Dấu hiệu trẻ bị chấn thương đầu

Chấn thương vùng đầu xảy ra khi trẻ đập đầu vào vật cứng hay xuống đất và nguy hiểm hơn là các vật sắc nhọn. Tai nạn này thường gặp khi trẻ đang trong giai đoạn học cách điều khiển xe đạp, tham gia vào các hoạt động ngoài trời hay đơn giản chỉ chơi đùa trong gia đình.

Dấu hiệu trẻ bị chấn thương đầu

Hầu hết những ca chấn thương vùng đầu khi trẻ chơi đùa chạy nhảy trong gia đình thường không quá nghiêm trọng và không để lại những triệu chứng gì đáng lo ngại ngoài những vết sưng, bầm tím. Tuy nhiên, trong một số trường hợp những vết bầm tím nhỏ mà nhiều người không cho là có gì đáng lo ngại lại có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí gây chấn động não (concussion) ở trẻ em. Chấn động não có thể bắt nguồn từ:

- Tác động mạnh trực tiếp vùng đầu, mặt và cổ

- Ngã

- Những cú đánh mạnh vào cơ thể gây tác động gián tiếp lên vùng đầu và não bộ

Chấn động não là một tổn thương tại não mà có thể ảnh hưởng đến trí nhớ và khả năng tư duy của trẻ.

Dấu hiệu và triệu chứng của chấn động não

Khi bị chấn động não, trẻ không nhất thiết sẽ bị bất tỉnh. Đối với trẻ nhỏ, triệu chứng của chấn động não thường không rõ ràng và khó giải thích. Sau khi bị chấn động não, con bạn có thể gặp phải một số dấu hiệu sau đây:

Thay đổi bên ngoài cơ thể

- Đau đầu

- Buồn nôn hoặc nôn

- Thay đổi thị giác

- Bất tỉnh

- Bị kích thích bởi ánh sáng hoặc âm thanh

- Mất khả năng thăng bằng, kém phối hợp vận động

- Giảm khả năng vận động, chạy nhảy, chơi đùa

Thay đổi về hành vi

- Cáu kỉnh

- Buồn bã

- Hay lo lắng

- Cảm xúc thay đổi thất thường

Các vấn đề về tư duy

- Thời gian phản ứng chậm

- Hay nhầm lẫn

- Mất trí nhớ, kém khả năng tập trung

- Cảm giác choáng váng

Rối loạn về giấc ngủ

- Hay buồn ngủ

- Khó đi vào giấc ngủ

- Ngủ nhiều hơn hoặc ít hơn bình thường

Một vài triệu chứng xuất hiện ngay sau khi bị chấn thương, nhưng một số khác thường xuất hiện chậm hơn sau vài giờ, vài ngày thậm chí vài tháng hoặc chỉ xuất hiện khi trẻ bắt đầu phải đối mặt với những nhu cầu bình thường mỗi ngày. Ngoài ra, các triệu chứng có thể thay đổi theo thời gian. Con bạn vẫn có thể trông khá ổn ngay cả khi chúng đang hành động hoặc có cảm giác khác với bình thường.

Hầu hết mọi trường hợp đều có thể hồi phục nhanh chóng và hoàn toàn. Tuy nhiên, đối với một số đối tượng, các triệu chứng có thể kéo dài vài ngày, vài tuần hoặc lâu hơn. Nói chung, việc hồi phục thường tốn nhiều thời gian hơn đối với người già và trẻ em. Những đối tượng đã có tiền sử bị chấn thương não trước kia sẽ có nguy cơ mắc lại chấn thương này và có thể sẽ tốn nhiều thời gian hồi phục hơn so với lần chấn thương đầu tiên.

Chăm sóc trẻ sau chấn thương vùng đầu

Dấu hiệu trẻ bị chấn thương đầu

Chăm sóc vết thương

Nếu con bạn bị vật nhọn đâm vào đầu, hãy rửa vết thương bằng nước ấm và xà phòng. Để cầm máu, hãy băng nhẹ vết thương bằng gạc vô trùng hoặc mảnh vải sạch. Nếu có sưng đau ở vùng bị thương, hãy sử dụng một ít đá lạnh cuốn vào vải và chườm lên chỗ sưng trong vòng khoảng 20 phút.

Xử trí khi trẻ bị chấn thương não

Nếu bạn cho rằng con mình đã bị chấn thương não, hay đưa trẻ tới bệnh viện ngay lập tức. Nếu tai nạn xảy ra khi trẻ đang chơi thể thao, hãy yêu cầu trẻ ngừng chơi ngay lập tức để hạn chế những tổn thương nghiêm trọng hơn có thể gặp phải.

Khi nào nên đưa trẻ tới bác sỹ

Hãy đưa trẻ đi bác sỹ nếu con bạn bị một vết thương sâu cần phải khâu lại hoặc bạn nghi ngờ trẻ bị chấn động não.

Bác sỹ sẽ đánh giá tình trạng của trẻ cả về thể chất, khả năng nhận thức và các triệu chứng về thần kinh, ví dụ như tình trạng sưng đau của vết thương, khó khăn trong việc tập trung, các vấn đề về thị giác hay khả năng phối hợp vận động. Trẻ có thể sẽ cần phải chụp quét não hay phải nhập viện nếu các triệu chứng trở nên trầm trọng hơn và không có dấu hiệu được cải thiện.

Nếu bác sỹ chẩn đoán trẻ bị chấn động não, bác sỹ sẽ yêu cầu trẻ phải nghỉ ngơi hoàn toàn (cả về thể chất và trí óc). Đồng thời bác sỹ sẽ đưa ra kế hoạch điều trị thích hợp tùy vào trường hợp của trẻ.

Những trường hợp cấp cứu

Đưa trẻ tới phòng cấp cứu gần nhất hoặc gọi 115 khi trẻ có những dấu hiệu của tổn thương nghiêm trọng não bộ.

Dấu hiệu và triệu chứng tổn thương não bộ ở trẻ sơ sinh

  • Không chịu bú mẹ
  • Nôn chớ liên tục
  • Không ngừng quấy khóc
  • Luôn trong trạng thái ngủ lơ mơ, khó đánh thức
  • Động kinh
  • Thóp (phần trên đỉnh đầu) phồng lên

Dấu hiệu và triệu chứng tổn thương não bộ ở trẻ nhỏ và thanh thiếu niên

  • Đau đầu dữ dội
  • Nôn mửa liên tục
  • Hay nhầm lẫn, kích động hoặc bất thường về hành vi
  • Các vấn đề về thị giác, gặp khó khăn khi nói năng, đi lại
  • Cảm giác yếu ớt, co cứng hay giảm phối hợp vận động tay và chân
  • Buồn ngủ
  • Động kinh (co giật)

Thông tin thêm trong bài viết: 7 dấu hiệu cho thấy bạn cần đi cấp cứu sau một chấn thương đầu

Trẻ ở tuổi tập đi rất hay bị ngã và trẻ bị ngã ở tư thế đang đi hay chạy trên mặt đất thường không gây chấn thương đầu nghiêm trọng. Kích thước của vết sưng trên đầu không liên quan với mức độ nặng của chấn thương. Những chấn thương nhẹ ở đầu, như một vết sưng trên đầu, có thể điều trị bằng cách dỗ dành trẻ và thuốc giảm đau thích hợp. Tuy nhiên cần sự chăm sóc y tế ngay nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào của chấn thương đầu nghiêm trọng, đặc biệt nếu thấy trẻ lơ mơ, bất tỉnh không khóc hoặc nôn ói bất thường.

Dấu hiệu trẻ bị chấn thương đầu

Ngã thường nghiêm trọng khi ngã xuống vài bậc cầu thang, rơi từ bàn xuống sàn cứng, ngã từ giường xuống một bề mặt cứng hoặc đầu bị va đập vào cạnh giường. Nếu cảm thấy bất an, hãy đưa trẻ đi gặp bác sĩ ngay.

 Các triệu chứng của chấn thương sọ não
Chảy máu không phải là dấu hiệu đáng tin cậy về mức độ nặng của chấn thương sọ đầu, đôi khi chảy máu chỉ do trầy xước da. Ngoài vết thương, những triệu chứng khác của chấn thương sọ não nghiêm trọng có thể bao gồm:

  • Tri giác thay đổi như mất ý thức tạm thời, lú lẫn hoặc lơ mơ.
  • Nạn nhân có thể có cơn co giật ngắn. Tình trạng của nạn nhân có thể cải thiện được một lát và sau đó tri giác xấu dần đi.
  • Biến dạng hộp sọ là dấu hiệu của vỡ xương sọ.
  • Chảy dịch trong từ tai hoặc mũi - vỡ xương sọ, đặc biệt là vỡ nền sọ, có thể khiến dịch não tủy chảy ra từ tai hoặc mũi.
  • Bầm tím mắt và da phía sau tai - các mạch máu xung quanh mắt và tai bị vỡ.
  • Thay đổi thị lực, trẻ có thể bảo nhìn 1 vật thành 2 bóng hoặc nhìn mờ.
  • Buồn nôn và nôn: đây là những tác dụng phụ thường gặp của chấn thương sọ não nghiêm trọng và phải luôn chú trọng nếu thấy nó diễn ra dai dẳng.

Sơ cứu khi trẻ còn tỉnh Khuyến khích trẻ bị thương giảm thiểu mọi cử động ở đầu hoặc cổ. Vết thương trên đầu có thể chảy máu nhiều, trong trường hợp đó cần cầm máu vết thương bằng cách ấn trực tiếp và băng. Trong khi kiểm tra vết thương, tránh nhầm với cục máu đông hình thành trong tóc. Trấn an trẻ và cố gắng giữ bình tĩnh.

Sơ cứu khi nạn nhân bất tỉnh

KHÔNG nên di chuyển nạn nhân trừ khi họ đang ở trong tình trạng nguy cấp. Mọi sự di chuyển không cần thiết đều có thể gây ra các biến chứng lớn hơn cho chính vết thương sọ não, cột sống hay những vết thương liên quan khác. Vai trò của bố mẹ là bảo vệ nạn nhân khỏi mọi nguy hiểm tiềm ẩn tại hiện trường. Bạn cũng nên theo dõi đường thở và hô hấp của nạn nhân cho đến khi xe cứu thương tới. Nếu trẻ thở yếu đi do có vấn đề với đường hô hấp, có thể cần rất thận trọng để ngửa đầu trẻ ra sau (và nâng đỡ) cho đến khi nhịp thở trở lại bình thường. Nếu trẻ ngừng thở hoặc không bắt được mạch, có thể cần hồi sức tim phổi (CPR).

Phòng ngừa té ngã


Nguyên nhân gây té ngã chủ yếu là do sự bất cẩn của người chăm sóc và sự tò mò, hiếu động của trẻ.

  • Phải luôn có người quan sát trẻ nhỏ
  • Đặt trẻ nhỏ trong cũi gỗ nếu không có người trông coi
  • Rào hoặc có thanh bảo vệ ở cầu thang, cửa sổ, ban công (chiều cao rào tối thiểu 75 cm, song dọc, khoảng cách giữa các song không quá 15 cm)
  • Có đủ ánh sáng để dễ quan sát ở bậc thềm, cầu thang
  • Dạy trẻ hông xô đẩy, không leo trèo.
  • Nếu trẻ đã biết lật, bò, đi ngồi thì không nên để trẻ 1 mình trên võng, giường
  • Không để trẻ đứng trên ghế hoặc vật không vững
  • Không để sàn nhà trơn trượt, ẩm ướt
  • Không để đồ chơi xa tầm với của trẻ
  • Không có hành động chơi đùa nguy hiển như xốc ngược, tung trẻ
  • Không để trẻ < 10 tuổi trông em < 3 tuổi.

(Theo tài liệu tham khảo của tác giả: ThS.BS Nguyễn Đình Quý)

Điều dưỡng THÚY HOÀI
(Khoa Nhi – Bệnh viện Hoàn Mỹ Cửu Long)
 

Chấn thương đầu ở trẻ em

Chấn thương đầu được chia thành 2 loại:

  • Tốn thương bên ngoài( thường là da đầu)
  • Tổn thương bên trong, bao gồm hộp sọ, mạch máu bên trong hộp sọ và não.

May mắn thay, hầu hết trẻ em khi ngã hoặc đập đầu thường chỉ gây tổn thương da dầu, và thường gây sợ hãi nhiều hơn là nguy hại. Tốn thương bên trong thường nghiêm trọng hơn vì nó có thể gây chảy máu hoặc gây tổn thương não.

  1. Tổn thương bên ngoài (da đầu)

Da đầu chứa rất nhiều mạch máu, chính vì thế chỉ một vết cắt nhỏ cũng có thể gây chảy nhiều máu. Đôi khi những tĩnh mạch trên da đầu có thể rò rỉ dịch và máu. Nhìn bề ngoài giống như một vết sưng bầm trên đầu và thường phải mất nhiều ngày thậm chí một tuần thì mới khỏi.

Những việc cần làm:

  • Gọi ngay cho bác sĩ nếu bé nhà bạn dưới 7 tuổi bị mất nhận thức; hoặc trẻ ở bất kì độ tuổi nào có những triệu chứng sau:
  • khóc không ngừng
  • kêu đau đầu và cổ (những đứa trẻ bé hơn hoặc đang bập bẹ có thể quấy khóc nhiều hơn)
  • nôn nhiều lần
  • khó tỉnh dậy
  • khó dỗ dành
  • không nói chuyện hoặc đi lại bình thường
  • Nếu bé nhà bạn không phải là trẻ sơ sinh, không bị mất nhận thức và phản ứng nhanh nhẹn, cư xử bình thường sau khi ngã hoặc đập đầu:
  • Chườm lạnh vết thương khoảng 20 phút mỗi 3-4 giờ.
  • Khi chườm đá nên bọc trong khăn tắm, đá lạnh được chườm trực tiếp có thể gây tổn thương chỗ da bị trầy xước.
  • Theo dõi trẻ cẩn thận trong vòng 24 giờ.
  • Nếu bạn phát hiện dấu hiệu của tổn thương bên trong, hãy lập tức gọi cho bác sĩ.
  • Nếu sự việc xảy ra bất ngờ gần giờ ngủ trưa hoặc ngủ tối và bé nhà bạn đi ngủ luôn ngay sau đó, hãy kiểm tra một vài lần trong lúc bé đang ngủ.
  • Nếu sắc mặt và cách thở của bé bình thường, và bạn không thấy có vấn đề gì, cứ để bé ngủ (trừ khi bác sĩ đưa ra những lời khuyên khác). Không nhất thiết phải giữ bé tỉnh ngủ khi bé có chấn thương đầu.
  • Nếu bạn thấy không yên tâm về tình trạng của bé, đánh thức bé bằng cách cho bé ngồi dậy. Bình thường bé sẽ hét ầm ĩ lên và cố gắng ngồi vững. Nếu bé có biểu hiện thẫn thờ, gật gù, cố gắng đánh thức bé tỉnh hoàn toàn. Nếu bạn không thể đánh thức bé tỉnh ngủ hoặc bé có những dấu hiệu của tốn thương bên trong, ngay lập tức gọi cho bác sĩ hoặc 115 để gọi xe cứu thương.

Dấu hiệu trẻ bị chấn thương đầu

Tổn thương bên trong

Dịch não tủy là một chất dịch trong suốt làm đệm giúp não không bị tốn thương. Nhưng nếu có một cú đập đầu mạnh có thể khiến não bị đập vào một bên của hộp sọ hoặc gây chảy máu.

Một vài tổn thương bên trong đầu có thể rất nghiêm trọng và đe dọa đến tính mạng. Bao gồm vỡ xương sọ, vỡ mạch máu, hoặc tổn thương não.

Rất khó để biết mức độ nghiêm trọng của một chấn thương đầu, chính vì thế việc cần làm là đưa trẻ đi cấp cứu ngay.

Triệu chứng và những điều cần làm

Gọi 115 nếu bé nhà bạn có những triệu chứng sau sau khi có chấn thương đầu:

  • không tỉnh táo trong thời gian dài
  • thở không bình thường
  • vết thương nghiêm trọng có thể thấy được
  • chảy máu hoặc dịch trong suốt từ mũi, tai, hoặc miệng
  • rối loạn thị lực hoặc ngôn ngữ
  • yếu hoặc liệt
  • đau cổ hoặc cứng cổ
  • co giật

Nếu bé nhà bạn không tỉnh táo:

  • Không di chuyển bé trong trường hợp có tốn thương cổ hoặc cột sống.
  • Gọi sự giúp đỡ từ người khác
  • Quay người đứa bé đang nôn hoặc co giật sang một bên trong khi giữ đầu và cổ thẳng hàng. Điều này giúp ngăn tức thở và bảo vệ bé trong trường hợp cổ và đầu có tổn thương.

Nếu trẻ còn tỉnh táo:

  • Giữ bé bình tĩnh và cố định.
  • Nếu có chảy máu, dùng băng cứu thương sạch hoặc vô khuẩn băng lại.
  • Không rửa vết thương sẽ khiến cho máu chảy nhiều và dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trong nếu hộp sọ bị vỡ.
  • Không ấn trực tiếp vào vết thương nếu bạn nghi ngờ hộp sọ bị vỡ.
  • Không di chuyển bất kì vật gì bị mắc kẹt trong hộp sọ.

Choáng

Choáng là sự mất tạm thời chức năng bình thường của não do chấn thương - đây cũng là một loại tổn thương bên trong có thể dẫn đến tổn thương não vĩnh viễn.

Trong nhiều trường hợp, choáng có thể nhẹ và không gây tổn thương về sau. Trẻ bị choáng thường hồi phục trong vòng một hoặc hai tuần mà không để lại vấn đề gì về sức khỏe.

Chơi thể thao là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến choáng. Để bảo vệ trẻ , hãy chắc chắn rằng chúng mang những vật dụng bảo vệ phù hợp, không để trẻ tiếp tục chơi nếu chúng vừa có chấn thương đầu.

Nếu trẻ đang có một tổn thương ở đầu, theo dõi những dấu hiệu có thể có của choáng như:

  • "nhìn thấy sao" và cảm thấy mơ màng, chóng mặt hoặc không tỉnh táo
  • mất trí nhớ, ví dụ khó khăn trong việc nhớ lại những gì đã xảy ra trước và sau chấn thương.
  • nôn
  • đau đầu
  • nhìn mờ và nhạy cảm với ánh sáng
  • nói lắp hoặc nói những thứ không có ý nghĩa
  • khó khăn trong việc tập trung, suy nghĩ hoặc đưa ra quyết định
  • khó điều chỉnh hoặc lấy thăng bằng( ví dụ không thể bắt quả bóng hoặc thực hiện những động tác dễ khác)
  • lo sợ hoặc dễ cáu kỉnh mà không có lí do

Nếu bạn nghi ngờ trẻ bị chóang hãy thông báo ngay cho bác sĩ

Ngăn ngừa chấn thương đầu

Rất khó để không để trẻ gặp bất cứ chấn thương nào, nhưng đây là một số cách bạn có thể sử dụng để ngăn trẻ bị đập đầu

Chắc chắn rằng:

  • nhà bạn là nơi an toàn cho trẻ để tránh những tai nạn trong nhà
  • trẻ luôn được mặc đồ bảo hộ phù hợp và thiết bị an toàn khi đạp xe, trượt ván và những môn thể thao tương tác
  • trẻ luôn sử dụng dây thắt an toàn hoặc ngồi ở vị trí an toàn
  • trẻ không tiếp tuc chơi những trò chơi hoặc những môn thể thao khó cho đến khi bác sĩ đồng ý. Nếu trẻ lại bị tổn thương não trong thời gian hồi phục, sẽ mất nhiều thời gian hơn để trẻ hồi phục hoàn toàn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Phải làm gì nếu em bé ngã từ trên giường xuống?