Viết là một hình thức của giao tiếp. Việc cho trẻ mẫu giáo 5 tuổi làm quen với chữ viết không chỉ nhằm giúp trẻ biết được các mặt chữ cái để phát âm chính xác khi nói mà còn tạo ra cho trẻ hứng thú học tiếng mẹ đẻ, làm tiền đề cho trẻ thích ứng với việc đọc, viết ở lớp 1.
Thông qua việc cho trẻ làm quen với chữ viết, vốn từ của trẻ được nâng cao, trẻ được tập nghe để phân biệt và tập phát âm các âm của Tiếng Việt, được làm quen với hình dáng cách sắp xếp các chữ thành từ, cách phát âm được chữ cái, ghi lại bằng chữ cái.
Cho trẻ làm quen với chữ viết và chữ cái còn giúp trẻ hình thành và rèn luyện một số kỹ năng như cầm bút, cầm sách, mở từng trang sách, tư thế ngồi của học sinh…. Nhờ vậy, trẻ được hình thành dần một số kỹ năng cần thiết cho việc học Tiếng Việt ở lớp 1.
Việc dạy trẻ biết chữ trước khi vào lớp 1 là cần thiết, nhưng tôi muốn làm rõ việc cho trẻ làm quen với chữ viết ở đây là không dạy theo kiểu “Tiểu học hoá”. Phương án 0 tuổi của Giáo sư Phùng Đức Toàn [Trung Quốc] đã chỉ rõ cơ sở khoa học của vấn đề này.
Theo ông, dạy chữ sớm cho trẻ sẽ tận dụng sự chú ý vô thức, rèn luyện khả năng quan sát, bồi dưỡng trí nhớ, phát triển khả năng tư duy và khả năng tưởng tượng, vun đắp tính cách tốt đẹp và bồi dưỡng niềm yêu thích đọc sách, bồi dưỡng khả năng và thói quen tự học cho trẻ.
Ông cho rằng trước khi vào tiểu học, trẻ nên bắt đầu học cả 2 ngôn ngữ thính giác [nghe – nói] và ngôn ngữ thị giác [đọc – viết]. Những đứa trẻ được học cả 2 loại ngôn ngữ từ sớm tư duy sẽ phát triển.
Theo tôi việc cho trẻ làm quen với chữ viết ở trường mầm non hoàn toàn khác với học sinh tiểu học như sau:
Một là: Về tính chất không giống nhau. Trẻ mẫu giáo nhận biết chữ thông qua quá trình hoạt động rất tự nhiên, giáo viên lấy việc bồi dưỡng sự chú ý, hứng thú của trẻ với chữ và sách, từ đó nắm được công cụ ngôn ngữ thị giác làm xuất phát điểm.
Còn học sinh tiểu học học chữ, học đọc là một phần truyền thụ tri thức văn hóa có hệ thống, nó quy định chặt chẽ bởi mục tiêu, nhiệm vụ, tiến độ và tài liệu dạy học. Mục tiêu của mỗi giai đoạn nhất định phải được hoàn thành và là yêu cầu chung cho tất cả học sinh tiểu học, không có sự phân biệt.
Hai là: Tiêu chuẩn học chữ không giống nhau. Đối với trẻ nhỏ, từng phương diện âm, hình, nghĩa đều phải có yêu cầu khác nhau. Trẻ chỉ cần có ấn tượng và hiểu từng bước, sau đó sẽ đọc một cách tự nhiên. Còn đối với học sinh tiểu học, việc học chữ phải tiến hành “Bốn kỹ năng kết hợp”, tức là nhận rõ mặt chữ, đọc chuẩn âm, hiểu ý nghĩa của chữ và biết viết.
Tập tô các nét chữ ở mầm non nhằm mục đích luyện tập vận động của ngón tay, bàn tay, phát triển sự phối hợp cảm giác – vận động, làm quen với việc cầm bút, đặt vở, ngồi đúng tư thế, phát triển hứng thú với việc viết chữ chứ không nhằm hình thành kỹ năng viết chữ như lớp 1.
Ba là: Tài liệu và phương pháp dạy học khác nhau. Học sinh tiểu học học chữ trên lớp phải theo trình tự nhất định chứ không được tự ý thay đổi. Còn khi phát triển ngôn ngữ viết cho trẻ mầm non, tính linh hoạt, đa dạng của tài liệu, trang thiết bị và phương pháp dạy học chú ý tính hứng thú, thậm chí có thể tự ý thay đổi bất kỳ lúc nào, đặc biệt chú trọng đến yếu tố khích lệ động viên.
Mỗi một trẻ có nhu cầu riêng. Chương trình Giáo dục mầm non không dạy trẻ những kỹ năng đọc viết thật sự, mà dạy trẻ những kỹ năng cơ bản như xem tranh, mô tả tranh, kể chuyện theo tranh, biết ngồi đúng, biết cách cầm bút tô, đồ các nét cơ bản.
Cho trẻ làm quen với chữ viết cần được hiểu theo đúng nghĩa. Đối với lứa tuổi mầm non việc học chữ ở đây là việc nhận biết hình dáng của các con chữ, trẻ được làm quen mọi lúc mọi nơi, trẻ chưa thể hiểu ngay ý nghĩa của các chữ chúng ta dạy.
Vì vậy thay vì hiểu rằng việc học chữ sớm là phải hiểu nghĩa của chữ viết, chúng ta hãy đơn giản nghĩ rằng cho trẻ làm quen, nhận biết mặt chữ như một trò chơi đối với trẻ.
Hãy cho trẻ được học chữ trong môi trường ngôn ngữ: Các hoạt động làm quen với chữ viết qua trò chơi, cho trẻ xem cách chúng ta đọc sách, đọc công thức, chỉ dẫn… Không phải học chữ theo lịch, theo giờ hàng tuần với cô giáo theo kiểu tiểu học hóa. Với việc học ở mọi nơi như vậy, trẻ sẽ cực kỳ hứng thú và không có chút áp lực trong việc tiếp nhận câu chữ.
Hoạt động làm quen với chữ viết và chữ cái là một phần, một bộ phận của việc phát triển ngôn ngữ trong chương trình chăm sóc giáo dục trẻ 5-6 tuổi, do đó làm quen với chữ viết nó có ý nghĩa quan trọng việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ.
Trước hết làm quen với chữ viết là rèn luyện khả năng nghe, khả năng phát âm, khả năng hiểu ngôn ngữ Tiếng Việt. Thông qua việc làm quen với chữ viết cung cấp thêm vốn từ về thế giới xung quanh, và giúp trẻ hiểu được mối quan hệ giữa ngôn ngữ nói với ngôn ngữ viết, trẻ hiểu thế nào là đọc và viết sau này ở trường tiểu học.
Mặt khác thông qua việc tìm kiếm các chữ cái khác nhau ở các vị trí khác nhau của từ giúp trẻ phát triển óc quan sát, ghi nhớ có chủ định. Làm quen với chữ viết còn giáo dục tình cảm, mở rộng hiểu biết cho trẻ, chuẩn bị tích cực cho trẻ vào trường tiểu học.
Như vậy, cho trẻ làm quen với chữ viết để chuẩn bị tốt về mặt kiến thức, kỹ năng cho trẻ vào lớp 1, đảm bảo trẻ có những kỹ năng cần thiết như biết cách cầm bút, cầm sách, mở sách, tư thế ngồi đúng… giúp trẻ thích ứng với môi trường học tập mới, tránh được những bỡ ngỡ ban đầu, những cảm giác sợ sệt, thiếu tự tin…
2. Thời gian, đối tượng, phạm vi nghiên cứu:
a. Thời gian nghiên cứu
– Thời gian: Từ tháng 9/2020 đến tháng 4/2021.
b. Đối tượng nghiên cứu
– Đối tượng: Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ viết cho trẻ 5 – 6 tuổi.
2.2. Phạm vi nghiên cứu và ứng dụng:
– Phạm vi nghiên cứu: Trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi trường mầm non nơi tôi đang công tác.
2.3. Số liệu khảo sát trước khi thực hiện giải pháp:
Trước khi thực hiện các biện pháp nâng cao chất lượng làm quen với chữ viết cho trẻ tôi đã tiến hành khảo sát tại lớp tôi giảng dạy với tổng 24 trẻ, kết quả như sau:
| STT | Nội dung | Đạt | Chưa đạt | ||
| SL |
TL % |
SL |
TL % |
||
| 1 | Trẻ hiểu và biết sử dụng các kí hiệu ngôn ngữ [kí tự] trong đời sống. | 16 | 67 | 8 | 33 |
| 2 | Trẻ có thái độ tích cực đối với đọc viết. | 15 | 62 | 9 | 38 |
| 3 | Trẻ hiểu được mục đích sử dụng chữ viết của con người | 20 | 83 | 4 | 17 |
| 4 | Có những biểu hiện của các hành vi ban đầu của người đọc và viết [tư thế ngồi, cách cầm bút, mở vở…] | 17 | 71 | 7 | 29 |
| 5 | Biết đọc, viết ban đầu [mở sách nhìn hình ảnh đọc, đọc sách truyện giống người lớn, chép chữ, tô chữ] | 15 | 62 | 9 | 38 |
II. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
1. Cơ sở lý luận:
Bắt nguồn từ những tầm quan trọng của việc cho trẻ mầm non làm quen chữ viết, là một giáo viên mầm non tôi luôn tìm tòi đưa ra những phương pháp giảng dạy sao cho lượng kiến thức trẻ tiếp thu được đạt kết quả cao, trẻ hứng thú, sôi nổi, tích hợp được nhiều nội dung vào giảng dạy để giờ học phong phú hơn, tạo sự lôi cuốn đối với trẻ và phù hợp với điều kiện trường mình đang công tác.
Vì vậy mà bản thân tôi đã cố gắng thực hiện tốt các tiết dạy trên lớp, tích cực tham gia các tiết dự giờ, thao giảng, dự các chuyên đề để học hỏi kinh nghiệm ở đồng nghiệp, nghiên cứu các biện pháp hữu hiệu nhất nhằm truyền thụ đến trẻ sao cho trẻ lĩnh hội một cách nhẹ nhàng thoải mái hơn tránh được sự gò bó.
Nhưng trên hết các kiến thức đưa đến cho trẻ tôi phải dựa trên đặc điểm nhận thức, khả năng, sự hứng thú trên trẻ và lấy trẻ làm trung tâm. Từ đó tôi đã chọn đề tài nghiên cứu “Một số biện pháp nâng cao chất lượng làm quen chữ viết cho trẻ 5-6 tuổi”.
2. Thực trạng:
2.1. Thuận lợi:
– Ban giám hiệu nhà trường luôn quan tâm tạo điều kiện cho giáo viên đi học tập nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ.
– Lớp học được nhà trường mua sắm trang thiết bị, đồ dùng phục vụ cho hoạt động tương đối đầy đủ, phòng học rộng rãi, thoáng mát, có đủ ánh sáng cho trẻ hoạt động.
– Bản thân tôi cũng có nhiều cố gắng trong quá trình tự học, tự rèn luyện. Biết sử dụng vi tính ứng dụng công nghệ thông tin vào chương trình dạy trẻ.
2.2. Khó khăn:
Trẻ trong lớp tôi thuộc nhiều thành phần khác nhau như:
– Đa số trẻ gia đình làm nông nghiệp, nên phụ huynh cũng ít có thời gian quan tâm tới trẻ.
– Một số hộ gia đình làm ngư nghiệp nên hầu như không có ở nhà mà giao con cho ông bà đã già chăm nom.
– Một số trẻ nói ngọng nên việc rèn trẻ phát âm chuẩn, đúng chữ cái là cả một vấn đề lớn. Trẻ thường nói ngọng dấu “ngã” với dấu “sắc”; chữ “n” với “l”
– Trẻ còn hay nghỉ học nên ảnh hưởng nhiều đến chất lượng giáo dục.
3. Biện pháp tiến hành:
Trên cơ sở những thuận lợi và khó khăn đó tôi đã tìm ra các biện pháp sau:
+ Biện pháp 1: Xây dựng môi trường chữ viết và chữ cái xung quanh lớp.
+ Biện pháp 2: Tổ chức giờ học linh hoạt, sáng tạo
+ Biện pháp 3: Tận dụng cơ hội cho trẻ làm quen chữ viết và chữ cái mọi lúc, mọi nơi.
+ Biện pháp 4: Sưu tầm, sáng tác và sử dụng 1 số trò chơi thu hút trẻ.
+ Biện pháp 5: Ứng dụng công nghệ thông tin.
+ Biện pháp 6: Phối kết hợp với phụ huynh.
3.1. Xây dựng môi trường chữ viết và chữ cái xung quanh lớp cho trẻ.
Theo nghiên cứu tâm lí môi trường, môi trường cơ sở vật chất đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành kinh nghiệm học tập của trẻ, đặc biệt trong hoạt động đọc, viết. Môi trường cơ sở vật chất cung cấp phương tiện cần thiết để tạo động cơ và hứng thú được trải nghiệm các hoạt động đọc viết của trẻ. Morrow & Rand [1991] cho rằng môi trường chữ viết trong lớp ở trường mầm non có liên quan chặt chẽ đến sự phát triển hành động đọc, viết của trẻ.
Việc tổ chức môi trường cho trẻ vui chơi với chữ viết được coi là yếu tố quan trọng nhất vì thông qua môi trường chữ viết, giáo viên có thể tổ chức hoạt động đọc, viết phong phú nhằm giúp trẻ hình thành kĩ năng đọc, viết một cách tự nhiên, thúc đẩy động cơ đọc, viết của trẻ trong sinh hoạt hàng ngày.
Việc đổi mới cách tổ chức môi trường chữ viết sẽ góp phần hoàn thành mục đích và nội dung làm quen chữ viết cho trẻ 5-6 tuổi trong chương trình mới hiện nay. Trẻ 5-6 tuổi cần được cung cấp kinh nghiệm đọc, viết phong phú để chuẩn bị cho trẻ học chữ ở trường phổ thông.
Một trong những cách đơn giản để trẻ tiếp xúc với các văn bản chữ viết, trải nghiệm với hoạt động đọc, viết là cho trẻ “tắm” trong môi trường chữ viết phong phú. Tôi đã tổ chức môi trường chữ viết trong lớp cho trẻ bằng việc xây dựng tài liệu đọc và các góc hoạt động cụ thể như sau:
Ở lớp tôi Tài liệu đọc được bố trí dưới nhiều hình thức phong phú trong lớp học nhằm tiến hành hiệu quả tất cả các hoạt động giáo dục hay sinh hoạt hàng ngày của trường mầm non. Bảng tên được dán ở tủ giày, tủ để đồ dùng cá nhân, đồ dùng sinh hoạt cá nhân của trẻ như khăn lau, bàn chải, bảng thời tiết, lịch hàng ngày, bảng trực nhật, bảng điểm danh… đều được coi là tài liệu đọc. Các tài liệu đọc được bố trí ở các góc hoạt động sẽ giúp trẻ phát triển toàn diện các kĩ năng ngôn ngữ.
Ví dụ như: Ở tủ giày, tủ để đồ dùng cá nhân, đồ dùng sinh hoạt cá nhân của trẻ như khăn lau, bàn chải, các góc chơi, đồ dùng, đồ chơi trong lớp… đều được gắn bảng tên bên dưới để trẻ được tiếp xúc với chữ viết hàng ngày, nhận biết được ý nghĩa và chức năng của chữ viết trong sinh hoạt.
Bảng nội quy góc chơi, nội quy lớp học, bảng trực nhật, bảng thời tiết, bảng sinh nhật, lịch hàng ngày, danh mục đồ chơi, bảng ghi trình tự sử dụng máy tính… có gắn hình ảnh kèm chữ viết bên dưới giúp trẻ hiểu chức năng sử dụng của chữ viết và có cơ hội đọc chữ một cách tự do. Các loại bảng này còn giúp trẻ hiểu mối liên hệ chữ viết có mối liên quan thế nào với sinh hoạt hàng ngày và nhận thức được tầm quan trọng của việc học viết. Trẻ cũng có thể tự làm bảng nội quy và dán lên sản phẩm hoạt động của mình
Môi trường chữ viết ở nội quy lớp học, góc chơi, lịch của trẻ …
Bên cạnh tài liệu đọc là các góc chơi nhằm giúp trẻ “tắm” trong môi trường chữ viết toàn diện.
Ở góc chữ cái tôi sử dụng các nhám dính để trẻ có thể thay thế những chữ cái khác nhau theo đúng chủ đề, theo thứ tự: Chữ cái đã học, chữ cái đang học, chữ cái sắp học. Từ đó luôn tạo được sự liên kết giữa các chủ đề, vừa giúp trẻ được ôn lại chữ cái thường xuyên, mọi lúc, mọi nơi.
Đặc biệt tôi luôn dành các mảng tường mở với bài tập sáng tạo, tái tạo để cho trẻ được tự do làm các bài tập theo khả năng, sở thích của mình, tự tin phát âm, tô vẽ các chữ trẻ đã học, được ghi tên mình, vẽ các câu chuyện theo trí tưởng tượng sáng tạo.
Ở góc chữ cái trẻ có thể viết chữ, xếp chữ, gài chữ theo mẫu dưới các hình ảnh và chữ mẫu của cô. Hay cho trẻ gạch chân các chữ cái trong bài thơ, câu chuyện theo yêu cầu của cô…
Tất nhiên với những hình ảnh đó tôi thường thay đổi để phù hợp với chủ điểm.
Bên cạnh góc “Chữ cái đáng yêu”, góc sách truyện tôi bố trí riêng ở nơi có nhiều ánh sáng, yên tĩnh, dưới đất có trải thảm, bàn thấp, ghế nệm, để tạo cảm giác an toàn, thư thái cho trẻ. Ở nơi trẻ đọc sách hay viết cần cung cấp ánh sáng vừa đủ, có rèm che hay đặt ở nơi kín đáo để trẻ có thể tập trung vào hoạt động đọc, viết và không bị phân tán ở các hoạt động khác.
Các thể loại sách tranh phong phú: sách chữ, sách toán, sách chủ đề, sách thông tin, văn học nước ngoài, truyện cổ tích, thần thoại, truyện tranh sinh hoạt, hồi kí, truyện tranh không chữ, thơ, đồng dao, sách trẻ tự làm, sách do giáo viên làm.
Từ điển hình, thẻ từ, thẻ tranh, thẻ tên có hình của các bạn trong lớp … được bố trí nơi dễ lấy, đẽ cất giúp trẻ quan tâm đến việc đọc, hiểu ý nghĩa của chữ viết và hình thành các kĩ năng tiền đọc cơ bản.
Để khuyến khích hoạt động liên quan đến sách tranh, tôi bố trí đa dạng các loại rối ngón, rối que, rối ống… để trẻ sử dụng trong hoạt động đóng kịch, vận động sáng tạo…tăng hứng thú hơn trong làm quen chữ viết.
Góc làm quen với chữ cái và góc sách truyện.
Ở góc phân vai: Để hình thành kĩ năng đọc viết cho trẻ qua trò chơi sắm vai, ngoài đạo cụ chơi ở góc phân vai, tôi cung cấp các đồ dùng, dụng cụ liên quan đến việc đọc, viết cho trẻ hoạt động như: giấy bìa màu, bút, kéo, hồ dán, sách tranh, sách nấu ăn, tạp chí, báo, sổ tay, danh bạ điện thoại, áp phích tờ rơi quảng cáo, lọ mĩ phẩm đã sử dụng hết, thực đơn, lịch, tiền …. Hoạt động đọc, viết của trẻ trong quá trình chơi được diễn ra thoải mái, tự nhiên trong ngữ cảnh cụ thể.
Ví dụ như trò chơi gia đình với dụng cụ viết như bút chì, bút màu, giấy nhỏ trẻ có thẻ ghi tin nhắn, viết thư hay làm bưu thiếp tặng bố mẹ với những lời nhắn gửi đáng yêu…
Trẻ làm bưu thiếp tại góc phân vai.
Ở góc khoa học: Hoạt động đọc và viết ở góc Khoa học thường được tiến hành dưới viết nhật kí quan sát hay mô tả quá trình thử nghiệm. Ngoài ra, trước khi tiến hành trò chơi hay hoạt động phân loại, tôi cùng trẻ viết bảng nội quy, viết trình tự chơi, hay viết bảng hướng dẫn sử dụng dụng cụ đọc và cùng đọc với trẻ. Các tài liệu đọc dành cho trẻ ở góc Khoa học là từ điển hình, sách tranh theo chủ đề.
Ở góc Xây dựng, tôi bố trí các bộ lắp ráp có hình thức và chất liệu phong phú như khối gỗ, khối nhựa, khối giấy… tôi viết tên ở vị trí của đồ dùng, dụng cụ của góc cho trẻ đọc để trẻ có thể lấy và sắp xếp đúng. Ngoài ra, tôi còn chuẩn bị bảng hướng dẫn, bảng nội quy, tranh ảnh các công trình xây dựng như tòa nhà, công viên cho trẻ đọc. Trong quá trình trẻ chơi, tôi chuẩn bị giấy bút để trẻ tiến hành hoạt động đọc, viết tự do như viết bảng tên cho công viên, tên tòa nhà, công trình xây dựng [sở thú, nhà hàng, đường cao tốc…], viết biển báo như: “Xin đừng làm đổ!”…
Ở góc toán: Tài liệu đọc là lắp ghép chữ hay số, domino, nối hình dạng với tên của hình dạng, sắp xếp tranh theo trình tự thời gian, theo quy luật… Tôi chuẩn bị giấy, bút…để nếu xảy ra tình huống trẻ đổi luật chơi, tôi có thể viết lại và đọc cùng với trẻ hay đặt tên cho sản phẩm…
Góc Tạo hình: Tôi sắp xếp gần góc sách truyện vì đây là hai góc tĩnh và đồ dùng dụng cụ của hai góc này có thể sử dụng chung. Trẻ “viết” bằng cách vẽ tranh hay viết nguệch ngoạc nên tôi khuyến khích trẻ viết bằng cách viết tên của mình lên tác phẩm, đặt tựa đề cho tranh, viết cảm nghĩ về bức tranh.
Tôi dán tên của đồ dùng, dụng cụ, viết cách sử dụng dụng cụ, các tình huống lưu ý, giải thích cách làm sản phẩm… bằng tranh ảnh có chữ viết bên dưới để trẻ đọc.
Ngoài ra, tôi bố trí nơi để trẻ đặt dụng cụ tạo hình như kéo, hồ… có thiết kế hình ảnh và tên của trẻ để trẻ có thể nhận diện và đặt dụng cụ của mình đúng vị trí.
Góc âm nhạc, tôi chuẩn bị nhiều loại nhạc cụ và gắn kèm tên nhạc cụ, dụng cụ âm nhạc cho trẻ đọc. Tôi dán lời bài hát có chữ viết kèm theo tranh ảnh, bảng hướng dẫn cách vỗ tay theo nhịp, cách sử dụng bàn phím, sử dụng nhạc cụ, tên nốt nhạc… sau kệ tủ hoặc trên tường. Ngoài ra, tôi còn chuẩn bị máy cassette, đĩa thu các loại âm thanh khác nhau, bảng phân loại âm thanh, tranh ảnh lô-tô đồ vật, con vật, nhạc cụ để trẻ có thể chơi trò chơi:
“Nghe âm thanh đoán tên con vật [đồ vật, nhạc cụ]”, “Bé đoán âm thanh”…
Chất lượng của hoạt động đọc, viết cho trẻ 5-6 tuổi sẽ được nâng cao nếu như chúng ta biết xây dựng môi trường chữ viết phong phú, sáng tạo.
3.2. Tổ chức giờ học linh hoạt, sáng tạo.
Để hoạt động làm quen với chữ viết được thành công và trẻ hiểu bài, đòi hỏi giáo viên truyền thụ kiến thức đến trẻ phải hết sức ngắn gọn, dễ hiểu, tránh sự rập khuôn, luôn sáng tạo đổi mới. Vì thế trước khi lên lớp tôi phải chuẩn bị đồ dùng chu đáo, nghiên cứu bài soạn kỹ lưỡng, ứng dụng công nghệ thông tin để gây hứng thú cho trẻ.
a. Chọn bài dạy và dạy tích hợp các hoạt động khác
* Tích hợp âm nhạc:
Âm nhạc là món ăn tinh thần không thể thiếu được đối với trẻ, âm nhạc làm tâm hồn trẻ tươi vui, rộn ràng và hứng khởi. Vì vậy tôi thường chọn những bài hát phù hợp với từng loại tiết và phù hợp từng chủ đề, sự kiện.
Ví dụ: Nhóm chữ o, ô, ơ tôi cho trẻ hát và vận động bài “Chữ O tròn”, “Vịt con học chữ”, Còn nhóm i, t, c chủ đề “Thế giới động vật” tôi cho trẻ hát và vận động bài “Tôm, cua, cá thi tài ”, “Gà trống thổi kèn”. Hay chủ đề “Gia đình” cho trẻ hát bài: “Cả nhà thương nhau”…
* Tích hợp làm quen tác phẩm văn học:
Để tiết học lôgic và xuyên suốt cả bài học khi vào một tiết học làm quen chữ viết tôi có thể tích hợp với hoạt động làm quen văn học. Đây là một hoạt động mà Sở giáo dục chọn làm chuyên đề mũi nhọn song hành cùng với chữ cái trong năm học 2018 -2019. Khi tích hợp một câu chuyện hay một bài thơ có các nhân vật, sự vật, con vật có tên gọi trong đó có chứa chữ cái mà cô sẽ cho trẻ làm quen.
Ví dụ: Ở tiết làm quen với chữ cái V, R. Tôi sẽ kể cho trẻ nghe nội dung câu chuyện “Sự tích Hồ Gươm”. Khi đến đoạn xuất hiện: “Rùa vàng” thì tôi đưa hình ảnh “Rùa vàng” sau đó cho trẻ lên chỉ chữ cái đã được học và phát âm chữ cái đó cho cả lớp nghe. Sau đó cô giới thiệu lần lượt chữ cái v và r. Hay cô có thể kể một câu chuyện sáng tạo để lồng ghép. Sử dụng thơ ca, hò, vè, câu đố, đồng dao. Bởi thơ ca, hò, vè, câu đố, đồng dao dễ nhớ, dễ đọc rất gây sự hứng thú cho trẻ.
* Tích hợp hoạt động tạo hình:
Trong mỗi tiết học của trẻ thường xen kẽ động và tĩnh mà hoạt động tạo hình rất phù hợp với trạng thái tĩnh. Tôi cho trẻ cắt, dán, tô màu, in đồ, nhặt khuy ghép chữ, hay viết chữ trên cát, trang trí tên mình…
Tích hợp hoạt động tạo hình trong giờ học.
* Tích hợp hoạt động khám phá:
Một trong những hoạt động được tích hợp nhiều nhất là khám phá. Muốn cho trẻ làm quen chữ viết và chữ cái một cách hiệu quả phải có tranh ảnh, mô hình vật thật có chứa các chữ cái mà cô sẽ cho trẻ làm quen.
Ví dụ: Khi dạy một tiết chữ cái l, m, n. Chủ điểm “ Thế giới thực vật”, tôi cho trẻ tìm hiểu chữ l qua từ “Quả lê”, chữ m qua từ “Quả mận”, chữ n qua từ “Quả na” trẻ được quan sát quả lê, quả mận, quả na và sẽ biết thêm về đặc điểm bên ngoài, hình dạng, màu sắc của quả lê, quả mận, quả na từ đó làm tăng thêm hứng thú cho trẻ.
* Tích hợp hoạt động làm quen với toán:
Với trẻ học phải đi đôi với hành. Khi kết hợp lồng ghép hoạt động làm quen với toán và chữ viết tôi thường đưa vào các trò chơi.
Ví dụ như trò chơi: “Thi đội nào nhanh” trẻ thi đua nhau gắn chữ, sau đó đếm số lượng và cùng kiểm tra kết quả đội nào nhiều hơn, nhiều hơn là mấy. Cô cùng trẻ đọc chữ cái và đếm xem gạch được bao nhiêu chữ cái và tìm thẻ số tương ứng. Qua đó tôi nhận thấy rằng trẻ lớp tôi hứng thú hơn, chú ý tích cực hơn trong giờ học.
b. Khuyến khích, động viên và chú ý đến tình cá nhân để có kế hoạch giáo dục phù hợp.
Đức tính quan trọng của một cô giáo là thái độ tích cực, công nhận và trân trọng các biểu hiện của trẻ. Khi nhận ra rằng cô giáo tôn trọng và hoan nghênh các biểu hiện cá nhân của chính mình thì trẻ sẽ tự tin hơn, có nhiều sáng tạo hơn trong học tập.
Chính những điều đó mà trong giờ hoạt động cho trẻ làm quen chữ viết và chữ cái tôi đã thường xuyên động viên, khen ngợi trẻ kịp thời, thổi vào trẻ bầu không khí tin tưởng.
Khi có được sự tự tin trẻ tự thấy hài lòng và hãnh diện với suy nghĩ “mình đã làm được điều gì đó một mình”. Các lời nhận xét cụ thể, khích lệ của cô sẽ tạo cho trẻ sự tích cực, hứng thú tham gia giờ hoạt động.
Việc giáo dục cá nhân là bước hoàn thiện quá trình tích cực cho hoạt động. Do đặc điểm phát triển nhận thức của từng cháu và khả năng phát triển tình cảm quan hệ xã hội của mỗi cháu một khác vì vậy việc chú ý sửa sai, quan tâm đến từng trẻ sẽ làm cho trẻ cảm thấy mình được quan tâm, đặc biệt là các cháu yếu kém sẽ giúp các cháu thấy tự tin vào bản thân và tham gia được tích cực hơn từ đó sẽ làm cho chất lượng các giờ hoạt động làm quen với chữ viết và chữ cái được tốt hơn.
Chính sự khuyến khích, động viên của cô đến từng trẻ trong lớp khiến trẻ luôn cảm thấy được cô yêu thương và đối xử công bằng. Điều đó đã tạo được niềm tin cho từng trẻ.
Qua tìm hiểu và giao tiếp với trẻ, tôi rất hiểu tâm sinh lý và năng lực cá nhân của từng trẻ. Có những trẻ phản ứng rất nhanh nhạy khi cô đưa ra câu hỏi suy nghĩ một lát là đưa ra được kết quả, nhưng có cháu thì phản ứng chậm nhút nhát thì chưa đưa được ra luôn kết quả mà phải có sự giúp đỡ của cô.
Chính vì vậy với những cháu chậm tôi thường giao nhiệm vụ vừa sức và bồi dưỡng thêm cho trẻ mọi lúc, mọi nơi. Còn với những cháu nhanh nhẹn có khả năng học tốt hơn, tôi thường đưa ra các câu hỏi khó hơn để cho trẻ phải tư duy, suy nghĩ nhiều hơn nhằm kích thích năng lực nhận thức của trẻ.
c. Tổ chức giờ học linh hoạt, tạo hứng thú cho trẻ
Trong một giờ hoạt động giáo viên nên linh hoạt tổ chức cho trẻ được hoạt động một cách logic, sôi động, không ngắt quãng thời gian, hoạt động phải luân chuyển làm sao cho giờ học không bị nhàm chán, không khí giờ học luôn sôi nổi, trẻ hứng thú hoạt động và giờ học lại đạt hiệu quả. Tổ chức giờ học một cách hợp lý, nghĩa là tổ chức các hoạt động xen kẽ động tĩnh và phải hợp lý về thời gian của hoạt động…
Ví dụ: Với nhóm chữ cái o, ô, ơ tôi lựa chọn các hoạt động trong tiết học như sau:
* Phần 1: Ổn định tổ chức.Tôi cho trẻ chơi trò chơi “tìm chữ đã học”. Tôi chia lớp thành 3 nhóm, hát và vận động bài hát theo chủ đề. Khi nhạc dừng trẻ tìm và chọn 1 chữ cái mà mình biết giơ lên và đọc to.
* Phần 2: Phương pháp, hình thức tổ chức. Tôi cho trẻ tiếp cận chữ cái mới qua các trò chơi như:
+ Trò chơi “Phong thư bí mật”.
Tôi đưa phong thư bí mật có chứa chữ cái bằng các gợi ý về hình ảnh cho trẻ đoán. Và hỏi trẻ “Vì sao con đoán như vậy?”. Tiếp đó tôi giới thiệu chữ, cho trẻ phát âm chữ cái vừa tìm được. Hỏi cấu tạo chữ, và trẻ lần lượt tìm từ có chứa chữ o, ô, ơ. Tôi gắn chữ cái trẻ đoán được lên bảng và cả lớp cùng kiểm tra lại.
+ Trò chơi “Chữ cái hình người”.
Chia lớp thành các nhóm. Cho cả lớp đi vòng tròn, hát và vận động động tác minh họa bài hát hoặc đọc đồng dao, khi có hiệu lệnh xếp chữ gì thì các nhóm tưởng tượng và thảo luận xếp hình chữ đó. Cô chụp ảnh trẻ xếp chữ và chiếu ảnh vừa chụp cho cả lớp xem rồi cùng đọc lại.
+ Trò chơi “Tôi hỏi bạn trả lời”:
tôi cho các con đi xung quanh lớp quan sát, tìm tranh ảnh, đồ dùng đồ chơi có gắn thẻ từ chứa chữ cái o, ô, ơ, mang về nhóm. Lần lượt từng trẻ trong nhóm sẽ giới thiệu với các bạn về món đồ mình tìm được.
Các bạn trong nhóm kiểm tra bạn đã tìm đúng món đồ và kẹp các bông hoa vào đúng từ có chứa chữ cái cô yêu cầu chưa? Sau đó các trẻ sẽ đặt câu hỏi về món đồ đó cho bạn tìm được trả lời.
* Phần 3 Kết thúc:
Nhận xét và chuyển hoạt động bằng các trò chơi củng cố: Tìm và kẹp chữ cái o, ô, ơ trong từ. Xâu hạt vòng tạo thành chữ o, ô, ơ; Xếp khuy, sỏi, hột hạt, gắp quả bông thành chữ o, ô, ơ; Tìm và gạch chân chữ cái o, ô, ơ trong bài thơ. Nối chữ cái trong từ; Nặn,vẽ, in, tô màu, trang trí chữ cái o, ô, ơ; Viết chữ o, ô, ơ trên cát, trên gạo…
Bằng cách tiến hành trên mà hoạt động làm quen chữ viết trở lên nhẹ nhàng, lôi cuốn trẻ, trẻ thích thú và ghi nhớ rất lâu.
3.3. Tận dụng cơ hội cho trẻ làm quen chữ viết mọi lúc, mọi nơi.
Nâng cao chất lượng cho trẻ làm quen với chữ viết không dừng lại trên tiết học mà phải thường xuyên, tranh thủ ở mọi lúc, mọi nơi, các hoạt động trong ngày để cho trẻ làm quen với chữ viết một cách hợp lý. Giúp trẻ nhớ lâu kiến thức vừa học, tôi đã tìm tòi, lựa chọn các trò chơi phù hợp, hấp dẫn, lôi cuốn trẻ tham gia hoạt động.
Thực hiện việc này tuy đơn giản nhưng phải có nghệ thuật, nó không chỉ trên tiết học làm quen với chữ viết mà còn trên các tiết học khác như tạo hình, làm quen với toán, âm nhạc… và mọi nơi, mọi lúc:
+ Giờ đón trẻ :
Ở tủ đồ dùng cá nhân của trẻ tôi gắn ảnh có tên của từng trẻ vào các ô tủ. Để trẻ nhận dạng và nhớ được họ tên của mình, để đồ dùng ngăn nắp. Khi trẻ vào lớp tôi cho trẻ luyện phát âm qua đọc thơ, đọc đồng dao như luyện phát âm chữ “g” cho trẻ đọc bài đồng dao “ Gánh gánh gồng gồng”, chữ “r” qua bài: “Rềnh rềnh ràng ràng”
+ Giờ hoạt động góc:
Các góc chơi đều có môi trường chữ, cô cho trẻ tự tìm hiểu như làm các bài tập gắn, viết và gài chữ theo mẫu. Như góc học tập trẻ gắn những chữ cái đã học và cùng phát âm.
Trẻ in, đồ, viết chữ trên cát, trang trí chữ, tìm chữ… ở hoạt động góc.
+ Giờ hoạt động ngoài trời :
Cô cho trẻ xếp các hột, hạt, hòn sỏi, lá cây thành các chữ đã học, hay dùng phấn viết lên sân những chữ đã học rồi cùng phát âm.
Hình ảnh: Trẻ xếp sỏi, hột, hạt hình chữ cái
+ Giờ hoạt động chiều:
Tôi cho trẻ tô chữ in mờ, chữ in chữ rỗng và tìm cắt chữ trong họa báo. Hoặc có thể cho trẻ kể các câu chuyện sáng tạo theo trí tưởng tượng của trẻ. Ví dụ như: Trẻ kể về 1 buổi đi chơi của gia đình, một ngày chủ nhật của trẻ, 1 buổi liên hoan của gia đình….
3.4. Sưu tầm, sáng tác và sử dụng 1 số trò chơi thu hút trẻ
Muốn trẻ hiểu bài nhanh, nhớ lâu, thì trẻ phải được trực tiếp tham gia vào các hoạt động. Tôi đã sưu tầm, sáng tác được một số trò chơi khi cho trẻ làm quen với chữ cái để trẻ tăng hứng thú, củng cố kỹ năng. Cụ thể như sau:
* Trò chơi: “Cặp đôi hoàn hảo”
– Cách chơi: Cô phát cho mỗi bạn một thẻ chữ hoặc hình ảnh có từ chứa chữ cái. Nhiệm vụ của trẻ là kẹp thẻ chữ hoặc hình ảnh có từ chứa chữ cái [chữ cô phát] vào cổ áo bạn. Khi nhạc nổi lên, trẻ đi vòng xung quanh lớp, miêu tả chữ kẹp sau cổ áo cho bạn để khi nhạc kết thúc 2 trẻ ghép thành đôi bạn có cặp chữ giống nhau.
* Trò chơi: “Xếp chữ cái hình người”
– Cách chơi: Chia lớp thành các nhóm. Cho cả lớp đi vòng tròn, hát và vận động động tác minh họa bài hát hoặc đọc đồng dao, khi có hiệu lệnh xếp chữ gì thì các nhóm tưởng tượng và thảo luận xếp hình chữ đó. Cô chụp ảnh trẻ xếp chữ và chiếu ảnh vừa chụp cho cả lớp xem rồi cùng đọc lại.
* Trò chơi: “Chọn chữ theo yêu cầu” Với trò này có tác dụng luyện cho trẻ sự tinh nhanh, khả năng ghi nhớ và tư duy về cấu tạo chữ để nhặt chữ đúng và phát âm chuẩn.
– Cách chơi: Cô phát âm, nói cấu tạo chữ hay cho chữ cái nào biến mất thì trẻ trọn chữ cái đó và phát âm.
* Trò chơi: “ Bạn nào ghép giỏi”
– Cách chơi: Cô đã chuẩn bị các nét chữ rời, nhiệm vụ của trẻ là hãy ghép thành chữ cái hoàn chỉnh
– Luật chơi: Trẻ ghép đúng trong vòng 1 bản nhạc, bạn nào ghép được nhiều chữ cái là bạn thắng cuộc.
* Trò chơi: “Tạo dáng chữ cái”
– Cách chơi: Trẻ tưởng tượng và dùng các bộ phận cơ thể tạo thành chữ cái [Có thể tạo chữ cái bằng nhóm bạn]
* Trò chơi: “Ghép tranh”
– Chuẩn bị: tôi sử dụng các que đè lưỡi ghép thành mảng vẽ, tô màu, viết chữ cái lên.
– Cách chơi: Tôi tách tách rời các miếng ghép, sau đó cho trẻ tìm và ghép thành bức tranh hoàn chỉnh có chứa từ như hình bên dưới.
* Trò chơi: “Gạch chân chữ cái đã học”
– Chuẩn bị: Các hình ảnh và bài thơ, từ dưới tranh.
– Cách chơi: Trong thời gian một bài hát đội nào gạch đúng chữ cái cô yêu cầu và gạch được nhiều chữ cái thì đội đó thắng cuộc .
* Trò chơi: “Vòng quay kỳ diệu”
– Cô gắn thẻ chữ vào vòng quay, cho trẻ lên quay khi kim chỉ vào chữ nào trẻ phát âm nói cấu tạo chữ đó.
Bằng các trò chơi mới trẻ sẽ hứng thú khám phá những điểm mới của bài học, tạo được sức hút mạnh mẽ của trẻ vào bài học và giúp trẻ khắc sâu trí nhớ về cấu tạo chữ được làm quen.
3.5. Ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy trẻ làm quen với chữ cái
Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy là một trong nhiều phương pháp dạy học tiên tiến hiệu quả. Thế nhưng, để phát huy tốt nhất tính năng của công nghệ thông tin vào từng bài giảng đòi hỏi đội ngũ giáo viên có những năng lực, trình độ nhất định.
Quá trình ứng dụng cũng đòi hỏi sự linh động, sáng tạo… trong từng bài giảng. Từ thực tế triển khai ứng dụng công nghệ thông tin ở trường tôi hiện nay cho thấy: Phần lớn giáo viên mong muốn, hứng khởi ứng dụng công nghệ thông tin trong dạy học, một số lại tỏ ra bình thường và không thích.
Tuy vậy, trong quá trình triển khai nhiều giáo viên còn gặp khó khăn bởi hạn chế các kĩ năng như soạn thảo văn bản, PowerPoint, Internet, nhiều giáo viên chưa đủ điều kiện kinh tế để sắm được máy tính, máy in, có giáo viên còn nhận thức mơ hồ về công nghệ thông tin, lúng túng khi sử dụng máy tính và các phần mềm, chưa biết khai thác mạng Internet để hỗ trợ đắc lực vào việc tìm kiếm tài liệu bổ sung giáo án.
Để trẻ đạt kết quả tốt nhất trong hoạt động làm quen với chữ viết thì một phần không thể thiếu là ứng dụng công nghệ thông tin. Tôi cho trẻ được làm quen và nhận biết, phát âm các chữ cái, được tham gia vào các trò chơi trên máy tính như: Sử dụng chuột, bấm chuột, di chuột để chọn chữ. Kết hợp với những âm thanh sống động, kích thích trẻ tham gia vào hoạt động tốt nhất.
Ở lứa tuổi này tâm lí trẻ vốn hiếu động, thích tò mò, ham hiểu biết và nhạy cảm, vì vậy khi tiếp cận với máy tính trẻ rất thích. Tôi còn sử dụng máy tính để soạn giáo án điện tử dạy trẻ.
Ví dụ: Khi dạy trẻ tiết chữ cái u, ư trong chủ điểm ngành nghề. Tôi lựa chọn nội dung và phương pháp, hình thức tổ chức sau đó kết hợp với phần mềm tin học đã được cài đặt sẵn trong máy cùng với khai thác tài liệu trên mạng Internet để lựa chọn hình ảnh, phông nền, kiểu chữ cho phù hợp với chủ đề và nội dung bài dạy.
– Xây dựng bài giảng điện tử bằng cách tạo ra các slide trình chiếu và kết hợp với hình ảnh, hiệu ứng âm thanh phù hợp với từng slide chiếu hình.
– Cho trẻ xem hình ảnh, chơi trò chơi tìm hình ảnh qua ô chữ để trẻ được ôn chữ cái đã học. Sau khi mở hết ô chữ thì hình ảnh xuất hiện
– Trẻ nhận xét tranh sau đó đọc từ dưới tranh cùng cô. Trẻ được tri giác chữ cái mới bằng hiệu ứng cho chữ xuất hiện .
– Phần luyện tập: Trẻ được tôi hướng dẫn theo nhóm sử dụng máy tính qua trò chơi, ghép nét chữ, tạo ra chữ cái và tìm chữ còn thiếu trong từ dưới tranh…
Bản thân tôi cũng luôn nhận thức rằng: Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy là một trong nhiều phương pháp dạy học tiên tiến hiện nay nhưng không phải hiệu quả trong mọi trường hợp áp dụng. Sự lạm dụng trong một số tình huống sẽ mang tới tác dụng phụ.
Sử dụng ra sao, khi nào cần thiết… đòi hỏi giáo viên linh động, sáng tạo, chứ không nên quá phụ thuộc để trở nên bị động, chạy theo công nghệ. Chính vì thế với mỗi hoạt động cụ thể mà tôi xây dựng kế hoạch, lựa chọn hoạt động khác nhau chứ không nhất thiết lúc nào cũng đưa ứng dụng vào gây sự nhàm chán cho trẻ…
3.6. Phối kết hợp với phụ huynh trong việc dạy trẻ làm quen chữ viết.
Trong lý luận cũng như trong thực tiễn giáo dục, sự thống nhất tác động giáo dục từ nhà trường, gia đình và xã hội được xem là vấn đề có tính nguyên tắc đảm bảo cho mọi hoạt động giáo dục có điều kiện đạt hiệu quả tốt.
Trong việc tổ chức kết hợp các lực lượng giáo dục, gia đình có vai trò và tác động vô cùng quan trọng, là trọng tâm của các hoạt động kết hợp. Gia đình là nơi trẻ được sinh ra, lớn lên và hình thành nhân cách của mình. Ảnh hưởng giáo dục của gia đình đến với trẻ là đầu tiên và sớm nhất.
Giáo dục con cái trong gia đình không phải chỉ là việc riêng tư của bố mẹ, mà còn là trách nhiệm đạo đức và nghĩa vụ công dân của những người làm cha mẹ. Nó được xác định trong nhiều văn bản pháp luật ở nước ta hiện nay như trong Hiến pháp, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em, …gắn với quan hệ máu mủ ruột thịt và tình yêu thương sâu sắc của ông bà, cha mẹ với con cái nên giáo dục gia đình mang tính xúc cảm mạnh mẽ, có khả năng cảm hóa lớn nhất.
Xuất phát từ những luận điểm đó, tôi rất xem trọng mối quan hệ giữa cô giáo và phụ huynh bởi đây là cầu nối vững chắc trong việc giáo dục trẻ.
Thực hiện sự chỉ đạo của nhà trường mỗi năm tôi tổ chức họp phụ huynh 2 lần để trao đổi những thông tin mỗi trẻ về tình hình sức khoẻ, sinh hoạt ăn ngủ, chơi, học của cháu tại trường, ngoài ra giờ đón trả trẻ tôi thường xuyên liên hệ với phụ huynh tình hình trong ngày để cùng có sự phối hợp kịp thời trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ.
Trong buổi họp phụ huynh đầu năm, tôi nêu lên những yêu cầu trong việc thực hiện chương trình chăm sóc giáo dục mầm non mới nói chung và hoạt động làm quen với chữ viết và chữ cái nói riêng để phụ huynh nắm bắt được và kết hợp với nhà trường trong việc dạy dỗ cháu. Nêu lên những khó khăn mà nhà trường cũng như lớp gặp phải để từ đó phụ huynh tạo điều kiện cho cả cô giáo và trẻ mà nhất là trẻ được tìm tòi khám phá những cái mới lạ.
Tôi cũng khuyến khích phụ huynh trao đổi thẳng thắn những mong muốn về kết quả của con mình khi học tập tại lớp, những yêu cầu của phụ huynh với giáo viên…để cùng nhau tháo gỡ và có biện pháp thích hợp trong chăm sóc, giáo dục trẻ.
Trong công tác tuyên truyền với phụ huynh tôi đã thực hiện các biện pháp sau:
+ Hằng ngày, vào lúc đón trẻ, trả trẻ tôi thường xuyên trao đổi với phụ huynh về tình hình học tập của trẻ để phụ huynh biết từ đó có kế hoạch kèm dạy thêm con em mình.
+ Lên kế hoạch chương trình dạy, nội dung dạy dán vào bảng tuyên truyền với phụ huynh ở ngoài cửa lớp để phụ huynh theo dõi biết được tuần này học đến nhóm chữ cái nào để về ôn luyện cho con mình.
+ Giới thiệu các loại sách vở để phụ huynh tham khảo về dạy thêm con mình, sử dụng bài tập giấy cho trẻ về nhà làm.
+ Trao đổi với phụ huynh về những nhược điểm về cách phát âm, nhận mặt chữ, cách cầm bút, cánh tô để phụ huynh nắm được. Ví dụ: Chữ h – phát âm là “hờ”, chữ c – phát âm là “cờ”, chữ q – phát âm là “cu”…..
Ngoài ra, tôi còn phối hợp phụ huynh hỗ trợ về công sức như làm đồ dùng, xin lịch, tờ rơi, các biểu bảng quảng cáo để làm đồ dùng dạy học và trang trí lớp, gom góp các nguyên vật liệu để làm ra những đồ dùng đồ chơi cho cháu để từ đó tôi đã cải thiện được môi trường học tập cho trẻ, giúp trẻ tham gia vào các hoạt động một cách hào hứng.
Kết quả của việc phối kết hợp với phụ huynh cũng góp phần khích lệ tôi có thêm động lực trong việc chăm sóc, giáo dục trẻ.
Ví dụ như tôi giao nhiệm vụ cho trẻ khi về nhà liệt kê hết những việc con làm ở nhà ra giấy rồi mang nộp cho cô, đồng thời có trao đổi với phụ huynh về nhiệm vụ đó của trẻ. Kết quả thu được là tất cả các phụ huynh đều hỗ trợ trẻ viết những việc làm của trẻ ra giấy và trẻ có bài tập nộp cho cô với nhiều hoạt động khác nhau khi trẻ ở nhà. Qua hoạt động này trẻ được làm quen với chữ viết nhiều hơn, trẻ khắc sâu hơn những chữ cái đã học…
Qua các biện pháp trên, cá nhân tôi đã đúc rút được nhiều kinh nghiệm trong công tác giảng dạy, chăm sóc trẻ như:
+ Xây dựng môi trường chữ đẹp mắt lôi cuốn trẻ đến lớp, ham thích làm quen với chữ viết.
+ Tổ chức giờ học linh hoạt, sáng tạo, nhẹ nhàng thay đổi hình thức trong việc hướng dẫn hoạt động làm quen với chữ viết cho trẻ, giúp trẻ không nhàm chán với hoạt động đó.
+ Tận dụng cơ hội cho trẻ hoạt động làm quen với chữ viết ở mọi lúc mọi nơi giúp phát triển nhận thức, sự sáng tạo của trẻ mọi lúc, mọi nơi.
+ Hướng dẫn dựa vào trẻ, lấy trẻ làm trung tâm, tạo cho trẻ cảm giác hãnh diện, được tôn trọng, được công nhận ý tưởng…giúp trẻ tích cực hơn trong hoạt động.
+ Ứng dụng công nghệ thông tin vào giảng dạy giúp thay đổi hình thức, tạo cho trẻ hứng thú tham gia hoạt động, hơn nữa công nghệ thông tin cũng giúp giáo viên dễ dàng, nhanh chóng tiếp cận những phương pháp, kĩ năng mới, học hỏi được nhiều kinh nghiệm của đồng nghiệp.
+ Kết hợp với phụ huynh cùng chăm sóc, giáo dục trẻ, bởi đây là cầu nối vững chắc trong việc giáo dục trẻ. Ngoài thời gian ở trường trẻ về nhà với bố mẹ, nơi đây cháu cháu bộc lộ hết tình cảm của mình cũng như những kiến thức cô giáo cung cấp ở trường, đây là lúc cần phối hợp với phụ huynh để củng cố những gì cháu đã tiếp thu ở trường.
Sau khi tiến hành các biện pháp trên, bản thân tôi thấy các cháu lớp tôi đã đạt được các kết quả nhất định.
Kết quả được thể hiện qua bảng khảo sát cuối năm như sau:
| STT | Nội dung | ||||
| Đạt | Chưa đạt | ||||
| SL | TL% | SL | TL% | ||
| 1 | Trẻ hiểu và biết sử dụng các kí hiệu ngôn ngữ [kí tự] trong đời sống. | 24 | 100 | 0 | 0 |
| 2 | Trẻ có thái độ tích cực đối với đọc viết. | 24 | 100 | 0 | 0 |
| 3 | Trẻ hiểu được mục đích sử dụng chữ viết của con người | 22 | 92 | 2 | 8 |
| 4 | Có những biểu hiện của các hành vi ban đầu của người đọc và viết [tư thế ngồi, cách cầm bút, mở vở…] | 23 | 96 | 1 | 4 |
| 5 | Biết đọc, viết ban đầu [mở sách nhìn hình ảnh đọc, đọc sách truyện giống người lớn, chép chữ, tô chữ] | 23 | 96 | 1 | 4 |
III. KẾT KUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ:
1. Kết luận.
Với các biện pháp áp dụng trên, đề tài thu được hiệu quả:
* Đối với giáo viên:
Tất cả giáo viên ở khối 5-6 tuổi nói chung, bản thân tôi nói riêng đều được nhận thức về tầm quan trọng của hoạt động làm quen chữ viết. Đặc biệt là đã nắm vững nội dung phương pháp, hình thức đổi mới của hoạt động này.
Khác hẳn với trước đây, giờ hoạt động làm quen chữ viết bây giờ là niềm say mê, sáng tạo của giáo viên, muốn thể hiện trí tuệ, năng lực của mình trong một tiết dạy sinh động, hấp dẫn.
* Đối với trẻ:
Cho trẻ làm quen với chữ viết là một hoạt động vô cùng quan trọng đối với trẻ mẫu giáo 5- 6 tuổi. Tạo tiền đề quan trọng cho trẻ phát triển ngôn ngữ. Việc lồng ghép tích hợp, cho trẻ làm quen chữ viết ở mọi lúc, mọi nơi giúp trẻ nâng cao hiệu quả học tập.
Tôi thấy đề tài nghiên cứu đã thu được kết quả nhất định ở trẻ mẫu giáo 5 – 6 tuổi lớp tôi. Trẻ hào hứng, tích cực tham gia hoạt động làm quen chữ viết, hiệu quả của giờ học cao hơn so với cách làm cũ.
Trẻ hiểu và biết sử dụng các kí hiệu ngôn ngữ [kí tự] trong đời sống với tỷ lệ đạt 100%. Trẻ hiểu được mục đích sử dụng chữ viết của con người với tỷ lệ đạt 92%. Có những biểu hiện của các hành vi ban đầu của người đọc và viết [tư thế ngồi, cách cầm bút, mở vở…] với tỷ lệ đạt 96%. Biết đọc, viết ban đầu [mở sách nhìn hình ảnh đọc, đọc sách truyện giống người lớn, chép chữ, tô chữ] với tỷ lệ đạt 96%…
Kết quả so sánh đầu năm và cuối năm:
| STT | Nội dung | Đầu năm | Cuối năm | ||||||
| Đạt | Chưa đạt | Đạt | Chưa đạt | ||||||
| SL |
TL % |
SL |
TL % |
SL |
TL% |
SL |
TL% |
||
| 1 | Trẻ hiểu và biết sử dụng các kí hiệu ngôn ngữ [kí tự] trong đời sống. | 16 | 67 | 8 | 33 | 24 | 100 | 0 | 0 |
| 2 | Trẻ có thái độ tích cực đối với đọc viết. | 15 | 62 | 9 | 38 | 24 | 100 | 0 | 0 |
| 3 | Trẻ hiểu được mục đích sử dụng chữ viết của con người | 20 | 83 | 4 | 17 | 22 | 92 | 2 | 8 |
| 4 | Có những biểu hiện của các hành vi ban đầu của người đọc và viết [tư thế ngồi, cách cầm bút, mở vở…] | 17 | 71 | 7 | 29 | 23 | 96 | 1 | 4 |
| 5 | Biết đọc, viết ban đầu [mở sách nhìn hình ảnh đọc, đọc sách truyện giống người lớn, chép chữ, tô chữ] | 15 | 62 | 9 | 38 | 23 | 96 | 1 | 4 |
2. Khuyến nghị và đề xuất:
Để thực hiện tốt hơn nữa những mục tiêu giáo dục của hoạt động làm quen với chữ viết.
Bản thân tôi xin có một số đề xuất sau:
* Đối với trường:
– Hàng năm hỗ trợ, tạo điều kiện cho giáo viên tham quan học tập ở các trường bạn để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm.
– Đầu tư kinh phí mua một số trang thiết bị mầm non phục vụ hoạt động cho trẻ làm quen với chữ viết.
– Mở hội thi giáo viên dạy giỏi hoạt động học cho trẻ “Làm quen với với chữ viết” để giáo viên được tham gia rộng rãi, phát huy được sức sáng tạo của giáo viên. Từ đó chị em đồng nghiệp có điều kiện bổ sung thêm những kinh nghiệm nhằm giáo dục trẻ được tốt hơn.
* Đối với Phòng Giáo dục:
– Chọn những sáng kiến kinh nghiệm hay phổ biến rộng rãi cho chúng tôi được tham khảo và học tập.
– Tăng cường hơn nữa các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho giáo viên.
IV. TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Chăm sóc giáo dục mẫu giáo và hướng dẫn thực hiện.
- Tổ chức hoạt động làm quen chữ viết cho trẻ mầm non theo hướng tích hợp chủ đề “ của viện chiến lược và chương trình giáo dục.
- Hướng dẫn thực hiện chương trình giáo dục làm quen chữ viết” của vụ giáo dục mầm non.
- Giáo trình“Tâm lý học mầm non”
- Chương trình bồi dưỡng thường xuyên chu kỳ II” của vụ giáo dục Mầm non.
- Phương án 0 tuổi của giáo sư Phùng Đức Toàn do Nhà Xuất bản Lao động và Xã hội xuất bản.
- Các tạp chí, tập san mầm non.
- Trò chơi phát triển tư duy cho trẻ từ 3-6 tuổi.
- Trang tin tư vấn- Hỗ trợ giáo dục mầm non
- Modun MN 3 – Giáo dục phát triển ngôn ngữ cho trẻ
Tải File PDF
Bấm Vào Đây
Tải File word
Bấm Vào Đây