thiết khi sử dụng ISO quá cao. Ok. Như vậy, chúng ta thiết lập được chế độ chụp ảnh M và thông số tốc độ, khẩu độ, ISO. Còn gì nữa không nhỉ? Còn chế độ lấy nét và Picture Style
Chế độ lấy nét khi chụp ảnh chân dung
Thông thường, chúng ta có thể kiểm soát chủ thể trong quá trình chụp chân dung. Do vậy, chúng ta cần chọn chế độ lấy nét tĩnh AF-S và sử dụng một điểm lấy nét. Như vậy, bạn sẽ dễ dàng lấy nét vào đúng vị trí mình muốn, thông thường là đôi mắt của chủ thể.
Trường hợp bạn sử dụng cách lấy nét rồi bố cục lại. Thì hãy sử dụng điểm lấy nét trung tâm để có độ nhạy cao nhất. Mình ưu tiên cách di chuyển đểm lấy nét đến vị trí cần thiết, bộ cục lấy nét và chụp. Như vậy sẽ có ít thay đổi về khoảng cách trước và sau khi lấy nét. Khả năng đạt được ảnh nét tốt sẽ cao hơn nhiều so với cách trên. Bởi vì đa số chúng ta sử dụng khẩu độ rất lớn. Chỉ thay đổi một cm trước và sau khi lấy nét sẽ tác động rất lớn lên kết quả cuối cùng. Những bạn đang sử dụng máy ảnh MRL có EYE AF thì dễ hơn nhiều. Có thể tạm bỏ qua phần này vì chụp cỡ nào cũng dính thôi.
Chọn Picture Style cho ảnh chân dung
Mình thường chọn Portrait để chụp ảnh chân dung. Bởi vì Portrait cho ảnh tương phản thấp và nước da mịn màng hơn.
Tất nhiên bạn có thể cài Picture Style khác có tương phản và màu sắc tốt hơn. Phần này hoàn toàn phụ thuộc vào sở thích cá nhân của bạn.
Nếu bạn chưa biết cài Picture Style nào thì thay khảo bài viết này. Lưu ý, Picture Style chỉ ảnh hưởng đến ảnh JPG. Bạn hoàn toàn có thể thay đổi Picture Style khi chỉnh sửa ảnh Raw.
Thông số cân bằng trắng [White Balance] để chụp ảnh chân dung
WB kết hợp với Picture Style sẽ ảnh hưởng lớn đến màu sắc của bức ảnh. Mình thường sử dụng WB theo nhiệt độ màu cố định. Kết hợp với màn hình LiveView để xem trước kết quả cuối cùng. Sau khi đã có WB cho ra màu sắc trung thực với hoàn cảnh chụp.
Bạn có thể cài đặt WB Shift sang A1M1 hoặc những vị trí xa hơn. Sau đó quan sát thay đổi màu sắc trên màn hình LiveView. Cách này giúp bạn có màu sắc phù hợp với phong cách riêng của mình.
Mình thường chụp thực tế nên ít chỉnh phần này. Nếu có chỉnh cũng loanh quanh ở A1M1 mà thôi. Như vậy là đủ giúp da người mẫu trở nên trắng hồng hơn nhiều rồi. Ok như vậy, chúng ta vừa tìm hiểu cách cài đặt thông số chụp ảnh chân dung. Hy vọng bài viết giúp bạn biết phải làm gì trong những hoàn cảnh cụ thể. Cảm ơn bạn đã dành thời gian tìm hiểu.