Trong suốt bài thơ “Tiếng gà trưa” của Xuân Quỳnh, điệp ngữ “Tiếng gà trưa” được lặp lại đến năm lần trở thành điểm nhấn, thành điệp khúc xôn xao xuyên suốt bài thơ. Sau mỗi câu thơ “Tiếng gà trưa”, tác giả lại nhớ về một hình ảnh, một kỉ niệm quen thuộc: “Ổ rơm tròn những trứng”. “Tiếng bà hay mắng”…. Như vậy, điệp ngữ này đã giữ cho mạch cảm xúc của bài thơ liền mạch, khiến cho những kỉ niệm và hình ảnh thơ luôn da diết, nồng nàn. Chẳng những vậy, bài thơ được viết theo thể thơ năm chữ nhưng ba tiếng “Tiếng gà trưa” luôn được tách riêng thành một dòng thơ độc lập. Ba tiếng ấy như mô phỏng theo tiếng gà gáy “Ò ó o” vô cùng quen thuộc. Nó khiến cầu thơ trở nên sinh động và gần gũi biết bao.
Nó xuất hiện trong thần thoại, cổ tích, ở sự tích xây thành Cổ Loa, ở câu chuyện Tấm Cám, Sọ Dừa… Ấy là con gà đã từng báo động thành sụp đổ; đã cục ta cục tác, cho ta nắm thóc, ta bới xương cho; đã ò ó o, có phải hoàng tử đón cô tôi về… Con gà rực rỡ chễm chệ trong tranh dân gian nổi tiếng Đông Hồ [Bắc Ninh] với đàn con líu ríu. Con gà được người lao khổ mượn tiếng để giãi bày tâm can: Gà kia mày gáy chiêu đăm/ Để chúa tao nằm, tao ngủ chút nao. Gà ơi, đừng gáy bên trái [chiêu], đừng gáy bên phải [đăm], nghĩa là gáy tứ phía, để ông chủ khỏi thức giấc.
Gà hiện diện trong dân ca, ca dao, dân vũ, trong lời ăn tiếng nói. Này đây, thân phận cảnh người cha một mình nuôi con: Gà trống nuôi con. Này đây, hài hước của một cảnh đời, những Gà tơ xào với mướp già/ Vợ hai mươi mốt chồng đà bảy mươi/ Ra đường chị giễu, em cười/ Rằng hai ông cháu kết đôi vợ chồng; những Cưới em có cánh con gà/ Có dăm sợi bún, có vài hột xôi… Một sự thanh minh như khẳng định: Chớ thấy áo rách mà cười/ Những giống gà nòi, lông nó lơ thơ. Một sự hờn giận để tỏ ý ước mong của người con gái: Con gà rừng tốt mã khoe lông/ Chẳng cho đi chọi, nhốt lồng làm chi/ Thầy mẹ ơi, con đã đến thì/ Sao cha mẹ chẳng cho con đi lấy chồng. Nhiều, nhiều lắm tiếng gà vang dậy trong lời ca tiếng hát. Tiếng gà gáy đâu chỉ báo hiệu sớm mai mà còn báo hiệu của một làng quê yên bình. Trong chiến tranh, nhiều khẩu đội pháo phòng không bảo vệ bầu trời miền Bắc, vẫn có đàn gà quẩn quanh. Các chiến sĩ vẫn nuôi gà nhởn nhơ trên miệng hầm. Sự thanh thản, lạc quan đến kỳ lạ. Và đây là nỗi xúc cảm trào dâng của người đứng trên sông Thương giữa thời gian tĩnh lặng của chiến tranh:
Ngỡ bây giờ mới cảm hết quê hương
Tiếng sóng vỗ cần cù, không gian sâu lắng
Ôi muốn khóc sau tiếng gà trưa vắng
Con gà xưa mẹ gọi lúc xuống hầm.
[Trần Anh Trang]
Cũng trong chiến tranh, giữa những năm tháng ác liệt, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm vẫn cảm nhận:
Ngày vui bay trong tiếng gà giòn giã
Buổi sáng, buổi trưa, buổi chiều hối hả
Ôi tiếng gà đầu năm
Hạnh phúc tròn trong hơi thở
Nồng nàn mùi đất sang xuân
Và đây:
Dù chúng giội hàng ngàn tấm thép
Từng giếng gà vẫn gọi ổ ta nghe
[Ca Lê Hiến]
Viết riêng về tiếng gà, nổi tiếng nhất vẫn là bài “Ò ó o” của nhà thơ Trần Đăng Khoa. Tác giả bài thơ này khi ấy mới chín tuổi. Bài thơ ảo từ đầu chí cuối. Mà thực, mà rộn rã, phơi phới sức sống, mãnh liệt.
…Tiếng gà
Giục quả na
Mở mắt
Tròn xoe…
Giục bông lúa
Uốn câu
Giục con trâu
Ra đồng
Giục đàn sao
Trên trời
Chạy trốn
Giục ông trời
Nhô lên
Rửa mặt
Ôi bốn bề
Bát ngát
Tiếng gà
Ò ó o
Ò ó o…
Tinh tế. Tinh nghịch. Hóm hỉnh. Vừa rộng, vừa sâu. Vừa cụ thể vừa khái quát. Đúng là thơ của một thần đồng.
Tiếng gà vang động ban mai, báo hiệu bóng tối đã qua, bình minh ngày mới đã tới còn có ý ẩn dụ. Tiếng gà ấy như hiệu lệnh, là phát súng gầm vang, là hồi trống giục giã, là cái mới, cái tốt đẹp đã tới. Trong kháng chiến chống Pháp có một câu ca ở vùng tạm chiếm:
Gà kia đã gáy vang trời
Thằng Tây mày sẽ đi đời nhà ma
Nhiều nhà cách mạng, chí sĩ yêu nước, dưới ách đô hộ của lũ thực dân; đế quốc đã dùng tiếng gà gáy qua thơ văn để kêu gọi thức tỉnh đồng bào vùng dậy đấu tranh.
Con gà thân thương gắn kết với đời sống dân ta nên chẳng có gì lạ khi nó có tên trong chu kỳ sáu mươi năm người Việt. Chắc chắn nó sẽ trường tồn theo lịch sử, và, những chú gà trống oai phong vẫn mãi mãi cất vang gọi bình minh đến…
bài thơ tự do viết về âm thanh tiếng gà thật độc đáo.không thể giấu nổi sự hồn nhiên tinh nghịch của nhà thơ cái tuổi "thần đồng". Con mắt, tâm hồn tinh tế nhạy cảm của nhà thơ hướng và vào cây na, cây chuối, hạt đậu..và cả những vì sao trên trời chuyển động.một sự chuyển động đầy ý nghĩa: sinh sôi phát tiển, ngày mới bắt đầu.Dường như âm thanh tiếng gà gáy sáng lan toả chiếm lĩnh không gian, thúc dục đất trời vạn vật.cảm ơn nhà thơ đã đem đến cho mọi thế hệ độc giả, một khoảnh khắc đẹp đẽ trong tâm hồn.
NHÓM 1
Kim Trinh
Phương Tuyền
Ngọc Thảo
Ngọc Dung
Mỹ Hạnh
Hiếu Phương
Hoàng Yến
LỚP DGT1082
Ò…Ó…O
•
•
TRẦN ĐĂNG KHOA
Ò…Ó…O
•
Gịuc bông lúa
•
Uốn câu
•
Gịuc con trâu
•
Ra đồng
•
Gịuc đàn sao
•
Trên trời
•
Chạy trốn
•
Gọi ông trời
•
Nhô lên
•
Rửa mặt
•
Ôi bốn bề
•
Bát ngát
•
Tiếng gà
•
Ò…ó…0
•
Ò…ó…o
•
Ò…ó…o
•
Ò…ó…o
•
Tiếng gà
•
Tiếng gà
•
Giục quả na
•
Mở mắt
•
Tròn xoe
•
Gịuc hàng tre
•
Đâm măng
•
Nhọn hoắt
•
Gịuc buồng chuối
•
Thơm lừng
•
Trứng cuốc
•
Gịuc hạt đậu
•
Nảy mầm
Trong chương trình tiểu học có
rất nhiều nhà văn viết cho thiếu nhi
nhưng chỉ duy nhất một nhà văn
sáng tác lúc anh còn lứa tuổi thiếu
nhi. Đó là Trần Đăng Khoa.Thơ của
anh chính là những vần thơ đích
thực, do thiếu nhi viết ra nên phản
ánh đầy đủ cách nhìn, cách nghĩ và
tâm hồn của trẻ.
Từ khoảng sân nhỏ trước nhà
với tâm hồn trẻ thơ dễ rung động
của mình , tác giả đã sáng tác nên
những vần thơ làm lay động lòng
người, nhất là trẻ em.Chính vì thế
mà các nhà soạn sách tiểu học đã
đưa rất nhiều bài thơ của Trần
Đăng Khoa vào , trong đó có bài
Ò… ó…o.
Ác giả đã đưa tiếng gà đi
Mở đầu bài thơ, tác giả đã đưa
tiếng gà đi vào lòng trẻ em một
cách rất tự nhiên, không cầu kỳ,
không bóng bẩy.Và chỉ bằng hai
câu thơ đầu mà ông đã biểu thị
được âm thanh của tiếng gà
gáy;
Ò…ó…o
Ò…ó…o
Đó là cách dẫn dắt khéo léo của
ông để đưa trẻ em đến với tiếng gà
bình dị nhưng quen thuộc.Khi tiếng
gà cất lên,mọi vật bắt đầu vươn
mình thức dậy để đón ánh sáng
mặt trời. Ở đoạn thơ này , tác giả
đã sử dụng nghệ thuật nhân hoá rất
thành công. Chính điều đó đã làm
cho tiếng gà trở nên kỳ diệu.
Vì dù chỉ là một tiềng gà bình
thường nhưnh khi nghe thì mọi vật
“trưởng thành”. Như:quả na thì mở
mắt, hàng tre thì đâm măng,buồng
chuối thì chín, hạt đậu thì nảy mầm
còn bông lúa thì uốn câu.Và tiếng
gà đã đánh dấu một ngày mới bắt
đầu bằng cách giục đàn sao chạy
trốn để nhường chỗ cho ông mặt
trời chiếu những tia sáng ấm áp
xuống vạn vật để vạn vật bắt đầu
làm việc…Với cách dùng điệp ngữ
“giục” và liệt kê các sự vật, tác giả
đã thông báo mọi hành động mà
tiếng gà đã tạo nên. Điều này
chứng minh đã trở thành một âm
thanh quan trọng không thể thiếu
trong cuộc sống hàng ngày của
chúng ta. Đến nỗi ông phải thốt lên:
Ôi bốn bề bát ngát tiếng gà
Ò…ó…o
Ò…ó…o
Đọc thơ anh ta thấy rõ sự tinh nghich, vui nhộn
,hồn nhiên ,trong sáng của trẻ thơ. Nên khi đọc
chúng ta không những cảm thụ ý nghiã ngoài lời
ma còn thấm được cái hồn của bài thơ, đó là
:tiếng gà là biểu tượng của dân tộc Việt Nam, no
mang lại cho vạn vật cuộc sống vui tươi, thanh
bình.
Ngoài ra, tác giả đã sử dụng thể thơ 3-2-2 tiếng để
nói sự diễn biến dồn dập, nhanh chóng ,bất ngờ
của các sự việc gây một cảm giác thích thú cho
người đọc.Rồi bỗng tác giả chuyển sang thể thơ
3-2 tiếng khiến cho người đọc
lại cảm thấy như hối hả , rộn
ràng hơn, và sau đó trở về thể
thơ 3-2-2 tiếng. Cuối cùng, tác
giả kết thúc bằng thể 3-3.
Qua bài thơ Ò…ó…o ,ta thấy
thơ của Trần Đăng Khoa có tính
hồn nhiên ,vui tươi, trong sáng rất
phù hợp với tư duy của các em
thiều nhi và mang đậm tính nhân
văn, thẩm mỹ. Và thơ của ông
phản ánh rất nhiều đề tài trong
cuộc sống và xử lý nó qua lăng
kính trẻ thơ nên đã tạo một sự
hứng thú cho trẻ em khi đọc thơ.