Công nghệ tế bào thực vật gồm những phương pháp nào

Tạo nhiều con giống có phẩm chất giống nhau từ một hợp tử ban đầu.

– Dùng để nhân giống đối với loài thú quý hiếm, vật nuôi sinh sản chậm.

Nhân nhanh giống vật nuôi quý hiếm hoặc tăng năng suất trong chăn nuôi.

– Tạo ra các giống động vật mang gen người, cung cấp cơ quan nội tạng cho người bệnh.

– Tách phôi ra khỏi động vật cho, tách phôi thành 2 hay nhiều phần, mỗi phần phát triển thành 1 hợp tử riêng biệt.

– Cấy phôi vào động vật nhận.

– Tách tế bào xoma của động vật cho nhân, nuôi trong phòng thí nghiệm.

– Tách tế bào trứng của loài động vật nhận nhân, loại bỏ nhân của tế bào trứng.

– Chuyển nhân của tế bào cho nhân vào trứng đã bị bỏ nhân. Nuôi cấy trên môi trường nhân tạo cho trứng phân cắt thành phôi.

– Chuyển phôi vào tử cung của động vật mang thai.

Quy trình chọn giống bằng phương pháp Công nghệ tế bào:

Công nghệ tế bào: công nghệ tạo ra tế bào có kiểu nhân mới -> cơ thể có đặc điểm mới hoặc hình thành cơ thể thông qua tế bào xôma [sinh sản vô tính] -> nhân nhanh giống.

- Thực vật:

+ Nuôi cấy hạt phấn/noãn chưa thụ tinh

- Nguyên liệu: hạt phấn/noãn chưa thụ tinh [n NST]
- Đặc điểm: tạo giống thuần tất cả các gen 2n từ dòng đơn bội n
- Cách tiến hành: 

+ nuôi hạt phấn/noãn chưa thụ tinh trong ống nghiệm với hóa chất đặc biệt -> tạo dòng tế bào đơn bội n.
+ chọn lọc những dòng có đặc tính mong muốn [do alen lặn biểu hiện ra KH ở dòng đơn bội].
+ lưỡng bội hóa dòng đơn bội: lưỡng bội dòng n -> dòng 2n -> cây 2n, hoặc cho dòng n -> cây n ---[đa bội hóa]--> cây 2n.

- Ý nghĩa: hiệu quả cao trong việc tạo cây có đặc tính kháng thuốc diệt cỏ, chịu lạnh, kháng bệnh...

+ Nuôi cấy tế bào in vitro [trong ống nghiệm] tạo mô sẹo

- Nguyên liệu: tế bào xôma 2n
- Đặc điểm: tạo quần thể đồng nhất về KG
- Cách tiến hành:

- nuôi tế bào 2n [chồi, lá, hoa, rễ, hợp tử...] trong ống nghiệm -> mô sẹo [mô chưa phân hóa, sinh trưởng mạnh, duy trì khả năng nguyên phân].- trong môi trường hoocmon kích thích [auxin kích thích ra rễ, xitokinin kích thích ra cành], mô sẹo biệt hóa thành các mô khác nhau [rễ, thân, lá...], tái sinh thành cây trưởng thành.

- Ý nghĩa: nhân nhanh giống quý hiếm, tạo giống sạch, năng suất cao, chất lượng tốt, chống chịu giỏi... 

+ Chọn dòng tế bào xôma có biến dị

- Nguyên liệu: tế bào xôma 2n
- Đặc điểm: tạo đột biến khác nhau từ 1 giống ban đầu
- Cách tiến hành:

- nuôi tế bào 2n trong môi trường nhân tạo -> tạo nhiều biến dị lệch bội khác nhau, cao hơn mức bình thường [biến dị dòng tế bào xôma].

- Ý nghĩa: tạo các giống mới có kiểu gen khác nhau của cùng giống ban đầu.

+ Dung hợp tế bào xôma trần

- Nguyên liệu: tế bào xôma 2n

- Đặc điểm: tạo thể song nhị bội, tránh bất thụ

- Cách tiến hành:

- loại bỏ thành xenlulozo của tế bào 2n [bằng enzim hoặc vi phẫu] -> tạo tế bào xôma trần.

- dung hợp 2 tế bào xôma trần khác loài [cho vào môi trường đặc biệt] -> tế bào lai.

- nuôi cấy tế bào lai trong hoocmon kích thích phù hợp -> cây lai 4n [hữu thụ]

- Ý nghĩa: tạo giống mới mang đặc điểm của 2 loài khác xa nhau.

- Động vật:

+ Cấy truyền phôi [công nghệ tăng sinh sản ở động vật]

- Cách 1: giữ KG ổn định ở giống quý hiếm hoặc sinh sản chậm, ít [bò, tê giác...]

- tách phôi từ động vật cho thành 2 hay nhiều phần, mỗi phần phát triển thành 1 phôi riêng biệt.- cấy các phôi vào tử cung các con khác nhau [động vật nhận] -> tạo nhiều con giống KG.

- Cách 2: dung hợp phôi 2 hay nhiều loài -> tạo thể khảm.
- Cách 3: biến đổi thành phần trong tế bào phôi khi mới phát triển.
Ý nghĩa: tạo giống có vốn gen ổn định [có KG, KH đồng nhất -> cho năng suất sản phẩm đồng đều trong cùng điều kiện], không có biến dị, đảm bảo nhân nhanh giống ban đầu.  

+ Nhân bản vô tính: tạo cừu Đôly

- Cách tiến hành:

- lấy tế bào trứng cừu cho trứng [1] rồi bỏ nhân

- lấy tế bào tuyến vú cừu cho nhân [2] nuôi phòng thí nghiệm

- chuyển nhân tế bào tuyến vú vào tế bào trứng đã bỏ nhân

- nuôi trứng trong môi trường nhân tạo -> phôi

- chuyển phôi vào tử cung cừu mẹ [3] -> cừu con giống cừu cho nhân [2]

- Ý nghĩa: tạo giống có vốn gen ổn định [dùng nhân tế bào xôma 2n của giống ban đầu tạo cá thể mới giữ nguyên vốn gen], không có biến dị, đảm bảo nhân nhanh giống ban đầu.

- Thực vật:

+ Nuôi cấy hạt phấn/noãn chưa thụ tinh: tạo giống lúa chiêm chịu lạnh [nuôi cấy hạt phấn trong môi trường 8-10̊ C].
+ Nuôi cấy tế bào in vitro tạo mô sẹo: tạo giống quý hiếm [phong lan, nhân sâm, tam thất...], khoai tây, mía, dứa.
+ Chọn dòng tế bào xôma có biến dị: giống nào cũng tạo được. VD: giống lúa CR203 ---> DR2 chịu hạn, nóng, năng suất cao.

+ Dung hợp tế bào trần: tạo giống thuốc lá mới, pomato.

- Động vật:

+ Cấy truyền phôi: thú quý hiếm, sinh sản chậm, ít [bò, tê giác...].

+ Nhân bản vô tính: thành công trên chuột, khỉ, bò, dê, lợn..., tạo giống động vật mang gen người -> cung cấp cơ quan nội tạng cho người mà không bị hệ miễn dịch loại thải.