Vì sao đất càng nhiều mùn là đất tốt

Đất mùn là lớp đất mà ai làm vườn cũng khao khát có được. Hàng năm, bà con tranh thủ vét mương, lấy lớp mùn bón cây, rồi phủ rơm rạ hay cỏ. Đảm bảo cây sẽ xanh mướt nhìn đã con mắt luôn. Đất càng đen sẫm thì lượng mùn càng cao, càng tốt và giữ ẩm càng nhiều. Bà con để ý, chỗ nào mà cỏ nhiều, thì đất chỗ đó ẩm và màu sậm hơn đúng hông?

Đất mùn là gì?

Ông bà mình quan niệm đất làm nông càng có màu đen càng tốt. Tỷ lệ mùn trên 5% thì chắc chắn mảnh đất đó sẽ có màu đen nhiều hơn màu nâu. Bà con thử lấy đất, pha chút nước, rồi quậy lên, nó sánh lại giống bột hồ. Nếu đất rời rạc, không sánh lại là đất cát. Còn đất sét thì quậy mỏi tay cũng không tan!

Giống như mình ủ rơm rạ, đất sẽ càng ẩm, càng tăng độ mùn. Bà con bón phân hữu cơ – vi sinh theo phương pháp Nông Nghiệp Vì Sự Sống. Vừa gần như không tốn tiền, dễ làm mà lại hiệu quả. Tụi nó chuyển hóa sỏi đá, rễ cây mục… thành chất dinh dưỡng cho cây, thậm chí là kháng nấm bệnh nữa! Rễ cây phát triển tốt trên đất có mùn cao.

Phân loại các loại mùn

Mùn chính là món quà mẹ thiên nhiên ban tặng cho con người. Thành phần của mùn gồm cát đá, các chất hữu cơ như lá cây, thân gỗ mục, xác động vật, lớp đất sét dưới cùng và muôn vàn vi sinh vật. Nhưng không phải cứ trộn hỗn hợp này là con người có được mùn. Mỗi vùng đất có các loại vi sinh vật khác nhau, trải qua thời gian và các điều kiện tự nhiên khác nhau mà tạo ra các loại mùn khác nhau.

Acid Humic là gì?

Acid humic chính là thành phần có giá trị nhứt trong mùn. Các loại phân bón hiện nay cũng rầm rộ quảng bá acid humic. Nhưng bà con cần lưu ý, rễ cây chỉ có thể tiêu thụ acid humic trong tự nhiên. Thành phần của acid humic bao gồm carbon, hydro, oxy và ni-tơ – vốn là 4 nguyên tố chính duy trì sự sống. Ngoài ra, acid humic còn chứa Photpho, Silic, Sắt và lưu huỳnh.

Hàm lượng các chất này thay đổi phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên. Tương tự cách phân loại mùn bên trên. Đất dồi dào acid humic cây lớn nhanh, rễ chắc chắn, trữ nhiều nước và chống được các vi rút gây bệnh như tuyến trùng chẳng hạn.

Acid Fulvic

Khi bà con đào lớp mùn lên thấy có một chút ánh vàng, nó chính là acid fulvic. Loại đất vàng acid fulvic này chính là thành phần giúp đất mùn trữ nước cực tốt. Nó dễ hòa tan trong nước và có tính chua. Hàm lượng acid fulvic trong đất cao thường dễ bị chua, nghèo mùn và dinh dưỡng trong đất dễ bị rửa trôi. Acid fulvic nhìn chung không có giá trị cao bằng acid humic.

Humin

Humin là hợp chất không tan trong thành phần của chất mùn. Là những phức của axit humic và axit fulvic liên kết với nhau và liên kết với phần vô cơ hay phần khoáng của đất. Vi sinh vật cũng khó phân giải được các hợp chất humic này.

Biểu hiện đất dồi dào mùn

Trong vườn có nhiều nấm, chứng tỏ đất nhiều mùn . Nấm được xem là cư dân rất thành công của trái đất. Nó rất dẻo dai, thích nghi được với nhiều loại đất và điều kiện khắc nghiệt. Đất mùn có các loại enzyme phong phú. Nó có khả năng chuyển hóa các chất hữu cơ “chết” thành sinh khối. Lượng nấm trong đất giúp đất thêm màu mỡ, và cung cấp lại chất dinh dưỡng trực tiếp cho cây.

Sự đa dạng của nấm phụ thuộc vào độ pH trong đất. Hệ sinh vật trong khu đất, nhiệt độ và môi trường nước. Có 3 nhóm nấm dựa theo chức năng:

1. Nấm kiểm soát sinh học.
2. Nấm điều hòa hệ sinh thái
3. Nấm tham gia vào quá trình phân hủy chất hữu cơ.

Một số loài nấm còn có khả năng hấp thụ kim loại nặng. Nó biến đất ô nhiễm cadmium, đồng, thủy ngân, chì, kẽm thành đất “sạch”. Các enzyme đặc biệt của các nhóm nấm, giúp cân bằng hệ sinh thái. Nấm có thể điều chỉnh các loại virus, tuyến trùng gây bệnh.

Nấm còn giúp chuyển hóa nitơ sang đạm, cho rễ cây sử dụng. Tương tự như cách rễ các nhóm cây họ đậu. Nên bà con để ý, chỗ nào có thân cây mục thì chỗ đó có nấm. Nó góp phần phân hủy các rễ và thân cây mục tài tình luôn đó bà con. Còn nấm mối chính là đại diện của nhóm nấm kiểm soát sinh học. Nó giúp cân bằng các enzyme do mối tiết ra thành chất dinh dưỡng cho đất. 

Giữ ẩm để đất tăng mùn

Đất càng nhiều mùn thì càng giữ được ẩm. Nên dễ nhứt, bà con cứ giữ ẩm trước, tự nhiên hàm lượng mùn sẽ tăng theo. Bà con bón phân hữu cơ trong mùa khô cần tưới nhiều nước. Kèm theo ủ rơm để đất luôn ẩm. Giúp cho lượng vi sinh trong đất chuyển hóa hết phân hữu cơ.

Trong mùa mưa, có thể áp dụng kỹ thuật mulching: mùn cưa, vỏ cây. Giữ cho phân bón không bị nước mưa xói mòn. Nước càng ở lại trên mặt đất càng lâu, càng tạo điều kiện giúp lượng phân hữu cơ thành mùn. Rễ cây mà bắt hơi được mùn sẽ phát triển rất nhanh. Bà con sẽ thấy rễ bám chặt đất, cây xanh mướt, đậu trái lắm đó bà con.

Xem thêm: 3 cách bón phân đúng cách.