Giống vật nuôi thuần chủng được định nghĩa tại Khoản 2 Điều 3 Pháp lệnh giống vật nuôi năm 2004 như sau:
Giống vật nuôi thuần chủng là giống ổn định về di truyền và năng suất; giống nhau về kiểu gen, ngoại hình và khả năng kháng bệnh.
Liên quan đến nội dung này, để bạn nắm rõ hơn vấn đề, Ban biên tập gửi tới bạn một số khái niệm sau:
- Giống vật nuôi là quần thể vật nuôi cùng loài, cùng nguồn gốc, có ngoại hình và cấu trúc di truyền tương tự nhau, được hình thành, củng cố, phát triển do tác động của con người; giống vật nuôi phải có số lượng nhất định để nhân giống và di truyền được những đặc điểm của giống cho thế hệ sau.
Giống vật nuôi bao gồm các giống gia súc, gia cầm, ong, tằm, động vật thuỷ sản và các sản phẩm giống của chúng như tinh, phôi, trứng giống, ấu trùng và vật liệu di truyền giống.
- Đàn giống cụ kỵ là đàn giống vật nuôi thuần chủng hoặc đàn giống đã được chọn, tạo, nuôi dưỡng để sản xuất ra đàn giống ông bà.
- Đàn giống ông bà là đàn giống vật nuôi nhân từ đàn giống cụ kỵ để sản xuất ra đàn giống bố mẹ.
- Đàn giống bố mẹ là đàn giống vật nuôi nhân từ đàn giống ông bà để sản xuất ra giống thương phẩm.
- Đàn giống hạt nhân sử dụng trong nhân giống gia súc lớn là đàn giống tốt nhất, có nguồn gốc và xuất xứ rõ ràng, được nuôi dưỡng và chọn lọc theo một quy trình nhất định nhằm đạt được tiến bộ di truyền cao để sản xuất ra đàn nhân giống.
- Đàn nhân giống sử dụng trong nhân giống gia súc lớn là đàn giống do đàn giống hạt nhân sinh ra để sản xuất giống thương phẩm hoặc được chọn lọc để bổ sung vào đàn giống hạt nhân.
Trên đây là nội dung định nghĩa về giống vật nuôi thuần chủng. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này bạn nên tham khảo thêm tại Pháp lệnh giống vật nuôi năm 2004.
Việc tìm kiếm giống thuần thậm chí còn khó hơn tìm và áp dụng cái mới. Việc này rất khác với gõ từ khóa trên google search, tụi mình phải vác xe chạy khắp nơi hang cùng làng xóm để xin hạt.
Có những lúc tìm hoài chả thấy, chán chán, gác tay lên trán, thư giãn, xem phim thì phát hiện ra, chính noom cũng xem như một “giống thuần”.
Noom ra sức tìm mọi cách để lưu lại các thông tin về thời tiết, đất, nước, quy trình canh tác, tình hình thời vụ… để có cách ứng phó trong tương lai. Giống thuần cũng vậy, mỗi năm, chúng lưu lại gen theo thời tiết khí hậu năm đó. Vụ sau, lấy giống lại của chính cây đó để thích nghi với các năm tiếp theo. Người nông dân không phụ thuộc vào giống bên ngoài.
Cụ thể như, hôm nay thời tiết khắc nghiệt, hạt bắp hiểu và ghi nhớ trong ADN đến mùa sau rằng mẹ dặn phải cố gắng chống chọi. Khi con người mang thai cũng vậy, nếu mình sợ cái gì thì đứa con cũng sợ y chang. Nó lưu lại để thế hệ tiếp theo mạnh mẽ hơn. Ví như mình ăn trái bắp thuần chủng, dù hơi lạt một chút mà bắp mạnh mẽ mình cũng mạnh mẽ. Hay mình ăn chuối nhưng mình ăn rất nhiều thứ, trong đó có sự nỗ lực của cây chuối, tinh thần sức mạnh của nó nhằm chiến đấu nhiều thứ trong hệ sinh thái để sinh tồn và phát triển.
Khác biệt giữa giống thuần chủng & Giống lai
Ngược lại, với giống lai, phải tập trung nguồn lực chăm, mặc định phải có phân mới to. Người nông dân thường trong trạng thái lo lắng, nghĩ lúc nào cũng phải tưới, không là cây chết, phải bón phân, kẻo không có trái là cây chết. Khi đã dùng giống lai rồi thì nông dân bị phụ thuộc, bởi dùng lại sẽ kém hiệu quả về mặt giống. Họ phải đi mua giống liên tục, còn giống thuần chủng để cả chục năm, cả trăm năm vẫn vậy vì nó đã thích nghi.
Giống bên ngoài không thể nào xịn bằng. Nếu đúng giống bản địa giá rất cao và hệ sinh thái các farm vệ tinh noom chọn cách chia sẻ giống với nhau. Vườn rừng hướng đến việc trồng cây không cần chăm sóc gì hết, nên tất tiên sẽ hướng đến chọn cây có khả năng thích nghi tốt nhất.
Canh tác trên hầu hết giống thuần chủng, bản địa, tất nhiên thương phẩm noom bán ra đều có thể làm giống canh tác cho chính các bạn. Đó là tinh túy từ thiên thời, địa lợi, nhân hòa.
Sự trân quý không thể mua bằng tiền, nên tụi mình trân trọng sự cùng nhau ủng hộ, chia sẻ lợi ích, khó khăn trong hệ sinh thái hơn cả.
Nếu mọi người cùng nỗ lực với chuỗi cung ứng, hiểu những gì noom đang làm, hiểu giá trị những sản phẩm mà mình chọn dùng cho gia đình. Nền nông nghiệp sẽ phát triển một cách bền vững và mạnh mẽ.
Họ miệt mài làm với tâm niệm những hạt giống có mặt trong "thư viện" lưu trữ này phải là hạt giống "thuần chủng", để sẵn sàng trao tặng bất kỳ ai cần.
Hạt giống "thuần chủng"
Dự án thành lập "Thư viện lưu trữ hạt giống thuần chủng" là một trong chuỗi hoạt động về môi trường của Mzung Space, do Đăng và Thư đóng vai trò đồng sáng lập. Có hơn 20 loại hạt như bầu hồ lô, rau dền, lơ xanh, mướp hương, hạt sachi, củ hồi, mướp đắng, đậu côve, cúc… góp mặt.
Mua được lượng hạt giống như trên không khó, nhất là ở thời điểm hạt giống công nghiệp được bày bán rất nhiều, nhưng để tìm mua hạt "thuần chủng" lại không hề dễ dàng.
Thư chia sẻ việc cô luôn nhấn mạnh và nhắc bản thân phải thận trọng mỗi khi sử dụng thuật ngữ hạt giống "thuần chủng" bởi hiện nay chưa có nguồn tài liệu, khái niệm nào nói điều này.
Và để lý giải cách gọi của nhóm, Thư nói đó là những hạt giống có nguồn gốc rõ ràng, cụ thể như nguồn hạt đang lưu trữ được lấy chủ yếu từ Nhà Cười ở Đà Lạt [một nhà vườn mà nhóm đang kết nối chính - PV] hay từ tổ chức Saigon Compass và cộng đồng vườn rừng giun đất...
Ngoài ra, loại hạt đó phải được trồng kéo dài vòng đời qua nhiều vụ mùa, trồng canh tác theo kiểu vườn rừng, không độc canh…
Hạt giống được trao tặng có nguồn gốc rõ ràng - Ảnh: CÔNG TRIỆU
Mọi người tỏ ra lo lắng trước việc hầu hết nông dân nếu muốn trồng một loại cây nào đó thì việc đầu tiên họ nghĩ đến là ra các tiệm bán hạt giống công nghiệp, thay vì tìm hạt giống được thu gom lại từ mùa vụ trước. Do sự thuận tiện mua các loại hạt giống công nghiệp khiến người dân quên luôn việc gầy giống cho mùa sau.
"Những hạt giống công nghiệp sẽ không thể cho giống để gieo trồng tiếp vào mùa sau. Nếu một ngày không còn công ty nào cung cấp hạt giống thì không biết nông dân sẽ xoay xở ra sao, nguồn thực phẩm của chúng ta như thế nào?" - Đăng lý giải về lý do ra đời ý tưởng trên.
Sẵn sàng cho đi
Giữa tháng 7, nhóm đã tổ chức ngày hội trao tặng hạt giống miễn phí. Ngoài ý nghĩa của hoạt động, địa điểm diễn ra cũng là "điểm cộng" đầy ấn tượng với những ai tham gia.
Cũng là tòa nhà bêtông ba tầng như bao dãy nhà phố khác trên đường Bến Vân Đồn [Q.4, TP.HCM], nhưng không gian Mzung Space ngập tràn màu xanh của cây chuối, rau lang, khổ qua, đậu côve… đang sinh trưởng rất tốt, trông khá đẹp mắt.
"Khu vườn như cách thực nghiệm vừa đi vừa học để nhóm đầu tư thêm cho thư viện lưu trữ hạt giống" - Thư nói.
Buổi trao tặng hạt giống thu hút đông đảo bạn trẻ - những người yêu thích trồng vườn đang sinh sống tại TP.HCM. Ngoài tặng hạt, nhóm còn chia sẻ kinh nghiệm gieo, trồng và chăm sóc từng loại cây trong từng điều kiện khác nhau.
"Khá ấn tượng với cách làm để hình thành nên thư viện lưu trữ và nghĩa cử sẻ chia những hạt giống của nhóm. Nhờ nội dung nhóm thông tin mà những loại hạt như cúc, bầu, bí… tôi đang trồng hiện phát triển tốt" - chị Nam Phương, người đến với chương trình, cho biết.
Theo Đăng, cái khó của dự án chính là việc có nhiều loại hạt giống chỉ lưu trữ được trong vòng 1 đến 2 năm ở nhiệt độ thường, không lâu hơn như thế ở nhiệt độ khoảng 120C.
Và để hạt giống trở nên có ích, cần phải chăm sóc từ lúc gieo, nảy mầm, sinh trưởng và tạo ra lượng nông sản chất lượng. Mục đích mà nhóm hướng đến là nông nghiệp bền vững, mà ở đó hạt giống là thứ thiết yếu nhất.
Đặc biệt hơn, một mạng lưới thông tin liên hệ các nhà vườn trồng cây nông nghiệp bền vững, sẵn sàng cho đi những hạt giống mà họ có cũng được dự án dày công gầy nên.
"Thông qua dự án, nhóm mong muốn nhận được sự giúp đỡ, tham vấn của các chuyên gia về nông nghiệp để bớt việc lần mò mọi thứ hơn" - Đăng nói.
Nhận 1 tặng 5
Mỗi người tham gia ngày hội đều cam kết sẽ trao tặng hạt giống thu được sau mỗi vụ mùa cho những ai cần hoặc tặng lại "thư viện" của nhóm.
"Các hạt giống phải được trồng luân phiên từ người này sang người khác để kéo dài vòng đời nhất có thể. Và những ai nhận hạt giống cũng cam kết nhận 1 hạt trao tặng lại 5 hạt, từ đó tạo nên một nền nông nghiệp bền vững" - Thư tâm sự.
Khái niệm giống thuần chủng là gì?
Giống thuần chủng là giống có đặc tính di truyền đồng nhất và ổn định, các thế hệ con cháu sinh ra giống với thế hệ trước [không phân li kiểu hình, kiểu gen]. Chính vì vậy, các giống cây trồng giống thuần chủng có khả năng chống chịu sâu bệnh, tăng năng suất, kháng thời tiết khắc nghiệt.
Giống ốp là gi?
Giống F1 hybrid khác với giống thuần [Open pollinated hay OP] – OP là giống thụ phấn tự nhiên, là kết quả của chọn lọc [phần lớn là chọn lọc tự nhiên] qua nhiều năm. OP hợp với vùng khí hậu và thổ nhưỡng nhất định. Nếu cây OP thụ phấn trong thì đời tiếp theo sẽ giữ được nhiều đặc điểm nguyên bản khá ổn định.
Hạt giống hoa là gì?
Hạt giống hoa [một số địa phương gọi là hột], đây là một phôi cây nhỏ được bao phủ bên ngoài một lớp áo hạt. Hạt là sản phẩm của bộ phận noãn đã chín, được tạo ra sau quá trình thụ tinh. Khi hình thành ra quả, hạt có nghĩa là cây đã hoàn tất quá trình sinh sản.
Gen thuần chủng là như thế nào?
Kiểu gen thuần chủng là kiểu gen mà tất cả các cặp gen đều ở trạng thái đồng hợp.