Hiện tượng bóng de theo khoa học

Trồng bơ, đào được "đài thiên văn" 7.500 tuổi lớn nhất châu Âu

Clip: Tốn công truy đuổi con mồi, hà mã vẫn ngậm ngùi nhịn đói

Clip: Bầy linh cẩu đánh hội đồng khiến sư tử chạy trối chết

Kim tự tháp Ai Cập mọc bên dòng sông “ma”

Clip: Sư tử nhọc nhằn hạ sát ngựa vằn

Vì sao trong quá trình thị tẩm, phi tần tuyệt đối không phát ra âm thanh: Nguyên nhân vô cùng đáng sợ

Bóng đè là một dạng bệnh lý ít nghiêm trọng, không gây ảnh hưởng đến sức khỏe và có thể nhanh chóng được kiểm soát, điều trị hiệu quả. Tuy nhiên, khi rơi vào trạng thái này, không ít người có cảm giác lo âu, sợ hãi. Do đó, cần chủ động nhận biết dấu hiệu khi bị bóng đè, có những phương pháp khắc phục, phòng ngừa hiệu quả.

1. Những dấu hiệu khi bị bóng đè

Bóng đè hay còn có tên gọi khác là liệt tạm thời khi ngủ. Dấu hiệu khi bị bóng đè thường xuất hiện lúc chúng ta sắp tỉnh giấc hoặc ngay sau lúc vừa bước vào giấc ngủ với những biểu hiện sau:

• Dấu hiệu khi bị bóng đề phổ biến nhất đó là mắt người bị bóng đè thường chuyển động nhanh, nhưng cơ thể mất khả năng kiểm soát vấn đề di chuyển, tính linh hoạt của tay, chân trong vài giây, thậm chí kéo dài đến vài phút.

• Trong hoặc sau khi tỉnh dậy từ bóng đè, một số người có biểu hiện nói mớ, mất nhận thức tạm thời.

• Người bị bóng đè vẫn có khả năng nhận thức được các vấn đề, sự việc xung quanh, tuy nhiên không thể nói chuyện.

• Dấu hiệu khi bị bóng đè khiến cơ thể rơi vào trạng thái bất động dù đang tỉnh táo khiến chúng ta xuất hiện cảm giác sợ hãi, ảo giác, thậm chí là việc hoang tưởng về cái chết.

• Trong một số trường hợp, đối tượng bị bóng đè sẽ có cảm giác tức ngực, khó thở và có vật nặng đè lên ngực.

• Cơ thể tiết nhiều mồ hôi so với bình thường, đầu và các cơ xuất hiện tình trạng đau nhức khó chịu.

• Sau khi bị bóng đè, một số đối tượng có thể rơi vào trạng thái lo lắng, buồn bã và mỏi mệt.

Bóng đè thường gây nên những cảm giác khó chịu như mỏi mệt, lo sợ,...

2. Những đối tượng có nguy cơ cao bị bóng đè

Thực tế cho thấy, người có sức khỏe tốt, tinh thần vui vẻ, lạc quan rất ít khi gặp phải tình trạng này, hoặc dấu hiệu khi bị bóng đè của họ thường ít nghiêm trọng và nhanh chóng chấm dứt hơn. Trong khi đó, những đối tượng sau sẽ có nguy cơ cao bị bóng đè hơn:

• Cơ thể thường xuyên rơi vào trạng thái ngủ rũ [đây là một dạng rối loạn thần kinh dẫn đến mất kiểm soát giấc ngủ và mức độ tỉnh táo].

• Giấc ngủ không ổn định, xuất hiện vấn đề thường có cảm giác buồn ngủ vào ban ngày và mất ngủ vào ban đêm.

• Có tư thế nằm sấp khi ngủ là nguyên nhân phổ biến gây nên những triệu chứng bóng đè.

• Bóng đè thường có nguy cơ cao xuất hiện ở những đối tượng: trầm cảm, rối loạn tiền đình, rối loạn cảm xúc, huyết áp tăng khi ngủ,...

• Triệu chứng bóng đè thường xuất hiện phổ biến ở đối tượng thanh thiếu niên và người trẻ tuổi.

• Tình trạng mất ngủ kéo dài cũng là nguyên nhân dẫn đến việc bị bóng đè khi ngủ.

• Những người có tính chất công việc làm theo ca dẫn đến rối loạn đồng hồ sinh học gây mất ngủ, ngủ không theo giờ giấc ổn định, khoa học.

Tư thế ngủ là một trong những nguyên nhân làm xuất hiện tình trạng bóng đè

3. Cách xử lý khi bị bóng đè là gì?

Khi rơi vào trạng thái bóng đè, cần giữ cơ thể ở trạng thái thư giãn, kiểm soát cảm giác sợ hãi và xử lý theo một số phương pháp sau:

Thực hiện các cử động nhẹ

Việc cố gắng cử động khi bị bóng đè là điều vô cùng khó khăn. Tuy nhiên, nên cố gắng thực hiện một số hoạt động sau để có thể nhanh chóng thoát khỏi cảm giác tê cứng:

• Vận động nhẹ nhàng ở các đầu ngón tay, ngón chân hoặc nắm chặt lòng bàn tay hết sức có thể.

• Vận động cơ mặt bằng cách tạo ra các biểu hiện nhăn nhó và lặp lại nhiều lần liên tiếp.

Tập trung vào việc thở đều

Thở đều và giữ tâm trạng được bình tĩnh là một trong những yếu tố quan trọng để sớm kết thúc tình trạng bóng đè. Cảm giác sợ hãi, cố gắng vùng vẫy sẽ là gia tăng áp lực lên ngực, từ đó hình thành cảm giác như có vật đè nặng ở ngực.

Tạo những âm thanh nhỏ

Khi rơi vào tình trạng bóng đè, nếu đang nằm gần một người khác, cố gắng tạo tín hiệu để họ có thể đánh thức bạn bằng cách phát ra một số âm thanh từ cổ họng. Ngoài ra, có thể áp dụng phương pháp cố gắng ho khan để nhanh chóng thoát khỏi trạng thái bóng đè.

Giữ tâm trạng bình thản

Khi thực hiện các kỹ thuật nhưng không đem lại hiệu quả mà còn khiến mọi thứ tiến triển xấu hơn với ảo giác như bị đè nặng, lôi đi, xoay vòng,... thì chúng ta cần giữ tinh thần được ổn định, bình thản. Tuyệt đối tránh việc chống lại, vùng vẫy, chúng sẽ khiến cho cơ thể rơi vào uể oải kéo dài khi thức tỉnh.

Dấu hiệu khi bóng đè có thể nhanh chóng kết thúc nếu giữ được bình tĩnh và thực hiện một số cử động nhẹ

4. Phương pháp phòng ngừa tình trạng bóng đè

Bóng đè xuất hiện thường xuyên có thể khiến cơ thể rơi vào trạng thái uể oải, mệt mỏi, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, công việc và học tập. Do đó, cần duy trì một số thói quen sau để có thể hạn chế việc xuất hiện tình trạng bóng đè:

• Ngủ đủ giấc mỗi ngày là yếu tố quan trọng giúp tinh thần luôn ổn định, ngăn ngừa tình trạng bóng đè.

• Có thời gian nghỉ trưa từ 20 đến 40 phút để tinh thần được thư giãn, thoải mái.

• Duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh, hợp lý; có khung giờ sinh hoạt, ngủ nghỉ khoa học; tránh việc thức quá khuya và dậy muộn vào ngày hôm sau.

• Môi trường ngủ nghỉ nên được thiết kế thoáng mát, yên tĩnh; nhiệt độ phòng không được ở mức quá cao hoặc thấp.

• Khi ngủ cần lựa chọn trang phục phù hợp, tránh bó sát hoặc thoát nhiệt kém.

• Thường xuyên tập luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe, tuy nhiên cần tránh tập luyện quá sức hoặc thực hiện trước khi ngủ.

• Trước khi ngủ từ 3 đến 5 giờ, tránh việc sử dụng các chất kích thích có hại cho giấc ngủ như caffeine, trà,... hay ăn quá no.

• Giữ cho tâm trạng luôn được vui vẻ, lạc quan, hạn chế việc căng thẳng, lo âu kéo dài.

Cần hạn chế những thói quen xấu gây ảnh hưởng đến giấc ngủ

Bóng đè kéo dài là nguyên nhân dẫn đến một số bệnh lý khác có liên quan đến hệ thần kinh. Do đó, dù không có khả năng đe dọa trực tiếp đến sức khỏe nhưng nếu kéo dài có thể dẫn đến những biến chứng không mong muốn. Để được hỗ trợ cụ thể thông tin về dấu hiệu khi bị bóng đè và các vấn đề liên quan khác, vui lòng liên hệ các chuyên gia tâm lý MEDLATEC thông qua số Hotline 1900 565656.

/vi/tin-tuc/thong-tin-suc-khoe/song-khoe/bong-de-la-gi-va-vi-sao-no-xay-ra-voi-ban/

Nếu bạn nghĩ rằng ngủ và thức là hai trạng thái riêng biệt, thì bóng đè lại nằm giữa ranh giới cố định này. Đây là tình trạng mất khả năng cử động tạm thời xảy ra ngay sau khi chìm vào giấc ngủ hoặc vừa thức dậy, đi kèm với ảo giác và cảm giác nghẹt thở mà bạn hoàn toàn nhận thức được.

Bóng đè là tình trạng mất kiểm soát cơ kết hợp với ảo giác trong thời gian ngắn, xảy ra ngay sau khi ngủ hoặc thức dậy. Hiện tượng này được các bác sĩ gọi là chứng tê liệt khi ngủ.

Chứng tê liệt khi ngủ bao gồm những hành vi bất thường trong lúc ngủ, có liên quan đến giai đoạn chuyển động mắt nhanh [rapid eye movement - REM] trong chu kỳ ngủ.

Thông thường khi diễn ra giấc ngủ REM tiêu chuẩn, chúng ta sẽ nằm mơ và bị mất kiểm soát cơ để vẫn nằm yên mà không hành động theo như giấc mơ. Tình trạng tê liệt sẽ kết thúc khi thức dậy, vì vậy bạn không hề biết rằng mình vừa bị mất khả năng cử động.

Các nhà nghiên cứu cho rằng tình trạng bóng đè liên quan đến trạng thái ý thức hỗn hợp, pha trộn giữa thức và giấc ngủ REM. Trên thực tế, trạng thái mất kiểm soát cơ và hình ảnh cơn mơ trong giấc ngủ REM có thể vẫn tồn tại ngay cả khi chúng ta đã chuyển sang trạng thái nhận thức và tỉnh táo.

Chứng bóng đè có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng các triệu chứng đầu tiên thường xuất hiện ở trẻ em, thanh thiếu niên hoặc thanh niên [từ 7 - 25 tuổi], và xảy ra thường xuyên hơn ở độ tuổi 20 - 30. Có ước tính cho biết khoảng 8% dân số nói chung bị bóng đè vào một thời điểm trong đời, nhưng không thông kê rõ về tần suất các đợt tái phát.

Xem ngay: Khắc phục tình trạng bị bóng đè như thế nào?

Triệu chứng cơ bản khi bị bóng đè là mất trương lực cơ hoặc không có khả năng cử động cơ thể. Tình trạng này xảy ra ngay sau khi bạn chìm vào giấc ngủ hoặc vừa thức dậy. Trong đó, người đang bị bóng đè cảm thấy tỉnh táo và nhận thức được rằng mình đang bị mất kiểm soát cơ, không thể cử động theo ý muốn.

Ước tính có khoảng 75% trường hợp bóng đè liên quan đến ảo giác. Ảo giác khi bị bóng đè cũng được chia thành 3 loại:

• Ảo giác thấy một người nguy hiểm hiện diện trong phòng
• Ảo giác áp lực lồng ngực gây ra cảm giác nghẹt thở
• Ảo giác vận động tiền đình bao gồm cảm giác chuyển động [chẳng hạn như bay].

Không thể cử động được thường gây khó chịu và ảo giác có thể làm cho hiện tượng bóng đè càng khó chịu hơn. Vì vậy, khoảng 90% các trường hợp hoảng sợ vì bóng đè, chỉ một số ít có ảo giác dễ chịu hoặc hạnh phúc hơn.

Các đợt bóng đè có thể kéo dài từ vài giây đến khoảng 20 phút và thời lượng trung bình là từ 6 - 7 phút. Hầu hết các trường hợp bóng đè sẽ tự kết thúc, nhưng đôi khi cũng bị gián đoạn do va chạm hoặc giọng nói của người khác hay do chính bạn nỗ lực di chuyển dữ dội để vượt qua tình trạng tê liệt.

Hoảng sợ vì bóng đè có thể bạn sẽ nhìn thấy người nguy hiểm xuất hiện trong phòng

Vẫn chưa rõ nguyên nhân chính xác vì sao bị bóng đè. Các nhà nghiên cứu tin rằng có nhiều yếu tố liên quan đến hiện tượng này, trong đó rõ nhất là rối loạn giấc ngủ và các vấn đề về giấc ngủ khác. Tỷ lệ bị bóng đè cao hơn 38% ở những người mắc chứng ngưng thở khi ngủ. Tê liệt trong khi ngủ cũng phổ biến hơn ở những người thường bị chuột rút chân vào ban đêm.

Các triệu chứng mất ngủ, khó đi vào giấc ngủ và buồn ngủ quá mức vào ban ngày cũng có liên quan đến chứng bóng đè. Những người có nhịp sinh học đảo lộn, chẳng hạn như do đi máy bay hoặc làm việc theo ca, cũng có nguy cơ bị bóng đè cao hơn.

Một số tình trạng sức khỏe tâm thần có mối liên hệ với chứng bóng đè. Những người bị rối loạn lo âu và hoảng sợ có nhiều khả năng gặp phải hiện tượng này hơn. Đặc biệt là những người bị rối loạn căng thẳng sau sang chấn hoặc đã từng bị lạm dụng tình dục, chịu đựng các đau khổ về thể chất và tinh thần khác. Cai rượu hoặc ngừng dùng thuốc chống trầm cảm cũng có thể khiến bóng đè dễ xuất hiện hơn. Mặc dù không có cơ sở di truyền cụ thể, các nghiên cứu đã phát hiện ra những người có tiền sử gia đình mắc chứng bóng đè cũng có nguy cơ gặp phải tình trạng này cao hơn.

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người có trí tưởng tượng vượt trội và hay sống tách biệt khỏi môi trường xung quanh, chẳng hạn như mơ mộng, có nhiều khả năng bị bóng đè.

Với tất cả những mối tương quan trên, vẫn chưa rõ liệu chứng bóng đè là nguyên nhân, kết quả hay mối quan hệ hai chiều. Cần thực hiện nhiều nghiên cứu sâu hơn để hiểu rõ vô số nguyên nhân tiềm ẩn của chứng bóng đè.

Xem ngay: Làm sao để nhanh chóng thoát khỏi hiện tượng bóng đè?

Đối với hầu hết mọi người, bóng đè không phải là một vấn đề nghiêm trọng. Đây được phân loại là một tình trạng lành tính và không xảy ra thường xuyên đến mức dẫn tới các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Tuy nhiên, ước tính có khoảng 10% số người bị bóng đè tái phát nhiều lần hoặc với mức độ đặc biệt khó chịu. Do hoảng sợ vì bóng đè, họ có thể nảy sinh những suy nghĩ tiêu cực về việc đi ngủ, giảm thời gian dành cho giấc ngủ hoặc lo lắng trước giờ đi ngủ khiến họ khó chìm vào giấc ngủ hơn. Thiếu ngủ có thể dẫn đến buồn ngủ quá mức và nhiều hậu quả khác đối với sức khỏe tổng thể của một người.

Nhiều người bị hoảng sợ vì bóng đè và có thể nảy sinh suy nghĩ tiêu cực

Bước đầu tiên là trình bày với bác sĩ để xác định và giải quyết các vấn đề tiềm ẩn có thể góp phần vào tần suất hoặc mức độ nghiêm trọng của các cơn bóng đè. Ví dụ, bạn cần điều trị chứng ngủ rũ hoặc kiểm soát tốt hơn chứng ngưng thở khi ngủ.

Nhìn chung, có rất ít bằng chứng khoa học về phương pháp điều trị tối ưu cho chứng bóng đè. Nhiều người không biết rằng tình trạng này tương đối phổ biến, do đó cảm thấy mình như phát điên hoặc xấu hổ nếu phải thừa nhận họ bị bóng đè. Tuy nhiên bác sĩ chuyên khoa có thể xác nhận và bình thường hóa các triệu chứng này để bạn thoải mái khai bệnh.

Do mối liên hệ giữa chứng bóng đè và các vấn đề về giấc ngủ nói chung, cải thiện chất lượng giấc ngủ là trọng tâm để ngăn ngừa chứng bóng đè.

Ví dụ về các mẹo ngủ lành mạnh bao gồm:

• Tuân theo một lịch trình đi ngủ và thức dậy đúng giờ hàng ngày, kể cả vào cuối tuần
• Tạo và giữ một thói quen trước khi đi ngủ giúp bạn thoải mái và thư giãn
• Trang bị cho mình một tấm nệm và gối thoải mái
• Điều chỉnh phòng ngủ của bạn sao cho hạn chế ánh sáng hoặc tiếng ồn
• Giảm tiêu thụ rượu và caffein, đặc biệt là vào buổi tối
• Cất các thiết bị điện tử, bao gồm cả điện thoại di động, ít nhất nửa giờ trước khi đi ngủ.

Ngoài ra, bạn cũng có thể kết hợp với liệu pháp trò chuyện có tác dụng kiềm chế những suy nghĩ và cảm xúc tiêu cực gây mất ngủ.

Một số loại thuốc có tác dụng ngăn chặn giấc ngủ REM [nằm mơ], từ đó ngăn chặn tình trạng bóng đè. Tuy nhiên, những loại thuốc này có thể đi kèm với tác dụng phụ và làm xuất hiện lại giấc ngủ REM khi ngừng sử dụng. Vì những lý do này, điều quan trọng là phải thảo luận với bác sĩ về những lợi ích và nhược điểm tiềm ẩn trước khi dùng bất kỳ loại thuốc nào.

Theo dõi website Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec để nắm thêm nhiều thông tin sức khỏe, dinh dưỡng, làm đẹp để bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người thân yêu trong gia đình.

Để đặt lịch khám tại viện, Quý khách vui lòng bấm số HOTLINE hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY. Tải và đặt lịch khám tự động trên ứng dụng MyVinmec để được giảm ngay 20% phí khám khi đặt hẹn khám lần đầu trên toàn hệ thống Vinmec [áp dụng từ 1/8 - 31/12/2022]. Quý khách cũng có thể quản lý, theo dõi lịch và đặt hẹn tư vấn từ xa qua video với các bác sĩ Vinmec mọi lúc mọi nơi ngay trên ứng dụng.

Nguồn tham khảo: healthline.com, webmd.com, sleepfoundation.org

XEM THÊM: