* Khổng Tử chia cuộc đời con người thành mấy giai đoạn, trong đó “thất thập cổ lai hy” có phải là một trong các giai đoạn này? [Hoàng Mỹ, Sơn Trà, Đà Nẵng]
- Sách Luận ngữ có chép câu nói của Khổng Tử [551-479 Trước CN]: “Ngô thập hữu ngũ nhi chí vu học. Tam thập nhi lập, tứ thập nhi bất hoặc, ngũ thập tri thiên mệnh, lục thập nhi nhĩ thuận, thất thập nhi tùng tâm sở dục bất du củ”. Nghĩa là: Ta 15 tuổi mới có chí học hành. 30 tuổi thì [tự] đứng vững được [tự lập], 40 tuổi chẳng nghi hoặc [vì trí tuệ đã mở mang], 50 tuổi biết mệnh trời, 60 tuổi biết phán đoán mọi sự, 70 tuổi theo lòng mình muốn mà không vượt ra ngoài khuôn khổ đạo lý.
Khổng Tử [551-479 Trước CN].
Từ đó, người đời sau cho rằng Khổng Tử chia cuộc đời con người thành 6 giai đoạn như sau:
1. “Thập hữu ngũ nhi chí vu học”: 15 tuổi thì để hết tâm trí vào việc học. [Chữ “hữu” ở đây có nghĩa là “thêm” [thập hữu ngũ: mười thêm năm, tức là 15]]. Nói cách khác, thiếu thời cần tập trung vào việc tu dưỡng, xác định chí hướng và tích lũy kiến thức.
2. “Tam thập nhi lập”: 30 tuổi thì tự lập, gây dựng sự nghiệp cho mình, có khả năng nuôi sống bản thân và xác lập một vị trí nhất định của mình trong xã hội.
3. “Tứ thập nhi bất hoặc”: 40 tuổi có thể hiểu thấu mọi sự lý trong thiên hạ, có kiến thức và kinh nghiệm phong phú, nên đối với những việc diễn ra trong xã hội có chính kiến rõ ràng, kiên định, không còn nghi ngờ [bất hoặc].
4. “Ngũ thập nhi tri thiên mệnh”: 50 tuổi mới có thể thông suốt chân lý của tạo hóa, tức là hiểu được mệnh của trời. Ở tuổi này đã nắm vững quy luật tự nhiên và xã hội, biết được xu thế của thời cuộc, nên công việc thường thuận lợi và dễ dàng đi đến thành công.
5. “Lục thập nhi nhĩ thuận”: 60 tuổi thì không còn chướng tai gai mắt; do lý giải đúng căn nguyên của mọi việc diễn ra xung quanh và thấu hiểu nhân tình thế thái, nên dễ thông cảm và có thái độ khoan dung hơn – nhìn sự việc không còn thấy chướng tai gai mắt [thuận nhĩ]; không như tuổi trẻ hiểu biết còn nông cạn, nên trước nhiều sự việc thường cảm thấy khó chịu, bực mình.
Tuy sách giải thích “Lục thập nhi nhĩ thuận” là “Sáu mươi tuổi ưa nghe [nói] những điều thuận tai”, nhưng nhiều người nghiêng về cách giải thích của học giả Nguyễn Hiến Lê: “Lục thập nhi nhĩ thuận”, chữ “nhĩ” ở đây được xem như chữ “dĩ”, nghĩa là “Sáu mươi tuổi thì thuận theo mệnh trời”. 6. “Thất thập nhi tùng tâm sở dục, bất du củ”: 70 tuổi sẽ đạt đến tình trạng hoàn hảo về cách xử thế ở đời, nói hay làm điều gì cũng thể hiện đúng với chủ tâm của lòng mình, muốn sao được vậy và không bao giờ vượt ra khỏi khuôn khổ [bất du củ = không vượt ra ngoài quy tắc].
“Thất thập cổ lai hy” không phải lời Khổng Tử mà được trích từ một câu thơ của thi hào Đỗ Phủ [712 – 770] thời nhà Đường, Trung Quốc. Nguyên văn hai câu 3 và 4 trong bài “Khúc giang” [bài thứ hai] của họ Đỗ là: “Tửu trái tầm thường hành xử hữu/ Nhân sinh thất thập cổ lai hy”. Tản Đà dịch thơ: “Nợ tiền mua rượu đâu không thế? Sống bảy mươi năm đã mấy người?”. Họ Đỗ viết như thế, bởi thời đó, rất hiếm có người thọ đến 70 tuổi [bản thân ông cũng chỉ sống chưa đến tuổi 59].
So với “thất thập nhi tùng tâm sở dục bất du củ” thì “thất thập cổ lai hy” phổ biến hơn [Chủ tịch Hồ Chí Minh có nói đến cụm từ này trong Di chúc]. Vì thế, không ít người cứ theo cái đà tam thập, tứ thập, ngũ thập, lục thập… mà phóng luôn “thất thập cổ lai hy”, không hề biết rằng mình đã làm cái việc mà người ta gọi là “lấy râu ông nọ cắm cằm bà kia”.
Trên cuộc đời này, không tồn tại thứ được gọi là mối quan hệ hoàn hảo. Chỉ có tình yêu khiến con người ta trở nên hoàn hảo trong mắt nhau mà thôi.
Đừng bao giờ duy trì một mối quan hệ mà chính bạn cũng không thể định nghĩa hay gọi tên được mối quan hệ đó là gì. Để đến mức mà bạn có hay không có trong cuộc sống của họ cũng không có nghĩa lý gì. Và cũng đừng bao giờ duy trì một mối quan hệ mà khi có chuyện gì bạn cũng không dám gọi cho họ vì sợ làm phiền họ. Và cũng đừng cố níu kéo duy trì một mối quan hệ mà trong mối quan hệ đó bạn không cảm nhận được sự vui vẻ, hạnh phúc.
Đừng nghĩ rằng ta cứ cố gắng duy trì mối quan hệ đó rồi nó đến đâu thì đến. Bạn ơi, nếu như không dám chắc hạnh phúc này sẽ đi cùng mình trên một con đường thì duy trì mối quan hệ đó có nên hay không? Đừng cố gắng duy trì một mối quan hệ bằng việc mình sẽ phải gắng chịu thêm mệt nhọc, bực dọc vào người. Buông tay, rồi sẽ có cơ hội đến với bạn. Chỉ cần bạn mở lòng, không giấu giếm nỗi đau, chắc chắn sẽ có người vì bạn mà gánh bớt những buồn đau trong cuộc sống, vì bạn mà mang đến niềm vui, hạnh phúc.
Chỉ cần câu nói nhẹ nhàng của người ấy “yêu em” cũng đủ để lòng ấm áp, mọi mệt mỏi tan biến, lòng ta phơi phới, sức sống tràn trề. Chỉ là một ngày nào đó như vô vàn những ngày khác, người ấy đứng trước cửa nhà rủ bạn đi ăn. Hỏi người đưa đi ăn gì, người ấy mặt nghệt ra chẳng biết đưa bạn đi ăn gì. Người nhẹ nhàng nói “anh chỉ muốn đến chở em cùng đi ăn món gì đó”. Đúng rồi, ăn gì cũng được, quan trọng người cùng ngồi ăn với bạn là ai.
Đến một lúc nào đó, mối quan hệ với người ấy khiến bạn nghĩ đến cảnh về già cùng nhau trồng rau, chăm gà ở một nơi yên bình cách xa thành phố ồn ào. Tiền bạc, danh vọng, sự nghiệp, tất thảy đâu quan trọng bằng nụ cười của người ấy, đúng không?
Lúc ấy, hãy giữ người đó bên cạnh, hãy trân trọng mối quan hệ đó. Kì thực, trên cuộc đời này, không tồn tại thứ được gọi là mối quan hệ hoàn hảo. Chỉ có tình yêu khiến con người ta trở nên hoàn hảo trong mắt nhau mà thôi. Vậy nên hãy cứ yêu, và để tình yêu dẫn lối. Rồi thương yêu sẽ tìm đến, gõ cửa trái tim bạn. Và tình yêu thật sự, rồi sẽ ở lại, mãi mãi.
Phong Linh
Tình yêu vợ chồng liệu có nồng nàn mãi mãi?
Thứ 7, 05/05/2018 | 14:00
Vợ chồng hiếm có cái gọi là tình yêu nồng nàn mãi mãi, nhưng sẽ thương nhau mà trân trọng nhau, nương níu nhau bằng tình nghĩa chân thành cả cuộc đời mình.
Cùng tác giả
Dấu hỏi về dòng tiền của Khải Hoàn Land
Thứ 5, 10/02/2022 | 14:20
Doanh thu tăng mạnh, Khải Hoàn Land lãi kỷ lục hơn 400 tỷ đồng trong năm 2021, gấp 4 lần năm 2020 nhưng dòng tiền kinh doanh lại âm gần 2.500 tỷ đồng.
Cùng chuyên mục
Ở phố hay về quê?
Thứ 7, 16/03/2024 | 07:00
Vậy là tôi đã quyết định về quê, sau gần hai năm đắn đo đủ điều. Với tôi, đó là một quyết định lớn.
Giấc mơ tuổi 25
Chủ nhật, 06/08/2023 | 09:00
Ngày bé tôi cứ nghĩ mỗi ngày mưa là lúc ông trời khóc vì nắng bỏ đi. Tôi cũng nghĩ chắc ông trời yêu nắng nhiều lắm, còn nắng thì chẳng mấy khi hiểu lòng ông.
Tháng năm đổi thay
Thứ 7, 05/08/2023 | 07:00
Tôi tìm về chốn xa xưa, bên con ngách nhỏ của thủ đô vào một ngày mưa rơi rả rích. Nỗi buồn hòa trong tiếng mưa, ly cà phê trao nghiêng trên chiếc bàn nhỏ cũ kỹ...