Rối loạn lưỡng cực là gì?
Rối loạn lưỡng cực, còn được gọi là bệnh hưng cảm, là một rối loạn não gây ra những thay đổi bất thường về tâm trạng, năng lượng, mức độ hoạt động và khả năng thực hiện các công việc hàng ngày. Các triệu chứng của rối loạn lưỡng cực rất nghiêm trọng. Nhưng rối loạn lưỡng cực có thể được điều trị và những người mắc bệnh này có thể có cuộc sống đầy đủ và hiệu quả.
Dấu hiệu & Triệu chứng
Các triệu chứng của hưng cảm hoặc một giai đoạn hưng cảm:
Thay đổi tâm trạng
- Một thời gian dài có cảm giác “sung sướng” hoặc tâm trạng quá vui vẻ hoặc phấn chấn
- Cực kỳ khó chịu
Thay đổi hành vi
- Nói rất nhanh, nhảy từ ý tưởng này sang ý tưởng khác, có suy nghĩ đua đòi
- Dễ bị phân tâm
- Gia tăng các hoạt động, chẳng hạn như thực hiện các dự án mới
- Bồn chồn quá mức
- Ngủ ít hoặc không mệt
- Có một niềm tin không thực tế vào khả năng của một người
- Cư xử bốc đồng và tham gia vào các hành vi thú vị, có nguy cơ cao
Các triệu chứng của bệnh trầm cảm hoặc một giai đoạn trầm cảm:
Thay đổi tâm trạng
- Một thời gian dài cảm thấy buồn hoặc tuyệt vọng
- Mất hứng thú với các hoạt động đã từng yêu thích
Thay đổi hành vi
- Cảm thấy mệt mỏi hoặc "chậm lại"
- Gặp vấn đề khi tập trung, ghi nhớ và đưa ra quyết định
- Bồn chồn hoặc cáu kỉnh
- Thay đổi thói quen ăn uống, ngủ nghỉ hoặc các thói quen khác
- Nghĩ đến cái chết hoặc tự tử, hoặc có ý định tự tử.
Chẩn đoán
- Rối loạn lưỡng cực I—được xác định bởi các giai đoạn hưng cảm hoặc hỗn hợp kéo dài ít nhất bảy ngày hoặc bởi các triệu chứng hưng cảm nghiêm trọng đến mức người đó cần được chăm sóc tại bệnh viện ngay lập tức. Thông thường, các giai đoạn trầm cảm cũng xảy ra, thường kéo dài ít nhất 2 tuần.
- Rối loạn lưỡng cực II—được xác định bởi mô hình các giai đoạn trầm cảm và giai đoạn hưng cảm, nhưng không có giai đoạn hưng cảm toàn phát hoặc hỗn hợp.
- Rối loạn lưỡng cực không được chỉ định nếu không [BP-NOS] -được chẩn đoán khi các triệu chứng của bệnh tồn tại nhưng không đáp ứng các tiêu chuẩn chẩn đoán cho cả hai cực I hoặc II. Tuy nhiên, các triệu chứng rõ ràng nằm ngoài phạm vi hành vi bình thường của một người.
- Rối loạn Cyclothymic, hoặc Cyclothymia—một dạng rối loạn lưỡng cực nhẹ. Những người mắc bệnh cyclothymia có các đợt hưng cảm cũng như trầm cảm nhẹ trong ít nhất 2 năm. Tuy nhiên, các triệu chứng không đáp ứng các yêu cầu chẩn đoán cho bất kỳ loại rối loạn lưỡng cực nào khác.
Sống với
Nếu bạn biết ai đó bị rối loạn lưỡng cực, nó cũng ảnh hưởng đến bạn. Điều đầu tiên và quan trọng nhất bạn có thể làm là giúp họ được chẩn đoán và điều trị thích hợp. Bạn có thể cần đặt lịch hẹn và đi cùng anh ấy hoặc cô ấy để gặp bác sĩ. Khuyến khích người thân của bạn ở lại điều trị.
Để giúp bạn bè hoặc người thân, bạn có thể:
- Cung cấp hỗ trợ tinh thần, sự hiểu biết, kiên nhẫn và khuyến khích
- Tìm hiểu về rối loạn lưỡng cực để bạn có thể hiểu những gì bạn bè hoặc người thân của bạn đang trải qua
- Nói chuyện với bạn bè hoặc người thân của bạn và lắng nghe cẩn thận
- Lắng nghe cảm xúc mà bạn bè hoặc người thân của bạn bày tỏ và hiểu về các tình huống có thể gây ra các triệu chứng lưỡng cực
- Rủ bạn bè hoặc người thân của bạn ra ngoài để có những trò tiêu khiển tích cực, chẳng hạn như đi dạo, đi chơi và các hoạt động khác
- Nhắc bạn bè hoặc người thân của bạn rằng, với thời gian và điều trị, họ có thể khỏi bệnh.
Thông tin từ trang web NAMI [để biết thêm thông tin chi tiết, vui lòng truy cập nhấn vào đây.].
Rối loạn lưỡng cực là bệnh tâm lý thường gặp trong xã hội hiện đại với biểu hiện dễ dàng thay đổi tâm trạng rõ rệt. Bài viết sau sẽ cung cấp một cái nhìn toàn vẹn về căn bệnh này cũng như triệu chứng và cách điều trị nó.
Rối loạn lưỡng cực là gì?
Rối loạn lưỡng cực [Bipolar disorders – RLLC], hay còn gọi là rối loạn hưng – trầm cảm, là tình trạng tâm thần thay đổi bất thường. Tâm trạng của người bệnh có thể đột ngột hưng cảm [tăng động, kích động] hoặc trầm cảm một cách không kiểm soát.
Khi người bệnh chán nản, họ có thể cảm thấy tuyệt vọng, trầm uất, chán nản và mất hứng thú trong các hoạt động thường ngày. Khi tâm trạng người bệnh ở trạng thái hưng cảm, họ sẽ cảm thấy đầy hưng phấn và tràn đầy năng lượng. Trạng thái thay đổi tâm lý đột ngột này thường xuất hiện vài lần trong năm hoặc thậm chí nếu nặng hơn là vài lần trong tuần, ảnh hưởng đến giấc ngủ, hành vi, khả năng tập trung của người bệnh.
Triệu chứng thường gặp
Trong rối loạn lưỡng cực, các giai đoạn trạng thái tâm trạng không theo một khuôn mẫu nhất định. Mức độ nghiêm trọng của nó khác nhau từ người này sang người khác và cũng có thể thay đổi theo thời gian mà trở nên nghiêm trọng hơn hoặc ít nghiêm trọng hơn.
| Hưng cảm | Trầm cảm |
| Thay đổi về cảm xúc: – Cảm thấy lạc quan, hoạt bát – Dễ bị kích thích bởi các tác nhân bên ngoài, gia tăng ham muốn Thay đổi hành vi: – Nói nhiều và nhanh hơn bình thường, không kiểm soát được – Nảy sinh ra nhiều ý tưởng, hành động điên rồ – Khó tập trung – Gia tăng hoạt động, muốn tham gia nhiều hoạt động cùng một lúc – Giảm nhu cầu ngủ – Ảo tưởng về khả năng của bản thân – Hành động khác thường, thiếu cân nhắc, có thể dẫn đến nguy hiểm cho bản thân hoặc những người xung quanh | Thay đổi về cảm xúc: – Cảm giác buồn chán, bi quan, thậm chí chán ghét, không thiết tha sống – Cảm giác vô vị, không cảm xúc với mọi thứ xung quanh Thay đổi về hành vi: – Cảm thấy uể oải, mệt mỏi, làm việc chậm chạp, kém năng suất – Tự cô lập bản thân, tách biệt với cộng đồng và xã hội, tránh giao tiếp với người khác – Không giữ tập trung, khả năng ghi nhớ kém – Khả năng quyết định, suy nghĩ giảm sút – Ăn không ngon miệng, buồn ăn, chán ăn – Nặng nề nhất là suy nghĩ về tự tử, có ý định tự sát |
Phân loại bệnh rối loạn lưỡng cực
Dựa vào các đặc điểm khác như thời gian, chu kỳ và mức độ cảm xúc, bệnh được chia làm 3 loại: loại I, II và Cyclothymia.
1. RLLC loại I
Bệnh nhân trải qua cả 2 mức độ trạng thái cảm xúc của bệnh là hưng phấn và trầm cảm một cách rõ rệt. Thời gian diễn tiến của cả 2 giai đoạn này tương đối bằng nhau.
2. RLLC loại II
Người bệnh có thời gian trầm cảm lâu hơn và thường xuyên hơn so với loại I, còn cảm xúc lúc hưng phấn chỉ ở mức nhẹ, không biểu hiện rõ rệt. Đây là loại RLLC nguy hiểm với tỉ lệ người tự tử hoặc có ý định tự sát cao nhất.
3. Cyclothymia
Đây là dạng hưng – trầm cảm nhẹ nhất. Các biểu hiện thay đổi về cảm xúc, hành vi của người bệnh không rõ ràng, khó phát hiện. Thậm chí, người mắc khó cảm nhận rõ cảm giác thực sự hưng phấn hay trầm cảm. Nhưng chứng Cyclothymia có thể tiến triển thành RLLC loại I hoặc II [tỉ lệ 15% – 50%].
Điều trị bệnh rối loạn lưỡng cực
Bệnh cần được chẩn đoán và điều trị bởi bác sĩ có chuyên môn [bác sĩ tâm thần]. Việc điều trị bệnh cần một liệu pháp lâu dài, mục tiêu kiểm soát các triệu chứng của bệnh. Tuỳ vào mức độ và biểu hiện bệnh, có thể sử dụng một hoặc kết hợp nhiều phương pháp:
1. Điều trị bằng thuốc
Thông thường, các bệnh nhân sẽ được điều trị bằng thuốc đầu tiên để kiểm soát các triệu chứng của bệnh.
Các thuốc sử dụng trong chứng rối loạn lưỡng cực:
- Thuốc an thần: Một số thuốc an thần thường được sử dụng như : lithium [Lithobid], acid valproic [Depakene], carbamazepine [Tegretol] và lamotrigine [Lamictal].
- Chống loạn thần: Nếu những triệu chứng của trầm cảm hoặc hưng phấn còn tiếp diễn, người bệnh có thể được kê thêm thuốc chống loạn thần như olanzapine [Zyprexa], Risperidone [Risperdal],…
- Chống trầm cảm: Bác sĩ có thể kê thuốc này để giúp người bệnh trong giai đoạn trầm cảm.
- Thuốc chống loạn thần – trầm cảm: Symbax là thuốc kết hợp giữa thuốc chống trầm cảm fluoxetine và thuốc chống loạn thần olanzapine.
- Thuốc điều trị rối loạn lo âu: Benzodiazepine giúp điều trị các triệu chứng lo âu và cải thiện giấc ngủ, nhưng thuốc thường chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn.
2. Điều trị lâu dài
Người bệnh cần được điều trị lâu dài ngay cả khi các triệu chứng của bệnh đã đỡ. Những người bỏ qua đợt điều trị lâu dài này có tỉ lệ tái phát bệnh rất cao.
- Liệu pháp điều trị tư vấn: Khi người bệnh đang trải qua những triệu chứng không kiểm soát được nên tìm đến bác sĩ để được tư vấn.
- Cai rượu, bia: Nếu người bệnh đang nghiện cồn hoặc các chất kích thích cũng cần có các biện pháp như sử dụng thuốc điều trị lạm dụng rượu, bia.
3. Nhập viện
Nhập viện cần thiết ở những bệnh nhân không kiểm soát được hành vi của mình, có ý nghĩa tự tử, làm hại bản thân hoặc những người xung quanh. Tiếp nhận điều trị tâm thần ở bệnh viện có thể làm ổn định lại trạng thái của người bệnh, ở trạng thái hưng cảm hoặc trầm cảm.
Rối loạn lưỡng cực là căn bệnh phức tạp và gây ảnh hưởng nghiêm trọng lên đời sống của người bệnh. Biện pháp điều trị được ưu tiên hàng đầu là sử dụng thuốc và tư vấn. Ngoài ra, người bệnh còn cần thêm sự trợ giúp của những người thân xung quanh và giáo dục để kiểm soát hành vi.
Bệnh viện Tâm thần Hà Nội là một trong những bệnh viện hạng I chuyên về chăm sóc và bảo vệ sức khoẻ tâm thần cho người dân TP. Hà Nội cũng như của các tỉnh phía Bắc. Cùng YouMed tìm hiểu hình thức khám bệnh tại đây nhé!
>> Xem thêm: Hướng dẫn khám, chữa bệnh tại Bệnh viện Tâm Thần Hà Nội