Thiết bị đo độ dịch chuyển tốc độ vận tốc là thiết bị quan trọng được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Việc lựa chọn và sử dụng thiết bị này đúng cách sẽ giúp đảm bảo kết quả đo đạc chính xác và an toàn.
Vận tốc là một đại lượng trong vật lý quen thuộc. Vậy vận tốc là gì, có mấy loại đơn vị vận tốc và công thức tính vận tốc như thế nào? Hãy cùng Đất Việt làm rõ hơn các khái niệm đó trong bài viết sau đây nhé!
Xem Nhanh
- 1.
- 2.
- 3.
- 4.
1
Vận tốc là gì?
Vận tốc được hiểu là một đại lượng vật lý dùng để mô tả sự chuyển động của các vật thể trong không gian. Vận tốc được xác định bởi độ lớn và phương hướng của vật.
Vận tốc của vật được hiểu là tốc độ mà vật thay đổi vị trí so với hệ quy chiếu. Vận tốc sẽ tương đương với hướng chuyển động và tốc độ của một đối tượng hoặc một vật xác định và cũng là một hàm của thời gian.
Vận tốc trong vật lý còn được hiểu là vận tốc tuyến tính hoặc vận tốc dài.
Vận tốc không phải là tốc độ. Vận tốc là một vector có hướng xác định. Tốc độ là biểu trưng độ lớn của vận tốc và là một đại lượng vô hướng.
Ví dụ: Xe máy đang di chuyển trên đường tròn với vận tốc 40km/h với tốc độ không đổi. Khi xe máy đi hết một đường vòng tròn, tốc độ của đường tròn giữ nguyên còn vận tốc đã về 0.
Ngoài ra, vận tốc có tính chất tương đối tùy thuộc vào thời điểm quan sát và hệ y chiếu khác nhau. Chẳng hạn: Con tàu chuyển động so với ngôi nhà nhưng lại có vận tốc bằng 0 với chính mình.
Bạn có thể gặp một số dạng vận tốc như: Vận tốc ánh sáng, vận tốc bóng tối, vận tốc âm thanh, vận tốc truyền sóng điện từ,... Dù ở khái niệm nào, bạn cũng cần lưu ý những vấn đề sau:
Khi cùng chuyển động trên một quãng đường có độ dài như nhau, chuyển động nào mất ít thời gian hơn thì chuyển động đó nhanh hơn.
Khi chuyển động trong cùng một khoảng thời gian, chuyển động nào di chuyển được quãng đường lớn hơn thì chuyển động đó nhanh hơn.
Học kèm cùng gia sư tại nhà mang lại hiệu quả, nhanh tiến bộ, dễ đạt điểm cao. Chi tiết tại chuyên mục: Gia sư kèm Lý.
2
Vận tốc có mấy loại?
Vận tốc trong chuyển động thẳng đều
Vận tốc trong chuyển động thẳng đều được hiểu là chiều chuyển động của và tốc độ của một vật không có sự biến thiên theo thời gian. Tức là vectơ vận tốc không đổi và luôn có một giá trị xác định.
Vận tốc trung bình
Vận tốc trung bình của một vật được tính khi vận tốc của nó có sự thay đổi theo thời gian. Vận tốc trung bình được tính dựa vào tỷ số của sự thay đổi vị trí và khoảng thời gian cần tính.
Vận tốc trung bình cho chúng ta cái nhìn tổng quát về vận tốc của vật trong khoảng thời gian xác định.
Vận tốc tức thời
Vận tốc tức thời được dùng để mô tả tốc độ nhanh hoặc chậm và phương chuyển động trên đường đi của vật tại một thời điểm xác định. Vận tốc tức thời cụ thể hơn vận tốc trung bình, cho chúng ta cái nhìn cụ thể tại một thời điểm.
3
Đơn vị vận tốc là gì?
Đơn vị của vận tốc phụ thuộc và đơn vị của quãng đường và đơn vị thời gian. Hiện nay, đơn vị đo vận tốc phổ biến là m/s và km/h. Ngoài ra, còn một số đơn vị khác như km/s,...
Người ta sử dụng một dụng cụ có tên là tốc kế để đo độ lớn của vận tốc. Tốc kế còn được gọi là đồng hồ vận tốc. Bạn có thể dễ dàng nhìn thấy dụng cụ này trên xe để đo vận tốc của xe.
4
Công thức tính các loại vận tốc
Công thức chung để tính vận tốc được sử dụng là:
Đây là những chia sẻ của Đất Việt về đơn vị vận tốc và những kiến thức khác liên quan đến vận tốc. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã giải đáp được các thắc mắc của mình và ứng dụng hiệu quả trong bài tập cũng như trong thực tế.
Độ lớn của vận tốc cho biết mức độ nhanh hay chậm của chuyển động và được xác định bằng độ dài quãng đường đi được trong một đơn vị thời gian.
II - CÔNG THỨC TÍNH VẬN TỐC
Vận tốc được tính bằng công thức: \[v = \dfrac{s}{t}\]
Trong đó:
+ \[v\]: vận tốc
+ \[s\]: quãng đường
+ \[t\]: thời gian đi hết quãng đường đó
III - ĐƠN VỊ CỦA VẬN TỐC
- Đơn vị của vận tốc tuỳ thuộc vào đơn vị của chiều dài và đơn vị của thời gian.
- Đơn vị hợp pháp của vận tốc là $m/s$
- Trong thực tế người ta thường dùng đơn vị vận tốc $m/s$ hay $km/h$.
- Mối liên hệ giữa m/s và km/h là: $1m/s = 3,6{\rm{ }}km/h$ hay $1km/h{\rm{ }} = \dfrac{1}{{3,6}}m/s$ .
- Dụng cụ đo vận tốc: tốc kế [còn gọi là đồng hồ vận tốc]
IV - LƯU Ý
- Trong hàng hải người ta thường dùng “nút” làm đơn vị đo vận tốc:
$1$ nút = $1$ hải lý/h = $1,852$ km/h = $0,514$ m/s hay $1$ m/s = \[\dfrac{1}{{0,514}}\] nút.
- Vận tốc ánh sáng: ${3.10^8}m/s = 300.000{\rm{ }}km/s$
- Đơn vị chiều dài người ta còn dùng là “năm ánh sáng”. Năm ánh sáng là quãng đường ánh sáng truyền đi trong thời gian một năm.
Dụng cụ dùng để đo độ lớn của vận tốc là gì?
Đồng hồ tốc độ hoặc tốc kế là một đồng hồ đo tốc độ hiện thời của phương tiện giao thông chạy là bao nhiêu kilômét trên giờ [hoặc dặm trên giờ]. Thiết bị này được gắn ở các phương tiện giao thông từ thập niên 1900, và trở thành thiết bị tiêu chuẩn từ thập niên 1910 trở đi.
Vận tốc là gì đơn vị và dụng cụ đo của nó?
Vận tốc là một đại lượng vectơ vật lý; cả độ lớn và hướng đều cần thiết để xác định nó. Giá trị tuyệt đối vô hướng [độ lớn] của vận tốc được gọi là tốc độ, là một đơn vị dẫn xuất nhất quán mà đại lượng của nó được đo trong SI [hệ mét] dưới dạng mét trên giây [m/s] hoặc là đơn vị cơ sở SI của [m⋅s - 1].
Độ lớn của vận tốc tính như thế nào?
- Độ lớn của vận tốc được tính bằng quãng đường đi được trong một đơn vị thời gian. Trong đó: v là vận tốc. s là quãng đường đi được.
Độ lớn của vận tốc trung bình là gì?
Vận tốc trung bình là một đại lượng đo lường khoảng cách mà một vật thể đi được trong một khoảng thời gian nhất định. Để tính toán vận tốc trung bình, ta có thể chia tổng khoảng cách di chuyển từ điểm xuất phát đến điểm kết thúc cho thời gian di chuyển tương ứng.