Nhiều người lo lắng khi tiếp xúc F0 nên test nhanh ngay sau đó hoặc ngày nào cũng tự xét nghiệm. Điều này sai lầm và gây lãng phí, dễ có kết quả âm tính giả.
Số F0 trong cộng đồng ngày càng tăng khiến người dân lo lắng bản thân bị lây nhiễm sau khi tiếp xúc ca bệnh. Từ tâm lý này, nhiều người test nhanh ngay khi tiếp xúc F0 hoặc test liên tiếp nhiều ngày. Điều này là không cần thiết, dễ gây lãng phí và có thể xảy ra tình trạng âm tính giả nếu thời điểm test nhanh không thích hợp.
Không nên test ngay sau khi tiếp xúc F0
Trong quá trình nhiễm nCoV, tải lượng virus sẽ tăng lên và giảm đi. Tải lượng virus là số lượng nCoV mà bác sĩ có thể tìm thấy trong cơ thể bạn. Họ có thể sử dụng máu, tăm bông hoặc các chất dịch cơ thể khác nhau để kiểm tra tải lượng của một virus cụ thể. Bản thân những người mắc Covid-19 cũng có tải lượng virus khác nhau.
Các nghiên cứu đã cho thấy tải lượng virus của F0 cao nhất trong vòng 5 ngày kể từ khi có triệu chứng đầu tiên. Đây là lúc các xét nghiệm Covid-19 có thể phát hiện chính xác nhất.
Không giống xét nghiệm rRT-PCR, các xét nghiệm nhanh kháng nguyên phát hiện protein của virus. Nó cho kết quả dương tính khi người bệnh đang ở giai đoạn có khả năng lây nhiễm. Ngưỡng phát hiện virus là từ ngày thứ 4 đến 10.
Ngay khi tiếp xúc F0, virus chưa thể nhân lên đủ tải lượng để kit test nhanh có thể nhận biết, dễ tạo thành kết quả âm tính giả. Ảnh: Images.
Nếu vừa tiếp xúc nguồn lây hoặc ở giai đoạn ủ bệnh, bạn có thể đã nhiễm virus, song, tải lượng còn thấp. Lúc này, test nhanh chưa phát hiện được virus, kết quả trả về dễ là âm tính giả.
Do đó, nếu không có triệu chứng mắc Covid-19, bạn có thể test nhanh vào ngày thứ 5 hoặc thứ 7 sau khi tiếp xúc F0. Nếu gia đình có người mang thai, mắc bệnh lý nền, bạn cần tuân thủ 5K theo khuyến cáo của Bộ Y tế, sau đó, đợi đến ngày thứ 4 mới nên test nhanh. Nếu kết quả âm tính, bạn nên test lại vào ngày thứ 7.
Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ [CDC] khuyến nghị người dân nên xem xét việc tự test trước khi tham gia các cuộc tụ họp trong nhà với những người không sống cùng. Điều này đặc biệt quan trọng nếu buổi tụ họp có trẻ em chưa được tiêm chủng, người lớn tuổi, người suy giảm miễn dịch hoặc có nguy cơ mắc bệnh nặng. Bạn nên xét nghiệm nếu có các triệu chứng Covid-19; đã tiếp xúc hoặc có thể tiếp xúc một người nào đó mắc Covid-19.
ThS.BS Nguyễn Quốc Thái, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai [Hà Nội], cho rằng việc test nhanh liên tục là không cần thiết. Người dân chỉ cần test nhanh khi có triệu chứng nghi ngờ mắc Covid-19 như sốt, ho, đau họng, đau ngực.
Bác sĩ Thái cũng khuyến cáo người dân xét nghiệm nhanh nhiều lần nhưng không đúng cách thì vẫn không phát hiện được virus mà còn gây lãng phí và tốn kém. Bên cạnh đó, việc này còn tạo cảm giác an toàn giả, dễ buông lỏng các biện pháp phòng bệnh.
Que ngoáy dịch tỵ hầu [dịch mũi] đúng cách là que test chạm đến phần tỵ hầu họng. Nếu test sai có thể gây tổn thương niêm mạc mũi, kết quả không chính xác. Ảnh: Diagnostics roche.
F0 điều trị tại nhà nên test bao nhiêu lần?
Khi trở thành F0, nhiều người có tâm lý lo lắng, một ngày có thể test 2-3 lần để xem virus đã đào thải hết chưa. Đây cũng là việc không cần thiết. Test nhanh nhiều và không đúng cách có thể gây ảnh hưởng niêm mạc mũi, chảy máu cam, tốn kém, lãng phí.
Khi mắc Covid-19, vạch chữ T trên kit test có thể chuyển màu đậm nhạt tùy theo tải lượng virus của người bệnh. Ngày đầu tiên, vạch T sẽ mờ. Đây có thể là thời kỳ ủ bệnh, virus chưa nhân lên nhiều.
Sau đó, từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 8, thời điểm này tải lượng virus đạt đỉnh, cũng là lúc hai vạch đậm nhất. Sau đó, ngày thứ 10 trở đi vạch sẽ mờ dần. Sau ngày thứ 14, kit test nhanh có thể chỉ còn một vạch C. Chúng ta có thể dựa vào mức độ đậm nhạt của vạch T để xem đang ở giai đoạn nào của Covid-19.
Thời điểm cách nhau giữa những lần test nên là 3 ngày/lần. Sau khoảng 7-10 ngày mới nên test lại để xem cơ thể đã âm tính chưa.
Theo hướng dẫn từ Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật TP.HCM [HCDC], quy trình tự test nhanh gồm:
– Bước 1: Chuẩn bị tuýp dung dịch đệm [buffer] theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
– Bước 2: Tự lấy mẫu trước gương hoặc thực hiện thao tác lấy mẫu cho các thành viên khác trong gia đình.
– Bước 3: Dùng tay xoay đều tăm bông trong tuýp nhựa chứa dung dịch đệm, nhúng que tăm bông lên xuống trong dung dịch đệm [10 lần].
– Bước 4: Chuyển tay lên phần thân trên tuýp, bóp chặt và rút từ từ que tăm bông. Đảm bảo vắt sạch toàn bộ dung dịch còn đọng trên đầu tăm bông xuống đáy tuýp.
– Bước 5: Đóng chặt nắp màng lọc, lắc đều dung dịch trong tuýp bằng tay [5 lần].
– Bước 6: Ghi tên mỗi thành viên lên từng khay test tương ứng. Nhỏ 3-5 giọt dung dịch trên vào giếng test.
– Bước 7: Đọc kết quả sau 15-30 phút theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
Hình ảnh kết quả test nhanh Covid-19. Nguồn: MCA.
Sau khi test nhanh Covid-19, 3 trường hợp hiển thị kết quả có thể xảy ra:
– Âm tính: Vạch C nổi, vạch T không nổi.
– Dương tính: Cả 2 vạch màu đều nổi, kể cả vạch T mờ.
– Kết quả không hợp lệ [có thể do thực hiện test sai hoặc bộ sản phẩm không đạt chất lượng]: Cả 2 vạch không nổi; hoặc vạch T nổi, vạch C không nổi.
Mỗi kit test đều đi kèm hướng dẫn và thời gian kết quả có hiệu lực, rơi vào khoảng 15-30 phút tùy thuộc hãng sản xuất. CDC khuyến cáo ngoài việc lấy mẫu đúng cách, chúng ta chỉ nên chỉ đọc kết quả kiểm tra trong khung thời gian được chỉ định trong hướng dẫn. Nếu không, kết quả này có thể sai sót và gây hiện tượng âm tính giả, dương tính giả.
Test PCR là phương pháp xét nghiệm chẩn đoán Covid-19 có độ chính xác cao nhất so với các hình thức khác. Test PCR có khả năng xác định được sự hiện diện của vi-rút SARS-CoV2, giúp kịp thời phát hiện người mang mầm bệnh, từ đó có biện pháp điều trị và cách ly phù hợp.
Test PCR hay còn được gọi là xét nghiệm sinh học phân tử. Theo đánh giá của đội ngũ chuyên gia đầu ngành, đây là phương pháp xét nghiệm Covid-19 cho độ nhạy và chính xác cao nhất, giúp phát hiện sự hiện diện của vi-rút SARS-CoV2.
Nhìn chung, test PCR giúp bác sĩ phát hiện một hoặc nhiều gen RNA [axit ribonucleic] của vi-rút, đồng thời chẩn đoán được tình trạng nhiễm trùng gần đây hoặc hiện tại. Qua kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể tiên lượng được khả năng điều trị cho những người nhiễm Covid-19 sau này.
Xét nghiệm PCR đã được Bộ Y tế cấp phép sử dụng và chỉ định thực hiện chủ yếu cho những đối tượng có dấu hiệu phơi nhiễm trong vòng 21 ngày hoặc nhằm theo dõi quá trình điều trị của những người đã được chẩn đoán nhiễm vi-rút SARS-CoV2. Ngoài ra, test PCR cũng được áp dụng cho nhóm người có nhu cầu xét nghiệm nhằm lấy giấy xác minh kết quả âm tính để phục vụ cho xuất nhập cảnh, công việc cá nhân hoặc di chuyển nội địa. Chình vì vậy, xét nghiệm RT-PCR được đánh giá là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán vi-rút SARS-CoV2.
Phương pháp test PCR có thể phát hiện được virus ngay cả trong giai đoạn cuối của thời kỳ ủ bệnh
Ngoài những tiêu chuẩn về máy móc, thiết bị và phòng ốc theo quy định của Bộ Y tế, việc lấy mẫu test PCR cũng cần được thực hiện chuẩn chỉ thông qua nghiệp vụ chuyên môn của các nhân viên y tế. Thông thường, quy trình xét nghiệm PCR để chẩn đoán Covid-19 sẽ được tiến hành qua các bước sau:
3.1. Khâu chuẩn bị trước khi lấy mẫu test PCR
Đối với căn bệnh mang tính chất lây nhiễm như Covid-19, việc trang bị đầy đủ các biện pháp đảm bảo an toàn đúng theo quy định của Bộ Y tế là điều vô cùng cần thiết. Cụ thể:
- Đeo khẩu trang loại N95 [bắt buộc], đeo kính, mũ bảo hộ và tấm chắn giọt bắn;
- Mặc đồ bảo hộ đúng tiêu chuẩn;
- Đeo 2 lớp găng tay y tế;
- Khử khuẩn toàn thân, tuyệt đối không mặc đồ bảo hộ ra bên ngoài khu vực lấy mẫu hoặc cách ly.
Những điều trên cần được tuân thủ nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn tối đa nguy cơ lây nhiễm chéo vi-rút SARS-CoV2 giữa nhân viên y tế và người bệnh trong quá trình lấy mẫu xét nghiệm.
3.2. Tiến hành lấy mẫu test PCR
Sau khi chuẩn bị đầy đủ trang phục và dụng cụ lấy mẫu, nhân viên y tế sẽ sử dụng que chuyên dụng để lấy mẫu dịch test ở các vị trí sau:
- Dịch đường hô hấp trên, bao gồm dịch họng, tỳ hầu và súc họng;
- Dịch đường hô hấp dưới, bao gồm dịch phế nang, nội khí quản và màng phổi.
Sau khi lấy mẫu thành công, nhân viên y tế sẽ cho que chứa mẫu dịch của bệnh nhân để đặt vào ống nghiệm. Mẫu test cần được chuyển đến phòng thí nghiệm sớm nhất có thể và tuân thủ theo các nguyên tắc về nhiệt độ bảo quản sau đây:
- Vận chuyển mẫu trong vòng 48 giờ: Bảo quản mẫu test ở điều kiện môi trường từ 2 – 8 độ C;
- Vận chuyển mẫu ngoài 48 giờ: Bảo quản mẫu test ở điều kiện môi trường -70 độ C;
- Tuyệt đối không bảo quản mẫu test ở môi trường -20 độ C hoặc ngăn đá tủ lạnh.
Ngoài ra, trong quá trình vận chuyển đến phòng thí nghiệm, mẫu dịch cần được đóng gói đúng cách, cụ thể:
- Đậy kín nắp ống nghiệm có chứa mẫu dịch, tiếp theo bọc lại bằng giấy parafin và phủ thêm một lớp giấy thấm bên ngoài, sau đó để trong túi vận chuyển;
- Túi vận chuyển mẫu test PCR cần được bọc bên ngoài bằng giấy và bông thấm có chứa chất tẩy trùng, sau đó buộc chặt lại bằng túi nilon;
- Phiếu thu thập mẫu test sẽ được đóng trên túi nilon cuối cùng, sau đó cho vào phích lạnh có logo bệnh phẩm sinh học và chuyển tới phòng thí nghiệm để kiểm tra.
Cách lấy mẫu test PCR xét nghiệm Covid - 19
3.3. Phân tích và đọc kết quả test PCR
Mẫu dịch sẽ được phân tích và cho ra kết quả test PCR thông qua kỹ thuật Realtime và các thiết bị máy móc chuyên dụng khác. Dưới đây là hướng dẫn đọc kết quả xét nghiệm PCR:
- Dương tính: Người bệnh đã bị nhiễm vi-rút SARS-CoV2 và cần được cách ly để điều trị;
- Âm tính: Người test không mắc Covid-19, tuy nhiên những đối tượng có tiếp xúc với người mang mầm bệnh hoặc có triệu chứng cấp tính đường hô hấp nên cách ly và xét nghiệm lại khoảng 2 – 3 lần nữa để đảm bảo kết quả chính xác.
Sau khi được lấy mẫu dịch để kiểm tra, nhiều người băn khoăn rằng test PCR bao lâu có kết quả? Theo ý kiến của chuyên gia y tế, thời gian nhận kết quả test PCR còn tùy thuộc vào một số yếu tố như:
- Số lượng mẫu dịch được lấy xét nghiệm;
- Kỹ thuật được áp dụng lấy mẫu dịch test;
- Cơ sở y tế thực hiện test PCR;
- Thời gian vận chuyển mẫu dịch đến phòng thí nghiệm;
- Phương pháp bảo quản mẫu dịch.
Nhìn chung, kết quả test PCR thường lâu hơn so với phương pháp test nhanh, cụ thể là sau 4 – 5 tiếng. Tuy nhiên, độ chính xác của xét nghiệm PCR thường đạt hiệu quả cao hơn rất nhiều và là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán Covid-19 hiện nay.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
XEM THÊM: