Hướng dẫn Soạn văn 6 bài: Soạn văn 6 bài Thánh Gióng [Truyện dân gian Việt Nam] trang 19 sgk Ngữ văn 6 tập 1 nằm trong bộ sách "Chân trời sáng tạo" được biên soạn theo chương trình đổi mới của Bộ giáo dục. Cùng đến với những hướng dẫn cụ thể và lời giải chi tiết sau đây để nắm vững bài học hiệu quả hơn nhé.
Chuẩn bị đọc
Em nghĩ thế nào về việc một cậu bé ba tuổi bỗng nhiên trở thành tráng sĩ?
Lời giải
Việc một cậu bé ba tuổi bỗng nhiên trở thành tráng sĩ là một việc kì lạ, điều đó chứng tỏ đây là một con người phi thường.
Trải nghiệm cùng văn bản
1. Sự ra đời và những biểu hiện khác thường của cậu bé dự báo sự việc sắp xảy ra như thế nào?
2. Từ "chú bé" được thay bằng từ "tráng sĩ" khi kể về Thánh Gióng. Sự thay đổi này trong lối kể có ý nghĩa gì?
3. Việc kể về những dấu tích đánh giặc của Thánh GIóng trong đoạn kết có ý nghĩa gì?
Lời giải
1. Sự ra đời và những biểu hiện khác thường của cậu bé dự báo đây là một con người phi thường.
2. Từ một "chú bé" ra đời trong hoàn cảnh kì lạ, có những biểu hiện khác thường thì khi đất nước lâm nguy, có giặc ngoại xâm, chú bé ấy bỗng lớn nhanh như thổi, vươn vai trở thành "tráng sĩ". Cụm từ "tráng sĩ" dùng để chỉ người có sức lực cường tráng, chí khí mạnh mẽ, hay làm việc lớn. Qua lối kể đó, thể hiện quan niệm của nhân dân ta về mong ước có một người anh hùng đủ sức mạnh để đáp ứng nhiệm vụ dân tộc đặt ra trong hoàn cảnh cấp thiết.Sự lớn lên của Gióng đã đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ cứu nước. Khi lịch sử đặt ra vấn đề sống còn cấp bách, khi tình thế đòi hỏi dân tộc vươn lên một tầm vóc phi thường thì dân tộc ta vụt lớn dậy như Thánh Gióng, tự mình thay đổi tư thế tầm vóc của mình.
3.Việc kể về những dấu tích đánh giặc của Thánh Gióng trong đoạn kết thể hiện sự trân trọng, biết ơn, niềm tự hào và ước muốn về một người anh hùng cứu nước giúp dân. Đồng thời cũng giải thích được các sự kiện, địa điểm lịch sử [ đền thờ Phù Đổng Thiên Vương, làng Cháy]
Suy ngẫm và phản hồi
1. Liệt kê một số chi tiết kì ảo gắn liền với các sự việc sinh ra và lớn lên, ra trận và chiến thắng, bay về trời của nhân vật Gióng?
2. Nhận vật Gióng đã nói gì với mẹ và sứ giả khi biết tin nhà vua đang tìm người tài đánh giặc cứu nước? Theo em, vì sao khi nghe Gióng nói, sứ giả "vừa kinh ngạc, vừa mừng rỡ"?
3.Văn bản trên đã sử dụng nhiều từ ngữ khác nhau để chỉ nhân vật Gióng. Em hãy liệt kê các từ ngữ ấy thành hai nhóm theo hai thời điểm: trước và sau khi Gióng "vươn vai" thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc?
4. Từ kết quả liệt kê ở câu 3, hãy cho biết từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần nhất và việc lặp lại ấy có tác dụng thế nào?
5.Nhân vật truyền thuyết thường xuất hiện nhằm thực hiện một nhiệm vụ lớn lao. Nhiệm vụ của Gióng là gì và quan trọng như thế nào?
6. Theo một số bạn, truyện Thánh Gióng lẽ ra nên kết thúc ở câu “Đến đây, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời". Các bạn ấy cho rằng: phần văn bản sau câu văn này là không cần thiết, vì không còn gì hấp dẫn nữa. Em có đồng ý như vậy không? Vì sao?
7. Sau khi đọc truyện Thánh Gióng, em có suy nghĩ gì về truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta?
Lời giải
1. Liệt kê một số chi tiết kì ảo:
Sự ra đời và lớn lê của Gióng:
- Gióng được sinh ra một cách kì lạ: Bà mẹ ướm chân - thụ thai, 12 tháng mới sinh; cậu bé lên ba không nói, cười, đi, đặt đâu nằm đấy.
- Khi sứ giả đi tìm người tài giỏi cứu nước, Gióng bỗng cất tiếng nói mời sứ giả vào
- Gióng lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không biết no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ. Bà con làng xóm góp gạo nuôi Gióng.
Gióng ra trận và chiến thắng:
- Chú bé vùng dậy, vươn vai một cái bỗng biến thành một tráng sĩ mình cao hơn trượng
- Ngựa phun lửa, tráng sĩ thúc ngựa phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng đánh giết hết lớp này đến lớp khác
- Roi sắt gãy, tráng sĩ bèn nhổ những cụm tre cạnh đường quật vào giặc.
Gióng bay về trời: Gióng một mình một ngựa, lên đỉnh núi, cởi áo giáp sắt bỏ lại rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay về trời.
2.
- Khi Gióng nghe được tin sứ giả theo lệnh vua đi tìm người tài giỏi cứu nước, đã nói với mẹ" Mẹ ra mời sứ giả vào đây" và nói với sứ gi: "Ông về tâu vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này".
- Sứ giả kinh ngạc vì Gióng chỉ là một đứa trẻ, đặt đâu nằm đó, lên ba không biết nói cười mà nay khi nghe tin đất nước có giặc ngoại xâm bỗng cất lên tiếng nói được. Đó là một sự việc kì lạ
- Sứ giả mừng rỡ vì thế mạnh giặc, tình thế đất nước đang vô cùng cấp bách, sứ giả đi khắp nơi để tìm người tài mà nay đã gặp được người nhận nhiệm vụ cao cả này.
3. Liệt kê các từ ngữ chỉ nhân vật Gióng thành hai nhóm theo hai thời điểm: trước và sau khi Gióng "vươn vai" thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc:
- Trước khi Gióng trở thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc: cậu bé, đứa trẻ, đứa bé, chú bé
- Sau khi Gióng trở thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc: tráng sĩ, Phù Đổng Thiên Vương
4. Từ ngữ được lặp lại nhiều nhất là từ "tráng sĩ" [lặp lại 7 lần]. Tác dụng: thể hiện quan niệm của nhân dân ta về người anh hùng phải khổng lồ về thể xác, sức lực cường tráng, chí khí mạnh mẽ, lập được những chiến công lớn. Thần Trụ trời, Sơn Tinh ... đều là những nhân vật khổng lồ. Cái vươn vai của Gióng để đạt đến độ phi thường ấy, Gióng trở thành tráng sĩ và đủ sức mạnh để tiêu diệt quân giặc để cứu giúp đất nước khỏi chiến tranh.
5.Nhân vật truyền thuyết thường xuất hiện nhằm thực hiện một nhiệm vụ lớn lao. Nhiệm vụ của Gióng làđánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ độc lập dân tộc để nhân dân ta có một cuộc sống ấm no, yên bình.
6. Em không đồng ý với ý kiến trên, vì phần cuối truyện kể về những dấu tích của Gióng còn để lại khiến cho câu chuyện hấp dẫn hơn. Đó là những di sản mà Gióng thể lại cho dân tộc ta đến ngày nay. Qua đó cũng thể hiện sự trân trọng, biết ơn, niềm tự hào và ước muốn của nhân dân ta về một người anh hùng cứu nước giúp dân.
7. Sau khi đọc truyện Thánh Gióng, em thấy rằng Gióng chính là hình ảnhcủa nhân dân ta, khi dân tộc gặp cơn nguy biến thì họ sẵn sàng đứng ra cứu nước, giống như Gióng, khi vua vừa kêu gọi đã đáp lời cứu nước.Chi tiết Gióng cất tiếng đầu tiên là đòi đánh giặc đã thể hiện lòng yêu nước luôn có ở sẵn trong mỗi người dân. Sau khi Gióng gặp sứ giả, ăn mấy cũng không đủ no thì nhân dân ta đã góp gạo nuôi Gióng, điều đó thể hiện tinh thần đoàn kết, sự đồng lòng của cả dân tộc trong công cuộc chống giặc ngoại xâm. Gióng là hình tượng người anh hùng đầu tiên, tiêu biểu cho lòng yêu nước, cho ý thức đánh giặc cứu nước của nhân dân ta.
IBAITAP: Truyền thuyết thánh Gióng cho ta biết điều gì? Những chi tiết kì ảo trong truyện có tác dụng gì? Chúng có ý nghĩa thế nào với mỗi người dân đất Việt. Hãy cùng ibaitap tìm hiểu qua bài học “Thánh Gióng” nhé.
Lời giải chi tiết:
Theo em đây là một câu chuyện kì lạ nó chứng tỏ cậu bé là một người phi thường.
Câu 2: Theo em, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì qua việc xây dựng hình ảnh ấy? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 21]
Lời giải chi tiết:
Theo em tác giả muốn thể hiện sức mạnh phi thường của dân tộc ta.
II. TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN
Câu 1: Sự ra đời và những biểu hiện khác thường của cậu bé dự báo sự việc sắp xảy ra như thế nào? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22]
Lời giải chi tiết:
Sự ra đời cùng những biểu hiện khác thường của cậu bé dự báo đây là một người phi thường và có thể làm nên được những việc lớn.
Câu 2: Từ "chú bé" được thay bằng từ "tráng sĩ" khi kể về Thánh Gióng. Sự thay đổi này trong lối kể có ý nghĩa gì? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22]
Lời giải chi tiết:
Từ “chú bé” được dùng để chỉ những cậu bé còn hồn nhiên chưa có nhiều nhận thức về cuộc sống còn từ “tráng sĩ” được dùng để chỉ người có sức lực cường tráng, chí khí mạnh mẽ và làm nên việc lớn. Việc sử dụng từ “tráng sĩ” thay cho từ “chú bé” đã thể hiện quan niệm của nhân dân ta. Mong ước có một người anh hùng có sức mạnh để đáp ứng nhiệm vụ dân tộc đặt ra trong hoàn cảnh cấp thiết. Chính sự lớn lên của Gióng đã đáp ứng được yêu cầu và nhiệm vụ cứu nước. Khi đất nước lâm nguy Gióng lớn lên với tầm vóc phi thường.
Câu 3: Việc kể về những dấu tích đánh giặc của Thánh Gióng trong đoạn kết có ý nghĩa gì? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 23]
Lời giải chi tiết:
Những dấu tích đánh giặc của Thánh Gióng được kể trong đoạn kết có ý nghĩa thể hiện sự trân trọng, biết ơn và niềm tự hào của dân tộc đối với Thánh Gióng. Đồng thời nó cũng giải thích được nguồn gốc các sự kiện và địa điểm lịch sử.
III. SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI
Câu 1: Liệt kê một số chi tiết kì ảo gắn liền với các sự việc sinh ra và lớn lên, ra trận và chiến thắng, bay về trời của nhân vật Gióng? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22]
Lời giải chi tiết:
- Chi tiết kì ảo về sự ra đời và lớn lên của Gióng là:
- Bà lão ướm chân vào vết chân lạ trên đồng mà đã mang thai.
- Bà mang thai đến mười hai tháng mà vẫn chưa sinh, cậu bé đã lên ba tuổi mà chẳng biết đi đứng, nói cười.
- Khi đất nước lâm nguy, sứ giả đến tìm người tài giỏi để giúp nhà vua đánh giặc, Gióng bỗng cất tiếng nói đầu tiên đó là tiếng nói xin đi đánh giặc.
- Gióng lớn nhanh như thổi, ăn cơm bao nhiêu cũng không no, áo vừa mặc xong đã đứt chỉ.
- Chi tiết kì ảo khi Gióng ra trận và chiến thắng:
- Giặc đến Gióng vươn vai biến thành tráng sĩ cao lớn.
- Ngựa phun ra lửa, tay cầm roi sắt, cưỡi ngựa phi thẳng đến chiến trường.
- Khi roi sắt gãy Gióng đã nhổ tre ven đường đánh giặc tan tành.
- Chi tiết kì ảo khi Gióng bay về trời:
- Khi giặc đã tan, Gióng lên đỉnh núi bỏ lại áo giáp sắt và cưỡi ngựa bay về trời.
Câu 2: Nhân vật Gióng đã nói gì với mẹ và sứ giả khi biết tin nhà vua đang tìm người tài đánh giặc cứu nước? Theo em, vì sao khi nghe Gióng nói, sứ giả "vừa kinh ngạc, vừa mừng rỡ"? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 23]
Lời giải chi tiết:
- Khi nghe thấy lời rao của sứ giả Gióng đã nói với mẹ: "Mẹ ra mời sứ giả vào đây". Sau khi sứ giả vào cậu lại nói: "Ông về tâu vua sắm cho ta một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt, ta sẽ phá tan lũ giặc này".
- Sứ giả kinh ngạc vì đây là một việc kì lạ, trước khi nghe tin đất nước lâm nguy mặc dù đã lên ba nhưng cậu bé vẫn chưa biết nói, biết cười, ai đặt đâu thì nằm đó.
- Sứ giả mừng rỡ cũng vì đã gặp được người có thể nhận nhiệm vụ cao cả khi đất nước đang vô cùng cấp bách trước thế giặc mạnh.
Câu 3: Văn bản trên đã sử dụng nhiều từ ngữ khác nhau để chỉ nhân vật Gióng. Em hãy liệt kê các từ ngữ ấy thành hai nhóm theo hai thời điểm: trước và sau khi Gióng "vươn vai" thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 23]
Lời giải chi tiết:
- Các từ ngữ chỉ nhân vật Gióng trước khi Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc là: cậu bé, đứa trẻ, đứa bé, chú bé.
- Các từ ngữ chỉ nhân vật Gióng sau khi Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ để ra trận đánh giặc là: tráng sĩ, Phù Đổng Thiên Vương.
Câu 4: Từ kết quả liệt kê ở câu 3, hãy cho biết từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần nhất và việc lặp lại ấy có tác dụng thế nào? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22]
Lời giải chi tiết:
- Từ được lặp lại nhiều nhất là từ "tráng sĩ". Từ đã được lặp lại 7 lần. Việc lặp lại từ ngữ này có tác dụng thể hiện quan niệm của nhân dân ta về anh hùng phải cao lớn, sức lực cường tráng, chí khí mạnh mẽ và lập được những chiến công lớn. Nó cũng thể hiện thái độ trân trọng và ca ngợi đối với người anh hùng dân tộc.
Câu 5: Nhân vật truyền thuyết thường xuất hiện nhằm thực hiện một nhiệm vụ lớn lao. Nhiệm vụ của Gióng là gì và quan trọng như thế nào? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 23]
Lời giải chi tiết:
Gióng có nhiệm vụ đánh đuổi giặc ngoại xâm, bảo vệ nền độc lập của dân tộc giúp nhân dân ta có cuộc sống ấm no, hạnh phúc và yên bình. Đây là nhiệm vụ vô cùng quan trọng nó của quốc gia, nó ảnh hưởng đến toàn dân tộc.
Câu 6: Theo một số bạn, truyện Thánh Gióng lẽ ra nên kết thúc ở câu “Đến đây, một mình một ngựa, tráng sĩ lên đỉnh núi, cởi giáp sắt bỏ lại, rồi cả người lẫn ngựa từ từ bay lên trời". Các bạn ấy cho rằng: phần văn bản sau câu văn này là không cần thiết, vì không còn gì hấp dẫn nữa. Em có đồng ý như vậy không? Vì sao? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 23]
Lời giải chi tiết:
Em không đồng ý với ý kiến trên vì ở phần cuối của truyện đã kể về những dấu tích mà Gióng để lại khiến cho câu chuyện trở nên hấp dẫn hơn. Đó chính là di sản mà Gióng để lại cho dân tộc ta, qua đó cũng thể hiện được sự trân trọng, lòng biết ơn, niềm tự hào và ước muốn của nhân dân ta về một người anh hùng cứu nước giúp dân, đúng như đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” mà ông cha ta đã dạy.
Câu 7: Sau khi đọc truyện Thánh Gióng, em có suy nghĩ gì về truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta? [SGK Ngữ văn 6 tập 1- trang 22]
Lời giải chi tiết:
Qua truyện Thánh Gióng em đã thấy hình ảnh của các thế hệ cha ông đi trước. Một đất nước nhỏ bé như chúng ta đã biết bao lần giành lại độc lập từ tay các cường quốc lớn em nghĩ rằng đây không phải là một chuyện ngẫu nhiên. Mà đó là nhờ vào sự đoàn kết cùng tinh thần yêu nước của mỗi người dân. Mỗi người dân Việt Nam luôn mang trong mình ý chí chiến đấu giành lại độc lập khi đất nước lâm nguy. Hình ảnh Gióng cất tiếng nói đầu tiên là đi đánh giặc thể hiện lòng yêu nước luôn tiềm tàng trong mỗi người dân. Hình ảnh góp gạo nuôi Gióng đã nói lên tinh thần đoàn kết và sự đồng lòng của cả dân tộc trong công cuộc chống giặc ngoại xâm. Gióng chính là hình tượng người anh hùng đầu tiên và tiêu biểu cho lòng yêu nước cùng ý chí đánh giặc cứu nước của nhân dân ta.