Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Hai đường thẳng chéo nhau và hai đường thẳng song song rất hay gặp trong các đề thi toán 11. Để giúp các bạn học sinh hiểu rõ hơn về dạng bài này, VUIHOC sẽ tổng hợp toàn bộ kiến thức cũng như các bài tập liên quan có lời giải chi tiết nhất.

Trong bài toán hai đường thẳng chéo nhau và hai đường thẳng song song lý thuyết là phần rất quan trọng cần các em học sinh nắm chắc. Hãy cùng theo dõi để có thể hiểu rõ bài hơn ngay sau đây nhé. 

1.1. Vị trí tương đối của 2 đường thẳng trong không gian

Ta có 2 đường thẳng a và b trong không gian. Dựa vào số điểm chung và sự đồng phẳng của hai đường thẳng, chúng ta có những trường hợp sau:

- Trường hợp 1: Có một mặt phẳng chứa cả a và b, khi đó ta có 3 khả năng như sau:

  • a và b cắt nhau tại điểm M, kí hiệu $a\cap b=M$ 

  • a và b song song nhau, kí hiệu là a // b

  • b và a trùng nhau, kí hiệu là $a \equiv b$

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

  • Trường hợp 2: Không mặt phẳng nào chứa a và b, khi đó a và b là 2 đường thẳng chéo nhau.

1.2. Các tính chất và định lý

Các tính chất và định lý của hai đường thẳng song song và hai đường thẳng chéo nhau là:

  • Trong không gian, qua điểm cho trước không nằm trên đường thẳng a chỉ có một đường thẳng song song với a.

  • Nếu 3 mặt phẳng phân biệt đôi một cắt nhau theo 3 giao tuyến thì giao tuyến đó đôi một song song hoặc đồng quy với nhau

  • Nếu 2 mặt phẳng phân biệt lần lượt có chứa hai đường thẳng song song thì giao tuyến (nếu có) cũng song song với hai đường thẳng hoặc trùng một trong hai đường thẳng đó.

  • 2 đường thẳng phân biệt cùng song song với một đường thẳng 3 thì chúng sẽ song song với nhau.

2. Một số dạng bài tập về hai đường thẳng chéo nhau và hai đường thẳng song song

Để giúp học sinh hiểu rõ đúng bản chất của dạng bài về hai đường thẳng chéo nhau và hai đường thẳng song song bài tập cùng lời giải chi tiết sẽ được mang đến ngay dưới đây.

2.1. Bài tập vận dụng (có lời giải)

Bài 1: Tìm giao tuyến của mặt phẳng (SCD) và (SAB) biết hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình bình hành.

Giải:

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Bài 2: Ta có hình chóp S.ABCD, đáy ABCD là hình thang. Đáy lớn AB và gọi M, N lần lượt là trung điểm của SB và SA. Hãy chứng minh MN song song với CD?

Giải:

Có MN là đường trung bình của tam giác SAB nên AB song song với MN

Ta lại có ABCD là hình thang  

$\Rightarrow$ CD // AB

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Bài 3: Cho đáy ABCD của hình chóp S.ABCD là một tứ giác lồi. Gọi 4 điểm M, N, E, F lần lượt là trung điểm của cạnh bên SC, SB, SA và SD. Hãy chứng minh SO, NF, ME đồng quy với nhau.

Giải:

Trong mặt phẳng (SAC) gọi $I = ME \cap SO$, có thể thấy I là trung điểm của SO

$\Rightarrow$ FI là đường trung bình $\Delta SOD$

$\Leftrightarrow$ FI // OD

Tương tự ta có NI // OB nên F, I, N thẳng hàng hay $I \epsilon NF$.

Vậy NF, SO và ME đồng quy

2.2. Bài tập trắc nghiệm (có đáp án)

Bài 1: Cho hình chóp S.ABCD với đáy ABCD là hình thang, các cạnh đáy là CD và AB. Gọi J, I sẽ lần lượt là trung điểm của cạnh BC, AD. G được gọi là trọng tâm tam giác SAB. Xác định giao tuyến của hai mặt phẳng (IJG) và (SAB).

A. Giao tuyến cần tìm là đường thẳng song song với AB

B. Giao tuyến chính là đường thẳng song song CD

C. Đường thẳng song song với đường trung bình của hình thang ABCD

D. Cả 3 đáp án đúng

Giải:

Ta có ABCD là hình thang và J, I là trung điểm của BC, AD nên IJ // AB.

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

$\Rightarrow$ C

Bài 2: Hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là một hình thang với đáy lớn AB. Gọi N, M sẽ là trung điểm của đoạn SB và SA. Hãy chọn khẳng định đúng.

    A. CD song song với MN.

    B. MN chéo với CD.

    C. CD cắt với MN.

    D. CD trùng với MN.

Ta có MN là đường trung bình của tam giác SAB nên AB // MN.

Ta lại có ABCD là hình thang $\Rightarrow$ CD // AB.

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Bài 3: Cho hình chóp S.ABCD, đáy ABCD là hình thang có đáy lớn AB. Gọi N, M lần lượt là trung điểm của SB và SA. Gọi điểm P là giao điểm của SC và (ADN), I là giao điểm của DP và AN. Khẳng định nào là đúng?

A. CD song song với SI.

B. CD chéo với SI.

C. CD cắt với SI.

D. CD trùng với SI.

Trong (ABCD) gọi $E = AD \cup BC$, trong (SCD) gọi $P = SC \cup EN$.

Ta có $E\epsilon AD \subset (ADN) \Rightarrow EN  \subset  (AND) \Rightarrow P \epsilon (ADN)$ .

Suy ra $P = SC\subset (ADN)$

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Bài 4: Hình chóp S.ABCD có đáy ABCD là hình thang và có đáy BC và AD. Biết BC = b, AD = a. Gọi J và I lần lượt là trọng tâm các tam giác SBC và SAD. Mặt phẳng (ADJ) cắt đoạn SC, SB lần lượt tại N, M. Mặt phẳng (BCI) cắt SD, SA tại Q, P. Khẳng định nào sau đây là đúng?

    A. PQ song song với MN

    B. PQ chéo với MN

    C. PQ cắt với MN

    D. PQ trùng với MN

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Trên đây là toàn bộ tất cả kiến thức, lý thuyết về hai đường thẳng chéo nhau và hai đường thẳng song song kèm theo bài tập đi kèm có lời giải chi tiết. Hy vọng rằng qua bài viết, các em sẽ có thêm cho mình những kiến thức thật bổ ích cho kỳ thi sắp tới. Để đọc thêm nhiều thông tin về các dạng đề ôn tập, đừng quên truy cập Vuihoc.vn ngay bây giờ nhé!

Góc giữa hai đường thẳng trong không gian

Phương pháp xác định góc, tính góc hai đường thẳng chéo nhau. Bài tập minh họa, bài tập áp dụng để học sinh vận dụng tự làm. Tổng hợp các bài tập trong các đề thi thử THPT Quốc Gia, đề thi thử đại học.

Cách xác định góc hai đường thẳng chéo nhau trong không gian

Cách 1:  Từ một điểm trên đường thẳng a, kẻ a’//a

góc giữa hai đường thẳng a, b là góc giữa hai đường thẳng a, a’

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Cách 2: Từ 1 điểm bất kì, kẻ a’//a, b//b’

góc giữa góc giữa hai đường thẳng a, b là góc giữa hai đường thẳng a’,b’

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Gọi α là góc giữa hai đường thẳng chéo nhau a, b

Cách tính góc giữa hai đường thẳng chéo nhau.

Nếu α ≤ 900 thì kết luận góc giữa a và b là α

Nếu α > 900 thì kết luận góc giữa a và b là 1800– α

Cách 1: dựng các tam giác chứa góc và sử dụng định  lí hàm số cosin, sin trong tam giác.

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Định lí hàm số cosin trong tam giác ABC

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Cách 2: Ứng dụng tích vô hướng để tính góc

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Tính chất

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Nhắc lại góc giữa hai véc tơ chung gốc: Góc giữa hai véc tơ là góc dương nhỏ hơn 1800

Chú ý: 

1. Góc giữa hai véc tơ song song cùng chiều : 00

2. Góc giữa hai véc tơ song song ngược chiều: 1800

3. Góc giữa hai véc tơ vuông góc : 900

Bài tập áp dụng tích vô hướng 

 Bài tập minh họa

Bài 1: Cho tứ diện đều ABCD có tất cả các cạnh bằng nhau và bằng a. Tính góc giữa các cặp cạnh đối diện

Hướng dẫn giải 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Tính góc giữa hai đường thẳng chéo nhau AB và CD

Cách tính: Sử dụng công thức tích vô hướng của hai véc tơ

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Theo giả thiết ta có AB = CD =a. 

Tính tích có hướng 
Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Tính tích có hướng 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Ta có tam giác ACD đều cạnh a. 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Tính tích có hướng

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Ta có tam giác ABC đều cạnh a. 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Các cặp cạnh còn lại tương tự. Các bạn học sinh tự làm để hiểu rõ hơn. 
Kết luận:
Góc giữa hai đường thẳng đối diện của tứ diện đều bằng 900

 Bài 2: Cho hình chóp SABC có SA = SB = SC = AB = AC = a và BC = a√2. Tính góc giữa hai đường thẳng AB và SC.

Hướng dẫn giải toán

 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau
(***)

Tam giác  SAC là tam giác đều cạnh a. Góc giữa hai véc tơ chung gốc CA, CS  bằng 600

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Xét tam giác SBC. Biết độ dài các cạnh và chưa biết góc . Để tính tích vô hướng của hai véc tơ chung gốc sử dụng tính chất tích vô hướng 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Góc giữa hai véc tơ AB và SC là 1200 → Góc hai đường thẳng AB và SC là góc nhọn = 1800 – 1200 = 600

 Bài 3: Cho tứ diện ABCD có AB=CD=2a. Gọi M, N lần lượt là trung điểm của BC và AD, MN = a√3. Tính góc giữa hai đường thẳng AB và CD?

Hướng dẫn giải 

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Sử dụng cách 2 để tìm góc giữa hai đường thẳng. Từ một điểm kẻ lần lượt 2 đường thẳng song song 2 đường AB,CD

Gọi I là trung điểm của BD. Ta có:

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Xét tam giác IMN có:MI là đường trung bình của tam giác BCD, NI là đường trung bình của tam giác DBA

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Góc giữa hai véc tơ AB và CD là 1200 → Góc hai đường thẳng AB và CD là góc nhọn = 1800 – 1200 = 600

 Bài 4: Cho hình lập phương ABCD.A’B’C’D’ cạnh bằng a. Tính góc giữa hai đường thẳng AC, DA’

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp: Sử dụng tích vô hướng  để tính góc giữa hai đường thẳng AC, DA’

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Hai véc tơ AD và BC có cùng phương, cùng hướng → góc hai véc tơ AD và BC bằng 00

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Tính độ dài AC và A’D

Vì AC và A’D là hai đường chéo của hình vuông có cạnh bằng a. AC = A’D

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Sử dụng định lý Pitago trong tam giác vuong ABC ta có

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Góc hai đường thẳng AB và CD là góc nhọn = 600

Bài 5:  Cho lăng trụ tam giác đều có tất cả các cạnh bằng nhau và bằng a. Tính góc giữa hai đường thẳng chéo nhau 

Hướng dẫn giải toán

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Bài 6: Cho hình lăng trụ ABC.A’B’C’ có độ dài cạnh bên bằng 2a, đáy ABC là tam giác vuông tại A, AB = a, AC = a√3. Hình chiếu vuông góc của A’ lên mp(ABC) là trung điểm của BC. Tính cosin của góc giữa hai đường thẳng AA’ và B’C’?

Hướng dẫn giải toán

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau

Phương pháp GIẢI hai đường thẳng chéo nhau
 

Xem thêm

Góc giữa đường thẳng và mặt phẳng

Góc giữa hai mặt phẳng trong không gian

Bài tập tự luận góc giữa hai đường thẳng chéo nhau.

Bài tập trắc nghiệm ( tuyển tập các bài toán trong các đề thi học kì, thi thử THPT Quốc Gia)