Cây mái dầm là cây gì năm 2024

MÁI DẦM VIỆT NAM là Cây thuốc tên la tin là Cryptocoryne vietnamense thuộc họ Ráy Araceae bộ Ráy Areales

• Tên Việt Nam:
  Sách đỏ Việt Nam
• Tên Latin: Cryptocoryne vietnamense
• Họ: Ráy Araceae
• Bộ: Ráy Areales
• Lớp (nhóm): Cây thuốc

Hình ảnh

Phân bố

Trong nước: Mới thấy ở Đà Nẵng (Bà Nà). Thế giới: Chưa biết

Cỏ thân rễ, sống ngập nước. Thân rễ dài 2,5 cm, đường kính 3 – 4 mm. Lá vài lá cùng với nhau; cuống lá dài 2,5 – 15 cm, xanh hơi nâu xỉn, bẹ lá ngắn, dài 1 cm; phiến lá xanh lục ở mặt trên, hơi sáng hơn ở mặt dưới, hình mác tới trứng, dài 8 cm, rộng 2,7 cm, gốc phiến hình tim, đỉnh nhọn tới hơi tù; gân bên 4 cặp, hơi song song. Lá vảy dài 2,5 cm, nâu nhạt. Bông mo có cuống ngắn, dài 0,5 – 1 cm; mo dài 3 – 3,5 cm; phần ống dài 1 cm, phần gốc trắng và nhẵn ở cả 2 mặt, phần trên trắng và có nhiều chấm đỏ ở mặt ngoài; phiến mo xanh hơi xám ở mặt ngoài, mặt trong đen thẫm, hình trứng rộng, mép hơi cuộn lại, dài 1 cm, đỉnh có mũi nhọn dài tới 8 mm, hơi dạng ống. Bông dài 1, 2 cm, phần cái hình trụ, gốc hơi phình ra, cao độ 2,5 mm, rộng 3 mm, với 5 – 6 bầu dính lại với nhau, đỉnh mang các hoa bất thụ mầu vàng; phần đực hơi hình nón, dài 3 mm, rộng 2,5 mm, đỉnh hơi hẹp lại, cụt, các hoa đực xếp thành 4 – 5 hàng ngang, giữa phần đực và phần cái là 1 trục hình trụ mảnh, đỉnh hơi rộng ra, dài độ 5 mm, trắng, nhẵn; tận cùng là phần phụ hình nón, dài độ 2 mm, trắng với các chấm đỏ. Bầu hơi có dạng hình tam giác ở mặt bên, kích thước 2 x 1 mm ở gốc; núm nhuỵ hơi hình đầu, vòi nhuỵ gần như không. Nhị gần hình cầu, cao độ 0,8 mm; cuống không; bao phấn bầu dục, đỉnh cụt, mở lỗ ở đỉnh. Bầu hơi hình chóp, đỉnh cong hướng ra ngoài, dài tới 3,5 mm, rộng 2 mm ở đáy; vòi nhuỵ gần như không; núm nhuỵ nhỏ, tròn.

Đặc tính

Mùa hoa tháng 5, có quả tháng 7. Tái sinh bằng hạt hoặc thân rễ. Cây sống dưới khe hay suối nhỏ, nơi nước chảy chậm, ở độ cao khoảng 50 m.

Công dụng

Nguồn gen quí hiếm. Có thể dùng làm cây cảnh trong các bể cá. Tuy nhiên việc nuôi trồng cây này rất khó, khác hẳn với loài Cryptocoryne balansae Engl.

Mái dầm (mái giầm) là một loài thảo thủy sinh, mọc hoang ở mé sông, kênh, rạch…những nơi có nước chảy chậm. Mái dầm mọc thành bụi, thành cụm, thân ngầm trong bùn; lá đứng hình giáo, mỗi cuống mọc một lá…Hễ nước lớn, sóng dập dờn, nhìn bụi mái dầm lênh đênh mà lòng mình cũng tự nhiên man mác.

Quê ngoại tôi nằm mút trong Nhơn Mỹ, trước nhà ngoại có con sông ngày hai bận lớn ròng, mé sông ken đặc mái dầm, cóc kèn, sóng lá…Tôi nghe người ta hay hát “ Sông quê bên lở, bên bồi…”, hổng biết căn cớ gì mà con sông quê ngoại cả hai bên đều bồi hết trọi (hay tại tôi chưa đi hết được từ đầu sông tới tận cuối sông mà coi có chỗ nào lỡ hay không. Mà thiệt tình cũng có biết đầu sông ở đâu, cuối sông ở chỗ nào đặng mà đi). Cũng nhờ sông bồi mà mái dầm cũng nhiều vô kể.

Cây mái dầm thường ra hoa tháng năm, tới tháng bảy thì kết hạt. Tôi thích đám mái dầm vào những tháng nó chưa hoa chưa trái, độ đó thấy nó tự do mà đoàn kết, chẳng đeo mang gì. Ngắm mái dầm phải lựa lúc nước sắp đứng, nước chảy chậm, ngập lé đé cuống lá. Canh ngay buổi chiều mới tắt nắng, nước ăp ắp, gió hiu hiu…trèo xuống cái xuồng con neo dưới bến ngồi im như vậy mà nhìn mái dầm lắc lư theo sóng. Trong cái khoảnh khắc đó lòng mình thanh sạch vô cùng. Mình cứ ngồi nhìn sông nước lăn tăn, nhìn mây bây trên trời, nhìn mái dầm nương nhau ngụp lặn, nhìn từng cụm lục bình lừng lững trôi ngang…. Rồi mình nghĩ ngợi lung tung. Vậy đó mà bình yên. Vậy đó mà mình buồn man mác, buồn thôi là buồn!

Coi vậy chứ cây mái dầm cũng nhiều công dụng. Ngoại hay lựa lúc nắng già, sai út cắt thân với rễ cây mái dầm đem phơi khô nấu nước đặng sắp nhỏ uống cho mát. Mấy bà, mấy thiếm thì dùng mái dầm trị kiết lỵ, rắn cắn, phong thấp, đau nhức…cũng hay lắm. Tụi nhỏ khoái đám mái dầm vì thân nó xốp, làm bánh mì, rau sợi chơi chòi được; buồn buồn thì cắt mái dầm giả bộ đánh trận chơi; bữa nào xui lựa ngay đám mái dầm trên cạn thì ngứa thấy trời.

Hồi nhỏ tôi cũng cắt mái dầm chơi chòi, nhưng lớn lên thì tôi bỏ. Không phải tôi không thích chơi chòi nữa, mà vì tôi thích ngắm đám mái dầm ken với sóng lá ngúc ngắc mỗi lần nước lớn. Tôi thích thả tâm tư của mình đi hoang, cho bấp bênh; thích thả nỗi buồn mông lung, cho dập dềnh.

Bây giờ xa quê, mỗi lần nhớ nhà tôi hay thèm cái cảm giác yên bình ngoài bến nước, có cái xuồng neo hoài, neo hoài như neo tâm tình của ai đó chứ hổng phải tôi. Và trong cái tâm tưởng mơ màng đó có ngoại tôi ngồi trên bộ chỏng, tay ngoại cầm hờ cái quạt mo cau; ngoại ngồi nhìn nước sông lé đé, nhắc: lóng rày lâu dữ chưa thấy con hai về thăm tao à nghen.