Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh và vị trí độc quyền [tiếng Anh: Abuse of a dominant position] là hành vi hạn chế cạnh tranh mà doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh hoặc độc quyền sử dụng để duy trì hay tăng cường vị trí của nó trên thị trường.
- 13-09-2019Vận tải đa phương thức [Multimodal Transport] là gì?
- 13-09-2019Tình huống bất khả kháng [Force Majeure Clause] trong hợp đồng thương mại là gì?
- 13-09-2019Khiếu nại [Claim] trong hợp đồng thương mại là gì?
- 13-09-2019Bảo hành [Warranty] trong hợp đồng thương mại là gì?
- 12-09-2019Điều khoản về giá [Price terms] trong hợp đồng ngoại thương là gì?
Hình minh họa [Nguồn: 249lawfirm.com]
Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh và vị trí độc quyền [Abuse of a dominant position]
Khái niệm
Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh và vị trí độc quyền trong tiếng Anh là Abuse of a dominant position.
Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh và vị trí độc quyềnlà hành vi hạn chế cạnh tranh mà doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh hoặc độc quyền sử dụng để duy trì hay tăng cường vị trí của nó trên thị trường bằng cách hạn chế khả năng gia nhập thị trường hoặc hạn chế quá mức cạnh trạnh.[theo Bộ qui tắc về cạnh tranh của Liên Hợp quốc được thông qua ngày 22/4/1980 và Luật mẫu vễ cạnh tranh của Tổ chức Thương mại và phát triển Liên Hợp quốc - UNCTAD]
Pháp luật cạnh tranh của Việt Nam chỉ đưa ra khái niệm về hành vi hạn chế cạnh tranh: "là hành vi của doanh nghiệp làm giảm, sai lệch, cản trở cạnh tranh trên thị trường, bao gồm thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, vị trí độc quyền và tập trung kinh tế".
Dấu hiệu nhận diện hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền
- Dấu hiệu nhận biết về mặt chủ thể: Chủ thể thực hiệnhành vi lạm dụng có thể là một doanh nghiệp đơn lẻ hoặc một nhóm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh hoặc vị trí độc quyền trên thị trường liên quan.
Trên thực tế, việc kiểm soáthành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền chỉ đặt ra đối với doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền đã được xác lập, có mục đích trục lợi hoặc để bóp méo cạnh tranh, bởi lẽ nó xuất phát từ những điều kiện tự nhiên của thị trường như yêu cầu về qui mô hiệu quả tối thiểu, sự dị biệt của sản phẩn, sự tồn tại của các rào cản thị trường... dẫn tới doanh nghiệp có được vị trí thống lĩnh một cách hợp pháp, đem lại khả năng chi phối các quan hệ trên thị trường.
Để xác định được hành vi lạm dụng, các nhà quản lí cần xác định được hành vi lạm dụng đó phải do doanh nghiệp hoặc một nhóm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh hoặc vị trí độc quyền trên thị trường liên quan thực hiện hay không.
- Dấu hiệu nhận biết về mặt hành vi: Doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường đã hoặc đang thực hiện hành vi mà pháp luật qui định là hạn chế cạnh tranh trên thị trường.
Đối với hành vi lạm dụng, chủ thể thực hiện hành vi dù là doanh nghiệp đơn lẻ hay nhóm doanh nghiệp đều không có sự thống nhất ý chí, do đó chỉ có thể căn cứ vào những hành vi đã hoặc đang diễn ra trên thực tế để xem xét xử lí.
Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền được qui định tại Điều 13 và Điều 14 của Luật Cạnh tranh năm 2004. Đó là những hành vi như lợi dụng, bóc lột khách hàng, năng cản, lại bỏ đối thủ cạnh tranh. Tuy nhiên chỉ áp dụng các qui định của pháp luật đối với các doanh nghiệp có hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền khi các doanh nghiệp này hội tụ đủ những yếu tố cấu thành nên hành vi vi phạm được qui định trong Luật Cạnh tranh.
- Hậu quả của hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh, vị trí độc quyền là làm sai lệch, cản trở hoặc giảm cạnh tranh trên thị trường liên quan.
Mức giảm, sai lệch, hạn chế cạnh tranh mà hành vi lạm dụng gây ra được chứng minh bằng tổn thất thực tế mà các doanh nghiệp khác hoặc khách hàng phải gánh chịu. Việc nắm giữ được quyền lực thị trường khiến cho họ có thể "duy trì được mức giá trên giá cạnh tranh mà vẫn thu được lợi nhuận".
[Tài liệu tham khảo: Luật kinh tế chuyên khảo, NXB Lao động]
13-09-2019 Tình huống bất khả kháng [Force Majeure Clause] trong hợp đồng thương mại là gì?
13-09-2019 Khiếu nại [Claim] trong hợp đồng thương mại là gì?
Chào Luật sư:
Tôi là chủ của doanh nghiệp buôn bán nước giải đóng chai. Tôi thường lấy hàng của các nhà máy sản xuất .Trong đó, tôi có lấy mặt hàng đóng chai X của nhà máy sản xuất K[nhà máy này độc quyền về sản xuất mặt hàng X] để buôn bán lại và mặt hàng này là mặt hàng chính của doanh nghiệp chúng tôi. Tuy nhiên, dạo gần đây tôi thấy nhà máy sản xuất K có thái độ muốn tăng giá và đưa điều kiện ngừng giao mặt hàng X nữa nếu chúng tôi không đồng ý tăng giá và máy sản xuất K này có đi giao và bỏ hàng, cũng là mặt hàng đóng chai X cho một doanh nghiệp khác cách doanh nghiệp của tôi khoảng 15km.
Sau vụ việc trên, tôi có đi dò hỏi và nhận ra rằng nhà máy sản xuất K này đã bán cho doanh nghiệp đấy với giá của mặt hàng X thấp hơn với giá cho doanh nghiệp tôi rất nhiều. Vậy Luật sư cho tôi hỏi về trường hợp này có vi phạm pháp luật Cạnh tranh không? Và nếu có thì sẽ xử phạt như thế nào theo pháp luật?
Với câu hỏi của bạn, TƯ VẤN NHƯ Ý xin tư vấn trường hợp của bạn như sau:
Theo Luật cạnh tranh 2018 quy định về "Hành vi hạn chế cạnh tranh" như sau:
"Hành vi hạn chế cạnh tranh" là hành vi gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh, bao gồm hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường và lạm dụng vị trí độc quyền.
"Lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng vị trí độc quyền" là hành vi của doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường, vị trí độc quyền gây tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh.
Căn cứ vào Điều 27 Luật cạnh tranh về “Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng vị trí độc quyền bị cấm“ quy định như sau:
1. Doanh nghiệp, nhóm doanh nghiệp có vị trí thống lĩnh thị trường thực hiện hành vi sau đây:
a] Bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ dưới giá thành toàn bộ dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến loại bỏ đối thủ cạnh tranh;
b] Áp đặt giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý hoặc ấn định giá bán lại tối thiểu gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng;
c] Hạn chế sản xuất, phân phối hàng hóa, dịch vụ, giới hạn thị trường, cản trở sự phát triển kỹ thuật, công nghệ gây ra hoặc có khả năng gây ra thiệt hại cho khách hàng;
d] Áp dụng điều kiện thương mại khác nhau trong các giao dịch tương tự dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác;
đ] Áp đặt điều kiện cho doanh nghiệp khác trong ký kết hợp đồng mua, bán hàng hóa, dịch vụ hoặc yêu cầu doanh nghiệp khác, khách hàng chấp nhận các nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng dẫn đến hoặc có khả năng dẫn đến ngăn cản doanh nghiệp khác tham gia, mở rộng thị trường hoặc loại bỏ doanh nghiệp khác;
e] Ngăn cản việc tham gia hoặc mở rộng thị trường của doanh nghiệp khác
g] Hành vi lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường bị cấm theo quy định của luật khác.
2. Doanh nghiệp có vị trí độc quyền thực hiện hành vi sau đây:
a] Hành vi quy định tại các điểm b, c, d, đ và e khoản 1 Điều này;
b] Áp đặt điều kiện bất lợi cho khách hàng;
c] Lợi dụng vị trí độc quyền để đơn phương thay đổi hoặc hủy bỏ hợp đồng đã giao kết mà không có lý do chính đáng;
d] Hành vi lạm dụng vị trí độc quyền bị cấm theo quy định của luật khác.
Mức xử phạt hành vi trên như sau:
Căn cứ vào Điều 11 Luật Cạnh tranh 2018 về “Phạt tiền đối với hành vi vi phạm pháp luật về cạnh tranh“ quy định:
Mức phạt tiền tối đa đối với hành vi vi phạm quy định về thỏa thuận hạn chế cạnh tranh, lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường, lạm dụng vị trí độc quyền là 10% tổng doanh thu của doanh nghiệp có hành vi vi phạm trên thị trường liên quan trong năm tài chính liền kề trước năm thực hiện hành vi vi phạm, nhưng thấp hơn mức phạt tiền thấp nhất đối với các hành vi vi phạm được quy định trong Bộ luật Hình sự.
Căn cứ vào Luật Cạnh tranh 2018 đã nêu trên và Nghị định 116/2005/NĐ-CP về “Quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Cạnh tranh“ thì nhà máy sản xuất K đã Áp đặt giá mua, giá bán hàng hóa, dịch vụ bất hợp lý hoặc ấn định giá bán lại tối thiểu gây thiệt hại cho Doanh nghiệp của bạn đối với mặt hàng X cũng như hạn chế sản xuất, phân phối sản phẩm và áp đặt điều kiện thương mại khác nhau trong điều kiện giao dịch như nhau nhằm tạo bất bình đẳng trong cạnh tranh. Hành vi trên đã tạo nhiều bất lợi cho doanh nghiệp bạn. Vì thế hành vi của nhà máy sản xuất K là hành vi vi phạm pháp luật Cạnh tranh và có thể bị xử phạt theo quy định của pháp luật cạnh tranh.
Trên đây là những tư vấn của Tư vấn Như Ý về vấn đề này, rất mong bài viết sẽ hữu ích cho bạn.