Phiên đầu tuần 10-1 chứng kiến sàn HoSE tái "nghẽn lệnh", đồng thời nhiều cổ phiếu đầu cơ bị rớt giá mạnh - Ảnh: BÔNG MAI
Lại nghẽn lệnh
Ở phiên giao dịch chiều 10-1, giữa lúc thị trường chứng khoán đảo chiều lao dốc mạnh, nhiều nhà đầu tư phản ánh bị "bịt mắt", gặp khó khăn trong quá trình mua bán các cổ phiếu đang niêm yết trên HoSE [Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM].
"Bảng giá ở các công ty chứng khoán đang bị đơ trong khi lệnh đặt của nhà đầu tư vẫn đang khớp. Mọi người chú ý trong giao dịch", nhân viên môi giới của một công ty chứng khoán lớn gửi khuyến nghị đến khách hàng.
Một nhân viên tư vấn ở công ty chứng khoán khác cũng gửi cảnh báo: "Hiện tại lỗi từ HoSE mất kết nối với các công ty chứng khoán. Anh chị chú ý tỉ trọng tài khoản tại thời điểm này, tránh bịt mắt đi mua hàng quá rủi ro nhé".
Chứng kiến hơn 1,38 tỉ cổ phiếu/phiên được khớp lệnh trên HoSE, ông Huỳnh Minh Tuấn - giám đốc môi giới hội sở Công ty chứng khoán Mirae Asset - cảm thán: "Kỷ lục của kỷ lục".
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán thu hút dòng vốn đầu tư, khối lượng cổ phiếu giao dịch và thanh khoản đều tăng cao, sự việc sàn HoSE có khả năng tái nghẽn lệnh được nhiều chuyên gia dự báo trước.
Tại lễ đánh cồng khai trương phiên giao dịch đầu năm mới [4-1], Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cũng cho biết "chiến dịch" 100 ngày đã kịp thời thành công xử lý nghẽn lệnh trên sàn HoSE, nâng giới hạn xử lý lên 3 triệu lệnh/ngày.
Tuy nhiên, đến nay "room" đã đạt khoảng 2,5 triệu lệnh/phiên, nếu không nhanh chóng cải tiến thì sẽ tiếp tục nghẽn mạch trong tương lai gần.
"Chúng ta cần nhanh chóng triển khai gói thầu để mở rộng và luôn luôn đón đầu, không để hệ thống giao dịch bị nghẽn mạch, đảm bảo điều kiện tốt nhất cho thị trường chứng khoán", bộ trưởng nhấn mạnh.
Bộ trưởng cũng yêu cầu Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam [VNX] chỉ đạo HoSE, bàn với chủ tịch FPT để nhanh chóng mở rộng và đón đầu chống nghẽn mạch, đảm bảo mọi điều kiện thuận lợi nhất để thị trường chứng khoán thông suốt, phát triển.
Dòng tiền rút khỏi nhóm cổ phiếu đầu cơ
Trong phiên giao dịch đầu tuần, hàng loạt cổ phiếu như GAS [PetroVietnam Gas], BCM [Đầu tư và phát triển công nghiệp], NVL [Novaland], GVR [Công nghiệp cao su Việt Nam], POW [Điện lực dầu khí Việt Nam], DIG [Đầu tư phát triển xây dựng]... bị rớt giá mạnh, gây áp lực lên VN-Index.
Sau hàng loạt phiên kéo tăng và tăng trần, hôm nay cổ phiếu của CEO [Tập đoàn C.E.O] bị rơi xuống giá sàn. Trước đó cổ phiếu này bị SBS cảnh báo rơi vào vùng "nguy hiểm" vì bị thổi phồng quá mức bởi dòng tiền đầu cơ.
Nhiều cổ phiếu khác như ROS [Xây dựng FLC Faros], FLC [Tập đoàn FLC], SDJ [Sông Đà 25]... cũng bị giảm mạnh, sau khi "kéo" giá trong thời gian dài.
Trong lúc thị trường "đỏ lửa", cổ phiếu HVN [Vietnam Airlines], HAG [Hoàng Anh Gia Lai], VRE [Vincom Retail], Vietinbank [CTG], VIC [Vingroup]... lội ngược dòng và chống đỡ thị trường.
Chốt phiên giao dịch, chỉ số VN-Index giảm 24,177 điểm [-1,62%] xuống 1.503,71 điểm. Rổ VN30 cũng bị giảm 17,54 điểm [-1,14%] xuống 1.514,70 điểm.
Về sàn HNX bị rớt 10,95 điểm [-2,22%] xuống 482,89 điểm. Chỉ số sàn UPCoM bị giảm 1,3 điểm [-1,12%] xuống mốc 114,3 điểm.
Quan sát diễn biến giao dịch, ông Huỳnh Minh Tuấn nhận định: "Thị trường hiện tại không có tin gì xấu về vĩ mô, đơn giản là một phiên xoay chuyển của dòng vốn đầu cơ đã cảnh báo nhiều".
Đóng cửa phiên, tổng giá trị giao dịch trên toàn thị trường, bao gồm ba sàn chính HoSE, HNX và UPCoM đạt hơn 50.117 tỉ đồng, tương đương 2,2 tỉ USD. Riêng nhà đầu tư ngoại bán ròng hơn 410 tỉ đồng.
BÔNG MAI
| UPCoM hiện quy tụ hơn 900 công ty, quy mô vốn hoá thị trường vượt gần 5 lần thị trường niêm yết HNX, tương đương gần 30% quy mô thị trường cổ phiếu niêm yết của cả 2 sở giao dịch chứng khoán. Ảnh: Dũng Minh |
BSR, VEA, ACV… đang là những “khủng long” trên thị trường UPCoM. Xét về chất lượng, hàng hóa, những mã trên không thua kém gì VN30, nhưng vì sao chợ UPCoM èo uột và doanh nghiệp liên tục chuyển sàn là một câu hỏi lớn.
Các công ty chứng khoán trong những cuộc họp gần đây vẫn liên tục kiến nghị Ủy ban Chứng khoán Nhà nước xem xét cho triển khai dịch vụ cho vay ký quỹ với các mã đủ chuẩn trên UPCoM. Đây được coi là giải pháp mang tính thúc đẩy sự hấp dẫn của hàng hóa trên thị trường này.
Bản thân Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội [HNX] cũng kỳ vọng đây sẽ là giải pháp châm ngòi cho sự bùng nổ của thanh khoản trên UPCoM.
Tuy nhiên, vì những lý do nào đó mà đến nay, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước vẫn chốt lại là “chưa được”. Thậm chí, một lãnh đạo của cơ quan này còn nói vui: “Các ông [các công ty chứng khoán và HNX - PV] muốn các mã tốt thì bảo họ niêm yết đi”.
Đó có thể coi là một lý do giải thích cho việc vì sao UPCoM ở chừng mực nào đó vẫn chịu sự ghẻ lạnh của giới đầu tư so với HOSE và HNX.
Trong tháng 10, toàn thị trường UPCoM có hơn 813,8 triệu cổ phiếu được chuyển nhượng, tương ứng giá trị giao dịch 11.400 tỷ đồng, chỉ bằng 6,3% tổng giá trị giao dịch trên HOSE [khối lượng giao dịch 9,07 tỷ cổ phiếu, với tổng giá trị giao dịch 181.130 tỷ đồng]; và 60,6% tổng giá trị giao dịch trên HNX.
Tính bình quân, giá trị giao dịch trên UPCoM đạt hơn 518,5 tỷ đồng/phiên trong tháng 10. Con số này đã tăng tới 19,59% so với tháng trước.
Tổng giám đốc một công ty chứng khoán lớn nhận xét, điều này là dễ hiểu vì trừ một số doanh nghiệp tốt đang tạm trú chân ở sàn này thì đa số hàng trên UPCoM là “dỏm”. Có nhiều doanh nghiệp không đủ điều kiện trụ lại HOSE, HNX đã rớt xuống UPCoM, "thậm chí nhiều doanh nghiệp chết rồi".
Đây cũng là lý do vì sao nhiều doanh nghiêp gần đây liên tục tính chuyện chuyển sàn, hoặc chưa kịp thì cũng tuyên bố hoặc ám chỉ về động thái chuyển sàn sang HOSE hoặc HNX. Dân môi giới, các “tay to” nhân đà này thổi phồng lên hoặc tạo câu chyện để đánh sóng cổ phiếu chuyển sàn.
Về mặt bản chất, nếu thực sự hoạt động của doanh nghiệp không có biến chuyển, dù doanh nghiệp chuyển đến sàn nào, giá cổ phiếu rồi cũng rớt xuống chân sóng. Trường hợp cổ phiếu POW của PV Power là một ví dụ. Khi cổ phiếu này có tin và những động thái chuyển sang HOSE, giá đã vọt lên xấp xỉ 17.000 đồng/cổ phần.
Những kịch bản sáng được đưa ra, đại loại như sau 6 tháng, POW sẽ lọt vào VN30, khi ấy các nhà đầu tư nước ngoài và các quỹ Việt Nam sẽ ào vào mua cổ phiếu để gia tăng tỷ trọng nắm giữ.
Chả thấy lực cầu mạnh lên bao nhiêu sau khi chuyển sang sàn mới, thị giá POW hiện cứ đì đẹt quanh mệnh giá. Mỗi kỳ họp đại hội đồng cổ đông, cổ đông đều bức xúc vì hiệu quả kinh doanh thấp, chi phí quản lý vận hành doanh nghiệp lớn, cổ tức hầu như không có…
Bản chất doanh nghiệp không có gì thay đổi, thậm chí hiệu quả sản xuất - kinh doanh còn đi xuống, thì chuyển sàn không thể trở thành “đũa thần” để bốc giá cổ phiếu đi lên, như nhận xét của dân môi giới các công ty chứng khoán.
Về các doanh nghiệp thì như vậy, còn với các cơ quan quản lý thì sao? Nếu nhìn thẳng vào mục tiêu của các nhà quản lý khi tạo lập thị trường này là thu hẹp thị trường tự do, đồng thời trở thành bệ đỡ cho các doanh nghiệp, là nơi tạo hàng chất lượng cho thị trường niêm yết, thì xem ra đến nay chưa hẳn đã hoàn thành tốt.
Trong hơn 10 năm vận hành thị trường này, HNX đã đề xuất và đưa ra các giải pháp linh hoạt để tăng tính hấp dẫn cho thị trường UPCoM như thay đổi cơ chế đăng ký giao dịch theo hướng đơn giản hóa thủ tục, thay đổi cơ chế giao dịch, bổ sung phương thức khớp lệnh liên tục trên UPCoM, triển khai giao dịch trực tuyến, tăng biên độ dao động giá từ 10 lên 15%.
Về mặt quy mô, UPCoM hiện quy tụ hơn 900 công ty, quy mô vốn hoá thị trường vượt gần 5 lần thị trường niêm yết HNX, tương đương gần 30% quy mô thị trường cổ phiếu niêm yết của cả 2 sở giao dịch chứng khoán.
Vốn hóa thị trường UPCoM tính đến cuối tháng 10 đạt 815.910 tỷ đồng, cũng là khá lớn. Tuy nhiên, như đã đề cập, chợ chứng khoán này dù đông người bán nhưng ít người mua, bởi chất lượng hàng hóa nhìn chung kém tích cực.
| Ông Nguyễn Hồng Khanh, Trưởng phòng Phân tích, Công ty Chứng khoán Quốc tế Việt Nam [VIS] |
Không được phép margin là thiệt thòi cho cổ phiếu UPCoM
Sàn HNX, UPCoM cũng có những ưu điểm riêng như biên độ giao dịch lớn hơn, nhiều doanh nghiệp nhà nước cổ phần hoá… nên nếu có các biện pháp khắc phục điểm yếu cũng có thể thu hút dòng tiền.
Thực tế, trên UPCoM vẫn có nhiều cổ phiếu cơ bản tốt, hoạt động kinh doanh ổn định như Vissan, các công ty con của Masan, hay các cổ phiếu thuộc Tân Cảng… Những mã này nếu được cấp margin cũng sẽ thu hút dòng tiền.
Các nhà đầu tư lướt sóng có xu hướng sử dụng các công cụ đòn bẩy tài chính nhưng hiện các cổ phiếu trên UPCoM lại không được phép margin. Các công cụ phái sinh cũng chủ yếu áp dụng cho VN30. Ðó là thiệt thòi cho UPCoM, dù nhiều mã thanh khoản lớn, hoặc kết quả kinh doanh rất tốt.
Song song đó, cần có chính sách khuyến khích các doanh nghiệp nhà nước sau cổ phần hoá nhanh chóng đăng ký giao dịch trên UPCoM, điều này cũng giúp việc thoái vốn dễ dàng hơn, tăng sức hút với nhà đầu tư hơn. Sau một khoảng thời gian nhất định thì khuyến khích niêm yết trên HNX.
Ngoài ra, cần tăng tính minh bạch thông tin hơn trên cả hai sàn, nhằm định vị rõ ràng hơn chất lượng niêm yết tốt. Hiện nay, các nhà đầu tư muốn tìm hiểu thông tin trên UPCoM khá khó khăn.
| Ông Trương Hiền Phương, Giám đốc cấp cao Công ty Chứng khoán KIS Việt Nam |
Cần tăng điều kiện đưa cổ phiếu lên giao dịch trên UPCoM
Thanh khoản trên UPCoM khiêm tốn, tập trung chủ yếu ở các nhóm cổ phiếu sắp chuyển sàn [gần đây là các cổ phiếu ngân hàng], hoặc các cổ phiếu có câu chuyện riêng [như họ cổ phiếu Viettel]. Còn lại đa phần các cổ phiếu có thanh khoản thấp, dù số lượng cổ phiếu đăng ký giao dịch của doanh nghiệp có thể lớn.
UPCoM vốn được giới đầu tư nhìn nhận là sân chơi cho các cổ phiếu OTC chuyển lên, nhưng thực tế thanh khoản khá thấp, thậm chí còn yếu hơn cả ở thị trường OTC. Đây là điểm e ngại cho các nhà đầu tư khi muốn giao dịch trên sàn này. Ngoài ra, dù UPCoM có vai trò khá tốt trong việc thu hẹp thị trường xám, còn là kênh đầu tư và huy động vốn có vai trò quan trọng trong việc cổ phần hoá, thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, nhưng ở góc độ nào đó, UPCoM đang được nhiều doanh nghiệp lựa chọn như là nơi “quá cảnh” để sau này sẽ tiến tới niêm yết trên HNX, HOSE.
Để thu hút hơn dòng tiền vào UPCoM, cũng cần tăng các điều kiện đưa cổ phiếu lên giao dịch, nâng cao tiêu chuẩn về công bố thông tin để từ đó gia tăng niềm tin với các nhà đầu tư. Có thể xem xét gia tăng thanh khoản bằng cách có quy định về tạo lập thị trường như thị trường phái sinh, xem xét và có cơ chế cho vay margin có chọn lọc trên sàn này.