ND - Tại cuộc Hội thảo lý luận lần thứ 4 giữa Ðảng ta và Ðảng Cộng sản Trung Quốc, đồng chí Trác Vệ Hoa, Phó Trưởng Ban Tuyên truyền Trung ương Ðảng Cộng sản Trung Quốc, Trưởng đoàn Trung Quốc dự Hội thảo đã trình bày Báo cáo đề dẫn. Chúng tôi xin trích giới thiệu cùng bạn đọc Báo cáo đề dẫn đó.
... Hôm nay, tại đây chúng ta tổ chức Hội thảo lý luận giữa hai Ðảng Cộng sản Trung Quốc - Việt Nam lần thứ 4. Việc hai Ðảng thường xuyên tổ chức hội thảo lý luận có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc tăng cường trao đổi những thành quả lý luận và kinh nghiệm thực tiễn của mỗi Ðảng, làm sâu sắc thêm nhận thức của chúng ta đối với quy luật xây dựng chủ nghĩa xã hội, thúc đẩy kinh tế, xã hội hai nước phát triển tốt hơn.
Chủ đề của cuộc Hội thảo lần này là "Những vấn đề lý luận và thực tiễnvề nông nghiệp, nông dân, nông thôn - Kinh nghiệm Việt Nam, kinh nghiệm Trung Quốc". Coi trọng vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân là tư tưởng chiến lược nhất quán của Ðảng chúng tôi. Ngay từ khi thành lập, Ðảng Cộng sản Trung Quốc luôn nhận thức sâu sắc rằng, đất nước chúng tôi là một nước nông nghiệp nửa thực dân nửa phong kiến, lực lượng sản xuất xã hội còn chưa phát triển, kinh tế, văn hóa hết sức lạc hậu. Muốn lãnh đạo nhân dân giành lấy chính quyền, tiến hành cách mạng và xây dựng chủ nghĩa xã hội trong điều kiện xã hội như vậy, cần phải luôn luôn đặt vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân vào vị trí quan trọng, và xử lý nó với tư cách là một vấn đề có tính toàn cục, có tính chiến lược. Trong các thời kỳ lịch sử cách mạng, xây dựng, cải cách, Ðảng chúng tôi kiên trì kết hợp giữa nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác với thực tế cụ thể của Trung Quốc, luôn luôn coi trọng cao độ, tích cực xử lý và tập trung giải quyết vấn đề nông nghiệp, nông thôn, nông dân, mở mang thành công con đường thắng lợi của cuộc cách mạng dân chủ mới và con đường phát triển sự nghiệp xã hội chủ nghĩa. Năm nay là tròn 30 năm Trung Quốc cải cách, mở cửa. Sự nghiệp cải cách, mở cửa vĩ đại của Trung Quốc bắt đầu từ nông thôn; thúc đẩy sự nghiệp cải cách, mở cửa vĩ đại của Trung Quốc cũng lấy cải cách, phát triển nông thôn làm nền tảng quan trọng. Hội nghị toàn thể Trung ương 3 khóa XVII của Ðảng Cộng sản Trung Quốc vừa mới bế mạc lại một lần nữa đi sâu nghiên cứu những vấn đề lớn trong cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc, đã thảo luận và thông qua "Quyết định của Trung ương Ðảng Cộng sản Trung Quốc về một số vấn đề lớn thúc đẩy cải cách, phát triển nông thôn", đã tổng kết sâu sắc thực tiễn vĩ đại và kinh nghiệm cơ bản trong 30 năm cải cách, phát triển nông thôn, đi sâu nghiên cứu những mâu thuẫn và vấn đề mà cải cách, phát triển nông thôn gặp phải, vạch rõ tư tưởng chỉ đạo, mục tiêu nhiệm vụ, những nguyên tắc lớn thúc đẩy cải cách, phát triển nông thôn trong tình hình mới, là cương lĩnh hành động thúc đẩy cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc trong giai đoạn tới. Ở đây, tôi xin trình bày một vài nhận thức liên quan đến Hội thảo này để chúng ta cùng trao đổi.
I. Tiến trình lịch sử vĩ đại cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc 30 năm qua
Năm 1978, Hội nghị toàn thể Trung ương 3 [Khóa XI] Ðảng Cộng sản Trung Quốc đưa ra quyết sách mang tính lịch sử, chuyển trọng tâm công tác của Ðảng và Nhà nước sang xây dựng kinh tế, tiến hành cải cách, mở cửa, đánh dấu Trung Quốc bước vào một thời kỳ cải cách, mở cửa như triều dâng sóng dậy. Trong tiến trình thúc đẩy cải cách, mở cửa, cải cách nông thôn đã đi đầu đột phá lấy thực hiện chế độ khoán trách nhiệm tới hộ gia đình làm tiêu chí. 30 năm qua, Ðảng chúng tôi xuất phát từ tình hình đất nước Trung Quốc, không ngừng thúc đẩy cải cách và phát triển nông thôn, bước đầu đã tìm ra được con đường giải quyết thành công vấn đề "tam nông". Tiến trình lịch sử vĩ đại của cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc về đại thể có thể chia thành bốn giai đoạn.
1. Từ năm 1978 đến năm 1984 là giai đoạn đột phá cải cách nông thôn. Thời kỳ này, cải cách nông thôn bắt đầu từ việc nông dân đột phá tự phát thể chế công xã nhân dân. Khi đó, một số vùng nông thôn của Trung Quốc đã tự phát hình thành các hình thức, chế độ trách nhiệm sản xuất nông nghiệp như khoán sản phẩm đến tổ, khoán sản phẩm đến hộ, khoán công việc đến hộ. Việc này đã nhận được sự ủng hộ của Ðảng. Năm 1980, trên cơ sở tổng kết cách làm của các địa phương, Trung ương đã nêu rõ cần xây dựng và phổ biến chế độ trách nhiệm sản xuất với nhiều loại hình trong lĩnh vực nông nghiệp. Từ năm 1982 đến năm 1984, trong ba năm liên tục ban hành "văn kiện số 1", việc khẳng định tính chất xã hội chủ nghĩa của khoán sản phẩm đến hộ và xác định rõ chế độ khoán sản phẩm đến hộ đã ngày càng trở thành hình thức chủ yếu thực hiện chế độ trách nhiệm trong sản xuất nông nghiệp, từ việc đưa ra thời hạn nhận khoán đất đai nói chung trên 15 năm, đến việc xác lập chế độ khoán kinh doanh đến hộ gia đình đã trở thành chế độ sản xuất kinh doanh cơ bản nhất ở nông thôn Trung Quốc. Cùng với phổ biến rộng rãi chế độ khoán sản phẩm đến hộ gia đình, bắt đầu từ năm 1983, Trung Quốc đã tiến hành công tác tách chính quyền và công xã nhân dân, xóa bỏ công xã nhân dân để thành lập xã. Ðến đầu năm 1984, cả nước tổng cộng đã thành lập được hơn 90 nghìn xã, thị trấn, hơn 900 nghìn thôn hành chính, cáo chung sự giải thể của thể chế công xã nhân dân. Thông qua cải cách của thời kỳ này, đã thay đổi căn bản cơ sở tổ chức kinh tế vi mô ở nông thôn Trung Quốc, cho nông dân quyền tự chủ kinh doanh tương đối độc lập, đã huy động mạnh mẽ tính tích cực sản xuất của nông dân, giải phóng mạnh mẽ lực lượng sản xuất nông thôn, thúc đẩy nông nghiệp tăng trưởng với tốc độ cao, đặt cơ sở cho sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế quốc dân, tạo điều kiện cho cải cách và phát triển toàn diện nông thôn sau này.
2. Từ năm 1985 đến năm 1991 là giai đoạn thúc đẩy toàn diện cải cách nông thôn. Cùng với chế độ kinh doanh cơ bản ở nông thôn được xác lập toàn diện, cải cách nông thôn càng được đẩy mạnh hơn nữa. Hai năm liền 1985, 1986, Trung ương liên tục ban hành "văn kiện số 1", là "văn kiện số 1" thứ 4, thứ 5 trong thời kỳ mới, tiến hành cải cách chế độ thống nhất thu mua, thống nhất tiêu thụ nông sản phẩm, xác định rõ thực hiện hai chế độ thu mua là mua theo hợp đồng và mua theo giá trên thị trường; ngoài lương thực và bông ra, giá cả các loại nông sản phẩm khác do cung cầu trên thị trường điều tiết. Cùng với việc thả nổi giá cả nông sản phẩm, thị trường bán buôn nông sản phẩm phát triển mạnh mẽ, một loạt thị trường bán buôn có tính khu vực và thị trường thương mại nông sản phát triển mạnh ở các nơi. Ðồng thời, tích cực tiến hành điều chỉnh cơ cấu ngành nghề ở nông thôn, khuyến khích phát triển nhiều loại hình kinh doanh, tối ưu hóa cơ cấu ngành trồng trọt, thúc đẩy nông, lâm, ngư nghiệp và chăn nuôi phát triển toàn diện, khuyến khích nông dân làm dịch vụ nông nghiệp, thúc đẩy kinh tế nông thôn phát triển tổng hợp, từ thuần nông truyền thống sang đa ngành. Một loạt biện pháp trên đã thúc đẩy thị trường nông thôn sôi động, hơn nữa đã thúc đẩy các xí nghiệp hương trấn trỗi dậy vào giữa những năm 80 của thế kỷ 20. Thông qua cải cách trong thời kỳ này, kinh tế hàng hóa dần dần được hình thành trong kinh tế nông nghiệp và nông thôn, đã phát huy tác dụng ngày một lớn, đặt cơ sở cho kinh tế nông nghiệp và nông thôn quá độ toàn diện sang kinh tế thị trường.
3. Từ năm 1992 đến năm 2001 là thời kỳ cải cách nông thôn chuyển toàn diện sang thể chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa. Ðại hội XIV của Ðảng Cộng sản Trung Quốc năm 1992 nêu rõ, mục tiêu của cải cách thể chế kinh tế là xây dựng thể chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa. Cải cách nông thôn không ngừng đi vào chiều sâu theo yêu cầu xây dựng thể chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa. Tháng 2 năm 1993, Trung ương ra thông báo nêu rõ, thả nổi giá cả, thả nổi kinh doanh dưới sự điều tiết vĩ mô của Nhà nước, thúc đẩy hơn nữa theo hướng sản xuất lương thực hàng hóa, thị trường hóa kinh doanh. Sau đó lại xác định rõ khi hết hạn khoán đất đai, sẽ kéo dài thêm 30 năm, đồng thời thực hiện chính sách "bảo đảm định lượng, thả nổi giá cả" thu mua lương thực, tăng cường điều tiết vĩ mô đối với thị trường lương thực. Ðiều này đánh dấu việc thu mua, tiêu thụ lương thực bắt đầu ra khỏi "chế độ hai giá", đi tới thể chế thu mua, tiêu thụ tự do trên thị trường thông qua điều tiết vĩ mô của Nhà nước. Ðồng thời, thông qua đẩy nhanh cải cách quyền sở hữu tài sản, đẩy nhanh tiến bộ kỹ thuật, cải thiện quản lý nội bộ..., xí nghiệp hương trấn đã phát triển chưa từng có, trở thành lực lượng chủ thể của kinh tế nông thôn và trụ cột quan trọng trong nền kinh tế quốc dân của Trung Quốc. Thời kỳ này, lần đầu tiên lực lượng lao động nông thôn đã chuyển dịch tới các thành phố và chuyển dịch xuyên khu vực với quy mô lớn, đã hình thành "làn sóng nông dân làm thuê". Ðể định hướng lực lượng lao động nông thôn di chuyển một cách có trật tự, Nhà nước đã áp dụng một loạt chính sách, giải pháp nhằm tăng cường sự định hướng và quản lý đối với làn sóng di chuyển lực lượng lao động nông thôn. Qua cải cách ở giai đoạn này, các nguồn lực sản xuất ở nông thôn Trung Quốc đã được phân bổ theo nhu cầu thị trường.
4. Từ năm 2002 đến nay là giai đoạn mới tính toán tổng thể phát triển thành thị và nông thôn, xây dựng nông thôn mới xã hội chủ nghĩa. Tháng 11 năm 2002, Ðại hội XVI của Ðảng đưa ra phương châm chiến lược tổng thể phát triển kinh tế, xã hội thành thị và nông thôn, đánh dấu nhận thức của Ðảng chúng tôi đối với cải cách, phát triển nông thôn được nâng lên một tầm cao mới. Thời kỳ này, Ðảng chúng tôi nhấn mạnh cần coi giải quyết tốt vấn đề "tam nông" là một trong số những nhiệm vụ quan trọng nhất của toàn Ðảng, đưa ra luận điểm quan trọng "hai xu hướng" [trong giai đoạn đầu công nghiệp hóa, nông nghiệp hỗ trợ công nghiệp, tích lũy cho công nghiệp là xu hướng có tính phổ biến; sau khi công nghiệp hóa đạt tới trình độ nhất định, công nghiệp quay trở lại nuôi sống nông nghiệp, thành thị hỗ trợ nông thôn, thực hiện phát triển nhịp nhàng giữa công nghiệp và nông nghiệp, giữa thành thị và nông thôn, cũng là xu hướng có tính phổ biến], đề ra và thực hiện phương châm công nghiệp quay trở lại nuôi sống nông nghiệp, thành thị hỗ trợ nông thôn thúc đẩy xây dựng nông thôn mới xã hội chủ nghĩa. Từ năm 2004 đến năm 2008 liên tục đưa ra 5 "văn kiện số 1", đã áp dụng một loạt chính sách, giải pháp càng trực tiếp hơn, mạnh mẽ hơn, hiệu quả hơn, thúc đẩy cải cách, phát triển nông thôn. Một là, thúc đẩy cải cách thuế nông nghiệp, năm 2004 đã xóa bỏ thuế đối với đặc sản nông nghiệp, năm 2006 đã xóa bỏ thuế nông nghiệp, kết thúc lịch sử làm ruộng đóng "thuế lương thực" ở Trung Quốc kéo dài hơn 2.600 năm. Hai là, thúc đẩy cải cách tổng hợp nông thôn, bắt đầu từ năm 2006 triển khai công tác thí điểm cải cách tổng hợp nông thôn tập trung vào cải cách cơ quan xã, thị trấn, giáo dục nghĩa vụ nông thôn và thể chế quản lý tài chính huyện, xã. Ba là, đẩy mạnh giải quyết vấn đề phát sinh do nông dân vào thành phố làm thuê, tập trung giải quyết các vấn đề như việc làm, an sinh xã hội, nhà ở, giáo dục con cái, dịch vụ y tế khám chữa bệnh cho nông dân vào thành phố làm thuê, tạo môi trường thuận lợi cho nông dân làm thuê vào thành phố làm việc. Bốn là, đi sâu mở cửa đối ngoại nông nghiệp, từng bước hình thành cục diện mở cửa đối ngoại nông nghiệp toàn diện, nhiều tầng nấc, nhiều lĩnh vực. Năm là, thúc đẩy thiết thực các sự nghiệp xã hội ở nông thôn, ngân sách hỗ trợ đối với nông nghiệp và nông thôn, xây dựng chế độ y tế hợp tác nông thôn kiểu mới và chế độ bảo đảm sinh hoạt tối thiểu cho nông thôn, miễn trừ toàn bộ học phí, tạp phí giai đoạn giáo dục nghĩa vụ ở nông thôn, xây dựng hệ thống dịch vụ văn hóa công cộng nông thôn, trình độ dịch vụ công cộng nông thôn được nâng lên rõ rệt...
II. Những thành tựu chủ yếu và kinh nghiệm quan trọng trong cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc 30 năm qua
...1. Khả năng cung ứng nông sản phẩm có sự thay đổi sâu sắc. Sản xuất nông nghiệp tăng trưởng liên tục, sản lượng và lượng nông sản phẩm chủ yếu bình quân đầu người tăng mạnh, đã giải quyết thành công vấn đề lương thực của 1,3 tỷ người dân Trung Quốc. Từ năm 1978 đến năm 2007, sản lượng lương thực của Trung Quốc từ 305 triệu tấn tăng lên tới 502 triệu tấn, bình quân đầu người từ 318,7 kg tăng lên tới 381 kg; sản lượng thịt từ 8,563 triệu tấn tăng lên tới 68,657 triệu tấn, bình quân đầu người từ 9,1 kg tăng lên tới 52 kg; tổng sản lượng thủy sản từ 5,366 triệu tấn tăng lên tới 47,475 triệu tấn, bình quân đầu người từ 5,5 kg tăng lên tới 36 kg. Sản lượng lương thực, nguyên liệu dầu thực vật, rau, hoa quả, thịt, trứng gia cầm và thủy sản của Trung Quốc nhiều năm liền đứng đầu thế giới, đã tạo nên kỳ tích với chưa tới 9% đất canh tác của thế giới, nuôi sống gần 21% dân số thế giới.
2. Cơ cấu kinh tế nông thôn có sự thay đổi sâu sắc. Nông, lâm, ngư nghiệp và chăn nuôi phát triển toàn diện, xí nghiệp hương trấn lớn mạnh nhanh chóng, ngành công nghiệp, dịch vụ nông thôn ngày một phồn vinh. 30 năm qua, cơ cấu sản xuất nông nghiệp với ngành trồng trọt là chủ yếu chuyển sang nông, lâm, ngư nghiệp và chăn nuôi cùng phát triển, đặc biệt là song song với lương thực phát triển ổn định, các loại cây trồng có hiệu quả kinh tế cao cũng phát triển vững chắc, tỷ trọng giá trị sản phẩm nông, lâm, ngư nghiệp và chăn nuôi từ 80:3,4:15:1,6 năm 1978 thành 52,3:3,9:33,1:10,8 năm 2006. Nhiều loại hình kinh doanh, ngành công nghiệp và dịch vụ ở nông thôn được coi trọng và hỗ trợ, cơ cấu kinh tế nông thôn từ nông nghiệp làm chính chuyển thành nông nghiệp và các ngành phi nông nghiệp phát triển nhịp nhàng, giá trị sản xuất của xí nghiệp hương trấn trên toàn quốc từ 20,9 tỷ Nhân dân tệ năm 1978 tăng lên tới 5.800 tỷ Nhân dân tệ năm 2006. Hiện nay toàn quốc có 226 triệu nông dân làm thuê hoặc kinh doanh, nông dân làm thuê trở thành bộ phận cấu thành quan trọng trong lao động nông nghiệp.
3. Mức sống của nông dân có sự thay đổi sâu sắc. Từ thu nhập không ngừng tăng lên trong một thời gian dài đến thu nhập tăng trưởng liên tục, từ thiếu thốn đến khá giả và khá giả toàn diện. Từ năm 1978 đến năm 2007, thu nhập ròng bình quân đầu người của nông dân từ 134 Nhân dân tệ tăng lên tới 4.140 Nhân dân tệ, hệ số Engel của cư dân nông thôn từ 67,71% giảm xuống còn 43,1%. Ðặc biệt là 4 năm gần đây, thu nhập ròng bình quân đầu người của nông dân bình quân mỗi năm tăng thêm trên 300 Nhân dân tệ. Dân số người nghèo ở nông thôn giảm mạnh, từ 250 triệu năm 1978 giảm xuống còn 14,79 triệu người năm 2007.
4. Phát triển sự nghiệp công cộng nông thôn có sự thay đổi sâu sắc. Chế độ y tế hợp tác nông thôn kiểu mới không ngừng hoàn thiện, đã có 86% huyện thị, 730 triệu nông dân được hưởng lợi qua đó. Giáo dục nghĩa vụ nông thôn đã hoàn toàn được ngân sách bảo đảm, miễn toàn bộ học phí, các khoản đóng góp, cung cấp miễn phí toàn bộ sách giáo khoa cho 150 triệu học sinh trung học, tiểu học nông thôn, cấp trợ cấp sinh hoạt cho học sinh xa nhà có hoàn cảnh kinh tế khó khăn. Bước đầu xây dựng hệ thống bảo đảm sinh hoạt tối thiểu nông thôn, đời sống của 34,52 triệu nông dân khó khăn đã có được sự bảo đảm, đã thực hiện công trình đưa phát thanh truyền hình tới từng thôn, công trình chiếu phim nông thôn, công trình xây dựng phòng đọc nông thôn, các vấn đề như đọc sách, xem kịch, xem phim, thu sóng phát thanh truyền hình là những vấn đề khó đối với đông đảo quần chúng nông dân đang được giải quyết. Xây dựng chính trị dân chủ và xây dựng văn minh tinh thần xã hội chủ nghĩa ở nông thôn không ngừng tăng cường, trình độ tư tưởng, đạo đức, trình độ văn hóa, khoa học và sức khỏe của nông dân được nâng cao rõ rệt. Ðến năm 2006, 95% số thôn của Trung Quốc đã có đường bộ, 98,7% số thôn có điện, 97,6% số thôn có điện thoại, 97,6% số thôn có thể thu được chương trình truyền hình.
5. Thể chế cơ chế ở nông thôn có sự thay đổi sâu sắc. Ðịa vị chủ thể của nông dân được xác lập và củng cố, sức sống phát triển nông thôn không ngừng được tăng cường. Qua 30 năm cải cách, đã xác lập thể chế kinh doanh hai tầng lấy kinh doanh khoán đến hộ gia đình làm nền tảng, kết hợp giữa thống nhất và chia tách, hình thành thể chế kinh tế nông thôn thích hợp với tình hình đất nước Trung Quốc và yêu cầu phát triển lực lượng sản xuất nông thôn, bước đầu xây dựng cơ chế dân làng tự trị dưới sự lãnh đạo của tổ chức đảng ở tại thôn. Ngoài ra, hệ thống điều tiết vĩ mô nông nghiệp, hệ thống hỗ trợ bảo vệ và thể chế quản lý hành chính, hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến nông thôn thích ứng với thể chế kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa... bước đầu được hình thành...
III. Tích cực quán triệt thực hiện tinh thần đại hội XVII và hội nghị toàn thể trung ương 3 khóa XVII Ðảng Cộng sản Trung Quốc, cố gắng mở ra cục diện mới trong cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc
Hiện nay, cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc đã bước vào một giai đoạn lịch sử mới. Theo yêu cầu mới về thực hiện mục tiêu phấn đấu xây dựng toàn diện xã hội khá giả và yêu cầu xây dựng nông thôn mới xã hội chủ nghĩa sản xuất phát triển, đời sống sung túc, tác phong nông thôn văn minh, bộ mặt nông thôn sạch sẽ, quản lý dân chủ mà Ðại hội XVII của Ðảng đề ra, Hội nghị toàn thể Trung ương 3 khóa XVII của Ðảng đã phác họa mục tiêu vĩ đại cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc đến năm 2020: Tiếp tục kiện toàn thể chế kinh tế nông thôn, cơ bản xây dựng thể chế cơ chế nhất thể hóa phát triển kinh tế, xã hội thành thị và nông thôn; phát triển mạnh mẽ công tác xây dựng nền nông nghiệp hiện đại; nâng cao rõ rệt năng lực sản xuất tổng hợp của nông nghiệp, bảo đảm hữu hiệu an ninh lương thực quốc gia và cung ứng nông sản phẩm chủ yếu; tăng lên gấp đôi thu nhập ròng bình quân đầu người của nông dân so với năm 2008, tăng mạnh mức tiêu dùng, cơ bản xóa bỏ hiện tượng nghèo tuyệt đối; tăng cường hơn nữa công tác xây dựng tổ chức cơ sở nông thôn, tiếp tục hoàn thiện chế độ dân làng tự trị, bảo đảm thiết thực quyền lợi dân chủ của nông dân; thúc đẩy rõ rệt sự cân bằng về dịch vụ công cộng cơ bản thành thị và nông thôn, làm phồn vinh hơn nữa văn hóa nông thôn, thực hiện tốt hơn quyền lợi văn hóa cơ bản của nông dân, mọi người ở nông thôn ai ai cũng có được cơ hội tiếp nhận sự giáo dục tốt đẹp, kiện toàn hơn nữa chế độ bảo đảm sinh hoạt cơ bản, y tế khám chữa bệnh cơ bản nông thôn, hoàn thiện hơn nữa hệ thống quản lý xã hội nông thôn; cơ bản hình thành hệ thống sản xuất nông nghiệp theo mô hình tiết kiệm tài nguyên, thân thiện với môi trường, cải thiện rõ rệt môi trường sống và sinh thái nông thôn, không ngừng tăng cường năng lực phát triển bền vững.
Thực hiện mục tiêu này có ý nghĩa chiến lược lớn đối với xây dựng toàn diện xã hội khá giả, đẩy nhanh hiện đại hóa xã hội chủ nghĩa...
Thứ nhất, ra sức thúc đẩy cải cách sáng tạo, tăng cường xây dựng chế độ ở nông thôn, tạo động lực lớn mạnh và sự bảo đảm về chế độ cho phát triển nhịp nhàng kinh tế, xã hội thành thị và nông thôn. Xây dựng chế độ có tính căn bản, tính toàn cục, tính lâu dài, có ý nghĩa to lớn và sâu xa đối với việc thực hiện mục tiêu chiến lược phát triển nông thôn, thúc đẩy hiện đại hóa nông nghiệp đặc sắc Trung Quốc. Cần gấp rút có sự đột phá trong các khâu then chốt của cải cách thể chế nông thôn theo yêu cầu của tính toán tổng thể phát triển thành thị và nông thôn, mở cửa và làm sống động hơn nữa kinh tế nông thôn, tối ưu hóa môi trường bên ngoài của phát triển nông thôn, tăng cường sự bảo đảm về chế độ cho phát triển nông thôn, cần ổn định và hoàn thiện chế độ kinh doanh cơ bản nông thôn, kiên trì không dao động thể chế kinh doanh hai tầng, lấy kinh doanh khoán đến hộ gia đình làm nền tảng, kết hợp giữa thống nhất và chia tách, đồng thời cần thúc đẩy sáng tạo thể chế cơ chế kinh doanh nông nghiệp, đẩy nhanh chuyển biến phương thức kinh doanh nông nghiệp, thúc đẩy kinh doanh gia đình chuyển sang hướng áp dụng khoa học kỹ thuật và phương pháp sản xuất tiên tiến, thúc đẩy kinh doanh thống nhất chuyển sang hệ thống dịch vụ kinh doanh đa nguyên hóa, nhiều tầng nấc, nhiều hình thức. Nâng đỡ hợp tác xã ngành nghề của nông dân đẩy nhanh phát triển, khiến cho nó trở thành tổ chức kinh doanh nông nghiệp hiện đại dẫn dắt nông dân tham gia vào cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước. Xây dựng, kiện toàn chế độ quản lý đất đai nông thôn, kiên trì chế độ bảo vệ đất canh tác và chế độ sử dụng đất tiết kiệm, hiệu quả cao nghiêm ngặt nhất, hoàn thiện quyền năng kinh doanh thầu khoán đất đai, tăng cường quản lý và dịch vụ chuyển dịch quyền kinh doanh thầu khoán đất đai, phát triển kinh doanh có quy mô thích hợp các loại hình thức, bảo vệ tối đa quyền lợi thầu khoán đất đai của nông dân. Không ngừng hoàn thiện chế độ hỗ trợ bảo vệ nông nghiệp, hoàn thiện hơn nữa các chính sách liên quan từ nhiều mặt, như đầu tư cho nông nghiệp, trợ cấp nông nghiệp, bảo hộ giá nông sản phẩm, bù đắp môi trường sinh thái nông thôn..., tăng mạnh đầu tư của Nhà nước đối với phát triển nông thôn, tăng từng năm với mức tương đối lớn trợ cấp cho nông dân trồng lương thực, duy trì mức giá nông sản phẩm hợp lý, hình thành cơ chế khích lệ có lợi cho bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và tài nguyên cây trồng, vật nuôi nông nghiệp. Thúc đẩy cải cách chế độ tài chính tiền tệ nông thôn, tăng cường trách nhiệm xã hội cơ quan tài chính tiền tệ hỗ trợ phát triển nông nghiệp, nông thôn, cải thiện cơ cấu quản trị pháp nhân hợp tác xã tín dụng nông thôn, quy phạm và phát triển tổ chức tài chính tiền tệ nông thôn kiểu mới, quy phạm và định hướng vay mượn trong dân, phát triển sự nghiệp bảo hiểm nông thôn, định hướng cho càng nhiều tiền vốn tín dụng và tiền vốn xã hội đầu tư vào nông thôn. Xây dựng, thúc đẩy chế độ nhất thể hóa phát triển kinh tế, xã hội thành thị và nông thôn, giành được sự đột phá trong các mặt, như tính toán tổng thể việc sử dụng đất đai và quy hoạch thành thị và nông thôn, bố cục và phát triển ngành nghề, xây dựng cơ sở hạ tầng và dịch vụ công cộng, việc làm, lao động, quản lý xã hội..., thúc đẩy sự phân bổ đồng đều các nguồn lực công cộng giữa thành thị và nông thôn, sự lưu động tự do của các yếu tố sản xuất giữa thành thị và nông thôn, thúc đẩy sự dung hòa trong phát triển kinh tế, xã hội thành thị và nông thôn, kiên trì đi theo con đường đô thị hóa đặc sắc Trung Quốc, thúc đẩy phát triển nhịp nhàng các thành phố lớn, vừa, nhỏ và các thị trấn nhỏ, hình thành cơ chế thúc đẩy lẫn nhau, cùng tiến trong đô thị hóa và xây dựng nông thôn mới. Kiện toàn chế độ thống nhất hữu cơ giữa quản lý dân chủ nông thôn, kiên trì sự lãnh đạo của Ðảng, nhân dân làm chủ, quản lý đất nước theo pháp luật, phát triển dân chủ cơ sở nông thôn, tăng cường xây dựng chính quyền cơ sở, bảo đảm cho nông dân được hưởng càng nhiều quyền lợi dân chủ thiết thực hơn.
Thứ hai, thích ứng với quy luật phát triển nông nghiệp, tích cực phát triển nền nông nghiệp hiện đại, nâng cao năng lực tổng hợp sản xuất nông nghiệp. Kiên định không thay đổi đi theo con đường hiện đại hóa nông nghiệp đặc sắc Trung Quốc, ra sức phát triển nền nông nghiệp hiện đại, đẩy nhanh chuyển biến phương thức phát triển nông nghiệp, nâng cao hiệu quả đầu ra đất đai, hiệu quả sử dụng tài nguyên và năng suất lao động của nông nghiệp, tăng cường năng lực chống chọi rủi ro, năng lực cạnh tranh quốc tế, năng lực phát triển bền vững của nông nghiệp. Coi trọng cao độ an ninh lương thực quốc gia, đặt phát triển sản xuất lương thực vào vị trí hàng đầu trong xây dựng nông nghiệp hiện đại, xác định rõ và thực hiện mục tiêu phát triển lương thực, tăng cường chính sách nâng đỡ, huy động đầy đủ tính tích cực trong nông dân trồng lương thực, địa phương nắm lương thực, không ngừng tăng cường năng lực sản xuất tổng hợp. Tiếp tục thúc đẩy điều chỉnh mang tính chiến lược cơ cấu nông nghiệp, kiên trì lấy nhu cầu thị trường làm phương hướng, lấy sáng tạo khoa học kỹ thuật làm phương pháp, chất lượng hiệu quả làm mục tiêu, xây dựng hệ thống ngành nghề nông nghiệp hiện đại. Làm tốt công tác bố cục quy hoạch ngành nghề, hình thành dải ngành nghề ưu thế nổi trội và đặc sắc rõ nét, định hướng xây dựng các cơ sở gia công, lưu thông, tích trữ vận tải tập trung vào các vùng sản xuất thế mạnh. Phát triển kinh doanh ngành nghề hóa nông nghiệp, thúc đẩy nâng cấp cơ cấu ngành chế biến nông sản phẩm. Tăng cường công tác chuẩn hóa nông nghiệp và an toàn chất lượng nông sản phẩm, giám sát kiểm soát nghiêm ngặt trong toàn bộ quá trình, ngăn chặn các sản phẩm không đạt tiêu chuẩn vào thị trường. Ðẩy nhanh sáng tạo khoa học kỹ thuật nông nghiệp, đẩy mạnh đầu tư khoa học kỹ thuật nông nghiệp, cố gắng thực hiện sự đột phá lớn trong lĩnh vực then chốt và kỹ thuật hạt nhân, không ngừng thúc đẩy tổng hợp hóa kỹ thuật nông nghiệp, cơ giới hóa quá trình sản xuất, tin học hóa sản xuất kinh doanh. Ði sâu cải cách thể chế khoa học kỹ thuật, đẩy nhanh xây dựng hệ thống sáng tạo khoa học kỹ thuật nông nghiệp và hệ thống kỹ thuật ngành nghề nông nghiệp hiện đại, tăng cường phổ biến phổ cập kỹ thuật nông nghiệp, đẩy nhanh chuyển hóa thành quả khoa học kỹ thuật nông nghiệp. Tăng cường xây dựng cơ sở hạ tầng nông nghiệp, thực hiện chỉnh đốn đất đai với quy mô lớn, làm tốt công tác xây dựng cơ sở hạ tầng thủy lợi, tăng cường xử lý các sông hồ lớn, tập trung xây dựng một loạt công trình thủy lợi trọng điểm lớn và vừa, hỗ trợ phát triển công nghiệp phục vụ cho nông nghiệp, đẩy nhanh cơ giới hóa nông nghiệp. Kiên trì lấy cơ quan dịch vụ công cộng làm chỗ dựa, lấy tổ chức kinh tế hợp tác làm nền tảng, lấy doanh nghiệp đầu tàu làm cốt cán, lấy các lực lượng xã hội khác làm bổ sung, kiên trì kết hợp giữa dịch vụ có tính công ích với dịch vụ có tính kinh doanh, sự nhịp nhàng giữa dịch vụ riêng rẽ và dịch vụ tổng hợp, xây dựng hệ thống dịch vụ xã hội hóa nông nghiệp kiểu mới. Phát triển nền nông nghiệp mô hình tiết kiệm, nông nghiệp tuần hoàn, nông nghiệp sinh thái theo yêu cầu của xây dựng văn minh sinh thái, tăng cường bảo vệ môi trường sinh thái, thúc đẩy nông nghiệp phát triển bền vững. Mở rộng mở cửa đối ngoại nông nghiệp, kiên trì kết hợp giữa "thu hút vào" và "đi ra ngoài", nâng cao năng lực tính toán sử dụng hai thị trường, hai nguồn lực quốc tế và trong nước.
Thứ ba, đẩy nhanh phát triển sự nghiệp công cộng nông thôn, thúc đẩy xã hội nông thôn tiến bộ toàn diện, duy trì nông thôn hài hòa, ổn định. Cần mở rộng phạm vi bao trùm nông thôn của tài chính công, phát triển sự nghiệp công cộng nông thôn, khiến cho đông đảo nông dân được ăn học, có thu nhập, có nơi chữa bệnh, già có người nuôi dưỡng, có nơi ở. Kiên trì dùng hệ thống lý luận chủ nghĩa xã hội đặc sắc Trung Quốc để vũ trang cho đảng viên nông thôn, giáo dục quần chúng nông dân, triển khai thiết thực công tác xây dựng hệ thống giá trị hạt nhân xã hội chủ nghĩa, kiên trì dùng văn hóa tiên tiến xã hội chủ nghĩa để chiếm lĩnh trận địa nông thôn, nâng cao trình độ tư tưởng, đạo đức của nông dân. Triển khai rộng rãi hoạt động xây dựng văn minh tinh thần có tính quần chúng, như thôn trấn văn minh, chợ văn minh, hộ văn minh, phục vụ tình nguyện, định hướng cho nông dân xây dựng vững chắc tư tưởng chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa tập thể, chủ nghĩa xã hội, hình thành tác phong xã hội tốt đẹp. Xây dựng cơ chế bảo đảm đầu tư văn hóa nông thôn, nâng đỡ sáng tác, sản xuất sản phẩm văn hóa đề tài nông thôn, nhanh chóng hình thành hệ thống dịch vụ văn hóa công cộng nông thôn hoàn chỉnh, đáp ứng nhu cầu văn hóa tinh thần ngày một tăng lên của nông dân. Ra sức thực hiện tốt sự nghiệp giáo dục nông thôn, củng cố thành quả phổ cập giáo dục nghĩa vụ nông thôn, đẩy nhanh phổ cập giáo dục trung học nông thôn, kiện toàn mạng lưới giáo dục đào tạo nghề huyện lỵ, tăng cường đào tạo kỹ năng cho nông dân, đẩy nhanh phát triển một cách có trọng điểm dạy nghề trung cấp nông thôn và từng bước thực hiện miễn phí, bồi dưỡng người nông dân kiểu mới có văn hóa, hiểu biết kỹ thuật, biết kinh doanh. Thúc đẩy sự nghiệp y tế, khám chữa bệnh nông thôn phát triển, củng cố và phát triển chế độ y tế hợp tác nông thôn kiểu mới, nâng cao tiêu chuẩn tập trung vốn và mức hỗ trợ ngân sách, kiên trì lấy bảo đảm bệnh nặng được nằm viện làm chính, chiếu cố đến bảo đảm y tế khám chữa bệnh. Kiên trì Chính phủ chủ đạo, huy động các nguồn lực y tế thành thị và nông thôn, xây dựng kiện toàn mạng lưới dịch vụ y tế khám chữa bệnh ba cấp ở nông thôn, cung cấp dịch vụ khám chữa bệnh cơ bản an toàn, giá rẻ cho nông dân. Kiện toàn hệ thống an sinh xã hội nông thôn, xây dựng chế độ bảo hiểm xã hội, dưỡng lão nông thôn kiểu mới, hoàn thiện chế độ bảo đảm sinh hoạt tối thiểu ở nông thôn, thực hiện toàn diện chính sách 5 loại bảo hiểm ở nông thôn, hoàn thiện chế độ cứu trợ quần chúng bị thiên tai ở nông thôn, phát triển sự nghiệp phúc lợi và từ thiện xã hội lấy giúp đỡ người già yếu, trợ cấp người tàn tật, cứu tế trẻ mồ côi, cứu tế nghèo khó, cứu trợ thiên tai làm trọng điểm. Kiên trì phương châm xóa đói giảm nghèo kiểu phát triển, tiếp tục thúc đẩy phát triển xóa đói giảm nghèo ở nông thôn, hoàn thiện chiến lược và hệ thống chính sách xóa đói giảm nghèo quốc gia, thực hiện tiêu chuẩn xóa đói giảm nghèo mới, thực hiện toàn diện chính sách xóa đói giảm nghèo đối với những người thu nhập thấp ở nông thôn. Kiên trì phục vụ nông dân, dựa vào nông dân, tăng cường quản lý xã hội nông thôn, hoàn thiện thể chế cơ chế quản lý xã hội nông thôn, tăng cường xây dựng cụm dân cư nông thôn, xây dựng kiện toàn thể chế quản lý ứng phó khẩn cấp ở nông thôn, nâng cao năng lực xử trí khủng hoảng, duy trì xã hội nông thôn hài hòa, ổn định.
Thứ tư, tăng cường và cải thiện sự lãnh đạo của Ðảng, không ngừng nâng cao trình độ Ðảng lãnh đạo công tác nông thôn, tạo sự bảo đảm chính trị kiên định cho việc thúc đẩy cải cách, phát triển nông thôn. Thúc đẩy cải cách, phát triển nông thôn, mấu chốt là ở Ðảng. Cần phải kiên trì lấy xây dựng năng lực cầm quyền và xây dựng tính tiên tiến của Ðảng làm tuyến chính, lấy tinh thần cải cách sáng tạo để thúc đẩy toàn diện công tác xây dựng Ðảng ở nông thôn, tăng cường sức sáng tạo, sức tập hợp, sức chiến đấu của tổ chức đảng các cấp. Hoàn thiện thể chế cơ chế Ðảng lãnh đạo công tác nông thôn, tăng cường thể chế lãnh đạo và cơ chế làm việc công tác nông thôn: Ðảng ủy lãnh đạo thống nhất, Ðảng và chính quyền cùng nắm cùng quản, cơ quan tổng hợp công tác nông thôn tổ chức điều hòa, các cơ quan hữu quan ai phụ trách việc người nấy. Hoàn thiện hệ thống sát hạch đánh giá cán bộ thể hiện yêu cầu của quan điểm phát triển khoa học và quan niệm thành tích chính trị đúng đắn, coi sản xuất lương thực, nông dân tăng thu nhập, bảo vệ đất canh tác, xử lý môi trường, hài hòa, ổn định là những nội dung quan trọng trong sát hạch thành tích chính trị của ban lãnh đạo địa phương đặc biệt là cấp huyện [thị]. Tăng cường xây dựng tổ chức cơ sở nông thôn, lấy xây dựng ban lãnh đạo làm trọng điểm, kiện toàn tổ chức đảng làm sự bảo đảm, hoạt động cùng sáng tạo của ba cấp làm vật chuyển tải, xây dựng tổ chức đảng thành hạt nhân lãnh đạo vững chắc, thúc đẩy phát triển khoa học, dẫn dắt nông dân làm giàu, liên hệ mật thiết với quần chúng, giữ gìn nông thôn ổn định. Tăng cường xây dựng đội ngũ cán bộ và đội ngũ đảng viên ở cơ sở nông thôn,...
Trên đây là những thể nghiệm của tôi về lý luận và thực tiễn cải cách, phát triển nông thôn Trung Quốc. Trong thực tiễn đổi mới và phát triển nông thôn của Việt Nam, các đồng chí Việt Nam cũng đã tích lũy được nhiều kinh nghiệm quý. Chúng tôi sẵn sàng tăng cường trao đổi với các đồng chí Việt Nam, học tập kinh nghiệm quý của các đồng chí, không ngừng làm sâu sắc thêm nhận thức về vấn đề nông nghiệp, nông thôn và nông dân, thúc đẩy sự nghiệp xã hội chủ nghĩa phát triển tốt hơn.