Hàng loạt tân cử nhân, tân kỹ sư không có việc làm hoặc làm không đúng chuyên môn khi ra trường. Cùng tìm nguyên nhân tại sao sinh viên lại dễ thất nghiệp nào.
Anh hai bạn đã tốt nghiệp và công việc hiện tại của anh ấy là tài xế Grab, chị bạn tốt nghiệp chuyên ngành kế toán 3 năm nay giờ là vẫn là nhân viên phụ bán quần áo ngoài chợ, cậu kia bạn biết là kỹ sư máy tính và công việc chính của cậu ấy sau khi có tấm bằng kỹ sư là ở nhà chơi game,… Đấy chính là bức tranh chung của sinh viên ngày nay, sinh viên thất nghiệp sau khi ra trường là chuyện không hề hiếm, thậm chí còn có xu hướng gia tăng một cách chóng mặt. Nhiều lí do khách quan được đưa ra như dân số trẻ hóa của Việt Nam rất cao, kinh tế hội nhập nhiều người nước ngoài vào làm giảm cơ hội việc làm của sinh viên Việt, hay bây giờ chỗ nào cũng đòi kinh nghiệm thì tân cử nhân như bạn đâu mà có,…. Đồng ý đó là những nguyên nhân lớn dẫn đến tình trạng thất nghiệp của sinh viên, nhưng còn về lí do chủ quan thì sao?
Phải chăng sinh viên kém cỏi?
Không! Sinh viên Việt Nam rất có năng lực, khá thông minh nhưng thực sự lại rất lười biếng. Tâm lí lười biếng đó không chỉ ăn sâu vào tiềm thức mọi người mà nó còn lây lan sang người khác. Cụ thể là phần nhiều sinh viên lên giảng đường là để được điểm danh lấy điểm chuyên cần. Đấy đâu phải là con điểm quan trọng đâu sao mà mọi người phải chú trọng để lấy nó, trong khi bạn cần tập trung học tập để lấy kiến thức cho những con điểm to lớn ở giữa kì và cuối kì mới tốt chứ.
Kỹ năng mềm cần thiết khi xin việc
Một đoạn phỏng vấn nhỏ từ bạn Mỹ Dung – sinh viên ĐH Kinh Tế TP HCM cho biết: “Mình thấy giờ trường nào cũng quy định cho khoảng điểm danh của sinh viên để lấy điểm chuyên cần, làm mấy bạn vô lớp điểm danh là chính chớ không có học hành gì cả, điểm danh xong là mấy bạn vọt đi ngay”. Điều đó vô tình làm lớp lớp các em tân sinh viên ngã bước theo ngay.
Rất nhiều câu chuyện "dở khóc dở cười" của sinh viên đi phỏng vấn sau tốt nghiệp, kém về chuyên môn lẫn nghiệp vụ và không ít những bản CV của sinh viên khiến nhà tuyển dụng "ngao ngán".
Khắc phục sự kém cỏi về chuyên môn, nghiệp vụ... và tiếng Anh
Ngoài những nơi đào tạo theo chuẩn Quốc tế ép sinh viên phải có tấm bằng IELTS 6.0 trở lên hay TOEIC trên 750, thì cho dù là sinh viên chuyên ngôn ngữ Anh, Anh văn thương mại, Sư phạm Anh đi chăng nữa thì tiếng Anh của đa số các bạn cũng chưa đạt đến trình độ nghe nói tốt.
Bạn có thông thạo giao tiếp bằng tiếng Anh chưa?
Trước nền kinh tế hội nhập và mới nhất là hiệp định TPP, Việt Nam đứng trước nhiều thách thức lớn mà trong đó, thách thức về nguồn nhân lực đáp ứng được chuyên môn là "bài toán khó" cho nền giáo dục. Ngành Công nghệ thông tin [CNTT] là ngành khát nhân lực nhất, nhưng cử nhân CNTT ở nước ta lại không thiếu. Vậy lí do tại sao? Các nhà tuyển dụng cần nhân lực có trình độ chứ không phải nhân lực "có bằng cấp". Một yêu cầu nữa là… kỹ năng. Rất nhiều cử nhân, thạc sĩ đi phỏng vấn nhưng đều khiến nhà tuyển dụng "lắc đầu", kỹ năng viết CV hầu như không có, kỹ năng giao tiếp tiếng Anh còn rụt rè và yêu cầu nghiệp vụ là điều rất hiếm thấy. Đó là những nguyên nhân dẫn đến việc thiếu nhân lực nhưng vẫn phải "lắc đầu" của các nhà tuyển dụng.
Đừng tự mình từ chối công việc
Không ít sinh viên mộng tưởng về tấm bằng cử nhân của mình, đặc biệt ở các trường đại học lớn. Tâm lí của những cử nhân là phải làm việc theo đúng trình độ của bằng cấp, tốt nghiệp đại học thì không thể đi làm nhân viên được. Tự ảo tưởng về tấm bằng của mình và từ chối những cơ hội kiếm việc làm. Bạn phải biết rằng, ta buộc phải xuất phát từ con số 0, nếu bạn có năng lực thực sự bạn sẽ có cơ hội phát triển công việc của mình. Một lí do nữa đó là tâm lí phải học đại học của không chỉ sinh viên mà còn là áp lực từ gia đình. Một sinh viên ĐH Bách khoa Đà Nẵng chia sẻ: "Thực sự mình muốn khởi nghiệp với việc kinh doanh chứ không phải là một kỹ sư như nghành nghề mà mình đang theo học. Nếu tốt nghiệp kỹ sư mà phải đi làm công nhân thì tệ quá, còn nếu mình chuyển sang kinh doanh thì khá phí 5 năm học đại học không theo chuyên ngành. Nhưng mà xu thế bây giờ phải học đại học, còn sau này thì để tính sau." Chúng ta đang đứng trước thực trạng "thừa thầy thiếu thợ" vì tâm lí "phải học đại học" và phải làm việc đúng với bằng cấp. Yêu cầu quá cao của sinh viên là lí do mà bạn vẫn mãi thất nghiệp.
Đừng luôn than trách và đổ lỗi
Đó là điều mà sinh viên vẫn thường làm để che đậy sự lười nhác của bản thân. Luôn đổ lỗi cho không có chỉ tiêu rồi đào tạo nhưng không đảm bảo đầu ra. Tốt nghiệp và ngồi chờ nhà tuyển dụng. Luôn than trách không có việc làm, đó là điều càng khiến sinh viên vùi mình sâu hơn vào nguy cơ thất nghiệp. Đỗ lỗi cho không có cơ hội việc làm, đỗ lỗi cho chất lượng đào tạo của giáo dục…mà chưa thấy ai đổ lỗi cho bản thân mình cả. Tốt nghiệp với tấm bằng trên giấy chứ không phải là tấm bằng kiến thức trong đầu. Chờ đợi các công việc theo kiểu việc nhẹ lương cao, nhưng ít ai biết rằng đó là tự mình làm hại mình. Thực trạng chung bây giờ là Thất nghiệp – Than trách, bỏ bê học hành – và tất nhiên hậu quả sau này là lại thất nghiệp, có thế con số thất nghiệp mới ngày một tăng.
Đây đúng kiểu việc nhẹ lương cao
Kết luận
Phải thừa nhận rằng, có quá nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng thất nghiệp ngày càng lớn như hiện nay. Nhưng trước khi mổ xẻ những nguyên nhân sâu xa, chúng ta cần làm rõ nguyên nhân ngay trước mắt. Đó là sự kém cỏi của sinh viên ngay trên giảng đường. Đừng chỉ tốt nghiệp với tấm bằng trên giấy mà hãy bước ra khỏi giảng đường với những kiến thức cần thiết cho tương lai của bạn.
*Mỗi một lựa chọn sai lầm, lấy đi nhiều thứ của bạn. Vào cộng đồng đánh giá giáo dục Edu2Review mỗi ngày và cập nhật thông tin về các tổ chức giáo dục để có quyết định đúng.
Mỹ Nhàn tổng hợp
Edu2Review - Cộng đồng đánh giá giáo dục hàng đầu Việt Nam
Hiện tượng sinh viên ra trường không có việc làm hay đi làm trái ngành là vấn đề nhức nhối trong nhiều năm nay ở nước ta. Theo thống kê của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội năm 2017 thì có 60% sinh viên ra trường làm trái ngành và hơn 200.000 cử nhân thất nghiệp. Vậy nguyên nhân thất nghiệp là do đâu? Chúng ta cùng tìm hiểu qua bài viết “Top 10 nguyên nhân thất nghiệp của sinh viên”
Hiện cả nước có 412 trường Đại học, Cao đẳng, trung bình mỗi tỉnh, thành phố có khoảng 6,6 trường Đại học, Cao đẳng. Cả nước có khoảng 2,2 triệu sinh viên trong tổng dân số 95 triệu dân, cao hơn cả các quốc gia phát triển. Con số đó đã phản ảnh thực trạng đào tạo ồ ạt ở nước ta. [Trích lời: PGS.TS Nguyễn Kim Sơn, Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội].
Trong các trường đại học còn đạo tạo rất nhiều ngành nghề khác nhau. Chính việc đào tạo thiếu tập trung, chuyên môn dẫn đến sinh viên có số lượng nhưng thiếu chất lượng. Số lượng sinh viên hằng năm ra trường quá lớn so với số lượng tuyển dụng của doanh nghiệp.
Để tránh vấn đề này nhà trường cần tạo sân sinh hoạt nhiều hơn cho sinh viên, tạo những buổi giao lưu, tham quan doanh nghiệp và tạo điều kiện cho sinh viên thực tập sớm. Còn sinh viên nên chủ động tham gia các hoạt động của trường, đi làm thêm và tham gia những câu lạc bộ cộng đồng để phát triển bản thân.
Theo TS.Trịnh Văn Tùng, Giảng viên chính Trường ĐHKHXH-NV [ĐHQGHN] phát biểu năm 2012: một thực tế hiện nay là sinh viên chưa được hướng nghiệp một cách bài bản mà chỉ hướng đến những ngành học vừa sức để đỗ và lấy được bằng ĐH.
Đây là một vấn đề nhức nhối của không biết bao nhiêu thế hệ Việt Nam. Chắc hẳn nguồn gốc của vấn đề là bắt đầu lúc chúng ta ở ngưỡng cửa bước vào các trường đại học. Có bạn nào nằm ở ranh giới chọn ngành mình thích, trường mình thích hay do gia đình quyết định? Có bạn nào mơ hồ về ngành nghề mình sẽ làm như thế nào hay chỉ chọn trường danh tiếng, ngành học đang được chuộng? Có biết bao sinh viên hâm hở bước vào trường đại học danh tiếng và rồi ngỡ ngàng bước ra với câu hỏi mình sẽ làm gì đây? Hay những ai đi làm được một năm và vỡ òa không thể gắn bó với ngành hiện tại? Để giải quyết vấn đề này, các bạn đang chuẩn bị thi tuyển và gia đình cần nghiêm túc nhìn nhận trường đại học chỉ là nơi đào tạo và cái đích cuối cùng là công việc sau này. Chúng ta cần xem xét chúng ta thích gì, điểm mạnh của chúng ta ở đâu và tham khảo về ngành nghề mình hướng đến rõ ràng từ ban đầu.
Kỹ năng mềm quyết định 75% sự thành đạt nhưng thực trạng sinh viên Việt Nam hầu như thiếu đến 80-90% kỹ năng mềm. Nhìn nhận vấn đề một cách nghiêm túc thì nguyên nhân là do cả phía nhà trường và cả sinh viên. Nhà trường cần tạo điều kiện để sinh viên tự lập, hoạt động nhiều hơn để va chạm và tự xử lý vấn đề, không quá chú trọng vào điểm số, thành tích. Sinh viên nên tự hiểu tầm quan trọng của những kỹ năng cơ bản như kỹ năng giao tiếp, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng quản lý thời gian, kỹ năng tự học hỏi, kỹ năng thuyết trình là những kỹ năng cơ bản cần thiết, sau đó phát triển lên những kỹ năng cao hơn như kỹ năng đàm phán, lãnh đạo hay thiết kế và quản lý chiến lược.
Tiếng Anh là ngôn ngữ quốc tế, phổ biến và thông dụng trên toàn thế giới. Thời đại phát triển, Việt Nam có nền kinh tế mở, các công ty từ nhiều quốc gia ồ ạt đầu tư vào nước ta. Chính vì thế tiếng anh càng trở nên thông dụng và trở thành ngôn ngữ giao tiếp cơ bản mà ngay cả khi đi làm phụ vụ hay bán hàng ở trung tâm thành phố bạn cũng cần phải có trình độ tiếng anh giao tiếp cơ bản.
Tuy nhiên đáng buồn là dù học tiếng anh từ năm lớp 6, học đại học có đủ thứ bằng tiếng Anh nhưng bạn lại không thể giao tiếp. Chính điều này đã ngăn cản bạn bước vào những công ty nước ngoài hay tập đoàn quốc gia cho dù trình độ chuyên môn của bạn cực tốt.
Dù ở trong bất kỳ ngành nghề, địa phương nào chúng ta cần thừa nhận rằng quan hệ và tiền tệ luôn là tiền đề căn bản. Chính vì nguyên nhân này không ít gia đình đã phải chạy đôn chạy đáo để con mình có công việc ổn định khi rời đại học. Sự thiệt thòi không hẳn chỉ ở người xin việc mà còn ở chính doanh nghiệp vì không chọn nhân viên dựa trên năng lực thực sự của họ.
Công ty muốn tuyển người có kinh nghiệm vì mong muốn giảm thiểu thời gian đào tạo và tối ưu hóa chi phí, mang lại hiệu quả nhanh, tránh tình trạng nhảy việc trong thời gian ngắn. Còn vấn đề ngoại hình thì tùy ngành nghề nhưng với ngoại hình đẹp thì tự nhiên lại có điểm cộng và nhiều cơ hội hơn nên cần phải chăm chút đấy.
Quay lại vấn đề kinh nghiệm, mình không biết đã có biết bao nhiêu lần mình tự hỏi và cả các bạn khác cũng thế rằng: sinh viên mới ra trường thì làm gì có kinh nghiệm? Để có được kinh nghiệm khi còn ngồi trên ghế nhà trường mình khuyên các bạn nên mạnh dạn tham gia đoàn hội, đi làm thêm, trao dồi thêm tài lẻ và đặc biệt là đi thực tập từ năm 2. Mặc dù ở năm 2 bạn vẫn chưa được chính thức làm chuyên ngành nhưng những kỹ năng văn phòng, những việc liên quan chút chút đến công việc sau này sẽ cho bạn nhiều kinh nghiệm, có thêm mối quan hệ và hướng nhìn rõ ràng hơn tạo nền tảng để đến năm 3 và năm 4 là bạn có thể xin thực tập ở công ty với vị trí chuyên ngành của mình.
Có rất nhiều các bạn sinh viên ra trường mà vẫn chưa biết cách tìm việc như thế nào hoặc chờ đợi bố mẹ, người thân tìm nơi giúp, các bạn khá thụ động. Hơn nữa, ngày nay thế giới internet phát triển chóng mặt, nhà tuyển dụng tuyển nhân viên không chỉ ở những trang tuyển dụng chính thống lớn.
Các bạn sinh viên nên chủ động tìm hiểu các group facebook, có thể tạo hồ sơ trên các trang tìm việc hoặc Linkedin. Đồng thời tham gia những buổi tuyển dụng của các doanh nghiệp ở tất cả các trường đại học mà bạn có thể để tìm kiếm cơ hội cho bản thân.
Để tạo một bộ hồ sơ ấn tưởng trước hết bạn nên tham khảo những mẫu hồ sơ chuẩn đẹp. Mình thường tạo hồ sơ trên trang visualcv.com có cả miễn phí và trả phí bạn có thể tham khảo thêm. Sau đó là thông tin cá nhân, thông tin về trình độ học vấn và kỹ năng. Khi cập nhật thông tin các bạn nên lưu ý dựa vào yêu cầu tuyển dụng mà bạn điều chỉnh CV cho phù hợp.
Các bạn nên chuẩn bị hai bộ hồ sơ tiếng Việt và tiếng Anh. Nếu thông tin tuyển dụng yêu cầu ngôn ngữ nào thì bạn chỉ cần nộp ngôn ngữ ấy còn không đề cập thì bạn nên gửi CV tiếng Anh và chú thích thêm là nếu cần sẽ gửi CV tiếng Việt lại cho nhà tuyển dụng.
Có nhiều nguyên nhân khiến bạn mất điểm trong mắt nhà tuyển dụng ngay trong buổi phỏng vấn từ thời gian, trang phục cho đến các câu trả lời phỏng vấn.
Chính vì thế điều quan trọng nhất là không được đi trễ, bạn hãy thăm dò địa điểm trước nếu nó quá xa nơi ở của bạn để tránh trường hợp lạc đường và đi trễ. Tiếp theo là trang phục nên chỉnh chu, các hành động như bước vào chào cũng chần được quan tâm. Bạn nên đọc thông tin công ty, sản phẩm và dịch vụ trước, chuẩn bị những câu hỏi truyền thống, những câu hỏi chuyên ngành trước buổi phỏng vấn sẽ giúp ích cho bạn rất nhiều.
Trên đây là “Top 10 nguyên nhân thất nghiệp của sinh viên” mà các bạn thường gặp. Công việc không chỉ giúp bạn kiếm tiền để nuôi sống bản thân, nó còn giúp bạn thỏa mãn đam mê và chứng minh bản lĩnh của mình. Vì thế hãy chuẩn bị cho mình những kiến thức đầy đủ để có công việc như ý sau khi rời đại học. Chúc bạn thành công!
Không ít những bài báo về hiện trạng thủ khoa hay sinh viên loại giỏi vẫn thất nghiệp như thường. Khi các bạn tốt nghiệp ở một trường đại học danh tiếng, khi kết quả học tập của bạn cực kỳ xuất sắc thì nhất định bạn rất tự tin vào bản thân. Tuy nhiên tấm bằng đại học chỉ chứng minh rằng bạn đã nền tảng kiến thức, còn thực tiễn kinh nghiệm thì chưa. Và bạn đã thử nhìn nhận rằng giữa đi làm và học tập hoàn toàn khác nhau, bạn có kiến thức nhưng kỹ năng mềm và kinh nghiệm bạn bắt đầu từ con số không. Và nhiều bạn đã không chấp nhận được điều này và tất nhiên bạn sẽ không chấp nhận mức lương ít ỏi cho một sinh viên mới ra trường để đổi lấy kinh nghiệm và sự thăng tiến sau này.
Những bạn học giỏi ở trường chắc chắn có kiến thức nền tảng vững, tư duy tốt nhưng điều đó chưa đủ cho một nhân viên. Bạn cần bồi dưỡng thêm kỹ năng mềm, ngoại ngữ, tin học, biết lắng nghe và học hỏi những đàn anh đàn chị đi trước, dần tích lũy kinh nghiệm cho bản thân.