Văn thuyết minh là kiểu bài văn quen thuộc, học sinh sẽ được học trong những tiết học đầu tiên của năm học mới trong môn Ngữ văn 9. Đặc biệt, đây còn là chủ đề của bài tập làm văn số 1. Do đó, để đạt điểm cao khi làm bài văn thuyết minh, học sinh hãy lưu ý những điều dưới đây!
Theo thầy Nguyễn Phi Hùng – Giáo viên môn Ngữ văn tại Hệ thống Giáo dục HOCMAI văn thuyết minh là bài cung cấp thông tin về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân,… của các hiện tượng, sự vật do đó, tính thông tin của bài văn phải chính xác, đầy đủ và phù hợp.
Không những vậy, kiểu bài văn này khác với các loại văn nghị luận, tự sự hay miêu tả. Vì vậy, muốn được điểm cao khi làm bài văn thuyết minh, học sinh cần chú ý đến phương pháp cũng như những lưu ý cụ thể khi làm bài.
Để được thầy Hùng tư vấn cụ thể về những lưu ý khi làm bài văn thuyết minh, phụ huynh, học sinh xem tại đây!
Thầy Hùng hướng dẫn phương pháp làm bài văn thuyết minh.
Dàn ý của một bài văn thuyết minh
Thầy Hùng cho rằng, yêu cầu của văn thuyết minh là nội dung phải khách quan, chính xác, có ích cho người đọc cũng như người nghe. Bài viết phải được trình bày rõ ràng, ngắn gọn và mạch lạc.
Trong bài viết, sự mạch lạc không những được thể hiện qua ngôn từ mà còn được thể hiện qua hình thức trình bày cũng như cấu tứ của một bài văn. Cụ thể một bài văn thuyết minh hay và đủ ý cần có cấu trúc như sau:
- Mở bài: Giới thiệu đối tượng cần thuyết minh.
- Thân bài: Trình bày các đặc điểm có tính chất khách quan khoa học về đối tượng; giải thích nguyên nhân, nguồn gốc, cấu tạo, liệt kê các bộ phận cấu thành, các chủng loại,…của đối tượng và công dụng của nó.
- Kết bài: Đánh giá về đối tượng với khả năng, vai trò ứng dụng của nó trong thực tế.
Bên cạnh đó để bài văn thuyết minh trở nên hay hơn thì học sinh cần đưa ra những thông tin mới mẻ, ấn tượng và cách trình bày sáng tạo. Sự sáng tạo được thể hiện ở các biện pháp nghệ thuật và yếu tố miêu tả trong bài văn thuyết minh. Tuy nhiên, muốn bài viết trở nên thật sự ấn tượng thì tùy từng dạng bài sẽ có những cách triển khai cụ thể khác nhau. Do đó, học sinh cần phải đọc nhiều bài văn tham khảo để cung cấp thêm dẫn chứng, thông tin cũng như giúp cho cách viết của mình trở nên linh hoạt và mượt mà.
Những lưu ý khi làm bài văn thuyết minh để đạt điểm cao
Để đạt điểm cao bài văn thuyết minh, bài viết không những phải viết “đúng” mà còn được viết “hay”. Cụ thể, để văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn, chúng ta có thể sử dụng thêm một số biện pháp nghệ thuật. Bởi vì các biện pháp nghệ thuật thích hợp sẽ góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh và gây hứng thú cho người đọc.
Thầy Hùng tư vấn những lưu ý để đạt điểm cao bài văn thuyết minh.
Theo thầy Hùng, một số biện pháp nghệ thuật thường dùng trong văn bản thuyết minh là: kể chuyện, tự thuật, đối thoại theo lối ẩn dụ, nhân hoá, các hình thức vè và diễn ca,…Thông thường hơn cả là các phép nhân hóa, ẩn dụ, so sánh để khơi gợi sự cảm thụ về đối tượng thuyết minh.
Để bài văn thuyết minh cụ thể sinh động, hấp dẫn, học sinh có thể kết hợp sử dụng yếu tố miêu tả. Bởi vì yếu tố miêu tả có tác dụng làm cho đối tượng thuyết minh được nổi bật, gây ấn tượng. Tuy nhiên, thầy Hùng cũng nhấn mạnh rằng, khi sử dụng yếu tố miêu tả, học sinh không được nhầm lẫn giữa văn thuyết minh và văn miêu tả để tránh sai sót trong quá trình làm.
Trên đây là một số lưu ý giúp học sinh làm tốt và đạt điểm cao bài văn thuyết minh. Hy vọng những chia sẻ của thầy Nguyễn Phi Hùng sẽ giúp học sinh dễ dàng chinh phục dạng bài này để đạt điểm cao trong các bài kiểm tra, bài thi.
Bên cạnh đó, một năm học mới lại bắt đầu, năm học này là năm học vô cùng quan trọng với học sinh cuối cấp vì sẽ tham dự kỳ thi vào lớp 10. Chính vì vậy, để có sự chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi chuyển cấp quan trọng cũng như học tốt môn Ngữ văn trong năm lớp 9, teen 2k6 có thể tham khảo Chương trình Học tốt 2020-2021 của HOCMAI.
Đăng ký ngay Chương trình Học tốt 2020-2021 của HOCMAI.
Với lộ trình học 4 bước là Trang bị kiến thức giúp học sinh nắm chắc kiến thức cơ bản trong năm lớp 9, Luyện tập cơ bản – luyện tập với các dạng bài tập có trong sách giáo khoa, giúp học sinh vận dụng các kiến thức được giảng dạy vào giải bài tập; Luyện tập thành thạo – rèn luyện kỹ năng làm bài thông qua các dạng bài trong sách bài tập và các đề ôn tập; Kiểm tra, đánh giá để xem mình đã chắn kiến thức – vững kỹ năng hay chưa, có cần ôn tập gì không hay có thể chuyển sang mạch nội dung mới.
Từ đó, teen sẽ học đến đâu nắm chắc kiến thức đến đó cũng như có một lộ trình học tập bài bản khoa học để đạt kết quả cao nhất trong năm học cuối cấp này!
Để đăng ký tham gia chương trình, phụ huynh, học sinh vui lòng đăng ký TẠI ĐÂY!
Mỗi loại văn bản được sử dụng để diễn đạt những nội dung khác nhau. Có thể là văn bản hành chính, công vụ, văn bản nghị luận nhưng loại văn bản hay được sử dụng nhất là văn bản thuyết minh. Trong chuỗi bài hướng dẫn học và ôn tập ngữ văn trung học cơ sở này chúng tôi sẽ giới thiệu về loại văn bản này. Nếu bạn muốn biết văn bản thuyết minh là gì thì cùng theo dõi bài viết dưới đây nhé.
Văn bản thuyết minh là gì?
Trả lời cho câu hỏi văn bản thuyết mình là gì? Có định nghĩa như sau: Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực của đời sống. Nó cung cấp tri thức khách quan về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân … của sự vật hiện tượng trong tự nhiên, xã hội bằng phương thức trình bày, giải thích.
Khác với văn trừu tượng, văn thuyết minh phải được người viết trình bày một cách chính xác, chặt chẽ, rõ ràng với mục đích cung cấp thông tin chuẩn xác cho người nghe, không đan xen các yếu tố tưởng tượng hay thêm bớt, nói quá.
Ví dụ về một số đề văn thuyết minh
- Giới thiệu về một nhân vật lịch sử cụ thể
- Giới thiệu về một vùng quê, một khu vực địa lý
- Giới thiệu về một vài món đặc sản, hay món ăn cụ thể nào đó
- Giới thiệu về vị thuốc, thảo dược có lợi cho sức khỏe
- Giới thiệu về một loài hoa, loài vật có trong tự nhiên,…
Đặc điểm chính văn bản thuyết minh
- Cung cấp tri thức khách quan về nhiều vấn đề, sự vật, sự việc trong đời sống thực.
- Nó có phạm vi sử dụng rộng rãi trong mọi lĩnh vực của đời sống.
- Cách trình bày phải rõ ràng, ngôn ngữ chính xác, cô đọng, chặt chẽ và sinh động.
Những yêu cầu khi viết một bài văn thuyết minh
- Cần quan sát, tìm hiểu, tích lũy tri thức về sự vật, hiện tượng cần thuyết minh.
- Nắm bắt bản chất đặc trưng của sự vật, hiện tượng cần thuyết minh.
- Cần làm nổi bật tất cả các đặc điểm chính về đối tượng mà ta cần thuyết minh một cách chi tiết, đúng sự thật và mạch lạc.
Các phương pháp thuyết minh
Có 6 phương pháp thuyết minh chính mà các bạn cần ghi nhớ gồm:
* Phương pháp thuyết minh định nghĩa, giải thích
Định nghĩa, giải thích về một danh từ, tính từ, sự việc, sự vật… Ví dụ như định nghĩa tam giác là gì hay giải thích vì sao một tam giác là tam giác vuông…
Ví dụ: Mô là một tập hợp tế bào chuyên hóa [cùng chất gian bào], có cấu tạo giống nhau cùng nhau thực hiện một chức năng nào đó trong cơ thể người và động vật.
* Phương pháp liệt kê
Là liệt kê những thông tin mà đối tượng có như một chiếc xe đạp thì có các bộ phận như bánh xe, yên xe, sườn xe, cổ xe…
Ví dụ: Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người: thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm…
* Phương pháp nêu ví dụ
Nêu một ví dụ cụ thể về một việc nào đó. Ví dụ nêu ra ví dụ về sự nguy hiểm của virus corona vớ: Sử dụng số liệu cho trước hoặc có sẵn để thuyết minh.
Ví dụ: Người ta cấm hút thuốc ở tất cả những nơi công cộng, phạt nặng những người vi phạm [ở Bỉ, từ năm 1987, vi phạm lần thứ nhất phạt 40 đô la, tái phạm phạt 500 đô la]
* Phương pháp so sánh
So sánh theo tính chất tương đồng để làm nổi bật đối tượng cần thuyết minh.
Ví dụ: Biển Thái Bình Dương chiếm một diện tích lớn bằng ba đại dương khác cộng lại và lớn gấp 14 lần diện tích biển Bắc Băng Dương là đại dương bé nhất.
* Phương pháp phân loại, phân tích
Là phương pháp quan trọng nhất, vì nó thể hiện được tính sâu sắc và cụ thể để làm một bài văn thuyết minh ấn tượng và đầy đủ nhất.
Ví dụ: Muốn thuyết minh về ngôi nhà, có thể chia ra từng phần: vị trí ngôi nhà, số tầng, vật liệu tạo ra ngôi nhà, màu sơn
Lưu ý: Có thể kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh trong cùng một bài, nhưng lưu ý cần lựa chọn và sử dụng thích hợp.
* Phương pháp dùng số liệu
Làm vấn đề được rõ hơn bằng cách sử dụng số liệu, nhiều nhất là con số để tạo ra sức thuyết phục cho đặc điểm và vai trò của đối tượng.
Ví dụ: Một tượng phật ở Nhạc Sơn, Tứ Xuyên, Trung Quốc, cao 71m, vai rộng 24m, trên mu bàn chân tượng có thể đỗ 20 chiếc xe con.
Cách bước làm một bài văn thuyết minh
Bước 1: Xác định đối tượng thuyết minh
- Sưu tầm, ghi chép và lựa chọn các tư liệu cho bài viết.
- Lựa chọn phương pháp thuyết minh phù hợp.
- Sử dụng ngôn từ chính xác, dễ hiểu để thuyết minh làm nổi bật các đặc điểm cơ bản của đối tượng.
Bước 2: Lập dàn ý chi tiết
Bước 3: Viết bài văn thuyết minh hoàn chỉnh
Cũng như các loại văn bản khác, khi viết văn bản thuyết minh cũng chia thành 3 phần gồm:
- Mở bài: giới thiệu về đối tượng thuyết minh.
- Thân bài: Trình bày cấu tạo, đặc điểm, lợi ích, cách sử dụng… của đối tượng cụ thể.
- Kết bài: Trình bày thái độ với đối tượng.
Xem thêm >>> Những kỹ năng làm bài văn thuyết minh hay nhất
Cách làm một số đề văn thuyết minh
Đề bài 1: Giới thiệu về một danh lam thắng cảnh của quê hương em.
Ta có thể giới thiệu vị trí, địa điểm, các cảnh đẹp nổi bật nhất về thắng cảnh đó. Những giá trị văn hóa và kinh tế mà thắng cảnh đó mang lại.
Đề bài 2: Thuyết minh về một văn bản mà em đã học
Ta có thể chọn bất kỳ một bài thơ, bài văn nào đã từng học trước đó như bài mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải. Sau đó giới thiệu sơ qua về tác giả, năm sáng tác và mục đích sáng tác. Sau đó mô tả nội dung và các biện pháp nghệ thuật mà tác phẩm có.
Đề bài 3: Giới thiệu cách làm một đồ dùng học tập mà em đang sử dụng
Ta giới thiệu về chất liệu, cách làm theo đúng trình tự và yêu cầu thành phẩm.
Vừa rồi, bạn đã tìm hiểu về văn bản thuyết minh là gì và cách làm một bài văn thuyết minh. Hy vọng những kiến thức mà Thư viện khoa học cung cấp sẽ giúp ích cho bạn trong quá trình học tập. Đừng quên chia sẻ bài viết tới bạn bè xung quanh nhé. Chúc bạn học tốt!