CPI [viết tắt của cụm từ Consumer Price Index trong tiếng Anh] là chỉ số tiêu dùng để đo lường giá cả hàng hóa và dịch vụ, thể hiện được nền kinh tế có đang bị lạm phát hay giảm phát hay không? Vậy cụ thể hơn Chỉ số CPI là gì trong kinh tế vĩ mô. Hãy cùng Top Kinh Doanh tìm hiểu chi tiết dưới đây.
CPI là gì
Ý nghĩa của chỉ số giá tiêu dùng CPI
Chỉ số CPI phản ảnh mức độ biến động của giá bán lẻ của tất cả hàng hóa và dịch vụ gắn liền với sinh hoạt của dân cư và các hộ gia đình. Khi người dân tiêu dùng thì có nghĩa đó chính là chi phí của chính họ nên CPI được dùng để theo dõi sự thay đổi chi phí trong sinh hoạt của người dân trong một khoảng thời gian nhất định.
Khi CPI tăng đồng nghĩa với mức giá tiêu dùng trung bình tăng và CPI giảm thì mức tiêu dùng của dân cư cũng sẽ giảm theo. Các mặt hàng thường được tính vào chỉ số giá tiêu dùng CPI là ăn, mặc, ở, giáo dục, y tế, vui chơi giải trí, đi lại.
Trong kinh tế vĩ mô, CPI được xem là thước đo để xem xét nền kinh tế đang trong tình trạng giảm phát hay lạm phát. Chính vì vậy, chính phủ các nước luôn theo dõi sát sao chỉ số này để có những điều chỉnh thích hợp vì nó ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển kinh tế của một quốc gia.
Ý nghĩa chỉ số giá tiêu dùng CPI
Cách tính CPI
Bước 1: Xác định giỏ hàng tiêu biểu bao gồm các hàng hóa và dịch vụ mà người tiêu dùng hay mua nhất. Tại Việt Nam có 752 loại hàng hoá và dịch vụ đại diện tiêu dùng phổ biến của người dân.
Bước 2: Xác định giá của tất cả các hàng hóa và dịch vụ trong giỏ hàng tiêu biểu tại thời điểm tính toán.
Bước 3: Tính chi phí [bằng tiền] trong thực tế để mua giỏ hàng hóa bằng cách dùng số lượng nhân với giá cả của từng loại hàng hoá rồi cộng lại.
Bước 4: Tính chỉ số giá tiêu dùng cho các tháng, quý, năm theo công thức:
CPIt = Chi phú để mua giỏ hàng ở thời kỳ t / Chi phí để mua giỏ hàng hóa kỳ cơ sở X 100
Bước 5: Tính tỉ lệ lạm phát hoặc giảm phát
Cách tính CPI
Ngoài ra bạn có thể tham khảo chỉ số giá tiêu dùng CPI của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: //www.sbv.gov.vn/webcenter/portal/vi/menu/rm/cpi/
Hạn chế của chỉ số CPI
Phương pháp tính chỉ số CPI và các sản phẩm trong rổ hàng ít thay đổi thì giá cả thực tế trên thị trường sẽ biến động nhiều hơn, nên sẽ xảy ra 3 tình trạng sau:
Phản ánh cao hơn thực tế: Khi mặt hàng A tăng giá thì người dân sẽ chuyển sang sử dụng mặt hàng B có cùng giá trị nhưng giá thấp hơn, làm cho nhu cầu mua A làm giảm xuống thì lúc này chỉ số giá tiêu dùng cao hơn so với giá thực tế.
Không phản ánh những mặt hàng mới trên thị trường: khi đo lường chỉ số CPI thì giỏ hàng phải cố định nghĩa là đã xuất hiện trong lúc tính toán và thực hiện giao dịch trên thị trường. Thì lúc này chỉ số CPI không phản ánh kịp những mặt hàng mới có lượng tiêu thụ cao trong thời gian nhất định.
Không phản ánh chất lượng hàng hóa: trong thực tế các nhà sản xuất luôn không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm nhưng giá thì ít tăng theo. Chính vì vậy, chỉ số giá tiêu dùng không phản ánh được chất lượng hàng hóa dù CPI có tăng hay giảm.
Hạn chế của chỉ số CPI
Chỉ số CPI còn không phản ánh chính xác những vấn đề sau:
+ CPI chung của cả nước không phản ánh chính xác nhóm dân cư ở thành thị/ nông thôn, thu nhập cao/ thu nhập thấp.
+ CPI không đưa ra chỉ số giá tiêu dùng cho bất cứ nhóm dân cư nào.
+ CPI chỉ phản ánh chi phí sinh hoạt của người dân, không phản ánh chất lượng sống dân cư.
+ CPI bỏ qua yếu tốt môi trường và xã hội.
+ Do tính bằng % nên CPI cao không đồng nghĩa là mức giá ở khu vực có CPI cao thì hàng hóa sẽ có giá cao hơn khu vực có CPI thấp.
CPI và lạm phát liên quan gì đến nhau?
Khi chỉ số CPI tăng nghĩa là giá của các loại hàng hóa và dịch vụ trên thị trường tăng lên thì kéo theo tỉ lệ lạm phát tăng theo. Đối tượng bị tác động mạnh mẽ nhất khi CPI tăng đó chính là người có thu nhập thấp. Vì mức tăng thu nhập của đối tượng dân cư này rất thấp; nghĩa là lương không thay đổi, giá cả tăng thì lượng hàng hóa mua được ít đi.
Khi chỉ số CPI thấp nghĩa là giá các loại hàng hóa giảm thì kéo theo lạm phát âm [hay còn gọi là giảm phát]. Đương nhiên người có thu nhập thấp sẽ có điều kiện mua được nhiều hàng hóa hơn bình thường.
CPI và lạm phát
CPI Việt Nam 2021
Tính chung cả năm 2021, CPI tăng 1,84% so với năm trước, mức tăng thấp nhất kể từ năm 2016. Lạm phát cơ bản 12 tháng tăng 0,81%.
Tạm kết CPI là gì?
CPI là chỉ số tiêu dùng để đo lường giá cả hàng hóa và dịch vụ, thể hiện được nền kinh tế có đang bị lạm phát hay giảm phát hay không? Mỗi nền kinh tế sẽ có một giỏ hàng tiêu dùng chung bao gồm các hàng hóa và dịch vụ, căn cứ vào mức tăng hay giảm của giỏ hàng hóa này để tính ra chỉ số CPI chính xác nhất.
Bài viết liên quan: