Vì sao có sự khác biệt văn hóa

Khác biệt văn hoá là gì? Hiểu biết về khác biệt văn hoá giúp ích gì cho công dân toàn cầu trong thời kỳ hội nhập?

Việc hiểu biết về văn hóa của nước họ sẽ giúp đỡ rất nhiều trong quá trình giao tiếp. Kiến thức về khác biệt văn hóa cũng giúp ta tiếp thu trọn vẹn những nguồn thông tin [sách, báo đài,…] bằng các ngôn ngữ khác. Ngôn ngữ không chỉ đơn thuần là phương tiện giao tiếp mà còn mang hơi thở văn hóa của khu vực sử dụng ngôn ngữ đó. Chẳng hạn, có những từ trong tiếng Việt [như “thương”] không thể dịch sang một từ tiếng Anh với nghĩa tương tự và trọn vẹn. Thông điệp trong một ngôn ngữ đôi khi không được truyền tải trọn vẹn cho người tiếp nhận nếu họ không hiểu rõ yếu tố văn hóa gắn liền với ngôn ngữ đó.

Bạn đang xem: Vì sao khi tiếp xúc với các nền văn hóa khác cần có tinh thần tôn trọng sự khác biệt

Giải quyết các xung đột văn hóa

Việc hoà giải xung đột văn hóa rất cần kiến thức về khác biệt văn hóa. Ngày nay, xung đột văn hóa diễn ra thường xuyên hơn, một phần vì việc du lịch giữa các quốc gia đã dễ dàng hơn trước. Giao tiếp online thuận lợi hơn cũng khiến xung đột văn hóa là điều khó tránh khỏi.

Gần đây nhất là việc một nhóm du khách Hàn Quốc đã có thái độ không tốt khi bị cách ly do dịch COVID-19 tại Việt Nam. Họ không hiểu rõ về Việt Nam, cũng như không hiểu rõ về món bánh mì truyền thống của người Việt. Rào cản ngôn ngữ cũng có thể là một lý do. Nếu họ tìm hiểu và nhận thức được những khác biệt trong văn hoá hai nước, có lẽ chuyện đã không như vậy.

Việc hoà giải xung đột văn hóa rất cần kiến thức về khác biệt văn hóa. Nhưng người Việt chúng ta cũng cần phản ứng bình tĩnh hơn. Yêu cầu họ xin lỗi thông qua hashtag #ApologizeToVietnam trên Twitter là điều nên làm. Tuy nhiên, chúng ta không nên xúc phạm ngược lại họ, hay “động chạm” với những vấn đề liên quan đến lịch sử và văn hóa của đất nước họ. Làm vậy chỉ khiến hai bên thêm căng thẳng hơn. Hai “sai” cộng lại chưa hẳn đã thành một “đúng”.

Học hỏi từ các nền văn hóa khác

Văn hóa không chỉ bao gồm những nhân tố [tạm gọi là bề nổi] như âm nhạc hay ẩm thực, mà còn bao gồm cả những niềm tin và giá trị mà những người sống trong nền văn hóa đó nắm giữ – theo định nghĩa của UNESCO.

Theo minh họa của Geert Hofstede, Gert Jan Hofstede và Michael Minkov, các hình thái của văn hóa gồm 4 lớp: biểu tượng [symbols], hình mẫu [heroes], phong tục [rituals] và giá trị [values]. Trong đó, họ cho rằng giá trị là điều khó thay đổi nhất. Các giá trị và niềm tin của một nền văn hóa như một thực tế [facts] vậy: ổn định qua thời gian. Nếu có thay đổi cũng sẽ phải mất hàng thế kỷ.

Xem thêm: Người Ả Rập Tiếng Anh Là Gì, Nước Ả Rập _ Ả Rập Xê Út Trong Tiếng Anh Là Gì

Tuy nhiên, quan niệm xem các giá trị và niềm tin văn hóa là một thực thể “tĩnh” đang dần thay đổi. Nguyễn Phương Mai, phó giáo sư tại đại học Khoa học ứng dụng Amsterdam, đã sử dụng những kiến thức về khoa học thần kinh để phản biện rằng: văn hóa là một thực thể “động” [dynamic], nên các giá trị và niềm tin của nó sẽ luôn thay đổi. Gần đây, chính Gert Jan Hofstede cũng đã đồng tình rằng các giá trị văn hóa đúng là có thể thay đổi, mặc dù chậm.

Con người là sản phẩm của văn hóa, nhưng văn hóa cũng đồng thời là sản phẩm của con người.

Điều này nói lên: chúng ta có thể học hỏi từ những nền văn hóa khác để cải thiện điểm yếu và củng cố điểm mạnh trong văn hóa của mình. Ví dụ, các giá trị “thuần phong mỹ tục” đôi khi sẽ không còn phù hợp ở thời hiện tại. Trước đây, phụ nữ phải tuân thủ “tam tòng, tứ đức“, nhưng trong thời đại hiện nay quan niệm này đã không còn phù hợp nữa.

Con người là sản phẩm của văn hóa, nhưng văn hóa cũng đồng thời là sản phẩm của con người. Chúng ta có thể học hỏi từ những nền văn hóa khác để cải thiện điểm yếu và củng cố điểm mạnh trong văn hóa của mình. Tuy nhiên, việc học hỏi từ các nền văn hóa khác cũng cần có sự cân nhắc. Một ví dụ điển hình là tháp nhu cầu Maslow của con người, vốn là khái niệm khá phổ biến tại Việt Nam. Lý thuyết này được đề xuất bởi nhà tâm lý học người Mỹ Abraham Maslow vào năm 1943. Tháp nhu cầu Maslow có 5 tầng, trong đó “self-actualization” nằm ở tầng cao nhất.

Trong tiếng Việt không có từ mang nghĩa hoàn toàn tương đồng với từ self-actualization. Nếu dịch sát, self-actualization có nghĩa là sự “tự hiện thực hóa”: có thể sử dụng và phát triển hết các tiềm năng của bản thân [self].

Đến thời điểm hiện tại, trong những xã hội có tính cộng đồng cao như Việt Nam, nhu cầu của bản thân có khả năng bị lấn át bởi nhu cầu có được sự hòa thuận của tất cả mọi người. Do vậy, việc áp dụng lý thuyết này [hay bất kỳ nguồn nghiên cứu và thống kê nào khác] vào môi trường Việt Nam rất cần được cân nhắc kỹ lưỡng, nhất là về mặt văn hóa.

Loading Preview

Sorry, preview is currently unavailable. You can download the paper by clicking the button above.

• Sự khác biệt giữa tên lửa vũ khí và tên lửa vệ tinh

Sự khác biệt văn hóa giữa phương Tây và phương Đông có thể bắt nguồn từ sự khác biệt trong lịch sử hoạt động nông nghiệp kéo dài hàng nghìn năm, cụ thể là giữa văn hóa lúa nước và văn hóa lúa mỳ. Đây là công bố mới nhất của một nhóm chuyên gia tâm lý học đến từ các trường đại học của Mỹ và Trung Quốc.

Theo "học thuyết cây lúa" công bố trên tạp chí "Science" [Khoa học] số ra ngày 8/5, những người ở vùng có truyền thống trồng lúa nước sẽ có xu hướng phát triển tinh thần tập thể cao do hoạt động canh tác vất vả đòi hỏi sự hợp tác giữa các cá nhân. Ngược lại, những người thuộc vùng trồng lúa mỳ thường suy nghĩ độc lập hơn, chủ yếu bởi loài cây này đòi hỏi ít công sức chăm sóc và do đó không cần nhiều sự hợp tác như cây lúa nước. Thomas Talhelm thuộc Đại học Virginia [Mỹ], người đứng đầu công trình nghiên cứu, cho biết bên cạnh những yếu tố như tôn giáo, chính trị, khí hậu, "học thuyết cây lúa" mang tới một giả thuyết mới có thể giúp lý giải phần nào sự khác biệt trong văn hóa Đông-Tây.

Để rút ra kết luận trên, nhóm chuyên gia đã tập trung vào Trung Quốc, nơi có sự phân tách rõ ràng giữa vùng văn hóa lúa nước và lúa mỳ. Họ tiến hành nghiên cứu đối với 1.162 sinh viên người Hán, dân tộc chiếm đa số tại Trung Quốc, sống tại hai bên bờ Trường Giang - con sông phân cách hai khu vực miền Nam trồng lúa nước và miền Bắc trồng lúa mỳ. Kết quả từ một loạt các kiểm tra cho thấy khi được yêu cầu vẽ biểu đồ quan hệ xã hội, các sinh viên đến từ vùng trồng lúa mì vẽ bản thân to hơn so với những người đến từ vùng lúa nước, cho thấy những người thuộc nền văn hóa lúa mỳ theo chủ nghĩa cá nhân, coi trọng bản thân hơn so với những người ở vùng văn hóa lúa nước.

Trồng lúa nước tại châu Á.

Theo ông Talhelm, những người ở khu vực miền Nam trồng lúa nước có tính cách rụt rè, thích tránh xa xung đột; trong khi những người ở miền Bắc trồng lúa mỳ có vẻ dễ bị tác động hơn và bộc trực hơn. Bên cạnh đó, những người trồng lúa nước còn phần nào nặng nghĩa tình hơn, có xu hướng dễ khen thưởng và ít trừng phạt bạn bè mình, phản ánh mối quan hệ cộng đồng tập thể khăng khít trong tương tác xã hội và công việc.

Ông Talhelm cho biết lý thuyết trên còn được chứng minh tại nhiều quốc gia khác nhau. Tại Ấn Độ, nơi cũng tồn tại sự phân tách văn hóa lúa nước và lúa mỳ, nhóm nghiên cứu đã tiến hành thí nghiệm và thu được kết quả tương tự. Một số ví dụ khác như Nhật Bản và Hàn Quốc, hai quốc gia Đông Á giàu có và hiện đại hóa không kém gì các cường quốc phương Tây, song vẫn giữ những bản sắc của nền văn hóa lúa nước và sống theo chủ nghĩa tập thể nhiều hơn chủ nghĩa cá nhân.

Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra mối liên hệ giữa khả năng sáng tạo với thói quen nông nghiệp, cho rằng văn hóa lúa mỳ thúc đẩy tính sáng tạo cá nhân cao hơn văn hóa lúa nước. Tuy nhiên, các chuyên gia cho biết giả thuyết này vẫn cần nghiên cứu sâu hơn.


TTXVN/Tin tức

Khác biệt trong tư duy giữa nam và nữ

Phụ nữ không giỏi trong việc xem bản đồ, trong khi nam giới lại lúng túng khi thực hiện các công việc chồng chéo nhau trong cùng một thời điểm.

Chia sẻ:

Từ khóa:

• Lý giải mới,
• nguyên nhân,
• khác biệt,
• văn hóa,
• Đông Tây,