Định hướng dạy học phát triển phẩm chất, năng lực

Theo từ điển Tiếng Việt: Năng lực là khả năng, điều kiện chủ quan hoặc tự nhiên sẵn có để thực hiện một hoạt động nào đó. Hoặc: Năng lực là khả năng huy động tổng hợp các kiến thức, kỹ năng để thực hiện thành công một loại công việc trong một bối cảnh nhất định. Năng lực gồm có năng lực chung và năng lực đặc thù. Năng lực chung là năng lực cơ bản cần thiết mà bất cứ người nào cũng cần phải có để sống và học tập, làm việc. Năng lực đặc thù thể hiện trên từng lĩnh vực khác nhau như năng lực đặc thù môn học là năng lực được hình thành và phát triển do đặc điểm của môn học đó tạo nên.

2. Dạy học phát triển phẩm chất, năng lực:

    Dạy học phát triển phẩm chất, năng lực người học được xem như một nội dung giáo dục, một phương pháp giáo dục như phương pháp dạy học nêu vấn đề, phương pháp dạy học phát huy tính tích cực của học sinh. Điểm khác nhau giữa các phương pháp là ở chỗ dạy học phát triển phẩm chất, năng lực người học có yêu cầu cao hơn, mức độ khó hơn, đòi hỏi người dạy phải có phẩm chất, năng lực giảng dạy nói chung cao hơn trước đây.
Điều quan trọng hơn cả là nếu so sánh với các quan niệm dạy học trước đây, việc dạy học phát triển phẩm chất, năng lực sẽ làm cho việc dạy và việc học được tiếp cận gần hơn, sát hơn với mục tiêu hình thành và phát triển nhân cách con người..

3. Phương pháp dạy học theo quan điểm phát triển năng lực:

• Trong quan niệm dạy học mới [tổ chức] một giờ học tốt là một giờ học phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của cả người dạy và người học nhằm nâng cao tri thức, bồi dưỡng năng lực hợp tác, năng lực vận dụng tri thức vào thực tiễn, bồi dưỡng phương pháp tự học, tác động tích cực đến tư tưởng, tình cảm, đem lại hứng thú học tập cho người học. Ngoài những yêu cầu có tính chất truyền thống như: bám sát mục tiêu giáo dục, nội dung dạy học, đặc trưng môn học; phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí lứa tuổi học sinh [HS]; giờ học đổi mới PPDH còn có những yêu cầu mới như: được thực hiện thông qua việc GV tổ chức các hoạt động học tập cho HS theo hướng chú ý đến việc rèn luyện phương pháp tư duy, khả năng tự học, nhu cầu hành động và thái độ tự tin; được thực hiện theo nguyên tắc tương tác nhiều chiều: giữa GV với HS, giữa HS với nhau [chú trọng cả hoạt động dạy của người dạy và hoạt động học của người học. Tuy nhiên dù sử dụng bất kỳ phương pháp nào cũng phải đảm bảo được nguyên tắc “Học sinh tự mình hoàn thành nhiệm vụ học tập với sự tổ chức, hướng dẫn của giáo viên”.

4. Cấu trúc giáo án HD phát huy năng lực:

•   Giáo án [kế hoạch bài học] được điều chỉnh cụ thể hơn so với truyền thống. Có thể có nhiều cấu trúc để thiết kế một kế hoạch HD [giáo án]. Sau đây là một cấu trúc giáo án có các hoạt động và mục tiêu cụ thể…. – Mục tiêu bài học: + Nêu rõ yêu cầu HS cần đạt về KT, KN, thái độ; + Các mục tiêu được biểu đạt bằng động từ cụ thể, có thể lượng hoá được. – Chuẩn bị về phương pháp và phương tiện : + GV chuẩn bị các thiết bị dạy học [tranh ảnh, mô hình, hiện vật, hoá chất…], các phương tiện DH [máy chiếu, TV, đầu video, máy tính, máy projector…] và tài liệu DH cần thiết; + Hướng dẫn HS chuẩn bị bài học [soạn bài, làm bài tập, chuẩn bị tài liệu và đồ dùng học tập cần thiết]. – Tổ chức các hoạt động DH: Trình bày rõ cách thức triển khai các hoạt động dạy- học cụ thể. Với mỗi hoạt động cần chỉ rõ: + Tên hoạt động ; + Mục tiêu của hoạt động; + Cách tiến hành hoạt động; + Thời lượng để thực hiện hoạt động; + Kết luận của GV về: những KT, KN, thái độ HS cần có sau hoạt động; những tình huống thực tiễn có thể vận dụng KT, KN, thái độ đã học để giải quyết; những sai sót thường gặp; những hậu quả có thể xảy ra nếu không có cách giải quyết phù hợp;…

  – Hướng dẫn các hoạt động tiếp nối: xác định những việc HS cần phải tiếp tục thực hiện sau giờ học để củng cố, khắc sâu, mở rộng bài cũ, hoạt động ứng dụng kết quả bài học vào cuộc sống [ở lớp, nhà, cộng đồng; có thể cùng bạn, gia đình, làng xóm, khối phố] hoặc để chuẩn bị cho việc học bài mới.

XEM THÊM : CÂY CÀ GAI LEO LÀ GÌ? TÁC DỤNG KHÔNG NGỜ CỦA CÀ GAI LEO ĐỐI VỚI GAN.

Cây cà gai leo là gì? Tác dụng không ngờ của cà gai leo đối với gan.

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là gì? Phương pháp dạy học này có ảnh hưởng gì đến quá trình học tập của học sinh hiện nay?. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là phương pháp đổi mới cách dạy học chuyển từ nền giáo dục truyền thống mang tính hàn lâm, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục hiện đại chú trọng việc phát huy tính chủ động, sáng tạo của học sinh. Tuy nhiên, để thực hiện phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh thì giáo viên cần phải có kế hoạch cụ thể, thiết thực và những buổi học ngoại khóa bổ ích cho học sinh.

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là hình thức tổ chức phối hợp giữa hoạt động dạy và hoạt động học, tập trung vào quá trình hơn là kết quả. Quá trình dạy học đúng cách sẽ dẫn đến kết quả đúng như mong đợi và ngược lại, trong quá trình học giáo viên cần trú trọng đến hình thức học đi đôi với hành của học sinh. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực của học sinh là gì? Và sẽ có mục tiêu, phương pháp, thuận lợi và khó khăn nào?

Mục tiêu của việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là gì?

• Tạo môi trường học tập năng động, vui vẻ, tạo cảm hứng thích thú và ham học hơn của học sinh.
• Học sinh được trải nghiệm phương thức học đi đôi với hành.
• Học sinh được phép đưa ra ý kiến, quyết định về việc học tập của bản thân, cách sáng tạo và áp dụng kiến ​​thức cũng như trình bày sản phẩm học tập của mình.
• Tạo ra những buổi học tập trải nghiệm có ý nghĩa, tích cực, phù hợp và hữu ích.
• Học sinh sẽ nhận được sự hỗ trợ kịp thời từ giáo viên dựa trên nhu cầu học tập cá nhân.
• Học sinh được tham gia các buổi thực hành đa dạng giúp phát triển năng lực của bản thân một cách toàn diện.
• Tạo sự công bằng cho tất cả học sinh trong quá trình học tập theo định hướng phát triển năng lực, đảm bảo được tất cả học sinh đều có thể phát huy được hết khả năng của bản thân trong quá trình học.

Phương pháp của việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là gì?

• Khai thác các thế mạnh của công nghệ áp dụng cho việc dạy và học. Hướng dẫn qua máy tính giúp giáo viên có thể cá nhân hóa việc học cho mỗi học sinh. Bởi vì mỗi học sinh sẽ có tốc độ học khác nhau và với kiến thức khác nhau, đây là yêu cầu cơ bản của việc dạy học dựa trên năng lực.
• Theo phương pháp dạy học truyền thống  giáo viên thường làm việc với học sinh theo các lớp, dạy học theo lịch đã quy định, giáo viên là người trực tiếp hướng dẫn và kiểm soát quá trình học tập. Nhưng đối với học sinh thì điều này không phù hợp. Vì một số học sinh sẽ cần giáo viên dạy chậm lại, một số học sinh khác có thể cần nhanh hơn. Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh làm thay đổi vai trò của giáo viên, giáo viên trực tiếp làm việc với học sinh, hướng dẫn học sinh học tập, trả lời các câu hỏi, hướng dẫn thảo luận và giúp học sinh tổng hợp và áp dụng kiến thức vào thực tế.
• Mục đích cơ bản của phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là giáo viên cần xác định những năng lực nào cần thiết, cần hình thành cho học sinh và có minh chứng cho các năng lực đó khi học sinh hoàn thành khóa học. 
• Xây dựng kế hoạch cụ thể cho phương pháp dạy học phát triển năng lực, xây dựng những buổi học thực hành nâng cao, những buổi ngoại khóa để học sinh có môi trường thực hành những gì đã được học.

Thuận lợi của việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là gì?

• Áp dụng được cho tất cả các đối tượng học sinh, bất kể là nền tảng kiến ​​thức hay trình độ hiểu biết.
• Thiết lập được sự công bằng trong quá trình học tập và giúp học sinh nắm chắc “chất lượng kiến thức”.
• Tạo dựng được mối quan hệ gắn kết giữa học sinh và giáo viên.
• Học sinh được chuẩn bị đầy đủ các kỹ năng cần thiết để hỗ trợ việc học và tương lai sau này.
• Học sinh được hỗ trợ để phát triển mọi mặt, phát hiện và phát triển thế mạnh của bản thân.
• Học sinh được thỏa sức tư duy sáng tạo, từ đó có thể khai thác hết những năng lực của học sinh.

Khó khăn của việc dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là gì?

• Khó khăn trong cách tiếp cận vấn đề của các giáo viên đã được học và dạy theo phương pháp truyền thống.
• Công tác đổi mới phương pháp dạy học ở nhiều trường học còn thiếu sự giám sát, hỗ trợ và nhắc nhở từ các cấp lãnh đạo.
• Nhiều giáo viên vẫn còn chưa hiểu rõ về phương pháp dạy học hiện đại, phát triển năng lực học sinh.
• Nhiều trường ở vùng sâu, vùng xa thì cơ sở vật chất khó có thể đáp ứng được cho việc đổi mới phương pháp dạy học.
• Chương trình học tập hiện nay tuy có giảm tải, nhưng vẫn còn khá nặng đối với nhiều giáo viên và học sinh.
• Việc phải lồng ghép quá nhiều nội dung như môi trường, sử dụng năng lượng tiết kiệm hiệu quả,…sẽ trở thành gánh nặng và tác động không nhỏ đến việc đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh

Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là gì? Dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh là việc đổi mới phương pháp dạy học đòi hỏi những điều kiện về phương tiện, cơ sở vật chất, kỹ thuật và hình thức dạy học. Ngoài ra, phương pháp dạy học hiện đại còn mang tính chủ quan. Mỗi giáo viên với kinh nghiệm riêng của mình cần xác định được những phương hướng riêng để cải tiến phương pháp dạy học của cá nhân để giúp học sinh phát huy tính được tích cực, chủ động sáng tạo và vận dụng kiến thức, kỹ năng của mình vào thực tế.