Bội chi ngân sách nhà nước ở Việt Nam hiện nay thực trạng và giải pháp
We’ve updated our privacy policy so that we are compliant with changing global privacy regulations and to provide you with insight into the limited ways in which we use your data. You can read the details below. By accepting, you agree to the updated privacy policy. Thank you! View updated privacy policy We've encountered a problem, please try again. Tổng cục Thống kê vừa công bố báo cáo về tình hình kinh tế – xã hội quý 4 và năm 2021; trong đó, cập nhật thông tin về ước thu, chi ngân sách nhà nước trong trong năm 2021. Cụ thể, lũy kế tổng thu ngân sách nhà nước ước tính cả năm 2021 đạt 1.523,4 nghìn tỷ đồng, vượt dự toán 13,4%, tương ứng 180,1 nghìn tỷ đồng. Hoạt động sản xuất kinh doanh, xuất, nhập khẩu được phục hồi trong trạng thái “bình thường mới” đã tác động tích cực làm thu ngân sách nhà nước vượt dự toán năm. Thu nội địa bằng vượt dự toán 10,4%, tương đương 118 nghìn tỷ đồng. Thu từ dầu thô vượt dự toán lên tới 97,4%, tương ứng 22,6 nghìn tỷ đồng. Thu cân đối từ hoạt động xuất, nhập khẩu vượt 22,1% khoảng 39,5 nghìn tỷ đồng. Về chi ngân sách, tổng chi ngân sách nhà nước năm 2021 ước tính đạt 1.839,2 nghìn tỷ đồng, bằng 109% dự toán năm. Trong đó, chi thường xuyên bằng 102,3%. Chi đầu tư phát triển bằng 106,4% dự toán; chi trả nợ lãi bằng 96,2%. Như vậy, ước tính ngân sách nhà nước năm 2021 bội chi khoảng 315,8 nghìn tỷ đồng. Trước đó, ở kỳ thống kê liền kề vào cuối tháng 11, lũy kế ngân sách nhà nước đang có thặng dư khoảng 100,6 nghìn tỷ đồng, tăng hơn 80 nghìn tỷ đồng so với thời điểm 15/10/2021. Cụ thể, lũy kế từ đầu năm đến thời điểm ngày 15/11, tổng thu ngân sách nhà nước đạt 1.312,9 nghìn tỷ đồng, bằng 97,7% dự toán năm. Trong khi đó, ở chiều ngược lại, tổng chi ngân sách nhà nước mới đạt 1.212,3 nghìn tỷ đồng, bằng 71,9% dự toán năm.
Chỉ sau hơn 1 tháng, ngân sách nhà nước đảo chiều từ bội thu hơn 100 nghìn tỷ đồng, sang bội chi khoảng 315,8 nghìn tỷ. Nguyên nhân chủ yếu do giữa hai kỳ báo cáo, thu ngân sách nhà nước chỉ tăng 210,5 tỷ trong khi chi ngân sách tăng đột biến 626,9 nghìn tỷ giai đoạn về đích, bằng 50% mức chi trong suốt 11 tháng đầu năm. Theo Tổng cục Thống kê, chi ngân sách nhà nước trong năm được tập trung ưu tiên cho công tác phòng, chống dịch Covid-19, khắc phục thiên tai, đảm bảo quốc phòng, an ninh và hỗ trợ người dân gặp khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh. Năm 2021 trong bối cảnh dịch Covid-19 tiếp tục diễn biến phức tạp, nền kinh tế vẫn giữ được mức tăng trưởng, tuy không đạt được mục tiêu đề ra nhưng an sinh xã hội được đảm bảo, kinh tế vĩ mô ổn định, lạm phát được kiểm soát ở mức thấp. Bước sang năm 2022, Tổng cục Thống kê đánh giá nền kinh tế Việt Nam sẽ đối diện nhiều nguy cơ và thách thức đan xen. Nguy cơ chậm phục hồi kinh tế, suy giảm tăng trưởng vẫn còn tiềm ẩn nếu không kiểm soát được dịch bệnh và mở cửa trở lại hoạt động kinh tế, rủi ro lạm phát gia tăng, thiên tai, biến đổi khí hậu là nguy cơ luôn tiềm ẩn. Trong bất cứ nền kinh tế nào, việc giải quyết cân đối giữa thu – chi cũng được xem là nhiệm vụ hàng đầu để quản lý nền kinh tế của Nhà nước. Song, việc tăng trưởng kinh tế luôn luôn không đáp ứng kịp với yêu cầu chi tiêu của Chính phủ cho đời sống xã hội, nên thường xảy ra tình trạng bội chi ngân sách ở nhiều nước trên thế giới. Việt Nam cũng không phải là một ngoại lệ. Đối với Việt Nam, nhờ chủ trương đổi mới các chính sách kinh tế của Chính phủ đã thúc đẩy được các thành phần kinh tế tham gia vào sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân từng bước được nâng lên khá hơn so với những năm trước. Mức thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam năm 2011 vào khoảng 1.300 USD/người/năm, con số này đã đưa Việt Nam thoát khỏi danh sách các nước nghèo cần được quan tâm của thế giới. Đây là một điều đáng tự hào đối với định hướng phát triển của nước nhà, tuy nhiên cũng gây khó khăn trong việc vay nợ nước ngoài vì lãi suất ưu đãi không còn được áp dụng để hỗ trợ cho các khoản vay bù đắp bội chi trong nước. Bên cạnh đó, để thực hiện chủ trương phát triển đất nước trong tình hình kinh tế mới, kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô và ưu tiên an sinh xã hội, thì bội chi NSNN vẫn là vấn đề cần quan tâm. Tình trạng này không những gây khó khăn đối với việc cân đối NSNN cấp TW, nó cũng diễn ra khá gay gắt đối với ngân sách cấp Tỉnh, do nguồn thu eo hẹp, yêu cầu chi lại ngày càng tăng nhanh cả trong chi tiêu dùng, chi phát triển và chi đảm bảo định hướng phát triển chung của đất nước. Một số Tỉnh, tuy có bội thu ngân sách, nhưng nhìn chung kết quả này chưa ổn định vững chắc, chủ yếu do “thắt lưng buộc bụng”, cắt giảm chi tiêu cần thiết, nhất là đối với chi cho y tế, giáo dục, phúc lợi công cộng còn chiếm tỷ trọng thấp trong GDP. Để cân đối được ngân sách cấp Tỉnh, đồng thời thực hiện được mục tiêu về ngân sách cả nước là đảm bảo tăng trưởng GDP bình quân 6 và phấn đấu 6,5 trong năm 2012, chi đầu tư phát triển dự kiến chiếm 19,9 tổng chi NSNN 2012, chi
phát triển sự nghiệp KT-XH, QP, AN, QLHC dự kiến chiếm 60 tổng chi NSNN 2012, …, tăng huy động GDP vào ngân sách Nhà nước nhiều hơn nữa trong thời kỳ 2011 – 2015, yêu cầu đặt ra phải: Những vấn đề trên đây đã được nhiều nhà kinh tế đề ra, nhưng hiện nay, khả năng hiện thực đang là dấu hỏi, cần được chấn chỉnh và hoàn thiện một cách đồng bộ hơn. Do đó, để khắc phục tình trạng mất cân đối, đồng thời đảm bảo phát triển hài hòa về kinh tế và xã hội của Tỉnh, thì ngân sách Nhà nước cấp Tỉnh phải đảm bảo làm tốt các vấn đề sau đây: Một là, đảm bảo nguồn thu từ thuế, phí, lệ phí và các khoản ngoài thuế (như thu tiền sử dụng đất, thu bán nhà ở, tiền cho thuê mướn tài sản cố
định thuộc sở hữu của Nhà nước, thu từ các khoản khác) được sử dụng đúng mục đích và có hiệu quả. Hai là, thu theo luật định và tập trung chống thất thu Ba là, hoàn thiện việc cân đối các khoản chi, đi đôi với tiết kiệm trong chi tiêu và thực hiện chống tham ô, lãng phí tài sản của Nhà
nước. Bốn là, cân đối ngân sách cấp Tỉnh cần theo nguyên tắc lấy thu thường xuyên từ trong nội bộ nền kinh tế của địa phương để chi thường xuyên và đảm bảo chi thường xuyên phải nhỏ hơn khoản thu thường xuyên. Năm là, vận dụng sức mạnh tổng hợp Sáu là, lập quỹ dự trữ tài chính và dự phòng ngân sách Tài liệu tham khảo: |