Vì sao phải nấu chanh dây
Tên gọi khác của chanh dây là chanh leo, giống chanh đặc sản Đà Lạt hay được trồng trang trí làm cổng nhà hoặc bờ rào. Trồng chanh leo (chanh dây) khá đơn giản, chỉ cần làm giàn cao và vun gốc, chăm tưới đều đặn chanh sẽ cho sai trái. Tuy giá thu mua khá thấp nhưng hương vị thơm ngon đặt biệt và tác dụng của chanh dây khiến nhiều người khá yêu thích loại quả này. Show
Nhiều người thắc mắc chanh dây có phải chanh leo không? Thì câu trả lời thực tế chúng là một. Do đặc tính thân leo và thường được trồng để trang trí nhà cửa bằng cách leo lên giàn nên mới có tên gọi chanh leo. Giới thiệu chanh dâyChanh dây là loại trái cây quen thuộc và gần gũi với không gian ăn uống và đời sống của mọi gia đình Việt trên khắp vùng miền, đặc biệt được ưa chuộng mỗi dịp hè nắng nóng. Không những là thức uống giải khát được yêu thích mà bản thân loại trái cây này cũng đem lại rất nhiều lợi ích. Chanh leo có mấy loại?Tại Việt Nam có hai loại chanh dây phổ biến là loại vỏ tím và vỏ vàng. Hãy cùng Vinfruits phân biệt hai loại chanh dây đặc biệt này nhé! Chanh dây vỏ tímCó nguồn gốc từ Brazil và một số vùng thuộc phía Bắc Argentina. Trái khi còn nhỏ màu xám chì, vỏ xù xì và có lông mịn. Khi trái chín dần, vỏ dần chuyển sang màu tím thẫm, trơn láng (hơi giống trái vú sữa tím nhưng nhỏ hơn). Cây chanh leo vỏ tím có hình dạng tròn đều, vỏ mỏng, khi héo vỏ thì hạt chanh mọng nước, thơm ngon, độ chua nhẹ rất hấp dẫn. Chanh dây vỏ tím Chanh leo vỏ tím dùng để pha nước uống, làm bánh và làm mứt. Vị chua nhẹ nên có thể pha thêm chút đường, uống lạnh sẽ rất hấp dẫn. Đây là món nước giải nhiệt yêu thích của người dân các vùng nhiệt đới. Một số nước châu Âu biết đến chanh dây như một loại trái cây để lấy mùi vị và hương thơm trong các món súp hoặc bánh mousse đặc biệt của họ. Chanh dây vỏ vàngKích thước lớn hơn cây chanh dây vỏ tím, vỏ dày và hạt mọng nước. Chanh vỏ vàng có mùi thơm không bằng và vị cũng chua hơn. Nước cốt chanh dây vỏ vàng thường dùng để nấu ăn, làm bánh, mứt vì màu sắc tươi đẹp của chúng. Chanh dây vỏ vàng hơi dày, ít thịt bên trong nên mặc dù to hơn chanh vỏ tím nhưng thường không được ưa chuộng bằng. Chanh dây vỏ vàng Với đặc tính hương thơm và mùi vị, người ta thường chiết tách chanh dây vỏ vàng nấu kèm với đường kính hoặc mật mía để trở thành dạng syrup dùng trong pha chế và giải khác. Chanh dây chuốiCó tên gọi như vậy bởi hình dáng bên ngoài thuôn dài, có cuống và vỏ ửng màu xanh vàng rất giống quả chuối khi gần chín. Loại chanh này hiện tại rất hiếm tại Việt Nam. Được trồng nhiều tại Nam Mỹ. Khi chín, chanh dây chuối thường ngả sang màu vàng nâu, loại này thiêng về vị chua hơn là hương thơm. Nên thường dùng làm gia vị trong một số món ăn đặc trưng vùng miền. Chanh dây chuối Dân Nam Mỹ không xem chanh dây chuối như một loại trái cây hay nước giải khát mà đơn thuần chỉ là một loại quả dại có vị chua và không mang lại giá trị kinh tế cao. Trái chanh dây chuối có kích thước vừa phải, trái chính thường dài khoảng 12cm, đường kính rộng nhất vào khoảng 8cm. Chanh dây khổng lồCó ngoại hình khá giống trái ổi tượng Việt Nam. Vỏ xanh nhẵn bóng, hơi sần sùi, khi chính ngả vàng. Đặc biệt giống chanh này cho ruột màu trắng, hạt nhỏ (thỉnh thoảng một số trái cho ruột vàng, nhưng không đáng kể). Loại chanh này cũng nằm trong top các loại trái gia vị dùng để lấy nước chế biến. Chanh dây khổng lồ Hạt chanh dây khổng lồ thường bé hơn các loại trên nên cho lượng nước khá dồi dào. Mùi thơm nhẹ, vị chua trung bình, hơi nhẫn đắng mùi nhựa cây. Điều đáng nói ở đây là kích thước trái có thể lên tới 15 – 30 cm, đường kính lên tới 18 cm nên có tên gọi: chanh dây khổng lồ. Chanh dây ColombiaTrái tròn nhỏ như cây chanh dây vỏ tím, vỏ dày, tép chanh màu trắng trọng, hạt chanh đen và nhỏ. Đây là giống chanh đặc biệt vùng Nam Mỹ (Colombia, Peru, Venezuela,…) Giống chanh này không có gì đặc biệt hơn các loại kể trên, ngoài màu sắc vỏ khi chưa chín có màu xanh bóng, lúc chín ngả vàng rồi sang cam. Chanh dây Colombia Cách trồng chanh dâyHướng dẫn làm giàn thẳng đứng (giàn truyền thống)Một trong những kiểu giàn phổ biến khi trồng chanh dây là giàn thẳng đứng, loại giàn này khóa dễ làm. Thường thấy nhất là bờ rào của các gia đình nông thôn. Tuy nhiên, loại giàn này thường yêu cầu vuông đất bằng phẳng, đủ nắng và nước để tưới tiêu trên diện rộng. Điển hình như càng giàn cọc trồng tiêu trong những năm đầu chưa bói trái, có thể trồng xen kẽ chanh leo. Giàn danh leo kiểu truyền thống Kỹ thuật làm giàn
Kỹ thuật giăng mắc lưới
Cách giăng cọc: số 0 là cọc tre, từ 1-17 là cọc bê tông Kiểm tra lại từng mối nối cho thật kỹ. Đối với kẽm 2li có thể thay thế bằng dây nilon hoặc dây thừng sợi nhỏ, miễn sao chịu lực được giàn và tùy điều kiện kinh tế của nhà nông. Ưu điểm giàn truyền thống
Nhược điểm của giàn truyền thống
Hướng dẫn làm giàn chữ TCó hai loại giàn cọc chữ T dùng để trồng chanh leo, đó là giàn cọc đơn và giàn cọc đôi. Chúng ta hãy cùng tham khảo cách làm hai loại giàn này nhé! Cách làm cọc chữ T đơn Cách làm giàn cọc đơn trồng chanh leo:
Cách làm cọc chứ T đôi Cách làm giàn cọc đôi trồng chanh leo:
Ưu điểm của giàn chữ T
Nhược điểm giàn chữ T
Công dụng của quả chanh dâyChanh dây (thuộc họ Lạc Tiên)Đây là loại cây dây leo , thân trơn có lông tơ và nhiều tua cuốn. Lá mọc so le hình chân vịt dài từ 6-15cm . Hoa màu trắng ánh tím . Quả mọng nước, nhiều hạt; quả có màu xanh lục và chuyển màu nâu đen , tím hoặc vàng khi chín. Có vị chua ngọt và có hương rất thơm. Chanh dây mọc nhiều ở các vùng có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đớiLà loại cây dễ bị sâu bọ tấn công và gây bệnh vì vậy đòi hỏi sự chăm sóc tỉ mỉ của người trồng. Cây nên được trồng tại nơi có ánh sáng vừa đủ , cần nhiều nước thúc đẩy cây nhanh ra hoa và kết trái. Càng gần lúc thu hoạch lượng nước cây cần càng nhiều. Chanh dây có nhiều lợi ích cho sức khỏeChanh dây có hàm lượng dinh dưỡng cao khiến nhiều người coi chanh dây như là “ vua bảo vệ sức khỏe”: -Protein : 2,2g -Chất béo : 0,7g -Năng lượng : 97 kcal -Nước : 72,93g -Canxi : 12mg -Vitamin A : 700IU -Vitamin B6 : 0,1g -Vitamin E : 1,12mg ATE -Carbohydrate : 23,38g -Kali : 348g Chanh dây có thể chế biến được nhiều món ngon hấp dẫn Lượng Kali nhiều là thành phần chính giúp điều hòa nhịp tim và huyết áp. Loại quả này có chứa nhiều chất chống oxy hóa hỗ trợ trong việc ngăn ngừa bệnh ung thư. Cùng với đó là các vitamin, axit amin bổ sung hỗ trợ hệ miễn dịch. Uống 1 ly chanh dây mỗi ngày để có được làn da đẹp mà các chị em phụ nữ ưa chuộng. Nước chanh dây giải khátNước chanh dây là thức uống ngon bổ trong những ngày hè oi bức. Nhưng cũng cần sử dụng có chừng mực để không gây ảnh hưởng xấu cho cơ thể. Hạt chanh dây có thể dùng để chế biến dầu, tạo mùi thơm cho thực phẩm và giữ ẩm cho da. Vitamin C và collagen mà chanh dây cung cấp giúp cải thiện và đem lại mái tóc chắc khỏe. Ổn định đường huyếtHàm lượng chất xơ cao có trong quả chanh dây hỗ trợ tốt cho việc điều trị bệnh tiểu đường do các chất này có khả năng hạ đường huyết và giảm lượng cholesterol xấu . Giúp xương chắc khỏeChanh dây giàu các chất như magie, canxi, sắt,… những khoáng chất này khi kết hợp với các khoáng chất trong thực phẩm như rau xanh và sữa giúp duy trì và ngăn ngừa bệnh loãng xương . Đặc biệt tốt cho những người trong độ tuổi trung niên . Chanh dây còn có thể dùng làm nước sốt đồ nướng rất ngon Đem lại giấc ngủ ngon và giúp giảm stressHợp chất alkaloids trong quả chanh dây có khả năng làm giảm các triệu chứng lo âu , suy nhược; giúp cơ thể tĩnh tâm,an thần và mang lại giấc ngủ ngon và sâu hơn sau một ngày làm việc và học tập mệt mỏi. Hỗ trợ giảm cânLà loại trái cây hữu ích cho người ăn kiêng hoặc mong muốn giảm cân. Quả chanh dây chứa nhiều chất xơ nhưng ít calo và chất béo giúp làm giảm cảm giác thèm ăn. Tác dụng của chanh dâyChanh dây có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe, điển hình là giải nhiệt, giảm cân, bổ sung vitamin A, C và một số khoáng chất cần thiết. Uống chanh dây thường xuyên còn giúp hạ đường huyết, giảm mở máu, chống mất nước và một phần kích thích các tế bào niêm mạc ruột chống lại các vi khuẩn gây hại. Sau đây là lợi ích thật sự của chanh danh dành cho từng đối tượng đặc biệt, bạn nên lưu ý khi sử dụng loại trái cây thơm ngon đặc biệt này nhé: Chanh dây giúp giảm cân:Một ưu điểm tuyệt vời của chanh dây là hỗ trợ trao đổi chất và đào thải bớt lượng mỡ dư thừa trong máu. Người ta cho rằng đều đặn mỗi ngày uống một cốc nước ấm pha chanh dây và mật ong sẽ giúp vòng eo được “siết lại 5cm” trong vòng 30 ngày. Tuy nhiên, mọi phương pháp giảm cân đều nên phối hợp với việc tập luyện thể dục thể thao nghiêm ngặt, tăng cường trao đổi chất và có một chế độ ăn hợp lý. Chanh dây giúp giảm cân Chanh dây giúp giảm mụn, ngừa thâm, dưỡng da:Trong chanh dây có chứa nhiều vitamin C giúp làm sáng da, ngừa thâm nám. Vitamin A bổ sung sinh tố cho một đôi mắt sáng khỏe, tanin giúp ngăn ngừa ung thư, một chút kẽm rất tốt cho những người cơ địa dễ nổi mụn. Có thể nói chanh dây là một “trái sắc đẹp” rất có ít cho phụ nữ và bạn gái tuổi dậy thì. Tuy nhiên, một số thành phần trong chanh dây, đặc biệt là chất axit rất có hại cho dạ dày, bạn tuyệt đối tuân thủ liều lượng hợp lý khi sử dụng nhé. Giải nhiệt, thanh mát cơ thể:Vào mùa hè nóng bức hay sau một ngày vận đồng nhiều, dung nạp quá nhiều đạm động vật, thức ăn nhiều dầu mỡ, đường bột,…hãy pha một cốc chanh dây mật ong thêm chút đá viên mát lạnh. Thức uống tuyệt vời này sẽ giúp cơ thể bạn lấy lại cảm giác sảng khoái, thanh nhiệt, chống nhiệt miệng, nổi mụn. Chất axit trong chanh dây nếu dùng một cách điều độ có thể trung hòa bớt lượng mỡ và tinh bột có trong thực phẩm hàng ngày. Vậy nên bạn hãy trữ một ít chanh dây trong nhà dùng khi cần thiết nhé! Lọc máu, giảm mỡ máu:Tác dụng này dành cho những người cơ địa béo phì, mỡ trong máu hoặc có đường huyết cao. Uống chanh dây cũng như một thứ nước giải khát hàng ngày giúp trung hòa lượng đường trong máu và hạ đường huyết. Mang lại cho bạn một trái tim và cơ thể khỏe mạnh. Các bác sĩ khuyến cáo không nên lạm dụng uống nước chanh leo quá thường xuyên. Đặc biệt không được uống dưới dạng nguyên chất mà phải pha loãng cùng với nước và đường để giảm nồng độ axit (chất gây vị chua) có trong chanh leo. Nếu lạm dụng hoặc uống dưới dạng nguyên chất có thể dễ gây ra các bệnh về bao tử như ợ chua, rối loạn dịch tiết dạ dày, thậm chí loét bao tử, mất máu. Vậy nên cần cân nhắc giữa các mặt lợi ích và tác hại của chanh dây để có cách dùng cho phù hợp bạn nhé! Cách pha chanh dâyLựa chọn chanh dây ngonTrái chanh dây ngọn là trái tròn đều, không có vết ong đốt. Tuy nhiên, chanh dây tươi thường có vị chua và ít nước, nên người ta thường cắt cuống, để chanh dây xuống nền đất mát cho đến khi khô lại, vỏ nhăn nheo. Lúc ấy nước chanh sẽ đạt độ chín mọng, vàng đẹp, thơm đậm và giảm độ chua đi đáng kể. Cách pha nước chanh dây hấp dẫn
Món mới hấp dẫn: Chanh dây dầm đáNếu bạn muốn thưởng thức vị đậm đà nguyên chất của chanh dây, có thể thử món chanh dây đá bào, hay còn gọi là chanh dây dầm đá.
Chanh dây đá bào Cho đá bào ra ly/chén, tưới nước cốt chanh dây lên phần đá bào cho tan chảy dần, thêm syrup ngô/đường nâu tạo độ ngọt và thưởng thức. Một số đặc điểm thú vị của chanh dây:Trái chanh dây có ngọt không?Đây là câu hỏi phổ biến nhất khi lần đầu tiên ngửi thấy hương thơm quyến rũ của loại quả này. Khác với mùi hương nồng nàn, vị trái chanh dây thuần chua, tuy nhiên một số trái chín cũng có thể có vị ngọt dịu và chua nhẹ rất hấp dẫn. Cách uống chanh dây ngon?Chanh dây ngon nhất khi trái đã chín tới và hơi héo vỏ một chút. Trái chanh tươi thường khá chua, vậy nên nếu thấy trái đã già bạn nên cắt cuống, để dưới nền đất từ 5 – 7 ngày cho đến khi lớp vỏ ngoài khô héo và móp méo lại. Lúc này vị chanh sẽ dịu hơn và hương thơm cũng rất đậm đà. Uống chanh dây có tốt không?Quả Chanh Leo và lợi ích tuyệt vờiThành phần chính là chất xơ trong chanh dây giúp cơ thể nhanh chóng đào thải các loại mỡ xấu như mỡ trong máu, mỡ nội tạng. Vì thế Chanh leo rất tốt cho bệnh nhân tiểu đường, nhiễm mỡ máu. Tuy nhiên, các bác sĩ khuyên không nên uống quá 2 cốc chanh dây nguyên chất/ngày mà chỉ nên pha loãng, dùng thêm với nước khoáng, đường/mật ong,…để trung hòa bớt lượng axit có trong nước cốt chanh dây. Ngoài ra, uống 1 ly nước chanh leo có thể giúp người già hạ huyết áp trong các trường hợp cao máu, tiểu đường. Và đặc biệt kiêng kỵ với người huyết áp thấp. Thành phần dinh dưỡng của chanh dây Ngoài ra, trong chanh dây còn có chứa các vitamin nhóm A, C giúp ngăn ngừa lão hóa, chống nắng sinh học, giúp da sáng và đều màu hơn. Có thể nói chanh dây là một loại quả vừa giúp đẹp da vừa giữ dáng cho chị em phụ nữ. Tác hại khi uống nhiều chanh leoBên cạnh các lợi ích kể trên, chúng ta cũng cần quan tâm đến một số tác dụng phụ khi uống quá nhiều chanh leo trong ngày. Trong chanh leo có chứa nhiều axit giúp kích thích đào thải mỡ thừa, mỡ thành ruột. Nhưng nếu uống chanh leo vào buổi sáng hoặc trước bữa ăn, có thể gây ra các triệu chứng như rối loạn dịch vị dạ dày, tăng nồng độ axit trong bao tử, ợ nóng, ợ chua, loét bao tử. Uống chanh leo không đúng cách ảnh hưởng đến bao tử Người khó ngủ nếu uống chanh leo trước bữa tối có thể bị trằn trọc, mất ngủ,…do chanh leo có chứa vitamin C – Một loại vitamin giúp kích thích tinh thần tỉnh táo, hoạt bát, nhịp tim đập nhanh hơn, gây khó ngủ hơn. Quả chanh leo có tên gọi khác là chanh dây, mác mác, mắc mát, lạc tiên hoa tía,… Nhiều người bị hấp dẫn bởi hương thơm đậm đà, quyến rũ và màu sắc tươi mát của nước chanh leo mà vô tình sử dụng chanh leo không đúng cách, gây hại cho sức khỏe. Hướng dẫn sử dụng chanh leo đúng cáchTrong pha chếNước chanh leo có vị chua gắt và hương thơm nồng nàn, khi pha nước nên thêm vào mật ong, đường và nước lọc để giảm độ chua và trung hòa lượng axit có trong quả chanh leo, tốt hơn cho bao tử. Từ vị chua và hương thơm này người pha chế có thể kết hợp với một số loại nước ép có vị ngọt khác như dưa hấu, dứa, cam, bưởi,…sẽ cho ra một loại thức uống hỗn hợp thơm ngon, lạ miệng và tốt cho sức khỏe. Chanh dây giải nhiệt mùa hè Trong thức ănMột số nhà hàng Âu hay có các món thịt nướng ăn kèm với sốt chanh leo. Đây là loại sốt được pha nấu với rượu/nước dùng + chanh leo + bột sắn dây + cheese cho ra một dạng sánh mịn, hơi chua và thơm béo. Món sốt chanh leo này còn có thể dùng để trộn salad và ăn kèm hải sản hoặc các món nhiều dầu mỡ. Các món nướng ăn kèm với sốt chanh dây Trong làm bánhChanh leo thường được dùng để trang trí bề mặt cho các loại mousse (bánh kem bơ phô mai). Vị chanh leo chua chua, thơm mát giúp kích thích vị giác và làm giảm độ ngọt của món bánh. Ngoài ra, màu vàng bắt mắt còn làm cho món bánh thêm hấp dẫn người ăn. Bánh mouse chanh dây Chanh leo là loại trái phổ biến ở các nước nhiệt đới, được khá nhiều người dân địa phương và du khách nước ngoài ưa thích bởi màu vàng tươi sáng và vị chua, hương thơm nồng đượm. Sử dụng chanh leo đúng cách sẽ giúp cho cơ thể thêm khỏe mạnh, bổ sung nhiều vitamin có lợi cho cơ thể, đẹp dáng, dưỡng da cho phụ nữ. Bạn có thể xem thêm: Lưu ý khi lựa chọn chanh dâyKhi mua chanh dây nên chọn trái tròn đều, không móp méo hay bầm dập. Trái chín già thường có vỏ ngoài cứng, cuống khô màu nâu sậm, một số trái hơi héo vỏ là đã cắt cành từ 5 – 7 ngày. Nếu không phát hiện các vết ong chích hay bầm dập ở quanh thân trái thì đây là trái chanh ngon. Chanh dây như thế nào mới ngon không khó chọn lựa. Chỉ cần bổ đôi và nhìn màu sắc bên trong tép chanh: vàng đều, ruột tách rời khỏi vỏ, hạt đen bóng, mọng nước, hương thơm đậm,… Mỗi loại chanh dây có một hình thái khác nhau. Tuy nhiên nhìn chung đây vẫn là loại trái cây khá dễ tìm, dễ mua tại các cửa hàng trái cây đặc sản vùng miền như Vinfruits. Hãy tham khảo thêm các loại trái cây khác trong menu và lựa chọn cho mình các loại trái cây sạch, đúng mùa, chuẩn vị và an toàn cho sức khỏe nhé! Tác giả: Vinfruits |