Xác định chất tan, dung môi trong dung dịch sulfuric acid

Trong cuộc sống hằng ngày, chúng ta hay nghe nhắc đến khái niệm dung dịch. Khi hòa tan muối hay đường vào nước, ta được các dung dịch muối, đường. Vậy dung dịch là gì? Dung môi và chất tan là gì? Thế nào là dung dịch bão hòa và dung dịch chưa bão hòa? Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài viết hôm nay nhé!

Dung dịch – Dung môi – Chất tan

1. Định nghĩa

– Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất giữa dung môi và chất tan.

– Dung môi là chất có khả năng hòa tan chất khác để tạo thành dung dịch.

– Chất tan là chất bị hòa tan trong dung môi.

2. Ví dụ

– Đường tan trong nước tạo thành nước đường.

• Dung dịch: nước đường
• Dung môi: nước
• Chất tan: đường

Dung dịch chưa bão hòa – Dung dịch bão hòa

1. Định nghĩa

Ở một nhiệt độ xác định:

– Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan.

– Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan.

2. Ví dụ

– Cho đường vào nước. Lúc đầu đường tan hoàn toàn, ta được dung dịch chưa bão hòa. Tiếp tục cho thêm đường vào nước đến khi đường không tan nữa. Khi đó ta được dung dịch bão hòa [không thể hòa tan thêm đường nữa].

Cách làm tăng quá trình hòa tan chất rắn

Muốn quá trình hòa tan chất rắn diễn ra nhanh hơn, ta có thể thực hiện một trong những cách sau [hoặc áp dụng đồng thời]:

– Khuấy dung dịch: tăng sự tiếp xúc giữa chất rắn và các phân tử nước.

– Đun nóng dung dịch: các phân tử nước chuyển động càng nhanh, tăng số lần va chạm giữa các phân tử nước và chất tan.

– Nghiền nhỏ chất tan: làm tăng diện tích tiếp xúc giữa chất tan và các phân tử nước.

Bài tập về dung dịch, dung môi, chất tan, dung dịch bão hòa và chưa bão hòa

Câu 1. Thế nào là dung dịch, dung dịch chưa bão hòa và dung dịch bão hòa? Lấy ví dụ minh họa.

Đáp án:

– Dung dịch là hỗn hợp đồng nhất giữa dung môi và chất tan. Dung môi là chất có khả năng hòa tan chất khác để tạo thành dung dịch. Chất tan là chất bị hòa tan trong dung môi.

– Dung dịch chưa bão hòa là dung dịch có thể hòa tan thêm chất tan.

– Dung dịch bão hòa là dung dịch không thể hòa tan thêm chất tan.

– Ví dụ:

Hòa tan muối ăn trong nước ta được dung dịch muối. Khi đó, dung môi là nước, chất tan là muối ăn.

Cho muối ăn vào nước. Lúc đầu muối ăn tan hoàn toàn, ta được dung dịch chưa bão hòa. Tiếp tục cho thêm muối ăn vào nước đến khi nó không tan nữa. Khi đó ta được dung dịch bão hòa.

Câu 2. Hãy mô tả những thí nghiệm chứng minh rằng muốn chất rắn hòa tan nhanh trong nước, ta có thể chọn những biện pháp sau: nghiền nhỏ chất rắn, đun nóng, khuấy dung dịch?

Đáp án:

Thí nghiệm nghiền nhỏ chất rắn: Cho muối ăn chưa nghiền và đã nghiền nhỏ vào 2 cốc chứa một lượng nước như nhau. Ta thấy cốc nước chứa muối nghiền nhỏ thì muối sẽ tan nhanh hơn.

Thí nghiệm đun nóng: cho muối ăn vào 2 cốc thủy tinh chứa sẵn một lượng nước như nhau, một cốc đem đun nóng. Quan sát ta thấy, cốc được đun nóng muối sẽ tan nhanh hơn cốc còn lại.

Thí nghiệm khuấy dung dịch: cho muối ăn vào 2 cốc thủy tinh chứa sẵn một lượng nước như nhau, một cốc dùng muỗng khuấy. Quan sát ta thấy, cốc được khuấy muối sẽ tan nhanh hơn cốc còn lại.

Câu 3. Hãy mô tả cách tiến hành những thí nghiệm sau:

a] Chuyển dung dịch NaCl bão hòa thành dung dịch chưa bão hòa [ở t° phòng].

b] Chuyển dung dịch NaCl chưa bão hòa thành dung dịch bão hòa [ở t° phòng].

Đáp án:

a] Cho từ từ nước vào cốc chứa dung dịch NaCl bão hòa, khuấy nhẹ cho đến khi chắn rắn NaCl tan hoàn toàn, ta được dung dịch chưa bão hòa.

b] Thêm chất rắn NaCl vào dung dịch, khuấy nhẹ cho đến khi không thể hòa tan thêm NaCl nữa, ta được dung dịch bão hòa.

Câu 4. Cho biết ở t° phòng TN khoảng 20 °C, 10 g nước có thể hòa tan tối đa 20 g đường hoặc 3,6 g muối ăn.

a] Em hãy dẫn ra ví dụ về khối lượng đường, muối ăn để tạo ra những dung dịch chưa bão hòa với 10 g nước.

b] Em có nhận xét gì khi khuấy 25 gam đường vào 10 g nước hoặc 3,5 g muối ăn vào 10 g nước [ở t° phòng TN].

Đáp án:

a] Để có nhứng dung dịch đường, dung dịch muối ăn chưa bão hòa ta cần:

Hòa tan < 20 g đường trong 10 gam nước [Ví dụ: 19 g, 15 g, …]

Hòa tan < 3,6 g muối ăn trong 10 gam nước [Ví dụ: 3,5 g, 3,2 g, …]

b] Nhận xét:

Khi cho 25 g đường vào 10 g nước: đường sẽ không tan hết vì 10 g nước chỉ hòa tan tối đa 20 g đường. Dung dịch đường lúc này là dung dịch bão hòa.

Khi cho 3,5 g muối ăn vào 10 g nước: muối ăn tan hoàn toàn vì 10 g nước hòa tan tối đa 3,6 g muối ăn. Dung dịch muối lúc này là dung dịch chưa bão hòa.

Câu 5. Trộn 1 ml rượu etylic [cồn] với 10 ml nước cất. Câu nào đúng:

A. Chất tan là rượu etylic, dung môi là nước

B. Chất tan là rượu nước, dung môi là rượu etylic

C. Nước hoặc rượu etylic có thể là chất tan hoặc dung môi

D. Cả hai chất nước và rượu etylic vừa là chất tan, vừa là dung môi

Đáp án: D

Câu 6. Chọn câu trả lời đúng cho phát biểu:

Dung dịch là hỗn hợp:

A. Của chất rắn trong chất lỏng

B. Của chất khí trong chất lỏng

C. Đồng nhất của chất rắn và dung môi

D. Đồng nhất của dung môi và chất tan

Đáp án: D