Phương pháp trực quan trong dạy học toán lớp 2

I. NHỮNG CĂN CỨ:

- Căn cứ vào kế hoạch chỉ tiêu của BGH trường Tiểu học Tân Hòa A

- Căn cứ vào kế hoạch của khối

- Căn cứ vào chương trình dạy- học, yêu cầu cần đạt khi dạy dạng bài này

Được sự thống nhất của BGH, nay tôi tiến hành triển khai chuyên đề môn: Toán – lớp 2, dạng bài: Giải toán có lời văn.

II. MỤC TIÊU:

- Nhằm thống nhất thực hiện đúng nội dung, chương trình, sử dụng phương pháp dạy- học thích hợp cho từng dạng bài, thực hiện việc dạy – học của thầy và trò có chất lượng hơn.

- GV hướng dẫn HS thực hiện theo mẫu, từ đó HS áp dụng vào luyện tập thực hành.

- Rèn cho HS phát huy tính tích cực tìm tòi ngay đáp số bài toán và biết trình bày bài giải một cách hoàn chỉnh.

Bạn đang xem tài liệu "Phương pháp dạy - Học môn Toán – lớp: 2 dạng bài: Giải toán có lời văn", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

PHÒNG GD & ĐT HUYỆN TIỂU CẦN CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM TRƯỜNG TIỂU HỌC TÂN HÒA A Độc Lập – Tự Do – Hạnh Phúc Tân Hòa, ngày tháng năm 2010 CHUYÊN ĐỀ PHƯƠNG PHÁP DẠY - HỌC MÔN TOÁN – LỚP :2 DẠNG BÀI: GIẢI TOÁN CÓ LỜI VĂN NHỮNG CĂN CỨ: Căn cứ vào kế hoạch chỉ tiêu của BGH trường Tiểu học Tân Hòa A Căn cứ vào kế hoạch của khối Căn cứ vào chương trình dạy- học, yêu cầu cần đạt khi dạy dạng bài này Được sự thống nhất của BGH, nay tôi tiến hành triển khai chuyên đề môn: Toán – lớp 2, dạng bài: Giải toán có lời văn. MỤC TIÊU: Nhằm thống nhất thực hiện đúng nội dung, chương trình, sử dụng phương pháp dạy- học thích hợp cho từng dạng bài, thực hiện việc dạy – học của thầy và trò có chất lượng hơn. GV hướng dẫn HS thực hiện theo mẫu, từ đó HS áp dụng vào luyện tập thực hành. Rèn cho HS phát huy tính tích cực tìm tòi ngay đáp số bài toán và biết trình bày bài giải một cách hoàn chỉnh. THỰC TRẠNG CỦA VẤN ĐỀ: Trong những năm vừa qua, nhìn chung kết quả môn toán có lời văn tỉ lệ HS đạt khá giỏi rất thấp, lí do đạt như vậy là các bài toán có lời văn GV chưa quan tâm dạy đúng quy trình hợp lí, dễ hiểu khi hướng dẫn HS giải các bài toán có lời văn. Đặc biệt là ở lời giải các em rất lúng túng không biết thực hiện phép tính như thế nào cho đúng, không xác định được yêu cầu của đề bài hỏi gì ? Vì vậy đã dẫn đến chất lượng học tập của các em còn hạn chế. Nên cần có biện pháp khắc phục. NỘI DUNG: Kĩ năng: Giúp HS nhận biết các việc thường làm khi giải toán có lời văn. Tìm hiểu bài toán: + Bài toán cho biết gì? + Bài toán hỏi gì ? [ tức là bài toán yêu cầu phải tìm gì ? ] Giải bài toán: + Căn cứ vào câu hỏi để nêu và viết được lời giải. + Viết được phép tính tương ứng để giải bài toán [ có chú ý đến đơn vị ] + Viết được đáp số đúng. Kiến thức: Học sinh biết: Tóm tắc được bài toán. Trình bày và giải được bài toán.. PHƯƠNG PHÁP: Có nhiều phương pháp giảng dạy môn toán nhưng người GV phải biết kết hợp đưa vào đúng lúc thì tiết dạy mới thành công. Khi dạy đến bài: Giải toán có lời văn, GV sử dụng kết hợp đồng bộ, linh hoạt các phương pháp: trực quan, quan sát, hỏi đáp, thực hành VI. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN: Giải toán có lời văn là một hoạt động trí tuệ khó khăn, phức tạp, khó hơn so với kĩ năng tính toán. Giải toán có lời văn không chỉ là nhớ mẫu rồi áp dụng mà đòi hỏi nắm chắc khái niệm, ý nghĩa của phép tính, đòi hỏi khả năng độc lập suy luận và kĩ năng tính toán một cách thông thạo của HS để giúp HS thực hiện được hoạt động trên có kết quả, cần làm cho HS đạy được một số bước sau: Đọc và nghiên cứu kĩ đề bài: Trước hết cần đọc kĩ đề, suy nghĩ về những điều đã cho của bài toán, đặc biệt chú ý đến câu hỏi của bài toán, chớ vội tính toán khi chưa đọc kĩ đề bài. Ở bước này GV thường phải nêu 2 câu hỏi gợi ý cho HS + Bài toán cho biết gì ? + Bài toán hỏi cái gì ? [ Hoặc bài toán yêu cầu tìm gì ? ] Thiết lập mối quan hệ giữa các số đã cho và số cần tìm, từ đó tự tóm tắt nội dung bài toán bằng cách dùng ngôn ngữ kí hiệu ngắn gọn để ghi tóm tắt bài toán bằng sơ đồ Lập kế hoạch giải toán: Suy nghĩ để trả lời các câu hỏi: + Bài toán cho biết gì ? + Bài toán hỏi gì ? + Phải thực hiện phép tính gì ? + Suy nghĩ xem từ các số đã cho và điều kiện của bài toán, ta có thể biết được gì ? Có thể tính được gì ? Phép tính đó có thể giúp trả lời câu hỏi của bài toán không ? Trên cơ sở đó suy nghĩ tự lập bài toán theo trình tự. Thực hiện phép tính theo trình tự đã thiết lập để viết lời giải. Sau khi giải xong cần kiểm tra lại xem câu lời giải đã hợp lí chưa ? [ So với yêu cầu của câu hỏi ], kiểm tra xem phép tính có phù hợp với lời giải hay không ? kiểm tra lại đơn vị và kiểm tra xem kết quả có thỏa mãn yêu cầu của bài toán hay không ? Sau đây là một ví dụ minh họa: Ví dụ: Bài toán Hòa có 22 nhãn vở, Hòa cho bạn 9 nhãn vở. Hỏi Hòa còn lại bao nhiêu nhãn vở ? GV yêu cầu HS đọc kĩ bài toán nhiều lần. GV hỏi: + Bài toán cho biết gì ? [ HS: Hòa có 22 nhãn vở, cho bạn 9 nhãn vở ] + Bài toán hỏi gì ? [ HS: Hòa còn lại bao nhiêu nhãn vở ? ] GV hướng dẫn HS: Các em dùng bút chì gạch dưới [ 1 gạch ] những gì bài toán đã cho biết. Các em dùng bút chì gạch dưới [ 2 gạch ] những gì bài toán hỏi. [ HS thực hiện trên bài toán ] GV: Dựa vào những gì bài toán đã cho biết và những gì bài toán đã hỏi, các em sẽ tóm tắt bài toán dễ dàng [ tóm tắc theo phần mà các em gạch dưới 1 gạch và 2 gạch ] HS nhận ra và làm chắc chắn hơn. + HS tự viết tóm tắt Có : 22 nhãn vở Cho bạn : 9 nhãn vở Còn lại : .? . . nhãn vở + HS dựa vào phần tóm tắt tự làm bài Bài giải B1. Số nhãn vở Hòa còn lại là: B2. 22 – 9 = 13 nhãn vở B3. ĐS: 13 nhãn vở Sau khi làm bài xong GV nên cho HS đọc bài giải [ gồm có 3 bước ] Câu lời giải. Phép tính.[ chú ý đơn vị ] Đáp số. Cho HS tự nhận xét đúng, sai. Sau đó GV nhận xét đánh giá HS và khen thưởng những em làm bài tốt, khuyến khích, động viên những em có cách ghi lời giải khác [ đối với phép cộng ]. GV hướng dẫn thêm cho HS TB, yếu về cách trình bày lời giải, cách tính toán và cách ghi đơn vị trong phép tính. KẾT QUẢ THỰC HIỆN: Qua những việc làm cụ thể ở trên, kết quả cho thấy trong năm học 2009 – 2010 lớp tôi đã đạt 100 % về cách giải toán có lời văn. Các em rất thích học toán, đặc biệt là giải toán có lời văn. Khi gặp bài toán các em sẽ đọc kĩ đề, tự tìm những gì đề toán đã cho biết và những gì đề hỏi. Sau đó các em tự gạch những dữ kiện phải tìm, tự tìm hiểu và tự giải bài toán một cách dễ dàng, do các em đã thành thạo những bước giải. BÀI HỌC KINH NGHIỆM: Trong quá trình thực hiện đổi mới phương pháp dạy – học đối với môn toán: giải toán có lời văn. Bản thân tôi rút được những kinh nghiệm như sau: - Cần xây dựng nề nếp học tập cho HS ngay từ đầu, phân loại HS đúng trình độ và có biện pháp bồi dưỡng kịp thời. - Nghiên cứu tìm tòi phương pháp áp dụng đúng với nội dung bài học và đúng với trình độ của HS - Kết hợp tốt 3 môi trường giáo dục: Nhà trường – Gia đình – Xã hội. Tạo niềm tin cho HS say mê học toán, giải toán có lời văn. GV thực hiện Dương Văn Nghí

Tài liệu đính kèm:

• CHUYEN DE[2].doc

Phương pháp giáo dục trực quan hay còn gọi là dạy học trực quan, có nhiều tài liệu gọi đó là trình bày trực quan. Nó PPDH có sử dụng phương tiện trực quan như các phương tiện kỹ thuật dạy học trong, trước và sau khi sử dụng các tài liệu mới hay khi ôn tập để củng cố , thậm chí là hệ thống hóa kiến thức, kỹ năng, kỹ xảo.

Phương pháp dạy học trực quan được thể hiện dưới các hình thức:

• Việc trình bày các thí nghiệm thực tế, các chiếu đèn, chiếu phim chiếu nhằm đem lại cái nhìn rõ nét, sinh động. Những thiết bị kỹ thuật, phim điện ảnh, video. Trình bày các mô hình đại diện cho hiện thức một cách khách quan nhất và nó cũng được lựa chọn cẩn thận để phù hợp trong môi trường sư phạm. Đó chính là cơ sở cho quá trình nhận thức và lĩnh hội bài giảng tốt hơn.
• Nó còn là những minh họa trình bày bằng đồ dùng trực quan có tính chất minh họa như bản đồ, tranh ảnh, hình vẽ trên bảng ….

Điểm đặc biệt của phương pháp giáo dục trực quan ở mầm non rất phát triển lại dễ thực hiện giúp trẻ nhận thức cũng như hiểu rõ hơn nội dung nhờ hình ảnh minh họa. Các bé sẽ dễ dàng tiếp thu kiến thức, lĩnh hội văn bản.

II. Ưu Điểm Của Phương Pháp Dạy Học Trực Quan

Phương pháp dạy học trực quan ở tiểu học và các cấp học khác đều mang lại những ưu điển lớn. Đặc biệt đó là sự tiếp thu có tiến bộ của các học sinh, giúp bài giảng thêm sôi động, hấp dẫn.

• Với cách dạy học trực quan, các đồ dùng phục vụ cho việc học được đặc biệt quan tâm, nhờ đồ dùng mà các học sinh có thể nhớ nhanh, nhớ lâu và nhớ rất kỹ bài giảng. Bằng hình ảnh trực quan sống động cùng những kiến thức lịch sử sống động cho các em như đang được sống ở thời kỳ lịch sử đó. Bạn cũng biết, các hình ảnh tuy không cần sử dụng tới chữ viết cũng được lưu giữ lại vững chắc trong trí nhớ, nó chính là hình ảnh thu được từ trực quan. Chính bởi vậy, học theo phương pháp trực quan góp phần tạo nên biểu tượng về lịch sử. Bên cạnh đó, đồ dùng trong các tiết học trực quan còn giúp phát triển khả năng quan sát cũng như tư duy và trí tưởng tượng cùng khả năng ngôn ngữ của học sinh.
• Phương pháp dạy học trực quan là một phương pháp học sử dụng trực quan, trực quan là nguyên tắc cơ bản của lý luận giúp học sinh có thể hình thành khái niệm dựa trên cơ sở trực tiếp quan sát các vật, đồ dùng qua minh họa bằng tranh, ảnh, video. Đồ dùng đó chính là chỗ dựa giúp học sinh hiểu bản chất của kiến thức, là một phương tiện giúp các em hình thành khái niệm, nắm vững được các quy luật của sự phát triển xã hội.

Ví dụ: Khi được học với các bức tranh có hình vẽ trên đá là hình con người sử dụng cung tân. Các em học sinh sẽ hiểu con người thời nguyên thủy đã biết và sử dụng cung tên để chuyển tư hình thức săn bắt sang săn bắn và làm thay đổi cả nền kinh tế thời bấy giờ.

III. Hạn Chế Của Phương Pháp Dạy Học Trực Quan

Tuy có nhiều ưu điểm nhưng phương pháp sử dụng đồ dùng trong giáo dục trực quan lại có những hạn chế nhất định. Những mặt hạn chế đó được kể tới như sau.

• Với các hình ảnh, video, phim ảnh đều là những thứ gây chú ý những nếu không biết cách sử dụng phù hợp sẽ khiến các em học sinh phân tán, giản sự chú ý. Điều này khiến các em không nắm được vấn đề trong bài học.
• Đây là phương pháp dạy học đòi hỏi nhiều thời gian và các giáo viên lại cần cân nhắc, tính toán để phù hợp với thời lượng dạy.
• Các hình ảnh, video, phim ảnh sẽ có cả những chi tiết ngoài lề, nhỏ lẻ và không liên quan tới bài học. Nếu không định hướng tốt các em học sinh có thể chỉ chú ý tới các chi tiết đó.

IV. Quy Trình Thực Hiện Phương Pháp Dạy Học Trực Quan

Để có những tiết học trực quan bổ ích cũng như hiệu quả, tạo hứng thú cho các em học sinh, giáo viên cần quan tâm tới quy trình thực hiện.

• Bước đầu tiên, các giáo viên cần chuẩn bị hình ảnh, video, băng đĩa, phim …..về chủ đề bài học. Các hình ảnh, video cần được xem xét kỹ lưỡng để không chứa các nội dung phản cảm, không đúng văn hóa.
• Bước tiếp theo các giáo viên treo các tranh ảnh, đồ dùng minh họa, các vật dụng thí nghiệm hay những thiết bị …..sau đó, giáo viên cần đưa ra định hướng quan sát cho học sinh.
• Trình bày chi tiết các nội dung trong bản đồ, sơ đồ và hình ảnh, với video cần chi tiết rõ nét hơn. Với các dụng cụ thí nghiệm giáo viên tiến hành thí nghiệm  và trình chiếu phim ảnh cho học sinh quan sát.
• Giáo viên yêu cầu một vài học sinh trình bày lại nội dung bức hình, nội dung đoạn video hay cách thức tiến hành thí nghiệm. Từ đó các em học được những gì.
• Giáo viên soạn sẵn những câu hỏi nhằm giúp các em học sinh vận dụng những gì được thấy được xem để trả lời. từ đó hiểu và nắm bài rõ hơn.

Có rất nhiều phương pháp dạy học trực quan và tùy vào mục đích ta chia các loại ra làm:

• Căn cứ theo mức độ tổ chức quan sát ta có thể chia ra là quan sát có sự bố trí, sắp xếp của giáo viên hoặc quan sát tự nhiên.
• Căn cứ theo cách thức quan sát ta chia làm quan sát gián tiếp và quan sát trực tiếp
• Căn cứ theo phạm vi quan sát ta chia làm quan sát các khía cạnh và quan sát toàn diện.
• Căn cứ theo thời gian ta chia quan sát dài hạn và ngắn hạn.

V. Một Số Lưu Ý Khi Dạy Học Theo Phương Pháp Trực Quan

• Các giáo viên khi đưa hình ảnh, phim truyện lên cần chú ý đảm bảo hướng quan sát cho tất cả các học sinh.
• Mỗi dụng cụ, đồ dùng thí nghiệm, video trực quan lại có phương pháp, cách thức quan sát thích hợp. Giáo viên phải tìm hiểu để đưa ra phương pháp phù hợp nhất.
• Tùy vào mỗi bài học sẽ cần đồ dùng trực quan khác nhau. Có những bài học cần video, bởi vậy, các giáo viên phải là người lựa chọn dụng cụ thích hợp nhằm giúp các em có hứng thú quan sát. Nếu mang tính chuyên nghiệp, các giáo viên phải xây dựng hệ thống dụng cụ cho trực quan theo từng bài học.
• Luôn tìm cách phát huy tính tích cực của học sinh với các đồ dùng học trực quan. Các em phải được sờ, nắm, quan sát kỹ lưỡng.
• Tuy các đồ dùng như tranh ảnh, phim rất cần thiết cho mỗi bài học, nhưng lời nói, thuyết trình của giáo viên cũng vô cùng quan trọng đặc biệt trong các môn như Địa lý, công nghệ, sinh học ở cấp bậc THPT. Giáo viên phải rèn luyện, nâng cao nghiệp vụ của mình để thực hiện tốt công việc của mình.
• Tìm cách khai thác tối đa kiến thức trong các đồ dùng trực quan, phương pháp dạy học trực quan ở mầm non khác với tiểu học. Các giáo viên phải tùy vào trình độ để đặt câu hỏi phù hợp.
• Các giáo viên cũng cần chú ý tới các đồ dùng trực quan nhỏ khi dùng với từng học sinh, hay trong việc tự học ở nhà. Các giáo viên phải hướng dẫn kỹ lưỡng cho các em, liên hệ với phụ huynh để phụ huynh cùng thực hiện và hướng dẫn các em. Các em cũng phải tìm hiểu kỹ lưỡng, hoàn thành đầy đủ bài tập, câu hỏi.

Qua bài viết, các giáo viên, phụ huynh đã hiểu được lợi ích cũng như cách tiến hình buổi học trực quan hiệu quả. Cũng cần tùy thuộc vào điều kiện, cơ sở vật chất từng nơi để áp dụng riêng biệt.

Tư vấn gia sư [24/7] 097.948.1988