Ngôi chùa Chén Kiểu với màu sắc sặc sỡ, đẹp mắt. Ảnh: Báo Dân tộc
Khác với các ngôi chùa ở miền Bắc, các ngôi chùa Khmer có màu sắc rất nổi bật, đậm nét văn hóa Khmer. Chùa Chén Kiểu không chỉ có màu vàng đặc trưng mà còn có màu hồng và xanh vô cùng đẹp mắt. Từ cổng chùa đến các bức tượng, kiến trúc mái vòm đều vô cùng màu sắc, nổi bật trong ánh nắng mặt trời. Sân chùa Chén Kiểu được lát gạch sạch sẽ và xung quanh là vườn cây cổ thụ với những cây thốt nốt vươn mình thẳng đứng.
Dọc lối vào chùa là 2 hàng tượng thần Kâyno [kerno], đây là những bức tượng có khuôn mặt tiên nữ Apsara – tượng trưng cho sắc đẹp vĩnh hằng và thân hình chim thần Garuda – tượng trưng cho sức mạnh. Toàn bộ ngôi chùa Chén Kiểu được trang hoàng lộng lẫy với cờ Phật giáo nhiều màu sắc.
Giữa sân chùa Chén Kiểu là cột cờ với hình tượng rắn thần Nagar xòe 5 đầu khá sinh động theo điển tích rắn xòe đầu ra để che mưa cho Đức Phật khi người tọa thiền. Rắn thần Nagar là mô típ trang trí quan trọng trong nghệ thuật điêu khắc của Phật giáo Khmer.
Người Khmer Sóc Trăng nói riêng và Nam bộ nói chung, chịu ảnh hưởng từ Phật giáo Ấn Độ, vì thế Phật giáo Tiểu thừa là tôn giáo chính, chi phối đời sống tinh thần của họ. Các ngôi chùa của người Khmer thờ Phật Thích Ca, mà không thờ các vị Quan âm hay Bồ Tát khác và họ tin rằng tổ tiên của họ là mẹ rắn, nên có tín ngưỡng thờ rắn và hình tượng rắn thường xuất hiện trong chùa.
Tòa chánh điện là nơi trang nghiêm nhất của chùa Chén Kiểu. Tất cả các cửa sổ trong chánh điện đều mở rộng cửa đón nắng và gió. Trên ban chính có khoảng 20 bức tượng Phật lớn nhỏ nhiều tư thế và kích cỡ khác nhau.
Mùi hương thoang thoảng và màu khói quyện màu nắng khiến không gian vô cùng huyễn hoặc. Những chiếc cột với nét vẽ tỉ mỉ cùng những bức tường vẽ cuộc đời Đức Phật Thích Ca sắc nét, màu sắc vô cùng sống động. Tôi nán lại một chút trong gian Chính điện, chắp hai tay trước ngực, để lòng mình tĩnh lặng. Xung quanh, nghe những tiếng lầm rầm cầu khấn khe khẽ.
Chùa Chén Kiểu nằm trong 18 điểm đến du lịch nổi tiếng của Sóc Trăng
Chùa Chén Kiểu tọa lạc tại xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng; cách Trung tâm Thành phố Sóc Trăng khoảng 12km về hướng Bạc Liêu. Năm 1815, chùa Chén Kiểu bắt đầu xây dựng bằng các vật liệu lá cây, gỗ, đất…những vật liệu sẵn có của địa phương. Trải qua nhiều thay đổi do thiên tai địch họa, đến năm 1969, chùa Chén Kiểu được xây dựng lại theo kiến trúc như ngày nay.
Tòa Chánh điện ở giữa, sala – nơi ở của các sư trong chùa nằm bên trong, khu để kinh sách và tháp bảo. Sau gian chính còn có một căn phòng rất đặc biệt. Đây là nơi lưu giữ và trưng bày một phần gia sản của công tử Bạc Liêu - người nổi tiếng một thời của vùng lục tỉnh, đó là chiếc tủ cẩn xà cừ, bộ Trường kỷ cùng 02 chiếc giường ngủ mùa đông và mùa hè, được nhà chùa mua lại vào năm 1947, với giá lúc bấy giờ là trên 2.000 giạ lúa.
Lững thững đi trong không gian náo nhiệt của màu sắc mới hiểu vì sao nơi này không chỉ là địa điểm hành hương tâm linh mà còn là nơi du khách có thể tìm hiểu văn hóa của người dân Khmer. Kiến trúc chùa tháp, những bức tượng đắp nổi, màu sắc đều vô cùng tươi sáng và sống động. Nổi bật trong chùa Chén Kiểu chính là gian thờ được xây bằng nguyên liệu từ chén bát.
Nghe nói trong quá trình xây dựng, do thiếu vật liệu nên các vị sư đã nảy ra sáng kiến là quyên góp chén, đĩa từ bà con trong phum, sóc để ốp lên tường. Ý tưởng này vừa tiết kiệm kinh phí xây dựng, vừa tạo nên những họa tiết trang trí khác lạ. Cũng từ đó, chùa còn được nhân dân biết đến với tên gọi thứ hai: "Chùa Chén Kiểu".
Hành lang với những chiếc bát úp có hoa văn rất đẹp. Những mảnh sành mảnh sứ vỡ khi đặt lên bức tường, dưới đôi bàn tay tài hoa của người thợ đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật mang đậm nét văn hóa Khmer. Mỗi chiếc bát chiếc đĩa lại có những hoa văn, họa tiết khác nhau, tạo nên bức tranh nhỏ trong một bức tranh lớn, trong một tổng thể tranh tường lạ mắt và ấn tượng.
Chùa Chén Kiểu là một ngôi chùa nổi tiếng tại Sóc Trăng, là địa điểm hành hương tâm linh không thể thiếu đối với đời sống của người dân và cộng đồng người Khmer. Với những vị khách du lịch, đây là nơi để lại nhiều ấn tượng về văn hóa người Khmer qua kiến trúc, màu sắc và cuộc sống của những người dân quanh vùng. Chùa Chén Kiểu là một trong 18 điểm đến du lịch, mà du khách đừng nên bỏ lỡ khi có dịp về Sóc Trăng.
Chùa Khleang, chùa Dơi [chùa Mã Tộc, tên Khmer là chùa Mahatúp], chùa Đất Sét hay chùa Bốn Mặt là những cái tên nổi tiếng đã quá đỗi quen thuộc khi đến tham quan, du lịch tại vùng đất Sóc Trăng. Tuy nhiên, còn một cái tên của một ngôi chùa nữa cũng nổi tiếng không kém mà bất kỳ ai khi chiêm ngưỡng cũng đều trầm thốt thốt lên hai từ “tuyệt hảo”. Vậy đó là ngôi chùa nào? Không đâu xa lạ, đó chính là chùa Chén Kiểu – ngôi chùa gắn liền với câu nói của nhiều du khách: “Nên dành từ ngữ nào để nói về vẻ đẹp của ngôi chùa nay”.
Địa chỉ chùa Chén Kiểu [Sóc Trăng] và các thông tin tham quan
- Địa chỉ: QL1A Đại Tâm, xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên, tỉnh Sóc Trăng.
- Thời gian: 7h00 – 18h00 hàng ngày.
- Giá vé: miễn phí
Hướng dẫn di chuyển đến chùa Chén Kiểu ở Sóc Trăng
Cách trung tâm thành phố Sóc Trăng 10km và nằm ngay bên đường quốc lộ 1A nên việc di chuyển đến chùa Chén Kiểu khá dễ dàng. Từ điểm xuất phát trung tâm thành phố đường Trần Hưng Đạo [công viên Bạch Đằng] – bạn chạy thẳng đường Trần Hưng Đạo đến vòng xoay giao với QL1A thì đi đường QL1A khoảng chừng 3km là đến.
Lịch sử hình thành chùa Chén Kiểu và ý tưởng độc lạ trong quá trình xây dựng
Trong số tất cả các ngôi chùa thuộc hệ thống chùa Khmer Nam Bộ được xây dựng ở Sóc Trăng, thì chùa Chén kiểu có tuổi đời trẻ nhất. Theo đó, chùa Chén Kiểu được khởi công xây dựng vào năm 1815 tại địa phận xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên [cách Trung tâm thành phố Sóc Trăng khoảng 12 km về hướng Bạc Liêu].
Ban đầu xây dựng, chùa dùng các vật liệu lá cây, gỗ, đất, đá là chính. Trong thời kỳ chiến tranh, không may ngôi chánh điện và một số hạng mục khác bị sập do bom đạn tàn phá.
Năm 1969, các sư trong chùa vận động bà con, phật tử đóng góp công sức để xây dựng lại ngôi chùa. Tuy nhiên, do nhiều thốn nhiều nguyên vật liệu cũng như nhân sư, đến năm 1980 thì hoàn thành.
Điều đáng chú ý trong quá trình xây dựng chùa, do thiếu vật liệu nên các vị sư đã nảy ra sáng kiến là quyên góp chén, dĩa từ bà con trong phum, sóc để ốp lên tường. Ý tưởng này vừa tiết kiệm kinh phí xây dựng, vừa tạo nên những họa tiết trang trí ấn tượng. Cũng từ đó, chùa còn được nhân dân biết đến với tên gọi thứ hai là “Chùa Chén Kiểu”.
Quan trọng là ý tưởng trong nghệ thuật này đã vô tình tạo nên vẻ đẹp riêng rất ấn tượng của ngôi chùa. Về sau thì trở thành một điểm nhấn riêng đầy ấn tượng trong mắt khách du lịch.
Song cung với điều trên, một điều thực tế, là chùa có tên theo tiếng Khmer là Wath Sro Loun. Từ Wath Sro Loun có nguồn gốc từ chữ Chro Luong – là tên của 1 con rạch chạy dọc theo đường làng trước đây ở gần chùa. Do phiên âm tiếng Khmer khó đọc nên người Việt đã độc từ Sro Loun thành từ Sà Lôn.
Vậy nên, bên cạnh tên gọi chùa Chén Kiểu được gọi theo phong cách kiến trúc thì chùa còn có tên gọi khác là chùa Sà Lôn [tiếng Khmer là Wath Sro Loun].
Phong cách kiến trúc Chùa Chén Kiểu và những điểm nhấn “có một không hai”
Video khám phá chùa Chén KiểuNói đến phong cách kiến trúc của chùa Chén Kiểu, đầu tiên phải nói đây là ngôi chùa có phong cách kiến trúc “độc nhất vô nhị”. Vốn dĩ nói như vậy là vì phong cách ngôi chùa có điểm nhấn rất mạnh, rất ấn tượng. Chính điều này đã làm lên một điều riêng độc đáo mà ít ngôi chùa nào có được.
Đến đây tham quan, đi một vòng quan sát tổng thể. Chùa Chén Kiểu tọa lạc trong một khuôn viên rất rộng với nhiều cây xanh và gồm nhiều hạng mục như cổng tam quan, chính điện, sala, tháp cốt, giảng đường .v.v.
Cụ thể cổng tam quan chùa là một công trình mang đậm phong cách truyền thống Angkor Campuchia. Trên công là hình ảnh ba ngọn tháp với điểm nhấn là các hoa văn, phù điêu trang trí bắt mắt. Trong ba ngọn tháp, nổi bật với tháp giữa được sơn màu vàng, bên trong có lồng kính, tôn trí một pho tượng Phật ngồi uy nghi. Trên thành cổng là tên chùa bằng chữ Khmer và chữ Việt [chùa Sà Lôn].
Màu chủ đạo của cổng tam quan này là màu đỏ cam thể hiện cho sự tinh túy, quý giá và tôn nghiêm.
Trước cổng tam quan chùa Chén Kiểu là nơi ngự của hai con sư tử bằng đá trên bệ cao, hướng ra lộ. Trên cổng xây ba ngôi tháp, được trang trí theo kiến trúc truyền thống của đồng bào Khmer ở Nam Bộ.
Từ cổng tam quan đi thẳng vào trong là khu vực giữa sân với cột cờ chạm khắc hình tượng rắn thần Nagar xòe 5 đầu khá sinh động. Hình tượng này nhằm nhắc đến điển tích rắn xòe đầu ra để che mưa cho Đức Phật khi người tọa thiền. Quan trọng hơn, rắn thần Nagar là mô típ trang trí đóng vai trò quan trọng trong nghệ thuật điêu khắc của Phật giáo Khmer.
Có một điều đáng quan tâm trong tín ngưỡng thờ Phật của đồng bào người Khmer tại Sóc Trăng nói riêng và Nam bộ nói chung đều chịu ảnh hưởng từ Phật giáo Ấn Độ. Chính từ điều này mà Phật giáo Tiểu thừa là tôn giáo chính và họ chỉ thờ Phật Thích Ca, không thờ các vị Quan âm hay Bồ Tát khác. Hơn nữa, người Khmer tin rằng tổ tiên của họ là mẹ rắn, nên có tín ngưỡng thờ rắn và hình tượng rắn thường xuất hiện trong chùa.
Tiếp tục đi thẳng vào trong là ngôi chính điện được xây dựng kiên cố, rất rộng lớn.
Điểm nhấn của ngôi chính điện chính là ý tưởng dùng các chén, bát, đĩa để tạo nên các hoa văn đa màu sắc. Bên cạnh đó là sự xen lẫn phong cách Angkor Khmer được thể hiện trên mái chánh điện chùa chùa Sà Lôn theo dạng tam cấp, tức có 3 nếp, nếp dưới cùng lớn nhất và nhỏ dần ở bên trên. Nếp trên cùng có hình tam giác, hai đầu đao mỗi bên cong lên, và nơi trung tâm có đỉnh nhọn cao vút. Mái được trang trí nhiều họa tiết với màu sắc rất đẹp mắt. Mặt sau chính điện là một mảng tường đắp nổi bởi nhiều mảnh chén kiểu vỡ rất sắc sảo.
Phía trong chánh điện có đặt một bàn thờ, và chỉ thờ duy nhất Phật Thích Ca. Có khoảng 20 tượng phật ở đây; lớn, nhỏ đứng ngồi nhiều tư thế khác nhau, và các gương mặt đều nhìn về hướng Đông để ban phúc. Đặc biệt, bên trong chính điện chùa Chén Kiể có 16 hàng cột to chống đỡ mái, và đều được dán bằng gạch men.
Trên trần chính điện được trang trí họa tiết nhiều màu sặc sỡ, và hai bên bức tường có nhiều tranh vẽ kể về cuộc đời của Phật Thích Ca. Nền dưới thì lát gạch bông, và phần lớn các mảng tường ở đây cũng đều được ốp gạch men [đủ màu, và lớn nhỏ khác nhau] thời hiện đại.
Bên cạnh các hạng mục với lối phong cách kiến trúc bắt mắt, phía sau chùa là Khu vườn Phật Thích Ca giảng đạo và nhập Niết bàn. Đây là quần thể kiến trúc gồm nhiều tượng Phật lớn nhỏ, mô phỏng khá sinh động quá trình ra đời, đi tìm chân lý, giác ngộ cho đến khi nhập cõi Niết bàn của đức Phật Thích Ca.
Chưa dừng lại ở nét phong cách kiến trúc hấp dẫn, chùa Chén Kiểu còn cuốn hút bởi một phần gia sản của gia đình công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy. Đó là chiếc tủ cẩn xà cừ, bộ Trường kỷ cùng 02 chiếc giường ngủ mùa đông và mùa hè, được nhà chùa mua lại vào năm 1947, với giá lúc bấy giờ là trên 2.000 giạ lúa. Số đồ này được xem là những món đồ cổ quý giá, được làm từ loại gỗ tốt, cẩn xà cừ và chạm khắc rất công phu, tỉ mỉ. Có người đã trả giá khá cao để mua số đồ này nhưng chùa không bán.
Trên đây là hướng dẫn, kinh nghiệm tham quan chùa Chén Kiểu từ Godidigo.com. Hy vọng sẽ giúp bạn có những trải nghiệm thú vị tại ngôi chùa này.