Thánh Gióng - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm được đăng tải nhằm giới thiệu Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 6. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây.
Tác phẩm: Thánh Gióng
- I. Đôi nét về tác phẩm Thánh Gióng
- II. Dàn ý phân tích văn bản Thánh Gióng
Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.
Để giao lưu và dễ dàng chia sẻ các tài liệu học tập hay lớp 6 để chuẩn bị cho năm học mới, mời các bạn tham gia nhóm facebook Tài liệu học tập lớp 6.
I. Đôi nét về tác phẩm Thánh Gióng
1. Tóm tắt văn bản Thánh Gióng
Đời Hùng Vương thứ sáu, làng Gióng có hai vợ chồng ông lão chăm chỉ, phúc đức nhưng không có con. Một hôm bà vợ ra đồng ướm vào vết chân to, về nhà thụ thai. Mười hai tháng sau sinh cậu con trai khôi ngô. Lên ba tuổi mà chẳng biết đi, không biết nói cười. Giặc xâm lược, nhà vua chiêu mộ người tài, cậu bé cất tiếng nói yêu cầu vua sắm roi sắt, áo giáp sắt, ngựa sắt để đánh giặc. Cậu ăn khỏe, lớn nhanh như thổi. Cả làng phải góp gạo nuôi. Giặc đến, chú bé vùng dậy, vươn vai biến thành tráng sĩ, giáp sắt, ngựa sắt, roi sắt xông ra đánh tan giặc, roi sắt gãy tráng sĩ nhổ những cụm tre quật giặc. Tráng sĩ mình một ngựa, lên đỉnh núi cởi bỏ giáp sắt cùng ngựa bay lên trời. Nhân dân nhớ ơn lập đền thờ, giờ vẫn còn hội làng Gióng và các dấu tích ao hồ...
[Mời các bạn tham khảo thêm nhiều bài tóm tắt khác của truyền thuyết Thánh Gióng tại đây]
2. Phương thức biểu đạt
- PTBĐ chính là tự sự
3.Bố cục của văn bản Thánh Gióng
- Gồm 4 phần:
| STT | Giới hạn | Nội dung |
| Phần 1 | Từ đầu → "cứ đặt đâu thì nằm đấy" | Sự ra đời của Thánh Gióng |
| Phần 2 | "Bấy giờ có giặc Ân" → "giết giặc, cứu nước" | Sự lớn lên kì lạ và quyết tâm đòi đi đánh giặc của Gióng |
| Phần 3 | "Giặc đã đến chân núi" → "cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời" | Gióng cùng nhân dân đánh thắng giặc Ân và bay về trời |
| Phần 4 | Phần còn lại | Nhân dân ghi nhớ công ơn của Thánh Gióng |
4. Giá trị nội dung của văn bản Thánh Gióng
Xây dựng hình tượng Thánh Gióng với nhiều sắc màu thần kì là biểu tượng rực rỡ của ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước, đồng thời là sự thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân ta ngay từ buổi đầu lịch sử về hình tượng người anh hùng cứu nước chống giặc ngoại xâm.
5. Giá trị nghệ thuật của văn bản Thánh Gióng
- Sử dụng nhiều chi tiết hoang đường, tưởng tượng, kì ảo:
- Đặt chân lên vết chân trên mặt đất thì có thai
- Mang thai 12 tháng mới sinh
- Đứa trẻ lên 3 tuổi không biết nói, biết cười, biết đi nhưng lại tự nhiên nói và hành động được như người bình thường
- Trẻ con lớn lên nhanh như thổi, trong chốc lát thành người trưởng thành
- Biến ngựa sắt thành ngựa sống
- Sức khỏe phi thường, một mình nhổ cả bụi tre, chống cả đội quân
- Cưỡi ngựa bay về trời...
- Sử dụng các chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian:
- Lối kể chuyện theo trình tự thời gian [cái gì xảy ra trước thì kể trước, cái gì xảy ra sau thì kể sau]
- Cốt truyện xoay quanh một nhân vật chính là Thánh Gióng - sinh ra với những đặc điểm khác thường, có sức mạnh tài năng phi thường, trổ tài để cứu nguy cho nhân dân, đất nước, sau khi hoàn thành sứ mệnh của mình thì trở về trời.
II. Dàn ý phân tích văn bản Thánh Gióng
1. Mở bài
- Giới thiệu về thể loại truyền thuyết [khái niệm truyền thuyết, đặc trưng thể loại truyền thuyết…]
- Giới thiệu về truyền thuyết “Sự tích Thánh Gióng” [tóm tắt văn bản, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…]
2. Thân bài
a. Sự ra đời của Thánh Gióng
- Bà mẹ ra đồng, ướm chân mình lên một vết chân rất to, về nhà bà thụ thai
- Mười hai tháng mang thai, sinh ra một đứa bé khôi ngô
- Đến ba tuổi, đứa bé không biết nói, biết cười, không biết đi, cứ đặt đâu thì nằm đấy
→ Sự ra đời kì lạ, khác thường của Thánh Gióng
b. Sự lớn lên kì lạ và quyết tâm đòi đi đánh giặc của Gióng
- Khi nghe tiếng rao của sứ giả, Thánh Gióng cất tiếng nói đầu tiên – tiếng nói xin được đi đánh giặc
- Gióng đòi một con ngựa sắt,một cái roi sắt và một áo giáp sắt cùng lời hứa sẽ đánh tan quân xâm lược
→ Câu nói của Thánh Gióng mang sức mạnh tiềm ẩn của lòng yêu nước. Điều đó thể hiện ý thức, trách nhiệm đối với đất nước và ý chí, lòng quyết tâm đánh thắng giặc Ân.
- Từ khi gặp sứ giả,Thánh Gióng lớn nhanh như thổi:
- Cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ
- Hai vợ chồng làm ra bao nhiêu cũng không đủ nuôi
- Cả làng góp gạo nuôi chú bé, ai cũng mong chú giết giặc, cứu nước
→ Sự lớn mạnh của lòng yêu nước, của quyết tâm đánh thắng giặc Ân xâm lược. Gióng sinh ra, lớn lên trong vòng tay của nhân dân, mang trên mình nguyện vọng của nhân dân
c. Gióng cùng nhân dân đánh thắng giặc Ân và bay về trời
- Gióng vươn vai một cái trở thành một tráng sĩ, mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt
- Gióng ra trận đánh giặc:
- Mặc áo giáo, cầm roi, nhảy lên mình ngựa
- Thúc ngựa, phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng đánh giết hết lớp này đến lớp khác
- Khi roi sắt gãy, tráng sĩ nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc
→ Kết quả: giặc chết như rạ, giẫm đạp lên nhau chạy trốn
→ Tư thế dũng mãnh, oai phong, lẫm liệt
→ Ngợi ca lòng yêu nước, sức mạnh chống ngoại xâm của nhân dân ta
- Sau khi chiến thắng giặc Ân, hoàn thành sứ mệnh thì Gióng bay về trời: một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi áo giáp sắt bỏ lại, cả người lẫn ngựa bay lên trời
→ Thánh Gióng về với cõi bất tử. Qua đó, cho thấy thái độ ngợi ca, tôn trọng của nhân dân đối với những người anh hùng
d. Nhân dân ghi nhớ công ơn của Thánh Gióng
- Lập đền thờ ở làng Phù Đổng, tục gọi là làng Gióng, hàng năm làng mở hội to lắm
- Dấu tích còn để lại đến ngày nay: những bụi tre đằng ngà ở huyện Ba Vì, những ao hồ liên tiếp, làng Cháy…
→ Niềm tin của nhân dân vào sức mạnh thần kì của dân tộc
3. Kết bài
- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản
- Nội dung: Hình tượng Thánh Gióng với nhiều sắc màu thần kì là biểu tượng rực rỡ của ý thức và sức mạnh bảo vệ đất nước, đồng thời là sự thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân ta ngay từ buổi đầu lịch sử về người anh hùng cứu nước chống giặc ngoại xâm.
- Nghệ thuật: sử dụng nhiều yếu tố tưởng tượng kì ảo, tăng sức hấp dẫn cho văn bản đồng thời sử dụng các chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian.
- Cảm nhận của bản thân về truyền thuyết Thánh Gióng
Như vậy là chúng tôi đã giới thiệu cho các bạn bài Thánh Gióng - Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm. Mời các bạn tham khảo thêm đề thi học kì 1 lớp 6, văn mẫu lớp 6 cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài.
Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 6 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 6. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.
Các bài liên quan đến tác phẩm:
- Soạn Văn 6: Thánh Gióng
- Soạn bài lớp 6: Thánh Gióng
- Phân tích truyền thuyết Thánh Gióng
Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn
Phần I
Video hướng dẫn giải
Trước khi đọc
Câu 1 [trang 6 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Đối với em, ai là người anh hùng? Người đó có những phẩm chất và thành tích gì khiến em ngưỡng mộ?
Phương pháp giải:
Em nhớ lại các bộ phim hoặc truyện mà mình từng trải nghiệm hoặc những việc tốt xung quanh cuộc sống của em, có những nhân vật anh hùng đã làm việc tốt và trình bày suy nghĩ của em.
Lời giải chi tiết:
- Anh hùng là những con người sống và thực hiện những hành động dựa trên lý tưởng của bản thân và kì vọng của mọi người. Là những người không ngại khó khăn, thử thách, nghịch cảnh mà luôn luôn làm những điều tốt đẹp hướng tới xã hội và cộng đồng.
- Nhân vật anh hùng thường là những nhân vật có tài năng xuất chúng, có đạo đức, luôn làm việc tốt, có sức khỏe phi thường khiến em ngưỡng mộ.
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Câu 2 [trang 6 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Thiết kế bản giới thiệu ngắn về một người anh hùng với các nội dung: tên, phẩm chất, chiến công. Trang trí bản giới thiệu bằng các hình ảnh phù hợp và sử dụng bản giới thiệu để nói về người anh hùng.
Phương pháp giải:
Em nhớ lại kiến thức lịch sử, những vị anh hùng của dân tộc ta trong thời kì bảo vệ đất nước, chống giặc ngoại xâm từ đó thiết kế bản giới thiệu.
Lời giải chi tiết:
Người anh hùng Trần Quốc Tuấn:
- Tên: Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn
- Phẩm chất:
+ Là một vị tướng tài giỏi, mưu lược hơn người, dụng binh như thần của nước ta.
+ Là vị quan lớn yêu nước, một lòng phụng sự vua diệt giặc ngoại xâm.
+ Là một nhân cách đạo đức lớn, biết trọng dụng người tài.
- Chiến công: chỉ huy quân đội đánh tan hai cuộc xâm lược của quân Nguyên – Mông năm 1285 và năm 1288.
Phần II
Video hướng dẫn giải
Đọc văn bản
Câu 1 [trang 7 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Lời của chú bé ba tuổi có gì đặc biệt?
Phương pháp giải:
Em xem giọng điệu và cách xưng hô của Gióng để trả lời câu này.
Lời giải chi tiết:
Lời của chú bé ba tuổi đặc biệt ở chỗ:
- Chú nói với giọng điệu khảng khái, mạnh mẽ, quyết đoán như một thanh niên trai tráng chứ không phải lời của em bé lên ba.
- Chú xưng hô là “ta” và gọi sứ giả là “ông” thể hiện cậu bé là một người đặc biệt chứ không phải người bình thường.
- Cách nói của chú thể hiện quyết tâm cao độ của một anh hùng yêu nước, khát khao đánh giặc và giữ gìn đất nước hòa bình cho nhân dân.
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Câu 2 [trang 8 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Miếu thờ ban đầu trông như thế nào?
Phương pháp giải:
Em tưởng tượng theo suy nghĩ của mình để trả lời câu hỏi này.
Lời giải chi tiết:
Theo tưởng tượng của em, đó là miếu thờ đặt ở đầu ngôi làng của Gióng, có những khóm tre xung quanh tỏa bóng mát và trong đền lúc nào cũng tỏa hương thơm ngát của nhang khói mà nhân dân đến viếng cho Thánh Gióng.
Phần III
Video hướng dẫn giải
Sau khi đọc
Câu 1 [trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Nêu thời gian, địa điểm, hoàn cảnh diễn ra các sự việc trong câu chuyện.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ phần đầu văn bản để trả lời câu này.
Lời giải chi tiết:
- Thời gian: Vào thời vua Hùng thứ sáu.
- Địa điểm: ở làng Phù Đổng.
- Hoàn cảnh: ngày ấy giặc Ân cướp nước ta, quân đội Hùng Vương nhiều phen xuất trận nhưng đánh không nổi, vua Hùng đã vội sai sứ giả đi khắp nơi trong nước tìm bậc tướng tài để giúp vua cứu nước.
Câu 2
Video hướng dẫn giải
Câu 2 [trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Thánh Gióng đã ra đời một cách kỳ lạ như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn đầu văn bản.
Lời giải chi tiết:
Gióng đã ra đời một cách kỳ lạ:
- Cha mẹ Gióng đã nhiều tuổi nhưng vẫn chưa có con.
- Một hôm sáng dậy bà mẹ đi thăm nương, bỗng nhìn thấy một vết chân to và bà đưa bàn chân ướm thử vào dấu chân lạ. Từ đó bà có mang.
- Sau 12 tháng thai nghén, bà mới hạ sinh em bé.
- Nhưng thằng bé lên ba tuổi rồi mà vẫn nằm ngửa đòi ăn, không biết ngồi biết lẫy, cũng không biết nói biết cười gì cả.
Câu 3
Video hướng dẫn giải
Câu 3 [trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Chỉ ra ý nghĩa của các chi tiết sau:
a. Câu nói của Gióng: “Về bảo với vua rèn cho ta một con ngựa sắt, một thanh gươm sắt, một áo giáp sắt và một nón sắt, ta sẽ đánh đuổi giặc dữ cho!”.
b. Bà con hàng xóm vui lòng góp gạo, thổi cơm cho Gióng ăn, may quần áo cho Gióng mặc
c. Gióng vươn vai trở thành một tráng sĩ khổng lồ.
d. Ngựa sắt phun ra lửa, gươm sắt loang loáng như chớp giật và bụi tre hai bên đường đã hỗ trợ Gióng trong quá trình đánh giặc.
e. Gióng đánh giặc xong, cởi giáp bỏ nón lại và bay thẳng lên trời.
Phương pháp giải:
Em suy nghĩ và nêu ý nghĩa của từng chi tiết.
Lời giải chi tiết:
Ý nghĩa các chi tiết:
a. Câu nói của Gióng: “Về bảo với vua rèn cho ta một con ngựa sắt, một thanh gươm sắt, một giáp sắt và một nón sắt, ta sẽ đánh đuổi giặc dữ cho!”: Câu nói của Thánh Gióng mang sức mạnh tiềm ẩn của lòng yêu nước. Điều đó thể hiện ý thức, trách nhiệm đối với đất nước và ý chí, lòng quyết tâm đánh thắng giặc Ân.
b. Bà con hàng xóm vui lòng góp gạo, thổi cơm cho Gióng ăn, may quần áo cho Gióng mặc: Sự lớn mạnh của lòng yêu nước, của quyết tâm đánh thắng giặc nhờ vào sự đoàn kết đồng lòng của cả dân tộc. Gióng sinh ra, lớn lên trong vòng tay của nhân dân, mang trên mình nguyện vọng của nhân dân.
c. Gióng vươn vai trở thành một tráng sĩ khổng lồ: thể hiện sức mạnh phi thường của dân tộc ta, con người dù nhỏ bé đến đâu nhưng khi gặp giặc giã, người ta cũng luôn trở nên phi thường.
d. Ngựa sắt phun ra lửa, gươm sắt loang loáng như chớp giật và bụi tre hai bên đường đã hỗ trợ Gióng trong quá trình đánh giặc: Cuộc kháng chiến chống giặc là một cuộc chiến khốc liệt và lâu dài, tay không thì không thể đánh đuổi giặc được mà phải dùng đến vũ khí chiến đấu mới mong đánh trả được quân thù.
e. Gióng đánh giặc xong, cởi giáp bỏ nón lại và bay thẳng lên trời: Nhân dân ta nguyện cống hiến, xả thân vì đất nước, vì nghĩa lớn mà không mong cầu vinh hiển, giàu sang, cũng không mong được trả ơn, đền nghĩa.
Câu 4
Video hướng dẫn giải
Câu 4 [trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Chiến công phi thường mà Gióng đã làm nên là gì? Em hãy nêu ý nghĩa của hình tượng Gióng?
Phương pháp giải:
Từ nội dung văn bản, em suy nghĩ và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
- Bằng sức mạnh phi thường, Gióng đã làm nên chiến công phi thường, đánh tan hết lớp giặc này đến lớp giặc khác. Sau khi đánh tan giặc xâm lược, Gióng đến chân núi Sóc rồi bỏ lại áo giáp một mình một ngựa bay về trời.
- Hình tượng Thánh Gióng thể hiện tinh thần quyết chiến, quyết thắng, quật cường, mạnh mẽ của dân tộc thông qua việc xây dựng hình tượng người anh hùng gắn với những chi tiết thần kì vô cùng đặc sắc. Chính vì thế đây được xem là bản anh hùng ca về những chiến công chống lại giặc ngoại xâm.
Câu 5
Video hướng dẫn giải
Câu 5 [trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Theo em, chủ đề của truyện Thánh Gióng là gì?
Phương pháp giải:
Em xem nội dung bao quát và chọn chủ đề phù hợp.
Lời giải chi tiết:
Truyện Thánh Gióng viết về người anh hùng chống giặc ngoại xâm cứu nước.
Câu 6
Video hướng dẫn giải
Câu 6 [trang 9 SGK Ngữ văn 6 tập 2]
Lời kể nào trong truyện Thánh Gióng hàm ý rằng câu chuyện đã thực sự xảy ra trong quá khứ? Nhận xét về ý nghĩa của lời kể đó.
Phương pháp giải:
Đọc lại tác phẩm và tìm lời kể mang hàm ý trên.
Lời giải chi tiết:
Lời kể trong truyện Thánh Gióng hàm ý rằng câu chuyện đã thực sự xảy ra trong quá khứ:
- “Sau khi thắng trận, để nhớ ơn người anh hùng, vua Hùng sai lập đến thờ Gióng ở làng quê, phong làm Phù Đổng Thiên Vương. Ngày nay chúng ta còn thấy dấu vết những dãy ao tròn nối nhau kéo dài suốt từ Kim Anh, Đa Phúc cho đến Sóc Sơn, người ta bảo đó là những vết chân ngựa của Thánh Gióng.”
- “Khu rừng bị ngựa sắt phun lửa thiêu cháy nay còn mang cái tên là làng Cháy. Những cây tre mà Gióng nhổ quật vào giặc bị lửa đốt màu xanh ngả thành màu vàng và có những vết cháy lốm đốm, ngày nay giống ấy vẫn còn, người ta gọi là tre la ngà [hay đằng ngà]".
Nhận xét về ý nghĩa lời kể:
- Gióng là bậc Thánh nên đánh giặc xong, cứu được sinh linh phải bay về trời, mới xứng.
- Vua phong là “Phù Đổng Thiên Vương" ý muốn nói Gióng là người nhà Trời. Đó là cách nghĩ của người xưa, là ý tưởng của người xưa gửi gắm vào hình tượng nghệ thuật Thánh Gióng.
- Đến nay, ở huyện Sóc Sơn [ngoại thành Hà Nội] vẫn còn đền thờ Thánh Gióng. Ngày hội làng - Hội Gióng hằng năm, nhân dân văn nghệ biểu diễn mô phỏng cách đánh giặc ngày xưa. Nhân dân vẫn tin rằng: những bụi tre cháy, những vết chân ngựa lún thành hồ ao là có thật cốt để chứng minh lòng yêu nước của nhân dân ta có từ ngàn xửa ngàn xưa.
VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Video hướng dẫn giải
Viết đoạn văn [khoảng 5-7 câu] về một hình ảnh hay hành động của Gióng đã để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất.
Phương pháp giải:
Viết đoạn văn đáp ứng hình thức theo yêu cầu và chọn một hình ảnh hay hành động của Gióng mà em ấn tượng.
Lời giải chi tiết:
Hình ảnh của Thánh Gióng để lại ấn tượng sâu sắc nhất trong em là Gióng vươn vai thành tráng sĩ mình cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt. Gióng là người anh hùng của toàn dân, đại diện cho sức mạnh và tinh thần đoàn kết của nhân dân ta. Gióng vươn vai như một sự khẳng định vẻ đẹp và sức mạnh trong mỗi người dân đất Việt. Đồng thời, chi tiết còn cho ta thấy được sự lớn lao trong người anh hùng với trách nhiệm, với sứ mệnh bảo vệ quê hương. Người anh hùng không chỉ lớn lao về ý chí và còn mạnh mẽ về tầm vóc. Vẻ đẹp của Gióng trong phút giây ra trận lớn lao khi mang theo sức mạnh, ý chí của toàn dân tộc ta!
Loigiaihay.com