Vọp bẻ là gì

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Thị Mỹ - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Một cơn đau do chuột rút bắp chân thường kéo dài vài phút. Mức độ nghiêm trọng của các cơn đau khác nhau, trong một số trường hợp có thể chỉ kéo dài vài giây, nhưng cũng có lúc cơn đau kéo dài đến 10 phút. Vậy phải xử trí thế nào khi thường xuyên bị chuột rút bắp chân?

Chuột bắp rút chân là cơn đau đến từ cơ bắp chân do sự co thắt cơ bắp khi một vận động trong cơ bắp quá khó. Nó thường xảy ra ở bắp chân, dưới và phía sau đầu gối. Các cơ nhỏ của bàn chân đôi khi bị ảnh hưởng. Một cơn đau chuột rút bắp chân thường kéo dài vài phút. Mức độ nghiêm trọng của các cơn đau khác nhau, trong một số trường hợp, có thể chỉ kéo dài vài giây, nhưng trong một số trường hợp, cơn đau kéo dài đến 10 phút.

Chuột rút bắp chân thường xảy ra khi bạn đang nghỉ ngơi, phổ biến nhất vào ban đêm khi ở trên giường và thường được gọi là chuột rút ban đêm. Chuột rút có thể làm bạn thức giấc và trở thành một điều cực kỳ khó chịu khi giấc ngủ thường xuyên bị quấy rầy.

Chuột rút bắp chân thường xảy ra khi bạn đang nghỉ ngơi, phổ biến nhất vào ban đêm

Người ta thường nghĩ bị chuột rút bắp chân hay gặp ở các vận động viên, ở những người hay phải vận động cơ bắp nhiều hoặc khi ngày hôm đó bạn phải vận động nhiều hơn bình thường. Tuy nhiên, có những lý do gây ra chuột rút mà bạn chắc chắn không thể ngờ tới. Đây cũng chính là dấu hiệu cảnh báo cơ thể của bạn đang tiềm ẩn những nguy cơ bệnh lý tiêu cực:

Sự mất nước trong cơ thể sẽ dẫn đến mất cân bằng của các tín hiệu điện và ion. Vì vậy, tại thời điểm này, cơ thể không biết tín hiệu là từ não hay chỉ vì có sự mất cân bằng điện xung quanh tế bào, dẫn đến các cơ bị rối loạn và co rút không thể báo trước. Bạn hãy phòng ngừa tình trạng này bằng cách uống nhiều nước, mỗi ngày 1,5 đến 2 lít nước và bổ sung các chất điện giải.

Uống mỗi ngày 1,5 đến 2 lít nước để phòng tránh tình trạng chuột rút bắp chân

• Giữ nguyên một tư thế quá lâu:

Điều này dễ kiểm chứng nhất khi bạn phải ngồi làm việc hoặc đứng nguyên một vị trí trong thời gian lâu dài. Các bó cơ trong thời gian này bị căng ra và khi bạn đột ngột di chuyển chúng bị co lại một cách bất ngờ, gây nên cơn chuột rút ở bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể như chuột rút lưng, bắp chân, mông,...

• Dây thần kinh bị chèn ép:

Bất cứ điều gì cũng có thể khiến một dây thần kinh bị chèn ép như thoát vị đĩa đệm, viêm khớp, hẹp đốt sống thắt lưng... đều có thể gây kích thích dây thần kinh dẫn đến chuột rút. Nếu bạn có thể đi bộ ở tư thế hơi cong người, chẳng hạn như tư thế khi đẩy một giỏ hàng đi trước sẽ giúp cải thiện và ngăn ngừa sự xuất hiện của tình trạng chuột rút.

• Thiếu canxi khi mang thai:

Sự thay đổi hormone trong thai kỳ khiến phụ nữ mang thai bị chuột rút. Triệu chứng chuột rút này thường xảy ra ở khu vực bắp chân và khởi phát vào ban đêm trong tam cá nguyệt thứ hai và tam cá nguyệt thứ ba.

Nguyên nhân khiến phụ nữ mang thai bị chuột rút bắp chân hoặc các cơ quan khác là do sự thiếu hụt calcium, photpho, magnesium, do sức nặng và độ lớn của tử cung chèn ép vào các mạch máu ở chi dưới hoặc do các cơ ở chi dưới phải mang sức nặng của cơ thể, do trọng lượng của thai nhi.

• Thiếu máu/rối loạn tuần hoàn máu:

Đây là lý do có thể gây chuột rút cơ. Thiếu máu nghĩa là bạn không có đủ lượng máu đến bàn chân, cánh tay và các bộ phận khác trong cơ thể khiến bạn bị chuột rút bàn chân, cánh tay,... dẫn đến đau đớn.

Trong hầu hết các trường hợp, nguyên nhân không được tìm ra. Một giả thuyết cho rằng chuột rút chân xảy ra khi một cơ bắp ở một vị trí rút ngắn và bị kích thích co cơ. Khi cơ bắp bị rút ngắn, co rút tiếp tục có thể khiến cơ bắp bị co thắt. Điều này thường xảy ra vào ban đêm trên giường, như vị trí tự nhiên chúng ta nằm với đầu gối hơi cong [uốn cong], và với bàn chân chỉ hơi xuống. Ở vị trí này cơ bắp chân là tương đối ngắn và có thể dễ bị chuột rút.

Bên cạnh đó, một số loại thuốc có thể gây ra tác dụng phụ chuột rút chân, hoặc làm cho chuột rút xảy ra thường xuyên hơn. Một số người đang trong quá trình lọc máu thận có bị chuột rút ở chân; một số bệnh lý khác như tuyến giáp kém không được phát hiện và điều trị, bệnh động mạch ngoại biên [thu hẹp các động mạch chân gây ra lưu thông kém], một số rối loạn phổ biến của các dây thần kinh hoặc một số bệnh lý hiếm gặp bao gồm bệnh xơ gan, nhiễm độc chì; uống nhiều rượu, bia cũng có thể là nguyên nhân gây chuột rút bắp chân.

Vì thế, khi gặp quá nhiều tình huống chuột rút bất ngờ, bạn nên đến cơ sở y tế chuyên khoa thăm khám để biết được nguyên nhân chính xác, đồng thời tìm cách khắc phục triệu chứng đau đớn, khó chịu này.

Khi cơn co rút bắt đầu, cần nhanh chóng làm căng cơ sắp bị co rút càng sớm càng tốt, khi đó triệu chứng đau sẽ giảm đi rất nhiều. Trước khi bạn đi ngủ, để ngăn ngừa chứng chuột rút xảy ra ban đêm, bạn hãy kéo căng các cơ hay bị chuột rút trong vài phút trước khi đi ngủ. Ví dụ nếu bị chuột rút bắp chân thì tập căng cơ này bằng cách kéo gập lưng bàn chân hết mức trong vài phút để làm căng cơ này, nếu bị co rút cơ mặt trước cẳng chân thì ngược lại duỗi bàn chân hết mức trong vài phút.

Bạn hãy kéo căng các cơ hay bị chuột rút trong vài phút trước khi đi ngủ

Khi ngủ, giữ chăn dưới chân giường để ngăn chặn các ngón chân và bàn chân khỏi bị gập xuống trong khi ngủ khiến bạn bị chuột rút bàn chân. Có nhiều loại thuốc có thể dùng điều trị chuột rút chân, liệu pháp bổ sung canxi và magne. Tuy nhiên cần có sự tư vấn kỹ càng của bác sĩ vì tác dụng phụ của chúng khá nhiều.

Để chứng chuột không làm phiền bạn, ngay từ bây giờ hãy tuân thủ theo những nguyên tắc dưới đây:

• Uống đủ lượng nước cơ thể cần mỗi ngày, khoảng từ 6 đến 8 cốc, tương đương 1,5 đến 2 lít nước.
• Tập thể dục thường xuyên và khởi động kỹ trước khi tập luyện. Nên tạo thói quen tập thể dục cho đôi chân trước mỗi khi đi ngủ.
• Nên ăn nhiều rau trong các bữa ăn chính, sau mỗi bữa ăn nên bổ sung các loại quả như chuối, mơ, cam, đu đủ, xoài. Thực hiện chế độ dinh dưỡng cân bằng, đủ các chất: đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất.
• Tránh stress, tâm trạng căng thẳng quá độ vì nó có thể dẫn đến chuột rút, khiến cho hoóc môn trong cơ thể mất cân bằng, nhịp tim tăng nhanh, huyết áp tăng cao.

Chuột rút bắp chân không phải hiện tượng hiếm gặp và đa phần không gây nguy hiểm. Nhưng nếu tình trạng chuột rút bắp chân xảy ra thường xuyên thì bạn nên đi khám, bởi rất có thể đây là dấu hiệu cảnh bảo một số vấn đề sức khỏe.

Thạc sĩ. Bác sĩ Mỹ có kinh nghiệm trên 6 năm làm bác sĩ Nội khoa tại các Bệnh viện Trung Ương huế, Bệnh viện Đại học Y dược Huế; Bệnh viện Tâm Trí Đà nẵng; Bệnh viện Đà Nẵng. Hiện là Bác sĩ Nội Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

XEM THÊM:

Chuột rút là gì? Bị chuột rút nguyên nhân do đâu? Nếu thường xuyên bị chuột rút thì có đáng lo không? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cho bạn các thông tin hữu ích về chuột rút nói chung và tình trạng chuột rút bắp chân nói riêng.

Chuột rút [hay còn gọi là vọp bẻ] là cơn co mạnh và thắt chặt các cơ, gây đau đột ngột và dữ dội ở một bắp thịt, khiến người bị chuột rút không tiếp tục cử động được. Chuột rút thường kéo dài trong khoảng vài giây đến vài phút.

Mặc dù mọi bắp thịt đều có thể bị chuột rút, tuy nhiên, thường gặp chuột rút ở bắp chân, hoặc đôi khi có thể xảy ra ở bắp đùi, hông, bàn chân, bàn tay và cơ bụng, trong đó, chuột rút bắp chân và bàn chân là phổ biến nhất. Chuột rút thường xảy ra vào ban đêm khi đang ngủ, hoặc sau khi vận động và sử dụng cơ bắp trong một khoảng thời gian dài và liên tục. Chuột rút xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng thường gặp nhiều ở người trẻ tuổi và trên 60 tuổi.

Một vài nguyên nhân chính gây nên tình trạng chuột rút gồm có:

• Do chấn thương: Chấn thương làm co thắt các cơ sau là nguyên nhân gây ra chuột rút, do các cơ bị co thắt có xu hướng giảm thiểu chuyển động và ổn định diện tích thương tích. Đây được xem là cơ chế tự bảo vệ của cơ thể.
• Do vận động mạnh và nhiều: Sử dụng các cơ quá sức khiến các cơ bắp mệt mỏi, như khi tập luyện thể thao hoặc vận động thể lực quá sức với những động tác không tập luyện thường xuyên. Bị chuột rút nguyên nhân do vận động mạnh có thể xảy ra trong hoặc sau khi vận động, đôi khi là nhiều giờ sau khi vận động mới bị chuột rút. Chuột rút khi đang vận động thường gặp ở các bắp thịt lớn như chuột rút bắp chân và đùi. Bên cạnh đó, vận động nhiều làm lắng đọng acid lactic trong bắp thịt, dẫn đến rối loạn dẫn truyền tín hiệu giữa các dây thần kinh và cơ bắp, gây chuột rút.
• Do mỏi cơ: Ngồi hoặc nằm trong một thời gian dài với một tư thế cố định, không thay đổi cũng gây ra chuột rút, đặc biệt là ở người lớn tuổi khi nghỉ ngơi, tuy nhiên cũng có thể xảy ra ở bất kỳ lứa tuổi nào, kể cả trẻ em. Bị chuột rút nguyên nhân là do ban ngày lao động nặng nhọc, đứng lâu trên nền cứng, khiến các cơ bắp bị mệt mỏi, hoặc cơ bắp không hoạt động nhiều, căng thẳng sẽ gây ra hiện tượng chuột rút vào ban đêm.
• Do thiếu hụt natri: Natri là một trong những thành phần hóa học phổ biến nhất của dịch cơ thể bên ngoài tế bào sẽ khiến cơ thể bị mất nước gây ra chuột rút. Chuột rút có thể xảy ra khi sự phân bố dịch trong cơ thể bất thường, ví dụ như xơ gan dẫn đến sự tích tụ dịch trong khoang bụng [xơ gan cổ trướng]. Chuột rút cũng là một biến chứng thường gặp trong quá trình chạy thận.
• Do kali thấp: Bị chuột rút nguyên nhân là do mức kali trong máu thấp vì có liên quan đến sự yếu cơ.
• Do thiếu hụt canxi và magiê: Hàm lượng canxi và magie trong máu thấp làm tăng hoạt động của các mô thần kinh và các cơ cũng có thể gây chuột rút. Thiếu hụt canxi trong máu gây co thắt cơ bắp tay, cơ cổ tay. Thiếu hụt canxi và magie thường gặp ở người lớn tuổi và phụ nữ mang thai.
• Do mất nước: Vận động quá lâu và quá mạnh trong thời tiết nóng bức sẽ làm cơ thể ra nhiều mồ hôi gây mất nước và mất muối, dẫn đến chuột rút.
• Do sử dụng một số loại thuốc: Bị chuột rút nguyên nhân do một số thuốc chữa bệnh như statin, prednison, thuốc lợi tiểu, thuốc tránh thai, làm giảm nồng độ kali và magie.
• Do một số bệnh: Các bệnh như tiểu đường, Parkinson, đường huyết thấp, thiếu máu, tuyến giáp, thận đang lọc máu, rối loạn tuần hoàn, giãn tĩnh mạch chi dưới đều khiến cơ thể dễ bị chuột rút.
• Do mang thai: Lý do khiến phụ nữ mang thai bị chuột rút là gì? Đó chính là sự thiếu hụt các khoáng chất như canxi, photpho, magie khi mang thai ở những tháng cuối, bên cạnh đó, khi thai nhi càng lớn gây chèn ép các mạch máu ở chi dưới và các cơ chi dưới phải gánh sức nặng của cơ thể. Đây là lý do khiến phụ nữ mang thai thường bị chuột rút.

Lý do khiến phụ nữ mang thai thường bị chuột rút là gì?

Nếu bị chuột rút nói chung và chuột rút bắp chân nói riêng đi kèm những triệu chứng dưới đây thì bạn nên đến gặp bác sĩ:

• Cảm thấy khó chịu khi bị chuột rút.
• Sưng đỏ, tấy hoặc màu da thay đổi khi bị chuột rút bắp chân hoặc bàn chân.
• Cảm thấy yếu cơ.
• Không thể cải thiện tình trạng chuột rút bằng các phương pháp tự chăm sóc.
• Bị chuột rút thường xuyên.

• Chuột rút bất ngờ khi đang vận động làm đau bắp thịt, buộc cơ thể phải dừng lại ngay do không cử động được. Để khỏi đau nhanh có thể thực hiện các thao tác sau: ngưng vận động, thả lỏng các chi bị chuột rút để thư giãn bắp thịt đang bị co rút, nhẹ nhàng xoa bóp bắp cơ [có thể sử dụng dầu nóng để thoa lên].
• Chuột rút ở cẳng chân: Nhẹ nhàng vươn duỗi cơ theo chiều ngược bằng cách kéo đầu ngón chân và bàn chân lên cao hướng về phía đầu gối.
• Chuột rút bắp chân hoặc đùi: Nhờ một người kéo thẳng chân ra, một tay nâng cao gót chân, tay còn lại ấn đầu gối xuống, thực hiện đồng thời cả 2 tay.

Nhờ một người kéo thẳng chân ra, một tay nâng cao gót chân, tay còn lại ấn đầu gối xuống, thực hiện đồng thời cả 2 tay nếu bị chuột rút ở bắp chân hoăc đùi

• Chuột rút cơ xương sườn: Hít thở sâu để thư giãn cơ hoành, đồng thời xoa bóp nhẹ các bắp thịt xung quanh lồng ngực.
• Khi bị chuột rút có thể uống nước trà, nước đường nóng, cà phê pha ngọt, nước oresol, nước cam, nước chanh để làm giảm triệu chứng...
• Sau khi qua cơn đau chuột rút nói chung và chuột rút bắp chân nói riêng, có thể tắm nước nóng để thư giãn các bắp thịt
• Có thể dùng một số loại thuốc điều trị chuột rút như: vitamin E, thuốc làm thư giãn cơ....

Chuột rút thường không kéo dài và không gây nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu bị chuột rút khi đang lái xe hoặc khi đang bơi, đang điều khiển máy móc,... thì có thể gây tai nạn.

Có thể phòng tránh chuột rút bằng cách:

• Uống đủ nước mỗi ngày với các loại nước giàu chất khoáng như: nước oresol, nước chanh đường muối, nước dừa... trước, trong và sau khi luyện tập, lao động.
• Khởi động kỹ trước khi vận động cơ thể hoặc trước mỗi buổi tập. Ngoài ra, cũng cần tập thư giãn cơ bắp sau mỗi lần tập luyện để tránh bị chuột rút bắp chân.
• Vươn duỗi chân vào buổi tối trước khi đi ngủ để tránh bị chuột rút vào ban đêm và buổi sáng khi thức dậy.
• Khi ngồi nên co bàn chân về phía đầu gối càng cao càng tốt để máu dễ lưu thông ở bắp chân.
• Có chế độ dinh dưỡng cân bằng và đầy đủ các chất như: đạm, đường, béo, vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể.
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích như thuốc lá, rượu, bia.
• Nên đi giày vừa chân, không đi giày quá cao để tránh bị chuột rút bắp chân.
• Ðiều trị tích cực các bệnh nêu trên cũng tránh gây ra chuột rút.

Nếu bị chuột rút nói chung và chuột rút bắp chân nói riêng một cách thường xuyên, hoặc chuột rút gây đau đớn không thể khắc phục được bằng các biện pháp tại nhà thì nên đi khám để được chẩn đoán và điều trị nguyên nhân gây ra chuột rút.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec là địa chỉ thăm khám, điều trị và phòng ngừa các bệnh lý, trong đó có chuyên khoa Cơ xương khớp. Khi thực hiện quy trình thăm khám tại Vinmec, Quý khách hàng sẽ được đón tiếp và sử dụng cơ sở vật chất, hệ thống máy móc hiện đại đi kèm với các dịch vụ y tế hoàn hảo dưới sự chỉ dẫn, tư vấn của các bác sĩ giỏi, được đào tạo bài bản ở cả trong và ngoài nước. Do đó, để chắc chắn tình trạng chuột rút không phải xuất phát từ vấn đề bệnh lý, bạn nên đến bệnh viện để được kiểm tra, nhằm có những đánh giá phù hợp từ bác sĩ giàu chuyên môn.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

XEM THÊM:

Bài viết này được viết cho người đọc tại Hà Nội, Hồ Chí Minh, Nha Trang, Hạ Long, Hải Phòng, Đà Nẵng.