Chương 1 - Bằng chứng tiến hóa giới thiệu các loại bằng chứng gián tiếp chứng minh có sự tiến hóa diễn ra trên Trái Đất. Bao gồm các nội dung chính như sau:

2. Chuẩn kiến thức, kỹ năng cần đạt

2.1. Kiến thức

- Trình bày được các bằng chứng giải phẫu so sánh: cơ quan tương đồng, cơ quan tương tự, cơ quan thoái hóa.

- Nêu được bằng chứng phôi sinh học so sánh: Sự giống nhau trong quá trình phát triển phôi của các lớp động vật có xương sống. Phát biểu định luật phát sinh sinh vật của Muylơ và Hêcken.

- Nêu được bằng chứng địa lí sinh vật học: Đặc điểm của hệ động thực vật của một số vùng địa lý và đặc điểm hệ động vật trên các đảo.

- Trình bày được những bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử: Ý nghĩa của học thuyết tế bào; sự thống nhất trong cấu trúc của ADN và prôtêin của các loài.

Bằng chứng giải phẫu so sánh là bằng chứng dựa trên sự giống nhau về các đặc điểm giải phẫu giữa các loài.

Các loài có cấu tạo giải phẫu càng giống nhau thì có quan hệ họ hàng càng thân thuộc.

Sự tư­ơng đồng về nhiều đặc điểm giải phẫu giữa các loài là những bằng chứng gián tiếp cho thấy các loài sinh vật hiện nay đ­ược tiến hoá từ một tổ tiên chung.

Một số loại bằng chứng giải phẫu so sánh

• Cơ quan tương đồng: là những cơ quan nằm ở những vị trí t­ương ứng trên cơ thể, có cùng nguồn gốc trong quá trình phát triển phôi nên có kiểu cấu tạo giống nhau.

– Cơ quan tư­ơng đồng phản ánh sự tiến hoá phân li.

• Cơ quan tương tự: là những cơ quan khác nhau về nguồn gốc như­ng đảm nhiệm những chức năng giống nhau nên có kiểu hình thái t­ương tự.

– Cơ quan t­ương tự phản ánh sự tiến hoá đồng quy.

Cánh sâu bọ phát triển từ phần lưng mặt ngực Cánh dơi là biến dạng của chi trước

• Cơ quan thoái hoá: là những cơ quan phát triển không đầy đủ ở cơ thể tr­ưởng thành. Do điều kiện sống của loài đã thay đổi, các cơ quan này mất dần chức năng ban đầu, tiêu giảm dần và hiện chỉ để lại một vài vết tích xư­a kia của chúng.

Bằng chứng phôi sinh học

• Sự giống nhau về quá trình phát triển phôi của nhiều loài động vật có xương sống chứng tỏ rằng chúng đều được tiến hoá từ 1 nguồn gốc chung. Các loài càng có họ hàng gần gũi thì sự phát triển phôi của chúng càng giống nhau.
• Ví dụ: sự tương đồng trong quá trình phát triển phôi của một số động vật có xương sống như: cá, thằn lằn, thỏ, người…
• Quá trình phất triển phôi của một số động vật có xương sống

Bằng chứng địa lý sinh học

Địa lí sinh học là môn khoa học nghiên cứu về sự phân bố địa lí của các loài trên trái đất, cho chúng ta những bằng chứng rằng các loài sinh vật đều bắt nguồn từ 1 tổ tiên chung.

Khi nghiên cứu về sự phân bố địa lí các loài, Dacwin rút ra kết luận:

• Sự giống nhau giữa các sinh vật chủ yếu là do chúng có chung nguồn gốc hơn là do chúng sống trong môi trường giống nhau.
• Do điều kiện môi trường ở mỗi đảo khác nhau và do các sinh vật sống trên đảo cách li sinh sản với nhau àxuất hiện các loài khác nhau (có nhiều đảo có các loài đặc hữu, TD: Ở Úc có các loài thú có túi)

Ngoài ra nghiên cứu phân bố địa lí của các loài cho ta biết sự hình thành, phát tán và tiến hóa của loài xảy ra như thế nào.

Bằng chứng tế bào học và sinh học phân tử

Bằng chứng tế bào học

• Mọi cơ thể sinh vật đều được cấu tạo từ tế bào.
• Các tế bào đều có thành phần hoá học và nhiều đặc điểm cấu trúc giống nhau.
• Tất cả các tế bào đều cấu tạo từ phân tử prôtêin – lipit.
• Mọi sinh vật đều có ADN.
• Cấu tạo điển hình của các nhóm sinh vật

Tế bào nhân sơ và tế bào nhân chuẩn đều có các thành phần cơ bản: Màng sinh chất, tế bào chất và nhân (hoặc vùng nhân).

⇒ Phản ánh nguồn gốc chung của sinh giới.

Bằng chứng sinh học phân tử

Xác định quan hệ họ hàng giữa các loài dựa trên mức độ tương đồng của prôtêin:

• Phân tích trình tự axit amin của cùng 1 loại prôtêin hay trình tự các nu của cùng 1 gen ở các loài khác nhau → mối quan hệ họ hàng giữa các loài.
• Những loài có quan hệ họ hàng gần gũi thì trình tự các axit amin hay trình tự các nu càng giống nhau và ngược lại: vì các loài vừa tách nhau ra từ 1 tổ tiên chung nên chưa đủ thời gian để chọn lọc tự nhiên làm nên sự sai khác lớn về cấu trúc phân tử

Xác định quan hệ họ hàng giữa các loài dựa trên mức độ tương đồng về ADN:

• Dùng phương pháp lai phân tử: lai các phân tử ADN của các loài với nhau và đánh giá mức độ tương đồng về trình tự nu giữa các loài qua khả năng bắt cặp bổ sung giữa các sợi ADN đơn thuộc 2 loài khác nhau.
• Nếu 2 loài có họ hàng gần có nhiều đoạn bắt cặp bổ sung nhau, “phân tử lai” càng bền vững với nhiệt (mức độ tương đồng được đánh giá qua nhiệt độ làm “nóng chảy phân tử lai”)

Bài tập trắc nghiệm

Câu 1: Cơ quan tương đồng là những cơ quan

1. Có nguồn gốc khác nhau nhưng đảm nhiệm những chức phận giống nhau, có hình thái tương tự

2. Cùng nguồn gốc, nằm ở những vị trí tương ứng trên cơ thể, có thể thực hiện các chức năng khác nhau

3. Cùng nguồn gốc, đảm nhiệm những chức phận giống nhau

4. Có nguồn gốc khác nhau, nằm ở những vị trí tương ứng trên cơ thể, có kiểu cấu tạo giống nhau

Câu 2: Bằng chứng sinh học phân tử là dựa vào các điểm giống nhau và khác nhau giữa các loài về

1. Cấu tạo trong của các nội quan.

2. Các giai đoạn phát triển phôi thai.

3. Cấu tạo pôlipeptit hoặc pôlinuclêôtit

4. Đặc điểm sinh học và biến cố địa chất

Câu 3: Mọi sinh vật đều dùng chung một mã di truyền và 20 loại axit amin để cấu tạo prôtêin là:

1. Bằng chứng giải phẫu so sánh.

2. Bằng chứng phôi sinh học.

3. Bằng chứng địa lí sinh học.

4. Bằng chứng sinh học phân tử.

Câu 4: Bằng chứng tiến hoá không chứng minh các sinh vật có nguồn gốc chung là

1. Cơ quan thoái hoá

2. Sự phát triển phôi giống nhau

3. Cơ quan tương đồng

4. Cơ quan tương tự

Câu 5: Trường hợp nào sau đây là cơ quan tương tự?

1. Tuyến nọc độc của rắn và tuyến nước bọt của các động vật khác

2. Lá đậu Hà lan và gai xương rồng

3. Tua cuốn của dây bầu và gai xương rồng

4. Cánh chim và cánh côn trùng

Đáp án:

1. B

2. C

3. D

4. D

5. D

https://local.google.com/place?id=17925709090940119267&use=posts&lpsid=6820468026602125429

https://hochay.com/sinh-hoc-lop12/tong-hop-ly-thuyet-mon-sinh-hoc-lop-12-hochay-850.html

sinhhoc12

sinhhoclop12

lythuyetsinhhoc12

lythuyetsinhhoclop12

tracnghiemsinhhoc12

sinhhocnanghoc12

onthisinhhoc

hochay

Các bằng chứng giải phẫu so sánh là gì?

3.1 Bằng chứng giải phẫu so sánh - Là những bằng chứng dựa trên sự giống nhau về đặc điểm giải phẫu. Các loài có cấu tạo giải phẫu càng giống nhau chứng tỏ quan hệ họ hàng càng thân thuộc.

Các bằng chứng tiến hóa là gì?

- Là những cơ quan được bắt nguồn từ 1 cơ quan ở loài tổ tiên mặc dù hiện tại, các cơ quan này thực hiện các chức năng rất khác nhau. - Cơ quan tương đồng phản ánh sự tiến hoá phân li. - Vd: cánh dơi, tay người, chi trước của mèo, vây cá voi…

Bằng chứng trực tiếp là gì?

Bằng chứng trực tiếp chính là các hóa thạch Hóa thạch là các di tích của sinh vật đã từng sinh sống trong các thời đại địa chất còn lưu lại trong các lớp đất đá của vỏ trái đất.

Tiến hóa là gì sinh học 12?

Trong sinh học, tiến hóa là sự thay đổi đặc tính di truyền của một quần thể sinh học qua những thế hệ nối tiếp nhau. Những đặc tính này là sự biểu hiện của các gen được truyền từ cha mẹ sang con cái thông qua quá trình sinh sản.