Vắc-xin ngừa vi-rút Rota: Hỏi và Đáp
- Vi-rút rota gây tiêu chảy ở hầu hết trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Bệnh tiêu chảy có thể trở nên nghiêm trọng và dẫn tới mất nước. Ngoài ra, vi-rút rota cũng thường gây nôn ói và sốt ở trẻ nhỏ.
- Tại Mỹ, trước khi cóvắc-xin, bệnh do vi-rút rota là vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng thường gặp ở trẻ nhỏ. Phần lớntrẻ em Mỹđều bị nhiễm vi-rút rota ít nhất 1 lần trước 5 tháng tuổi.
- Trước khi có vắc-xin phòng bệnh thì mỗi năm:
- Có hơn 400,000 trẻ nhỏ phải đến bác sĩ thăm khám vìmắc bệnh do vi-rút rota,
- Hơn 200,000 trường hợp phải cấp cứu,
- 55,000 đến 70,000 trường hợp phải nhập viện, và
- 20 đến 60 ca tử vong.
- Kể từ khi vắc-xin ngừa tiêu chảy và nhập viện do vi-rút rota được sử dụng, tỷ lệ trẻ phải nhập viện và cấp cứu do vi-rút rota đã giảm một cách đáng kể.
- Trên thị trường Việt Nam đang lưu hành3 loại vắc-xin ngừa vi-rút rota. Con của bạn sẽ được uống 2 hoặc 3 liều vắc-xin, tùy thuộc vào loại vắc-xin sử dụng.
- Lịch uống vắc-xin được khuyến cáo như sau:
- Liều 1: lúc 2 tháng tuổi
- Liều 2: lúc 4 tháng tuổi
- Liều 3: lúc 6 tháng tuổi [nếu cần]
- Liều vắc-xin thứ nhất phải được uống trước 15 tuần tuổi, và liều cuối cùng phải uống trước 8 tháng tuổi. Vắc-xin ngừa vi-rút rotacó thể sử dụng đồng thời với các vắc-xin khác.
- Hầu hết các trẻ sau khi uống vắc-xinngừa vi-rút rotasẽ phòng ngừa được bệnh tiêu chảy nặng dovi-rút rota gây ra. Và phần lớn các trẻ này sẽ không mắc bệnh tiêu chảy do vi-rút rota.
- Vắc-xin này không ngừa được bệnh tiêu chảy và nôn ói do các nguyên nhân khác.
- Trẻ từng có phản ứngdị ứngđe dọa đến tính mạng sau khi uống vắc xin ngừa vi-rút rota trước đó không nên uống tiếp các liều vắc-xin sau. Trẻ bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào của vắc-xin không nên sử dụng vắc-xin này. Cần thông báo ngay cho bác sĩ nếu con bạn có bất cứ dị ứng nào nghiêm trọng, bao gồm dị ứng nghiêm trọng với cao su
- Trẻ bị suy giảm miễn dịch nặng.
- Trẻ có tiền sử lồng ruột
- Trẻ bị bệnh nhẹ vẫn có thể sử dụng vắc xin. Đối với trẻ bị bệnh ở mức độ vừa hoặc nặng hoãn sử dụngvắc-xin cho đến khi hồi phục. Bệnh trong trường hợp này bao gồm cả nôn ói và tiêu chảy
- Hãy thông báo với bác sĩ nếuhệ thống miễn dịch của con bạn bị suy yếu do các nguyên nhân sau hay không:
- HIV/AIDS, hoặc bất cứ bệnh nào khác ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch
- Điều trị với các thuốc có chứa steroids
- Ung thư hoặc điều trị ung thư với tia X hoặc thuốc
- Tương tự như thuốc, trẻ uống vắc-xin ngừa vi-rút rotacũng có nguy cơ gặp phải các tác dụng phụ. Tuy nhiên, các triệu chứng thường nhẹ và tự khỏi. Các tác dụng phụ nghiêm trọng có thể xảy ra nhưng hiếm gặp.
- Hầu hết trẻ sau khi uống vắc-xin không gặp bất cứ vấn đề gì về sức khỏe. Tuy nhiêncũng có một vài phản ứngcó thể liên quan đến vắc-xin ngừa vi-rút rota:
- Phản ứngnhẹ bao gồm cáu kỉnh, tiêu chảy nhẹ tạm thời hoặc nôn ói.
- Phản ứng nặng bao gồm lồng ruột:
- Lồng ruột là một dạng của hội chứng tắc ruột được điều trị tại bệnh viện, và có thể cần phải phẫu thuật. Hiện tượng này xảy ra tự nhiên đối với một số trẻ tại Mỹ mỗi năm, và thường không rõ nguyên nhân.
- Trẻ sử dụng vắc-xin ngừa vi-rút rota cũng có nguy cơ thấp bị lồng ruột, thường trong vòng 1 tuần sau khi uống liều vắc-xin thứ nhất hoặc thứ hai.Tại Mỹ, nguy cơ này được ước tính khoảng từ 1/20,000 đến 1/100,000 trẻuống vắc-xin ngừa vi-rút rota.
Các dấu hiệu cần quan sát
- Đối với lồng ruột, trẻ thường có dấu hiệu của đau dạ dày kèm theo khóc nhiều. Nếu phát hiện sớm, các triệu chứng này có thể xảy ra trong vài phút và sau đó lặp đi lặp lại trong 1 giờ. Trẻ có thể co chân về phía ngực.
- Trẻ có thể nôn nhiều lần hoặc có máu trong phân hoặc trẻ yếu đi hoặc rất hay quấy khóc. Những dấu hiệu này thường xảy ra trong suốt tuần đầu tiên sau khi uống liều vắc-xin thứ 1 hoặc 2 nhưng vẫn có thể xuất hiện ở bất kỳ thời điểm nào sau khiuống vắc-xin.
- Hãy theo dõi bất kìtriệu chứngnào ở trẻ khiến bạn quan tâm như phản ứng dị ứng nghiêm trọng, sốt cao, hoặc có hành vi bất thường.
- Dấu hiệu của phản ứng dị ứng nghiệm trọng có thể bao gồm phát ban, sưng mặt và cổ họng, khó thở, hoặc buồn ngủ bất thường. Những dấu hiệu này thường xuất hiện từ vài phút đến vài giờ sau khi uống vắc-xin.
Vắc-xin ngừa vi-rút rota nào đang lưu hành?
- Có 3 loại vắc-xin được lưu hành bao gồmRotaTeq®củaMSD,Rotarix®củaGSK và Rotavin-M1 của Polyvac.
Vắc-xin được sử dụng như thế nào?
- Vắc-xin ngừa vi-rút rota được báo chế ở đạng dạng lỏng, dùng qua đường uống cho trẻ nhỏ.
Lịch uống vắc xin như thế nào?
- RotaTeq®được sử dụng theo lịch uống 3 liều tại thời điểm2, 4, and 6 tháng tuổi. Rotarix®được sử dụng theo lịch 2 liều vào thời điểm 2 and 4 tháng tuổi, Rotavin-M1 được sử dụng theo lịch 2 liều vào thời điểm 2 và 4 tháng tuổi. Liều đầu tiên được dùng sớm nhất lúctrẻ 6 tuần tuổi và trễ nhất khi trẻ14 tuần 6 ngày. Liều đầu tiên không nên dùng cho trẻ đã tròn 15 tuầntuổi hoặc lớn hơn do thiếu dữ liệu an toàn của liều 1 cho những đối tượng này. Khoảng cách tối thiểu giữa các liều vắc xin là 4 tuần; và không có khoảng cách tối đa. Tất cả các liều nên được dùng trước khi trẻ tròn 8 tháng tuổi đối với RotaTeq® và Rotarix®, 6 tháng tuổi đối với Rotavin-M1.
Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin ngừa vi-rút rota như thế nào ?
- Các nghiên cứu đã chứng minh rằng vắc-xin ngừa vi-rút rotacó hiệu quả khoảng 85%-98% trong việc ngăn ngừa bệnh tiêu chảy nặng do vi-rút rota và 74%-87% trong việc ngăn ngừa bệnh do vi-rút rota ở bất kỳ mức độ nào trong năm đầu tiên sau uống vắc-xin.
Vắc xin rota có thể được sử dụng cùng với các vắc xin khác?
- Vắc-xin ngừa vi-rút rota có thể được sử dụng cùng với vắc xin DTaP, Hib, IPV, viêm gan B vàvắc-xin ngừa bệnh do phế cầu khuẩn.Các bằng chứng đã có cho thấy vắc xin ngừa vi-rút rota không gây ảnh hưởng đến đáp ứng miễn dịch của các vắc-xin khác. Đáp ứng miễn dịch của trẻ đối với vắc-xin ngừa cúm khi được tiêm đồng thời với vắc-xin ngừa rota vẫn chưa được nghiên cứu. Tuy nhiên, ACIP [Hội đồng tư vấn và thực hành tiêm chủng] đã khuyến cáo một vắc-xin bất hoạt [ví dụ vắc-xin cúm bất hoạt] có thể hoặc dùng đồng thời hoặc vào bất kỳ thời điểm nào trước hoặc sau khi sử dụng vắc-xin sống hoặc vắc-xin bất hoạt khác[vắc-xin ngừa vi-rút rota].
Vắc-xin này có chứa thủy ngân hay thimerosal hay không?
- Vắc-xin này không có chứa thimerosal hay các chất bảo quản khác.
Nguồn://www.cdc.gov/vaccines/vpd-vac/rotavirus/vac-faqs.htm
Lược dịch và tổng hợp: Kim Ngân_Tường Vy, Tổ Thử Nghiệm Lâm Sàng, Viện Pasteur Tp.HCM
Lưu ý thời điểm “vàng” để trẻ uống vắc-xin ngừa virus Rota
Virus Rota là tác nhân hàng đầu gây ra bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Tuy nhiên, điều này hoàn toàn kiểm soát được vì virus Rota có thể ngừa được bằng vắc-xin uống. Vì vậy, các bậc cha mẹ cần lưu ý thời điểm thích hợp để không bỏ lỡ thời gian cho trẻ uống vắc-xin ngừa virus Rota.
Virus Rota là loại virus gây ra viêm dạ dày ruột cấp nặng ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Loại virus này rất phổ biến gây ra tình trạng tiêu chảy mất nước nặng ảnh hưởng đến sức khỏe và tính mạng của trẻ. Trên thế giới mỗi năm virus Rota khiến 453.000 trẻ em dưới 5 tuổi tử vong1.
Khi bị tiêu chảy do virus Rota, trẻ có đi ngoài từ 10-20 lần, một số trường hợp nặng trẻ có thể đi ngoài trên 20 lần/ngày gây nên tình trạng mất nước nặng chỉ đứng sau tả2. Khi bé bị tiêu chảy do virus Rota gây nên thường có những biểu hiện như: tiêu chảy phân nước, sốt và nôn kéo dài từ 2-7 ngày. Nếu trẻ bị nghiêm trọng có thể gây mất nước nặng dẫn đến tử vong. Có thể nói đây là loại virus nguy hiểm với trẻ nhỏ trong lứa tuổi đầu đời.
Virus Rota lây qua đường phân – miệng, tay – miệng và khả năng lây nhiễm rất cao. Loại virus này được thải ra theo đường tiêu hoá ở trẻ nhiễm bệnh, tồn tại trong môi trường và lưu lại trên tay vài giờ và trên bề mặt rắn khoảng vài ngày. Virus dễ dàng qua tay bị nhiễm bẩn, tồn tại trên bề mặt chất rắn như đồ chơi, chăn, màn,...3
Virus Rota nguy hiểm, phổ biến và dễ lây lan nên trẻ cần được uống vắc-xin ngừa càng sớm càng tốt để bảo vệ trẻ trong thời kì phát triển nhạy cảm đầu đời.
Đúng thời điểm, đủ liều lượng
Lứa tuổi hay bị nhiễm virus Rota thường rơi vào khoảng 6-36 tháng tuổi4 vì lúc này trẻ bắt đầu khám phá thế giới nên hay bò, cầm nắm các đồ vật khác nhau để cho vào miệng. Tuy nhiên, một số trẻ có thể bị nhiễm loại virus này sớm hơn trước 3 tháng tuổi. Vì vậy vắc-xin ngừa virus Rota được khuyến cáo nên cho trẻ uống từ 6 tuần tuổi và hoàn thành liệu trình trước 6 tháng tuổi để cơ thể sinh ra kháng thể chuẩn bị cho trẻ bước vào giai đoạn dễ bị nhiễm bệnh nhất. Phác đồ uống ngừa bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota gồm 2 liều hoặc 3 liều tùy theo loại vắc-xin.
Tiêm ngừa từ sớm là biện pháp giúp mẹ bảo vệ trẻ khỏi tác nhân gây hại mang tên virus Rota
Trong 6 tháng đầu tiên, vì cơ thể bé chưa sinh ra được kháng thể chống lại các tác nhân gây bệnh nên nếu nhiễm virus Rota gây ra tiêu chảy sẽ khiến sức khỏe của bé ảnh hưởng nghiêm trọng như mất nước, sút cân và nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong. Vì vậy, uống vắc-xin ngừa virus Rota trong thời điểm này có ý nghĩa quan trọng bảo vệ sức khỏe bé trong giai đoạn đầu đời. Sau 6 tháng, trẻ bắt đầu bước vào giai đoạn khám phá thế giới xung quanh nên tiếp xúc với mầm bệnh rất nhiều, nếu đã được uống vắc-xin ngừa virus Rota trước đó, cơ thể sẽ sản sinh ra đủ kháng thể, bảo vệ bé chống lại được tác nhân gây bệnh này.
Việc cho trẻ uống vắc-xin ngừa virus Rota đúng thời điểm là rất quan trọng. Trên thực tế đã có nhiều bậc phụ huynh nhớ ra cần cho con uống vắc-xin ngừa virus Rota thì bé đã hơn 6 tháng tuổi nên không uống được nữa. Vì vậy bố mẹ cần lưu ý để không bỏ lỡ thời gian vàng bảo vệ con trước loại virus ngày.
Chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng được phối hợp thực hiện bởi Hội Y Học Dự Phòng Việt Nam và Công ty TNHH Dược Phẩm GSK Việt Nam.
Thông tin tham khảo: [1] //benhviennhitrunguong.org.vn/rotavirus-nguyen-nhan-hang-dau-gay-tu-vong-dotieu-chay-o-tre-em.html [2] //benhviennhitrunguong.org.vn/rotavirus-nguyen-nhan-hang-dau-gay-tu-vong-dotieu-chay-o-tre-em.html [3] //vienyhocungdung.vn/tieu‐chay‐do‐rotavirus‐20151221162218707.htm [4] //benhviennhitrunguong.org.vn/rotavirus-nguyen-nhan-hang-dau-gay-tu-vong-dotieu-chay-o-tre-em.html
Code: VN/ROT/0049/17 Ngày 22/11/2017
Page 2
Vì sao trẻ cần phải được chủng ngừa vi rút rota đúng thời điểm vàng để được bảo vệ sớm?
Nhiều cha mẹ hiện nay vẫn còn lỡ mất lịch cho con uống vắc-xin ngừa vi rút rota vì đem trẻ đến trễ. Những giải thích dưới đây sẽ giúp các mẹ hiểu hơn về lợi ích từ việc chủng ngừa vi rút rota sớm cho con.
Vi rút rota nguy hiểm thế nào?
Vi rút rota là nguyên nhân hàng đầu gây ra tiêu chảy ở trẻ nhỏ. Theo một khảo sát được thực hiện năm 1998-2003, mỗi năm ước tính có khoảng 5,300- 6,800 trẻ dưới 5 tuổi tử vong do nhiễm vi rút rota ở Việt Nam, chiếm gần 11% tổng số tử vong ở nhóm tuổi này 1. Ngay cả ở các quốc gia tiên tiến như Mỹ thì khi chưa có vắc-xin ngừa vi rút rota, hàng năm hơn 400,000 trẻ nhỏ điều trị tiêu chảy do vi rút rota, hơn 200,000 trẻ đã phải nhập viện trong tình trạng cấp cứu. 2
Đường lây truyền của vi rút rota?
Virus có thể sống rất lâu ngoài môi trường và rất dễ lây lan qua tiếp xúc tay với phân của trẻ bị nhiễm bệnh hoặc thông qua việc sờ/ chạm vào các vật dụng, ăn phải đồ ăn, nước uống đã bị nhiễm vi rút. Ở lứa tuổi nhỏ thì trẻ rất hiếu động, thích khám phá thế giới bên ngoài thông qua việc cầm nắm và cho vào miệng vì thế trẻ rất dễ bị nhiễm virus.
Các triệu chứng khi trẻ bị tiêu chảy do vi rút rota?
Sau khi bị nhiễm vi rút rota, bệnh có thể khởi phát đột ngột với triệu chứng nôn mửa từ 1 đến 3 ngày tiếp theo sau đó là tiêu chảy. Các triệu chứng có thể thay đổi từ tiêu chảy phân nước đến tiêu chảy mất nước kém với nôn mửa, sốt và sốc. Nhiễm vi rút rota thường nặng nề hơn so với các nguyên nhân thường gặp khác gây ra tiêu chảy và có khả năng cao dẫn đến mất nước và nhập viện ở trẻ nhỏ.
Tại sao phải chủng ngừa vi rút rota đúng thời điểm “vàng”?
Vắc-xin ngừa vi rút rota cần được cho trẻ uống sớm trong thời điểm “vàng” bắt đầu từ 6 tuần tuổi để cơ thể sinh ra kháng thể chuẩn bị cho trẻ bước vào giai đoạn dễ bị nhiễm bệnh nhất. 3Phác đồ uống vắc xin ngừa bệnh tiêu chảy cấp do vi rút rota có thể gồm 2 liều hoặc 3 liều tùy theo loại vắc-xin. Vắc-xin ngừa vi rút rota là dạng uống nên việc cho trẻ chủng ngừa rất dễ dàng.
Nếu mẹ quên cho trẻ chủng ngừa vắc-xin vi rút rota trong thời điểm “vàng”?
Thời gian tối thiểu cho liều vắc xin rota đầu tiên là 6 tuần và thời gian tối đa cho liều cuối cùng là 8 tháng, vì sau thời gian đó, hầu hết trẻ đã bị nhiễm vi rút rota tự nhiên. Do dó bà mẹ nên cho con đí tiêm chủng đúng lịch dể bảo vệ sớm cho trẻ khỏi bị tiêu chảy do vi rút rota tự nhiên và bị bệnh tiêu chảy trong những tháng đầu đời,
Những phản ứng thường gặp của trẻ khi chủng ngừa vi rút rota?
Theo những dữ liệu thực tế, các tác dụng phụ do chủng ngừa vi rút rota là không nhiều. Các bé luôn cần được theo dõi 30 phút sau khi uống vắc-xin, có thể có một vài phản ứng như sau: - Trẻ có thể quấy khóc - Nôn ói sau khi uống vắc-xin - Có thể bị đi phân lỏng
Có thể chủng ngừa các bệnh khác cho bé cùng lúc với vi rút rota không?
Mẹ có thể cho bé chủng ngừa các loại bệnh khác cùng lúc với uống vắc-xin ngừa vi rút rota. Đặc biệt là mẹ cần chú ý đến các mũi tiêm quan trọng trong thời điểm vàng này để bảo vệ con sớm khỏi các bệnh nguy hiểm thường gặp khác như: viêm gan B; bạch hầu - uốn ván - ho gà – bại liệt; viêm phổi, viêm màng não do Hib; viêm phổi, viêm màng não do phế cầu...
“Tiêm chủng nhẹ nhàng – Mong ước vàng mẹ dành cho bé” là chương trình tuyên truyền tiêm chủng cộng đồng nhằm cung cấp kiến thức quan trọng cho mẹ về các vắc-xin cần thiết dành cho con ngay từ tuần thứ 6 để phòng ngừa sớm cho con khỏi các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Chương trình giáo dục sức khỏe cộng đồng được phối hợp thực hiện bởi Hội Y Học Dự Phòng Việt Nam và Công ty TNHH Dược Phẩm GSK Việt Nam.
Thông tin tham khảo: 1. //academic.oup.com/jid/article/192/Supplement_1/S127/2191563 2. //www.immunize.org/vis/virútrota.pdf 3. //www.cdc.gov/features/virútrota/
Code: VN/ROT/0041/18 Ngày 13/12/2018