Khoa học Trái Đất hay Địa học bao gồm tất cả các lĩnh vực khoa học tự nhiên liên quan đến hành tinh Trái Đất. Đây là một nhánh của khoa học liên quan đến sự cấu tạo của Trái Đất và bầu khí quyển của nó. Khoa học Trái Đất nghiên cứu về các đặc điểm vật lý của hành tinh của loài người, từ động đất đến hạt mưa, và từ lũ lụt đến hóa thạch. Khoa học Trái Đất có thể được coi là một nhánh của khoa học vũ trụ, nhưng có lịch sử lâu đời hơn. Khoa học Trái Đất bao gồm bốn nhánh nghiên cứu chính, thạch quyển, thủy quyển, khí quyển, và sinh quyển, mỗi nhánh được chia nhỏ thành các lĩnh vực chuyên biệt hơn.
Khoa học Trái Đất được tiếp cận bằng cả hai hướng giản lược và tổng lực. Nó cũng gồm có những điều tra và nghiên cứu về Trái Đất và những hành tinh lân cận khác trong khoảng trống. Một số nhà khoa học Trái Đất sử dụng tri thức của họ về những hành tinh để xác định và tăng trưởng tài nguyên nguồn năng lượng và tài nguyên. Số khác lại nghiên cứu và điều tra tác động ảnh hưởng từ hoạt động giải trí của con người đến môi trường tự nhiên Trái Đất ; từ đó phong cách thiết kế những giải pháp bảo vệ hành tinh. Ngoài ra, số còn lại thì đi sâu hơn về nghiên cứu và điều tra những hiện tượng kỳ lạ Trái Đất như núi lửa, động đất, và bão để giúp con người tránh những thảm hoạ quyết liệt của vạn vật thiên nhiên .Khoa học Trái Đất hoàn toàn có thể gồm có những điều tra và nghiên cứu về địa chất, thạch quyển, và cấu trúc quy mô lớn sâu bên trong lõi Trái Đất, cũng như là bầu khí quyển của Trái Đất, thủy quyển, và sinh quyển. Thông thường, những nhà khoa học Trái Đất sử dụng những công cụ địa lý, niên đại học, vật lý, hoá học, sinh học, và toán học để kiến thiết xây dựng hệ tri thức định lượng về cách Trái Đất hoạt động và tăng trưởng. Khoa học Trái Đất tác động ảnh hưởng đến đời sống hàng ngày của tất cả chúng ta. Ví dụ như những nhà khí tượng học điều tra và nghiên cứu thời tiết và theo dõi những cơn bão nguy hại. Các nhà thủy văn học điều tra và nghiên cứu nước và cảnh báo nhắc nhở lũ lụt. Các nhà địa chấn học nghiên cứu và điều tra động đất và Dự kiến nơi nó sẽ diễn ra. Các nhà địa chất điều tra và nghiên cứu đá và giúp xác lập vị trí của những khoáng chất có ích. Các nhà khoa học Trái Đất thường thao tác ngoài thực địa như leo núi, tò mò đáy biển, bò qua những hang động hoặc lội trong đầm lầy. Họ đo lường và thống kê và tích lũy những vật mẫu [ như những mẫu đá hoặc nước sông ], sau đó họ ghi chép lại phát hiện của họ trên những biểu đồ và map .
Các nghành điều tra và nghiên cứu[sửa|sửa mã nguồn]
Khoa học Trái Đất thường được phân loại thành những lĩnh vực sau đây:
Bạn đang đọc: Khoa học Trái Đất – Wikipedia tiếng Việt
Cấu tạo bên trong Trái Đất[sửa|sửa mã nguồn]
Các khu vực của lớp vỏ Trái Đất [nơi lớp vỏ mới được tạo ra] được gọi là ranh giới phân kỳ “, còn khu vực vỏ bị mất đi hay bị húy chìm vào lòng Trái Đất gọi là ]]ranh giới hội tụ]] và những nơi mà các mảng trượt qua nhau gọi là ranh giới chuyển dạng, tại ranh giới chuyển dạng này không có vật liệu thạch quyển mới nào được tạo ra hoặc phá hủy[12][14][16] Động đất là kết quả của sự di chuyển của các mảng thạch quyển, và chúng thường xảy ra gần các ranh giới hội tụ, nơi các phần của lớp vỏ bị ép vào Trái Đất như một phần của sự hút chìm..[17]
Núi lửa tác dụng hầu hết từ sự tan chảy của vật chất vỏ chìm. Vật chất vỏ bị ép vào thiên thạch tan chảy, , và một phần vật chất nóng chảy trở nên đủ nhẹ để nổi lên mặt phẳng — và sinh ra núi lửa. [ 12 ] [ 17 ]
Bầu khí quyển của Trái Đất[sửa|sửa mã nguồn]
Tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng trung lưu, tầng ngoài khí quyển, và tầng ngoài thiên hà là năm lớp tạo nên bầu khí quyển của Trái Đất. 75 % khí trong khí quyển nằm trong tầng đối lưu [ lớp nằm gần bề mặt Trái Đất nhất ]. Nhìn chung, bầu khí quyển được tạo thành từ khoảng chừng 78,0 % nitơ, 20,9 % oxy, and 0,92 % argon. Ngoài nitơ, oxy và argon còn có một lượng nhỏ những loại khí khác gồm có CO2 và hơi nước. [ 18 ] Hơi nước và CO2 được cho phép khí quyển Trái Đất bắt và giữ nguồn năng lượng của Mặt Trời trải qua một hiện tượng kỳ lạ gọi là hiệu ứng nhà kính. [ 19 ] Điều này được cho phép bề mặt Trái Đất đủ ấm để có nước và tương hỗ sự sống. Ngoài việc tàng trữ nhiệt, bầu khí quyển còn bảo vệ những sinh vật sống bằng cách che chắn bề mặt Trái Đất khỏi những tia ngoài hành tinh — thường được cho là không đúng chuẩn và bị làm chệch hướng bởi từ trường. [ 20 ] Trường từ trường — được tạo ra bởi những hoạt động bên trong của lõi, tạo ra từ quyển bảo vệ bầu khí quyển của Trái Đất khỏi gió mặt trời. [ 21 ] Vì Trái Đất đã 4,5 tỉ tuổi, [ 22 ] nó đáng lẽ đã mất hết bầu khí quyển nếu không có từ trường bảo vệ .
Từ trường Trái Đất[sửa|sửa mã nguồn]
Nam châm điện là nam châm hút được tạo ra bởi một dòng điện. [ 23 ] Lõi trong của Trái Đất là một khối sắt đặc, được bao quanh bởi lõi ngoài là một dòng chất lỏng đối lưu ; [ 24 ] Do đó, hoàn toàn có thể nói, Trái Đất là một nam châm hút điện. Chuyển động của sự đối lưu chất lỏng duy trì từ trường của Trái Đất .. [ 24 ] [ 25 ]
Phương pháp luận[sửa|sửa mã nguồn]
Phương pháp luận khác nhau tùy thuộc vào bản chất của các đối tượng được nghiên cứu. Các nghiên cứu thường rơi vào một trong ba loại: quan sát, thực nghiệm hoặc lý thuyết. Các nhà khoa học Trái Đất thường tiến hành phân tích máy tính tinh vi hoặc ghé thăm một địa điểm thú vị để nghiên cứu các hiện tượng Trái Đất [ví dụ: Nam Cực hoặc chuỗi đảo điểm nóng [địa chất]].
Xem thêm: Trường Chinh – Wikipedia tiếng Việt
Một lý tưởng nền tảng trong khoa học Trái Đất là khái niệm về chủ nghĩa đồng nhất, khẳng địng rằng ” các đặc điểm địa chất cổ đại được giải thích bằng cách hiểu các quá trình hoạt động dễ dàng quan sát.”[cần dẫn nguồn] Nói cách khác, bất kỳ quá trình địa chất nào đang hoạt động hiện nay đều hoạt động những cách tương tự trong suốt thời gian địa chất. Điều này cho phép những người nghiên cứu lịch sử Trái Đất áp dụng kiến thức về cách các quá trình Trái Đất hoạt động trong hiện tại để hiểu rõ hơn về cách hành tinh này tiến hoá và thay đổi qua lịch sử lâu dài.
Các quyển của Trái Đất[sửa|sửa mã nguồn]
Khoa học Trái Đất thường chia thành bốn khoanh vùng phạm vi, thạch quyển, thủy quyển, khí quyển, và sinh quyển ; [ 26 ] chúng tương ứng với Đá [ địa chất ], nước, không khí và sự sống. Nó cũng gồm có một số ít băng quyển [ tương ứng với băng ] như thể một phần riêng không liên quan gì đến nhau của thủy quyển và tầng sinh quyển [ tương ứng với đất ] như một khu vực hoạt động giải trí tích cực và xen kẽ .
Các quyển Trái Đất[sửa|sửa mã nguồn]
– Phần chứa khí của Trái Đất [hay khí quyển].Tuy nhiên, có một loạt những tác động ảnh hưởng tương hỗ giữa những nghành này. Rất nhiều những nghành nghề dịch vụ văn minh có cách tiếp cận đa ngành và do đó không tương thích với sơ đồ này .
Các nghành nghề dịch vụ đa ngành[sửa|sửa mã nguồn]
- Sinh địa hóa học theo dõi chu trình của các nguyên tố trong các quyển chịu tác động bởi các quá trình sinh học và địa chất học, đặc biệt sự phân bổ và chuyển động giữa các nguồn dự trữ.
- Cổ đại dương học và cổ khí hậu học sử dụng các thuộc tính của các trầm tích, lõi băng hay các tài liệu sinh học để suy đoán trạng thái quá khứ của các đại dương, khí quyển hay khí hậu.
Ngoài ra, những chuyên ngành văn minh khác được biết chung như là Khoa học mạng lưới hệ thống Trái Đất tiếp cận tới hàng loạt Trái Đất như thể một mạng lưới hệ thống theo đúng nghĩa của nó, mà nó tiến hóa như là tác dụng của những ảnh hưởng tác động tích cực và xấu đi giữa những mạng lưới hệ thống hợp thành :
- Khí tượng học mô tả, giải thích và dự báo thời tiết trên cơ sở tác động tương hỗ chủ yếu giữa đại dương và khí quyển.
- Khí hậu học mô tả và giải thích khí hậu theo thuật ngữ của sự tương tác giữa các quyển như đá quyển, thủy quyển, khí quyển, băng quyển và sinh quyển.
- Các học thuyết Gaia giải thích các biến đổi của hệ thống Trái Đất theo thuật ngữ của các tác động của sinh quyển.
Giống như những nhà khoa học khác, những nhà khoa học về Trái Đất sử dụng những chiêu thức khoa học : nỗ lực đưa ra công thức cho những giả thuyết sau khi quan sát và thu thập dữ liệu về những yếu tố tự nhiên và sau đó kiểm tra những giả thuyết này. Trong khoa học về Trái Đất, tài liệu thường thì đóng một vai trò cực kỳ quan trọng trong việc kiểm tra và chứng tỏ những giả thuyết. Việc tiếp cận mạng lưới hệ thống, bằng cách sử dụng tổng hợp của những quy mô máy tính cũng như kiểm tra giả thuyết bởi những tài liệu vệ tinh hay tài liệu của những tàu khoa học, đã tăng thêm năng lực để những nhà khoa học hoàn toàn có thể lý giải những đổi khác trong quá khứ và trong tương lai hoàn toàn có thể xảy ra của mạng lưới hệ thống Trái Đất .