Rất nhiều người dân Việt Nam dùng từ “mọc sừng” hay “cắm sừng” để chỉ người chồng/vợ bị người bạn đời của mình phản bội, ngoại tình. Thế nhưng từ “mọc sừng” bắt nguồn từ đâu và nguyên nghĩa là gì không phải ai cũng biết.
Xuất hiện từ thời Pháp thuộc
Nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Nguyễn Hùng Vĩ, ĐH KHXH&NV, ĐHQG Hà Nội cho rằng, từ “mọc sừng” xuất hiện ở Việt Nam từ thời Pháp thuộc, được dịch từ tiếng Pháp là Cocu. Đối với Người Pháp, khi chế giễu người đàn ông “mọc sừng” [bị cắm sừng] người ta thường dùng từ “Cocu hay Coucou”. Theo truyền thuyết Âu châu từ xa xưa, chữ “cocu hay cocou” xuất phát từ tiếng Pháp, chỉ con chim coucou, một giống chim không biết làm tổ, chuyên đi đẻ nhờ vào tổ chim khác. Chuyện con coucou đi đẻ ở một ổ khác được người ta hiểu theo cách giống như một người đàn ông bị vợ phản bội, đi quan hệ với một người đàn ông khác. Nghĩa là không phải người ta đến cướp vợ/chồng mà đó là hành động tự nguyện.
GS.TS Ngô Đức Thịnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Bảo tồn văn hóa tín ngưỡng dân gian Việt Nam cho rằng, có những câu nói cửa miệng hàng ngày nhưng rất ít người để ý và biết nguồn gốc nó xuất phát từ đâu. Từ “mọc sừng” cũng là một loại như vậy, có rất nhiều cách lý giải khác nhau về nguồn gốc của từ này, tuy nhiên cách lý giải nào là đúng nhất thì không ai chứng minh được. Có những tài liệu phân tích cũng có lý rằng ngày xưa trong thần thoại Hy Lạp, các vị thần được tái hiện đều có sừng trên đầu, như một biểu trưng của sức mạnh.
Theo các luận cứ đó, ý nghĩa xấu xa của câu “bị cắm sừng” khởi đầu liên quan tới hoàng đế Andromic I Comin xứ Vizantin, nắm quyền trong một thời gian ngắn từ năm 1183 - 1185. Chỉ trong 2 năm trị vì, Andromic đã cai trị dân chúng bằng những biện pháp tàn khốc, trả thù một cách man rợ những người chống đối cũ và rất có biệt tài chinh phục phụ nữ một cách dâm loạn. Nhà vua tống chồng các cô nhân tình vào ngục để dễ bề thỏa chí dục vọng, còn trước cửa nhà họ, cho đặt đầu hươu nai, hoặc thủ cấp động vật có sừng khác mà ông kiếm được trong những dịp đi săn. Từ đó xuất hiện câu “Để người ta cắm sừng lên đầu mình” đồng nghĩa với những nỗi bất hạnh mà các ông chồng kia phải gánh chịu. Tới năm 1185, thất trận, vua bị nhục hình nhổ răng, nhổ tóc, móc lòi một bên mắt, chặt đứt một cánh tay và chết ngày 11/9/1185.
| Ảnh minh họa. |
Nhiều giả thuyết khác nhau
Trong văn học, người Hy Lạp, La Mã cổ đại cũng dùng từ “mọc sừng” để chỉ những gã chồng khờ, có vợ ngoại tình mà không biết. Nhà văn Nicétas viết tiểu sử hoàng tử Andronicus có đoạn: “Ngài treo nhiều cặp sừng thú mà ngài săn được trên các cây cột trong nhà để giễu cợt những vị anh hùng bị mọc sừng”. Sách cũng kể rằng: “Cặp sừng đặc biệt đó giống như sừng dê, một con vật được coi là dâm dật nhất trong tất cả các loài thú”. Truyền thuyết cổ Ai Cập cũng kể chuyện về vị thần cai quản thượng giới là Jupiter đã biến ra con bò có sừng để trăng hoa với người đẹp Europe, khiến hoàng hậu thời đó là Pasiphac hạ sinh cho vua Minos một hoàng tử có sừng. Tất cả những truyền thuyết trên, những sự tranh cãi về sự ra đời của chiếc sừng, thật ra, cho đến nay vẫn chưa ngã ngũ.
Trong thế giới của các thần trên đỉnh Olympia, cho tới thế giới trần gian, cặp sừng đã có và sẵn sàng cắm lên trán bất kỳ ai lơ đễnh. Vị hoàng đế được cắm nhiều sừng nhất là Claude, nhà vua thứ ba trong dòng Ceasar ở La Mã. Trong lúc ngài xông pha trận mạc, chinh phục xứ Gaule, vợ của ngài là hoàng hậu Messali hạ sinh được một đứa con trai. Khi trở về, biết chuyện, ông cũng đã xử tử vợ, nhưng cặp sừng trên trán thì vẫn bị chế giễu, không sao nhổ đi được. Sau đó, vua Claude tục huyền với nàng Agrippine, một thiếu phụ chuyên cắm sừng chồng, bà này có đứa con riêng là Néron, bà đã đầu độc vua Claude và đưa Néron lên ngôi thành một bạo chúa. Ngay đại anh hùng Pháp quốc, như Napoleon, khi chiến chinh xa cũng bị hoàng hậu Josephine liên tiếp cho mọc sừng trên đầu nhưng ông vẫn tha thứ.
Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Hùng Vĩ, tất cả các giả thuyết đó được đưa ra đều có cơ sở. Còn nguồn gốc từ “mọc sừng” ở Việt Nam chắc chắn là do người Pháp du nhập vào mà có, chứ không xuất phát từ bất cứ một điển tích nào trong nước.
Bị “cắm sừng” là ngu?
Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, ở Việt Nam, việc một người đã có gia đình rồi mà ngoại tình là “tội tày trời”, đáng “gọt gáy bôi vôi” thả trôi trên sông nước. Người đàn ông mà bị “cắm sừng” thì bị coi là một người yếu kém, “ngu” vì bị vợ lừa bỏ đi theo trai mà không biết. Những con có sừng như con bò, con trâu, vốn được coi là những con vật ngu ngốc, “ngu như bò”. Dân gian ta cũng vốn ví những người có trí tuệ kém giống như con vật có sừng là trâu, bò. Vì thế, khi nói đến việc đàn ông bị cắm sừng, tức là những người đàn ông trí tuệ kém. Đây là quan niệm dù có những thay đổi nhưng có lẽ xuất phát từ đó mà từ “mọc sừng” được mặc nhiên công nhận gắn cho những người có chồng/vợ ngoại tình. Bản thân những câu chuyện đưa ra lý giải cho từ này cũng chưa có gì chắc chắn là thật, có thể chỉ là hư cấu nhưng ít nhiều đó là những cách lý giải làm thỏa mãn trí tò mò muốn biết của con người.
TS Ngô Đức Thịnh cho biết, giống như chúng ta vẫn nói “sư tử Hà Đông”, rõ ràng địa danh Hà Đông trong câu nói đó là ở Trung Quốc chứ không phải Hà Đông ở Việt Nam, nhưng người ta quen miệng dùng nên nó thành phổ quát. Từ “mọc sừng” có lẽ cũng như vậy, tại sao lại là sừng chứ không phải là bộ phận nào khác? Có lẽ cách lý giải gần gũi với văn hóa người Việt nhất là những con vật được ví như ngu nhất thường có sừng, nên người đàn ông có vợ ngoại tình bị so sánh như con vật có sừng ngu ngốc đó. Mãi sau này, từ “cắm sừng” mới sử dụng cho cả đàn bà. Rất khó để truy nguyên nguồn gốc cặn kẽ, thực sự của từ đó, tùy theo quan niệm của mỗi người, mỗi vùng mà tin vào cách lý giải nào gần gũi với mình nhất. Phong Lâm
Theo các nhà nghiên cứu văn hóa, ngày nay, rất nhiều quan niệm xã hội thay đổi, định kiến về những việc như ngoại tình, có con ngoài giá thú... cũng đã khác dù xã hội lên án, không ủng hộ. Việc người ta sử dụng từ “mọc sừng” khi nói về một người chồng/vợ bị phản bội đa phần là câu cửa miệng, chứ cái hàm nghĩa mắng là ngu dốt, tầm nhìn hạn hẹp, năng lực yếu kém... gần như rất hiếm gặp.
Lướt các trang mạng xã hội hàng ngày, bạn sẽ nghe được rất nhiều những câu chuyện tình bi đát, mối tình tay ba, bị phản bội,.. Trong những câu chuyện đó chắc hẳn bạn sẽ dễ gặp thấy từ “ cắm sừng”. Vậy cắm sừng là gì? Khi nào thì bị nói là cắm sừng?
Trong tình yêu, đặc biệt là trong hôn nhân vấn đề chung thủy luôn được đặt nên hàng đầu và là nền tảng để vun đắp trọn vẹn tình yêu đó. Đó cũng chính là nguyên nhân lớn nhất dẫn đến những chuyện tình, những cuộc hôn nhân tan vỡ. “ Cắm sừng” cũng được ra đời dành cho những lý do đó, hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về sự thú vị xoay quanh vấn đề này trong bài viết hôm nay nhé.
Một tác phẩm văn học kinh điển của nhà văn Vũ Trọng Phụng – Số đỏ nếu ai đã từng đọc qua chắc hẳn không thể quên được nhân vật ông Phán “mọc sừng”. Nguyên nhân của cái “sừng” trên đầu ông là do vợ ông- cô Hoàng Hôn đã ngoại tình và bị Xuân “tóc đỏ” phát hiện. Đến đây chắc hẳn các bạn cũng đã có một chút khái niệm về “ cắm sừng”.
“Cắm sừng” hay “mọc sừng” có nghĩa là phản bội. Nó dùng để chỉ các đôi đang yêu nhau hoặc đã là vợ chồng rồi mà lại bị bạn đời của mình phản bội.
Trong khi đang yêu mình thì họ lại có quan hệ bất chính với một hoặc nhiều người khác mà mình lại không hề hay biết gì. Số người đối phương qua lại càng nhiều thì sừng càng cao, càng đồ sộ, mà sừng càng đồ sộ thì sự nhục nhã, ê chề lại càng lớn. Đây là một cách nói ví von ý chỉ người bị cắm sừng là “ngu như bò” hay “ngu như trâu”.
Nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Hùng Vĩ của đại học KHXH&NV của đại học Quốc gia Hà Nội cho biết rằng từ “cắm sừng” xuất hiện từ thời Pháp thuộc, dịch sang tiếng Pháp là “cocu”.
“Cocu” dùng để chỉ loài chim coucou – một giống chim không biết làm tổ, chỉ biết đẻ trứng vào tổ chim khác. Câu chuyện này được người Pháp hiểu theo cách là một người đàn ông bị vợ phản bội đi quan hệ với một người đàn ông khác và đó là một hành động mang tính tự nguyện.
Có rất nhiều những câu chuyện để lý giải nguồn gốc của từ “cắm sừng”, từ câu chuyện của thường dân, vua chúa đến truyền thuyết của thần tiên. Tuy nhiên, tất cả các câu chuyện này đều chỉ mang tính chất truyền miệng theo vùng miền và phong tục chứ chưa có cách lý giải nào được chứng minh là đúng nhất.
Một câu chuyện kể rằng vị vua Andromic xứ Byzantine rất có biệt tài chinh phục phụ nữ một cách dâm loạn. Trong vòng 2 năm đã trị vì, ngoài những biện pháp cai trị man rợ, ông còn tống hết chồng của những cô nhân tình vào tù và treo những cặp sừng của con thú ma ông đi săn được trước cửa nhà của họ. Từ đó xuất hiện câu “ để người ta cắm sừng lên đầu mình” thay cho những đau khổ, tủi nhục mà những người chồng kia phải chịu đựng.
Trong văn học, người Hy Lạp, La Mã cổ hay dùng từ “cắm sừng” để chỉ những người chồng khờ khạo, có vợ ngoại tình mà không biết. Nhà văn Nicetas đã kể về hoàng tử Andronicus rằng: “ ngài treo nhiều các cặp sừng thú mà ngài săn được lên cột nhà để chế giễu những vị anh hùng bị mọc sừng.” Sách cũng viết rằng “ cặp sừng đó giống cặp sừng của con dê, con vật dâm dật nhất trong các loài thứ.”
Truyền thuyết Ai Cập cổ cũng kể rằng vị thần cai quản thượng giới là Jupiter đã biến thành con bò để có thể quan hệ với người đẹp Euro và khiến cho hoàng hậu Pasiphae năm ấy sinh cho vua Minos một hoàng tử có sừng.
Sốc! Thậm chí là sẽ rất sốc nếu biết rằng người mình yêu, người mình tin tưởng lại đi cắm sừng mình. Tuy nhiên hãy giữ một cái đầu lạnh để nhìn nhận vấn đề theo nhiều chiều hướng khác nhau và giải quyết vấn đề theo cách ít gây tổn thương nhất.
Đối phương ngoại tình vì sao? Vì bản thân bạn hay vì đối phương? Vì tình yêu, vì tình dục, vì vật chất hay vì tính cách của họ?
Nếu như cảm thấy đối phương không còn mặn nồng với mình, việc đầu tiên là nhìn nhận lại bản thân. Nếu do mình không quan tâm, không dành nhiều thời gian cho họ hay cách quan tâm của mình làm họ khó chịu thì hãy nhận lỗi và cố gắng thay đổi. Nếu cả hai còn yêu chắc chắn gương vỡ sẽ lại lành.
Còn nếu đối phương là một người ham vật chất hay bản tính trăng hoa, lẳng lơ khó bỏ thì bạn cũng đừng luyến tiếc. Giang sơn thì khó đổi, bản tính thì khó dời. Dù bạn có cố gắng níu giữ, hàn gắn thì kết quả sẽ chỉ còn nhận được đau thương.
Chúng ta đang sống trong một nền văn hóa mà ở đó tình dục và tình yêu luôn gắn chặt lấy nhau. Hãy đảm bảo rằng người chúng ta yêu là người mà chúng ta muốn làm tình và ngược lại. Có thể đối với bạn điều đó là luôn đúng nhưng đối với một số người hai chuyện đó lại khác nhau hoàn toàn. Hãy suy nghĩ thật kĩ về vấn đề này vì nó sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn một phần câu chuyện.
Ngày nay vấn đề ngoại tình hay có con ngoài giá thú cũng đã được nhìn nhận khác đi rất nhiều mặc dù chẳng có một xã hội văn minh nào cổ xúy cho hành động này. Người ta sử dụng từ “cắm sừng” như một câu cửa miệng chứ gần như không có ác ý là mắng chửi nặng nề như ngày xưa nữa.
Hy vọng rằng bài viết đã giúp bạn giải đáp được những thắc mắc liên quan đến vấn đề rất hot “cắm sừng” này, cho bạn có cái nhìn cụ thể và chính xác nhất về nó.