.
Cập nhật lúc: 07:17, 06/11/2021 [GMT+7]
BS CKII LÊ PHƯƠNG LAN, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình tỉnh [thuộc Sở Y tế] cho hay đây là lần đầu tiên dự thảo Luật Dân số do Bộ Y tế chủ trì đề xuất “thưởng tiền” và dành nhiều ưu đãi cho những cặp vợ chồng ở các tỉnh, thành đang có mức sinh thay thế thấp, khuyến khích họ sinh đủ 2 con.
* Thưa bà, dự thảo Luật Dân số hiện nay có đề xuất nhiều chính sách ưu đãi đối với những cặp vợ chồng sinh đủ 2 con. Theo bà vì sao có sự khuyến khích này và cụ thể những chính sách ưu đãi đó là gì?
- Sau nhiều năm thực hiện chính sách kế hoạch hóa gia đình, Việt Nam đang phải đối mặt với nguy cơ già hóa dân số. Khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con sẽ giúp cân bằng mức sinh giữa các tỉnh, thành phố trên toàn quốc, tiếp tục duy trì mức sinh thay thế; đồng thời kéo dài giai đoạn cơ cấu dân số vàng, cũng như ứng phó thực trạng và xu hướng già hóa dân số nhanh trong tương lai ở Việt Nam.
Theo thống kê của Tổng cục Dân số - kế hoạch hóa gia đình, cả nước hiện có 21/63 tỉnh, thành có mức sinh thấp [dưới 2,1 con/mẹ], trong đó có Đồng Nai.
Theo đề xuất của Bộ Y tế, phụ nữ ở vùng đang có mức sinh thấp được hỗ trợ một lần bằng tiền ít nhất tương đương một lần mức lương tối thiểu vùng khi sinh con thứ nhất; tương đương hai lần mức lương tối thiểu vùng khi sinh con thứ hai. Mức lương tối thiểu vùng đang được áp dụng, gồm vùng một [4,42 triệu đồng], vùng hai [3,92 triệu đồng], vùng ba [3,42 triệu đồng] và vùng bốn [3,07 triệu đồng]. Ngoài ra còn được xem xét miễn phí các gói chăm sóc sức khỏe sinh sản, hỗ trợ mua nhà ở xã hội, giảm học phí, ưu tiên chọn nghề...
* Hiện nay vấn đề mức sinh thay thế tại Đồng Nai như thế nào, thưa bà?
- Dân số Đồng Nai ước khoảng 3,3 triệu người [số liệu thống kê năm 2020]. Tuy nhiên, công tác dân số trên địa bàn tỉnh cũng đang đứng trước những thách thức mới. Dù Đồng Nai chưa phải là địa phương có mức sinh thay thế quá thấp so với bình quân cả nước, nhưng mức sinh những năm gần đây cho thấy đang có xu hướng dần sụt giảm.
Nếu năm 2009, mức sinh thay thế là 2,07 con/mẹ thì năm 2020 là 1,9 con/mẹ, thấp hơn 0,2 so với mức sinh thay thế [2,1 con/mẹ].
Thêm vào đó, tuổi kết hôn lần đầu ở nam giới cũng có xu hướng tăng từ 25,7 tuổi [năm 2009] lên 26 tuổi [năm 2019]; ở nữ giới là 23,9 tuổi [năm 2009] lên 24,1 tuổi [năm 2019].
Đáng lo ngại là số trường hợp ly hôn lại có xu hướng tăng từ 1,5% [2009] lên 2,2% [năm 2019].
Từ thực trạng này, Đồng Nai được xếp vào nhóm 21 tỉnh, thành có mức sinh thấp. Mức sinh thấp ngoài việc dẫn đến già hóa dân số, còn một hệ lụy nữa là các cặp vợ chồng có xu hướng lựa chọn giới tính khi sinh, dẫn đến nguy cơ mất cân bằng giới tính trong tương lai.
* Theo bà, vì sao hiện nay nhiều cặp vợ chồng không muốn sinh thêm con, thậm chí không muốn có con sau khi kết hôn?
- Có nhiều lý do khiến các cặp vợ chồng trẻ ngại sinh con, đặc biệt là phụ nữ ở thành thị. Thực tế cho thấy: cạnh tranh nghề nghiệp, áp lực công việc, nhu cầu dành thời gian cho bản thân, lo sợ sự tự do bị hạn chế, thu nhập không đủ trang trải cho nhu cầu của bản thân và của con… là những lý do khiến nhiều phụ nữ ngại sinh con.
Thậm chí có bạn trẻ không tự tin đảm nhận trách nhiệm làm cha làm mẹ, họ có những cảm nhận tiêu cực rằng, cuộc sống có quá nhiều nguy cơ mà con họ sẽ phải đối mặt nên không muốn sinh con.
| Sinh đủ 2 con không chỉ đem lại niềm vui cho gia đình, mà còn là trách nhiệm của công dân đối với sự bền vững dân số của quốc gia. Ảnh minh họa |
* Hỗ trợ tiền một lần đang được dự thảo Luật Dân số đề cập. Theo bà, đề xuất này đã đủ hấp dẫn các cặp vợ chồng để họ sinh thêm con hay còn cần những yếu tố nào nữa?
- Theo suy nghĩ riêng của tôi, nên chuyển hỗ trợ tiền một lần sang hỗ trợ gói sinh [bao gồm: hỗ trợ gói tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn cơ bản, hỗ trợ gói sàng lọc trước sinh sơ sinh cơ bản, hỗ trợ gói sinh cơ bản].
Giải pháp này có tính nhân văn cao hơn, có tác dụng truyền thông mạnh mẽ đến các cặp vợ chồng trẻ về lợi ích của tư vấn khám sức khỏe trước khi kết hôn, lợi ích của sàng lọc trước sinh sơ sinh, phụ nữ sẽ thấy khi quyết định sinh con họ được nhận sự chăm sóc toàn diện hơn từ chính sách, bản thân họ cũng thấy được nghĩa vụ của họ đối với xã hội. Giải pháp này góp phần tích cực nâng cao chất lượng dân số trong tương lai. Các gói sàng lọc cơ bản nên được bảo hiểm y tế chi trả để giảm ngân sách hỗ trợ, đồng thời khuyến khích người dân thực hiện bảo hiểm y tế tự nguyện.
* Theo bà, Đồng Nai cần có những giải pháp nào để khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con, nhằm bảo đảm được mục tiêu đạt mức sinh thay thế?
- Ngoài hỗ trợ gói sinh cần có những giải pháp an sinh xã hội, y tế, giáo dục cho phụ nữ, trẻ em; ưu tiên mua hoặc được thuê nhà ở xã hội, có các chính sách ưu đãi về việc làm cho phụ nữ sau sinh, hỗ trợ phụ nữ trong các hoạt động xã hội; các giải pháp thúc đẩy bình đẳng giới… Khi người phụ nữ cảm thấy yên tâm, thoải mái thì họ sẽ tự quyết định sinh con.
UBND tỉnh cũng đã ban hành kế hoạch thực hiện chương trình điều chỉnh mức sinh đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh. Cần thực hiện đồng bộ các nhiệm vụ và giải pháp, trong đó giải pháp đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các cặp vợ chồng trẻ thay đổi hành vi là rất quan trọng. Để thực hiện đồng bộ các giải pháp cần sự vào sự cuộc của tất cả các cơ quan, ban ngành, đoàn thể.
* Xin cảm ơn bà!
| Theo đề xuất tại Khoản 2, Điều 9 Dự thảo Luật Dân số, tại Đồng Nai, những cặp vợ chồng sinh đủ và cam kết sinh đủ 2 con ở TP.Biên Hòa và TP.Long Khánh, các huyện: Long Thành, Nhơn Trạch, Vĩnh Cửu, Trảng Bom sẽ được thưởng từ 4,4-8,8 triệu đồng; các huyện: Định Quán, Xuân Lộc, Thống Nhất sẽ được thưởng từ 3,9-7,8 triệu đồng; còn các huyện Cẩm Mỹ, Tân Phú sẽ được từ 3,4-6,8 triệu đồng. |
Phương Liễu [thực hiện]
Khuyến khích sinh đủ 2 con thời dân số vàng
Xu hướng sinh ít con đã xuất hiện tại các đô thị, trong khi một số nơi kinh tế - xã hội khó khăn hơn thì lại có mức sinh cao
-
Từ 10-3, sinh 2 con một bề được miễn, giảm học phí
-
Không cấm sinh con thứ 3, khuyến khích mỗi cặp vợ chồng sinh đủ 2 con
-
Năm 2019, dân số Việt Nam tăng thêm 1,5 triệu người
-
Dân số Việt Nam đang già đi
Theo ông Nguyễn Doãn Tú, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình [DS-KHHGĐ], nhiều giải pháp đã được đưa ra để "kích cầu" các cặp vợ chồng vượt qua tâm lý ngại sinh con ở vùng có mức sinh thấp.
Cuốn theo cuộc sống
Kết hôn 9 năm, con gái đã được 8 tuổi nhưng vợ chồng chị Hoàng Thu Nga, 36 tuổi ở quận Đống Đa [Hà Nội], vẫn chưa có ý định sinh thêm con thứ 2. Dù gia đình hai bên thúc giục nhưng vợ chồng chị vẫn chưa muốn sinh thêm. "Khi công việc của vợ chồng chưa ổn định thì đã có con. Cuộc sống vất vả, áp lực cộng thêm việc con thường xuyên đau ốm nên vợ chồng càng mệt mỏi. Chúng tôi mới chỉ thảnh thơi được 2-3 năm nay và chưa muốn có thêm con trong thời điểm này, thậm chí có lúc vợ chồng tôi còn thống nhất chỉ có mình bé gái này để tập trung nuôi dạy, chăm sóc cho tốt" - chị Nga chia sẻ.
Theo nhiều chuyên gia dân số, tâm lý ngại sinh con, sinh con ít là xu hướng khá phổ biến ở các khu đô thị, thành phố lớn, một trong những nguyên nhân của tình trạng này là nhiều cặp vợ chồng trẻ bị cuốn theo cuộc sống hiện đại, công việc bận rộn, chưa chuẩn bị tâm lý sinh con hoặc không có thời gian chăm sóc cho con, nên chỉ dừng lại ở một con.
Sinh đủ 2 con đang được khuyến khích để kéo dài giai đoạn dân số vàng ứng phó xu hướng già hóa dân số ở Việt Nam. [Ảnh chỉ có tính minh họa] Ảnh: HOÀNG TRIỀU
Số liệu của Tổng cục DS-KHHGĐ [Bộ Y tế] cho thấy hiện nay cả nước có 33 tỉnh, TP có mức sinh cao [42% dân số]; có đến 21 tỉnh, TP có mức sinh thấp [39%]; 2 vùng có mức sinh thấp hơn mức sinh thay thế là Đông Nam Bộ [1,56]%, đồng bằng sông Cửu Long [1,8%]...
Ông Mai Trung Sơn, Phó Vụ trưởng Vụ Quy mô DS-KHHGĐ, cho biết các địa phương có mức sinh cao chủ yếu ở các tỉnh, thành miền núi phía Bắc. Các tỉnh này, điều kiện kinh tế - xã hội còn rất khó khăn, chất lượng nguồn nhân lực còn nhiều hạn chế. Điều này đã tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm, chăm sóc sức khỏe nhân dân, giáo dục của địa phương và cả nước.
Ông Nguyễn Hữu Hưng, Phó Giám đốc Sở Y tế TP HCM, cho biết thêm mức sinh ở TP HCM cũng giảm trong nhiều năm qua, chỉ số giới tính khi sinh có nguy cơ mất cân bằng, vì vậy ngành dân số cần phải quyết liệt thực hiện các giải pháp đã đặt ra. Bên cạnh đó, chỉ số nạo phá thai ở các khu đô thị, thành phố lớn vẫn còn cao, nên cần phải tăng cường phối hợp các ban, ngành trong việc giáo dục lối sống cho người trong độ tuổi sinh sản, đặc biệt là giới trẻ để tránh mang thai ngoài ý muốn.
Đủ kiểu khuyến sinh
Ông Nguyễn Doãn Tú cho biết mục tiêu đặt ra cho ngành dân số trong tình hình mới là cần phải điều chỉnh mức sinh, duy trì mức sinh thay thế và giảm chênh lệch mức sinh giữa các vùng, địa phương.
Đối với những tỉnh, TP có mức sinh thấp, Tổng cục DS-KHHGĐ đề xuất bãi bỏ các quy định của các tổ chức, cơ quan, đơn vị tại địa phương liên quan đến mục tiêu giảm sinh, tiêu chí giảm sinh con thứ 3. Đề xuất sửa đổi, bổ sung các chính sách hỗ trợ, khuyến khích các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con như: hỗ trợ, tư vấn sức khỏe trước khi kết hôn; tư vấn, chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em...
Mới đây, Bộ Y tế đã có thông tư hướng dẫn địa phương ban hành chính sách khen thưởng, hỗ trợ đối với tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác dân số. Ông Đinh Huy Dương, Vụ trưởng Vụ Truyền thông - Giáo dục [Tổng cục Dân số - Bộ Y tế] cho biết theo thông tư này, nếu cặp vợ chồng nào sinh 2 con một bề cam kết không sinh thêm con thì căn cứ tình hình của địa phương có thể được tôn vinh, biểu dương; miễn, giảm học phí; hỗ trợ mua BHYT học sinh; hỗ trợ sữa học đường... Tại các địa phương có mức sinh thấp, căn cứ vào thực tiễn, địa phương lựa chọn, quyết định khen thưởng, hỗ trợ tiền hoặc hiện vật cho phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi. Các xã ở khu vực này có các cặp vợ chồng sinh đủ 2 con trước 35 tuổi cũng được xét khen thưởng.
Nhiều chuyên gia cho rằng việc khuyến khích sinh đủ 2 con sẽ giúp Việt Nam cân bằng mức sinh giữa các tỉnh, TP trên toàn quốc, tiếp tục duy trì mức sinh thay thế, đồng thời kéo dài giai đoạn cơ cấu dân số vàng, cũng như ứng phó thực trạng và xu hướng già hóa dân số nhanh trong tương lai ở Việt Nam.
Điều chỉnh mức sinh các vùng
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã ký Quyết định phê duyệt "Chương trình điều chỉnh mức sinh phù hợp các vùng, đối tượng đến năm 2030". Theo đó, mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, tăng 10% tổng tỉ suất sinh ở các tỉnh, TP có mức sinh thấp; giảm 10% tổng tỉ suất sinh ở các tỉnh, TP có mức sinh cao; duy trì kết quả ở những tỉnh, TP đã đạt mức sinh thay thế.