Bánh Chưng Bánh Dầy Ngày xưa, đời Vua Hùng Vương thứ 6, sau khi đánh dẹp xong giặc Ân, vua có ý định truyền ngôi cho con. Nhân dịp đầu Xuân, vua mới họp các hoàng tử lại, bảo rằng: "Con nào tìm được thức ăn ngon lành, để bày cỗ cho có ý nghĩa nhất, thì ta sẽ truyền ngôi vua cho". Các hoàng tử đua nhau tìm kiếm của ngon vật lạ dâng lên cho vua cha, với hy vọng mình lấy được ngai vàng. Trong khi đó, người con trai thứ 18 của Hùng Vương, là Tiết Liêu [còn gọi là Lang Liêu] có tính tình hiền hậu, lối sống đạo đức, hiếu thảo với cha mẹ. Vì mẹ mất sớm, thiếu người chỉ vẽ, nên ông lo lắng không biết làm thế nào. Một hôm, Tiết Liêu nằm mộng thấy có vị Thần đến bảo: "Này con, vật trong Trời Đất không có gì quý bằng gạo, vì gạo là thức ăn nuôi sống con người. Con hãy nên lấy gạo nếp làm bánh hình tròn và hình vuông, để tượng hình Trời và Đất. Hãy lấy lá bọc ngoài, đặt nhân trong ruột bánh, để tượng hình Cha Mẹ sinh thành." Tiết Liêu tỉnh dậy, vô cùng mừng rỡ. Ông làm theo lời Thần dặn, chọn gạo nếp thật tốt làm bánh vuông để tượng hình Đất, bỏ vào chõ chưng chín gọi là Bánh Chưng. Và ông giã xôi làm bánh tròn, để tượng hình Trời, gọi là Bánh Dầy. Còn lá xanh bọc ở ngoài và nhân ở trong ruột bánh là tượng hình cha mẹ yêu thương đùm bọc con cái. Đến ngày hẹn, các hoàng tử đều đem thức ăn đến bày trên mâm cỗ. Ôi thôi, đủ cả sơn hào hải vị, nhiều món ngon lành. Hoàng tử Tiết Liêu thì chỉ có Bánh Dầy và Bánh Chưng. Vua Hùng Vương lấy làm lạ hỏi, thì Tiết Liêu đem chuyện Thần báo mộng kể, giải thích ý nghĩa của Bánh Dầy Bánh Chưng. Vua cha nếm thử, thấy bánh ngon, khen có ý nghĩa, bèn truyền ngôi Vua lại cho Tiết Liêu con trai thứ 18. Kể từ đó, mỗi khi đến Tết Nguyên Đán, thì dân chúng làm bánh Chưng và bánh Dầy để dâng cúng Tổ Tiên và Trời Đất.
Soạn bài: Bánh chưng, bánh giầy [soạn 3 cách]
Câu 2 [trang 12 sgk Ngữ Văn 6 Tập 1]
Đọc truyện Bánh chưng bánh giầy, em thích nhất chi tiết nào? Vì sao?
Soạn cách 1
Chi tiết Lang Liêu nằm mộng thấy thần đến khuyên bảo:"Trong trời đất, không có gì quý bằng hạt gạo...". Đây là chi tiết thần kì làm tăng sức hấp dẫn cho truyện. Trong các con vua, chỉ có Lang Liêu mới được thần giúp đỡ. Chi tiết này còn nêu bật được giá trị của hạt gạo ở một đất nước mà cư dân sống bằng nghề nông và hạt gạo là lương thực chính; đồng thời chi tiết này thể hiện một cách sâu sắc cái đáng quý, đáng trân trọng của sản phẩm do con người làm ra.
[ Học sinh có thể chọn những chi tiết khác để phân tích
- Vua cha nói với các người con và đưa ra lời thử tài
- Vua cha xem các những lễ vật do các con mang đến và thực hiện lời hứa… ]
Soạn cách 2
Có thể chọn chi tiết thần báo mộng cho Lang Liêu. Chi tiết này đã tạo nên tính thần kì, hấp dẫn cho câu truyện, thể hiện rằng chính Lang Liêu là người xứng đáng để kế vị vì được thần giúp đỡ và hiểu được ý thần, biết quý trọng nghề nông.
Soạn cách 3
Trong cả câu chuyện em thích nhất là chi tiết: Nhà vua cho mọi người tụ họp để nói về ý nghĩa của bánh chưng bánh giầy. Đó là vì qua chi tiết này có thể hiểu được mong muốn mà nhân dân đưa vào cả câu chuyện.
Trang chủ » Lớp 6 » Soạn văn 6
Câu 2 [Phần Luyện tập -Trang 12] Đọc truyện này em thích nhất chi tiết nào? Tại sao?
Bài làm:
Gợi ý
- Có thể chọn chi tiết Lang Liêu làm bánh. Chi tiết này hấp dẫn người đọc bởi cùng với sự cần cù hiếu thảo, tự tay làm bánh để dâng lên tổ tiên. Lang Liêu đã chứng tỏ mình là người xứng đáng được truyền ngôi. Chàng hoàng tử thứ mười tám của vua Hùng đã làm ra một thứ bánh vừa ngon lại vừa sáng tạo bằng sự thông minh và tài trí của mình. Và vì thế, chàng không những làm cho vua cha cảm thấy hài lòng mà các lang khác cũng tỏ ra mến phục.
- Hoặc chi tiết cuộc thi tài, Lang Liêu được thần giúp đỡ. Chi tiết này thường gặp trong truyện dân gian, thể hiện mong ước của nhân dân lao động ở hiền gặp lành, khi gặp khó khăn luôn nhận được sự giúp đỡ.
=> Trắc nghiệm ngữ văn 6: bài Bánh chưng bánh giầy
Lời giải các câu khác trong bài
KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG
1.Xem lại mục 1.1 của bài Con Rồng cháu Tiên [trang 5].
2.Bánh chưng, bánh giầy là một truyền thuyết giải thích về phong tục làm bánh chưng, bánh giầy trong dịp Tết Nguyên đán ; qua đó tác giả dân gian đề cao lòng tôn kính đối với Trời, Đất và sự biết ơn sâu sắc đối với tổ tiên của mình ; đồng thời ca ngợi tài năng sáng tạo và ý thức tìm tòi, xây dựng nền văn hoá đậm đà phong vị dân tộc.
3.Tóm tắt truyện
Hùng Vương có tới hai mươi người con trai. Lúc về già, để chọn người kế ngôi, nhà vua ra điều kiện : Không nhất thiết là con trưởng, ai làm vừa y vua trong lễ Tiên vương sẽ được vua truyền ngôi cho. Các lang đua nhau làm lễ thật hậu, chỉ có Lang Liêu – người con trai thứ mười tám là buồn, vì mẹ bị ghẻ lạnh và đã mất. Không như các lang khác có thể sai người đi tìm của quý trên rừng, dưới biển, Lang Liêu chỉ quen việc trồng khoai, trồng lúa, và chàng lại nghĩ : khoai lúa tầm thường quá !
Một đêm, chàng mộng thấy thần và đựợc thần gợi ý, chàng làm ra một loại bánh hình vuông và một loại bánh hình tròn để dâng vua. Vua rất vừa ý, chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất và Tiên vương.
Vua họp mọi người lại, đặt tên bánh hình tròn là.bầnh giầy, bánh hình vuông là bánh chưng và truyền ngôi cho Lang Liêu. Từ đấy, bánh chưng, bánh giầy là hương vị không thể thiếu trong ngày Tết.
HƯỚNG DẪN ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN
1.a] Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh : đất nước thanh bình và nhà vua đã già.
b]Ý định của vua : người nối ngôi phải nối được chí của vua, không nhất thiết là con trưởng.
c]Hình thức chọn : thử tài [nhân lễ Tiên vương, ai làm vừa ý vua sẽ được truyền ngôi].
2.Trong các con vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ, vì :
Mẹ chàng trước kia bị vua cha ghẻ lạnh, ốm rồi chết. So với anh em, chàng là người thiệt thòi nhất.
Tuy là con vua, nhưng “từ khi lớn lên, ra ở riêng” chàng “chỉ chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai” – sống cuộc sống như dân thường.
Chàng là người hiểu được ý thần : “Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo” ; đồng thời chàng tự sáng tạo để thực hiện được ý đó : lấy gạo làm bánh lễ Tiên vương.
3.Hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế Trời, Đất, Tiên vương và Lang Liêu được chọn nối ngôi vua vì:
Hai thứ bánh đó thể hiện sự quý trọng nghề nông, quý trọng sản phẩm do con người làm ra.
Hai thứ bánh đó thể hiện ý tưởng sáng tạo sâu xa : gợi hình Trời, gợi hình Đất, bao hàm phong vị cây cỏ muôn loài và tinh thần đùm bọc.
Việc vua Hùng chọn Lang Liêu nối ngôi chứng tỏ vua trọng người vừa có tài có đức vừa có lòng hiếu thảo ; đổng thời qua đó cũng đề cao phẩm chất sáng tạo của nhân dân.
4.Ý nghĩa của truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy :
Thông qua việc giải thích nguồn gốc sự vật [bánh chưng, bánh giầy], truyện đề cao trí thông minh và lòng hiếu thảo của người lao động, đề cao nghề nông.
Qua cách vua Hùng lựa chọn người nối ngôi là Lang Liêu, truyện còn thể hiện ý thức tôn kính tổ tiên, đồng thời thể hiện ý thức xây dựng phong tục tập quán trên cơ sở coi trọng những yếu tố giản dị nhưng thiêng liêng và giàu ý nghĩa của nhân dân.
GỢI Ý TRẢ LỜI CÂU HỎI SÁCH GIÁO KHOA
1.Phong tục làm bánh chưng, bánh giầy trong ngày Tết của nhân dân ta có một ý nghĩa hết sức cao đẹp, đó là sự tưởng nhớ và tỏ lòng tôn kính tổ tiêri, đồng thời thể hiện tinh thần coi trọng nghề nông.
2.Đọc truyện, mỗi người có thể thích một chi tiết khác nhau, chẳng hạn :
Chi tiết nhà vua..gọi-các con lại và nói; ta già rồi, không sống mãi ở đời, người nối ngôi ta phải nối được chí ta, không nhất thiết phải là con trưởng. Năm nay, nhân lễ Tiên vương, ái làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho, có Tiên vương chứng giám” vì đây là chi tiết tạo nên sự hồi hộp cho người nghe ; nó có tính chất như câu đố trong một cuộc thi. Các “dữ kiện” đặt ra vừa rõ ràng [không nhất thiết là con trưởng], vừa hàm chứa nhiều khả năng dự đoán bất ngờ [nối được chí ta, làm vừa ý ta].
Chi tiết Lang Liêu mộng thấy thần đến bảo : “Trong đất trời, không gì quý bằng hạt gạo…” vì đây là chi tiết kì ảo có giá trị làm tăng sức hấp dẫn của truyện, đồng thời khẳng định giá trị của sản phẩm do nhân dân làm ra…
Chi tiết “Vua họp mọi người lại” rồi nói về ý nghĩa của hai loại bánh và nhận xét của vua về bánh chưng, bánh giầy thể hiện sự trân trọng khả năng sáng tạo của người lao động.
THAM KHẢO
Vậy là, trong hai thứ bánh có cả .đất trời vũ trụ, cầm thú, cỏ cây, lại có cả tình người đùm bọc lẫn nhau. Thật thiêng liêng biết bao ! Bánh đã được đích thân vua Hùng đặt tên một cách trang trọng giữa triều đình cùng với lời truyền ngôi cho Lang Liêu – người anh hùng văn hoá đã sáng tạo ra loại bánh làm bằng hạt gạo – sản phẩm của nghề nông. Bánh chưng, bánh giầy đã làm cho “nước ta chãm nghể trồng trọt, chăn nuôi” và đã đi vào phong tục Tết Việt Nam từ những ngày ấy. Cho nên, tìm về Sự tích bánh chưng, bánh giầy không chỉ là tìm về nguồn gốc những thứ bánh ngon trong ngày Tết cổ truyền, mà chính là tìm về hồn thiêng cửa dân tộc. Hương vị quê hương đất nước, ý chí của cha ông đọng lại trong câu chuyện dồi dào ý nghĩa này.
Xem lại hướng dẫn đọc hiểu văn bản : Con rồng cháu tiên
Ngữ văn 6 : Bài 1 Con rồng cháu tiên