Mề đay là một dạng phát ban dị ứng. Các dị nguyên sẽ kích thích tế bào miễn dịch trong cơ thể phóng thích các hoạt chất trung gian như histamine, bradykinin… Đây là các chất hoạt hóa thành mạch dẫn đến phù nề trong da do giãn mạch máu.
Dị ứng nguyên sẽ chia thành hai nhóm:
- Yếu tố bên trong: Do di truyền, cơ địa có gen dị ứng có thể đi kèm các bệnh lí cơ địa như viêm da cơ địa, hen, viêm mũi dị ứng…
- Yếu tố bên ngoài: Do sử dụng thuốc, dị ứng thức ăn [sữa, hải sản, bò…], dị ứng nguyên có trong không khí [phấn hoa, mạt nhà, hóa chất, khói bụi…]; nhiệt độ [nóng, lạnh]; áp lực, ánh nắng, hoạt động gắng sức…
2. Biểu hiện của mề đay thế nào?
Đột ngột xuất hiện các sẩn phù ranh giới rõ, kích thước 1-8 cm màu đỏ hoặc màu trắng với vành đỏ xung quanh, hình tròn, ovan hoặc đa cung, ngứa nhiều. Các sẩn phù thường lan rộng thành những mảng lớn. Thời gian tồn tại ngắn, thường dưới 24 giờ.
Mề đay đột ngột xuất hiện với các sẩn phù, ngứa...
Ngoài ra còn kèm theo các triệu chứng: Ngứa; sưng nề mí mắt, môi, lưỡi, đầu chi và các vị trí khác do phù nề dưới da ở các phản ứng dị ứng nặng.
Nếu mề đay cấp sẽ khởi phát và kéo dài trong vòng 6 tuần sẽ khỏi. Nếu kéo dài trên 6 tuần là mề đay mạn tính
3. Điều trị mề đay thế nào?
Mề đay là một bệnh lý dị ứng do đó việc điều trị chính sẽ là dùng các loại thuốc kháng dị ứng, thuốc ức chế miễn dịch để làm giảm các phản ứng mạnh của hệ miễn dịch dị ứng. Việc dùng thuốc như thế nào phải dựa trên từng bệnh nhân cụ thể mà bác sĩ sẽ kê toa.
Ngoài ra, nếu trường hợp có thể xác định được yếu tố làm khởi phát đợt mề đay cấp thì việc hạn chế tiếp xúc cũng được xem là các biện pháp điều trị không dùng thuốc.
Các trường hợp mề đay mãn tính cần tầm soát một số bệnh lý tiềm ẩn. Điển hình như nhiễm giun sán, suy giảm chức năng gan, nhiễm trùng mãn tính, nhiễm vi khuẩn Hp hay các vấn đề về tuyến giáp. Giải quyết các vấn đề này sẽ giúp mức độ mề đay giảm xuống.
3.1 Điều trị mề đay bằng thuốc
Thuốc kháng histamin: Các thuốc kháng histamin thế hệ 1 có tác dụng giúp giảm các triệu chứng dị ứng ngứa nhanh, nhưng tác dụng phụ có thể gặp là buồn ngủ, khô miệng, tim đập nhanh, nhìn mờ, rối loạn tiết niệu… Ngoài ra thuốc còn có thể tương tác với một số thuốc khác làm tăng hoặc giảm tác dụng chính của thuốc. Do đó thuốc hiện nay ít được chỉ định hơn.
Các thuốc kháng histamin thế hệ 2 như: Cetirizine, levocetirizine, desloratadine, fexofenadine, loratadine khắc phục được tác dụng phụ gây gây buồn ngủ, nên được chỉ định nhiều hơn.
Kháng histamin được chỉ định khá phổ biến đối với các triệu chứng của dị ứng. Tuy nhiên đây chỉ là thuốc điều trị triệu chứng chứ không phải thuốc điều trị căn nguyên gây ra dị ứng. Do đó người bệnh cần tuân theo chỉ định của bác sĩ. Khi triệu chứng của dị ứng đã hết thì cần dừng thuốc, tránh lạm dụng.
Corticoid toàn thân: Corticoid toàn thân dạng uống hoặc tiêm chỉ nên dùng khi tình trạng dị ứng nổi mề đay cấp, nặng, có phù thanh quản gây khó thở.
Thuốc cũng có thể được dùng trong một số trường hợp mề đay do viêm mạch; mày đay mạn tính không đáp ứng với các thuốc kháng histamin thông thường.
Corticoid toàn thân có chỉ định chặt chẽ, do đó bệnh nhân không tự ý mua sử dụng mà cần có chỉ định và hướng dẫn dùng của bác sĩ.
Ngoài ra, đối với những bệnh nhân bị mề đay nặng, kháng trị với các biện pháp dùng thuốc thông thường, có thể được chỉ định dùng thuốc ức chế miễn dịch.
3.2 Một số cách điều trị mề đay tại nhà
Bên cạnh việc dùng thuốc, người bệnh có thể áp dụng một số hướng dẫn sau tại nhà để khắc phục triệu chứng bệnh mề đay:
- Chườm lạnh: Bạn có thể làm mát tạm thời vùng da bị nổi mề đay bằng khăn lạnh, túi chườm hay đá lạnh. Nhiệt độ lạnh có thể làm giảm kích ứng da. Đồng thời ức chế tạm thời cảm giác ngứa ngáy, sưng đau. Người bệnh sử dụng túi chườm chuyên dụng hoặc lấy một khăn vải mỏng bọc đá viên lại rồi áp vào vùng da bị tổn thương. Lưu ý chỉ nên chườm khoảng 15-20 giây rồi lấy túi chườm ra sau đó lặp đi lặp lại hành động này trong khoảng 10-15 phút để tránh làm da bỏng lạnh.
Chú ý nếu bạn nổi mề đay do lạnh thì bạn có thể thay đổi bằng phương pháp chườm ấm.
- Sử dụng nha đam: Nha đam cũng là nguyên liệu quen thuộc có thể dùng làm dịu da và giảm ngứa. Bạn có thể dùng gel nha đam để thoa lên vùng da nổi mề đay trong 10-15 phút. Lưu ý nên dùng loại gel nha đam đã qua sản xuất thay vì dạng tự nhiên để hạn chế dị ứng.
- Mặc quần áo rộng, thoáng mát thoải mái, tránh các loại sợi len, sợi vải kích thích da.
- Hạn chế cào gãi, hoạt động cào gãi làm kích thích tăng sản xuất histamine tại chỗ và bạn sẽ còn ngứa hơn
- Tắm rửa bằng sữa tắm dịu nhẹ
- Lối sống lành mạnh và sinh hoạt điều độ.
Mề đay là bệnh lý hiếm khi gây nguy hiểm đến tính mạng, trừ các trường hợp rất nặng mà chủ yếu ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống do đó hãy bình tĩnh đương đầu.
Mời độc giả xem thêm video:
Đại dịch Covid-19: Bùng lên những con "sâu rượu" ở Vương quốc Anh | SKĐS
BS.Huỳnh Thị Như Mỹ
Mày đay [còn gọi là bệnh mề đay] là bệnh dị ứng thường gặp, phổ biến ở mọi lứa tuổi, giới tính. Bệnh mề đay không phải là bệnh truyền nhiễm nhưng hay tái phát, gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe và sinh hoạt hằng ngày của bệnh nhân.
Mày đay là tình trạng phản ứng của các mao mạch dưới da, niêm mạc trước các tác nhân gây dị ứng bên trong hoặc bên ngoài cơ thể, gây nên hiện tượng phù tại chỗ, làm da bị phồng lên, kèm theo triệu chứng ngứa ngáy khó chịu. Tình trạng nổi mề đay có thể xuất hiện tại một vùng da, niêm mạc trên cơ thể hoặc xuất hiện cùng lúc ở nhiều khu vực khác nhau.
Mề đay có thể là dạng cấp tính [kéo dài không quá 6 tuần] hoặc mạn tính [kéo dài trên 6 tuần]. Có nhiều nguyên nhân gây bệnh mề đay như dị ứng thời tiết, tiếp xúc với môi trường lạnh, dị ứng với hóa mỹ phẩm, côn trùng cắn, dị ứng phấn hoa, mệt mỏi, stress,... Trên cùng một bệnh nhân, đôi khi có nhiều yếu tố kết hợp gây mày đay.
Khi tiếp xúc với các dị nguyên, cơ thể bệnh nhân sẽ hình thành một chất gọi là histamin. Chất này làm cho người bệnh bị ngứa và rất khó chịu, liên tục có phản ứng gãi, làm da bị trầy xước, dễ nhiễm trùng và để lại sẹo, vết thâm, ảnh hưởng tới tính thẩm mỹ cũng như sinh hoạt hằng ngày.
Thậm chí, người bệnh mày đay còn có thể xuất hiện các triệu chứng khác như sưng mạch ở khí quản, vùng họng dẫn tới khó thở, thở gấp, thậm chí nghẹt thở. Mày đay có thể xuất hiện ở đường tiêu hóa, gây đau quặn bụng, nôn ói, tiêu chảy. Khi mề đay xảy ra ở tổ chức não, dễ gây phù nề não, rất nguy hiểm. Bệnh cũng có thể gây giãn mạch nhanh, đột ngột làm tụt huyết áp, gây choáng váng. Trong những trường hợp đặc biệt, nếu không được cấp cứu kịp thời, có thể tính mạng bệnh nhân sẽ bị đe dọa. Một số trường hợp sử dụng thuốc đã bị sốc phản vệ và tử vong.
Đặc biệt, bệnh mày đay thường rất khó phát hiện nguyên nhân dù đôi khi người bệnh đã thực hiện đầy đủ các xét nghiệm cần thiết. Vì vậy, việc điều trị bệnh mề đay gặp rất nhiều khó khăn và thường không thể triệt tiêu hoàn toàn căn nguyên gây nổi mề đay, sẩn ngứa.
Theo các bác sĩ, mày đay không phải là bệnh truyền nhiễm. Nổi mề đay có thể tái phát nhiều lần ở các bệnh nhân nhưng không thể lây từ người này sang người khác. Trường hợp nhiều người trong gia đình cùng mắc bệnh có thể do vấn đề di truyền khiến cơ thể nhạy cảm hơn với các yếu tố gây dị ứng hoặc cùng sống trong một môi trường có các yếu tố gây dị ứng,...
Mề đay có tự hết không? Mề đay bao lâu thì khỏi? Trả lời cho câu hỏi này, theo các bác sĩ, mề đay cấp tính có thể mất dần theo thời gian và khỏi hoàn toàn trong một vài ngày [kéo dài không quá 6 tuần]. Tuy nhiên, nếu là bệnh mày đay mãn tính thì rất lâu khỏi, có thể gây ảnh hưởng tới các cơ quan như cơ bắp, phổi và đường tiêu hóa. Vì vậy, nếu cảm thấy khó chịu, ngứa ngáy hoặc đau nhức, khó thở,... bệnh nhân nên sớm điều trị dị ứng, nổi mề đay để đẩy nhanh quá trình chữa lành bệnh.
Để chữa khỏi bệnh mày đay, người bệnh cần loại bỏ các nguyên nhân gây kích ứng, mẩn ngứa. Bên cạnh đó, bệnh nhân cần sử dụng thuốc kháng histamin, corticosteroid hay các loại thuốc điều trị được chỉ định bởi bác sĩ chuyên khoa.
Riêng các trường hợp bị nổi mề đay do di truyền thì khả năng tự khỏi rất thấp. Đặc biệt, nổi mề đay do di truyền thường tái phát nhiều lần dù bệnh nhân đã áp dụng các phương pháp điều trị khác nhau. Đối với các trường hợp này, các phương pháp điều trị chỉ là giải pháp tạm thời để giảm bớt ngứa ngáy, khó chịu cho bệnh nhân.
Bệnh mề đay có nguyên nhân phức tạp nên nếu tìm ra được nguyên nhân và loại trừ chúng thì sẽ giảm nguy cơ tái phát bệnh. Cách phòng ngừa bệnh như sau:
- Người có cơ địa dị ứng với các chất trong phấn rôm, xà bông tắm, hải sản,... không nên tiếp xúc với các yếu tố gây dị ứng nữa;
- Người bị nổi mề đay do lạnh cần giữ ấm khi thời tiết chuyển mùa từ nóng sang lạnh. Nếu bị dị ứng thời tiết, bệnh nhân nên tránh tiếp xúc với phấn hoa, bụi bẩn và vệ sinh môi trường sống sạch sẽ;
- Người bị nổi mề đay do hóa mỹ phẩm, chất tẩy rửa,... không nên sử dụng hoặc dùng găng tay có độ dày thích hợp khi tiếp xúc với các tác nhân này;
- Tránh mặc quần áo làm từ những loại vải dễ gây kích ứng da như len, bố, da lộn,... Đồng thời, không mặc đồ quá chật để tránh tình trạng quần áo cọ xát vào da gây kích ứng tại chỗ;
- Giữ vệ sinh cơ thể sạch sẽ, hạn chế sự xâm nhập của các loại ký sinh trùng như chấy rận, bọ chét, mạt nhà,...
- Hạn chế sinh hoạt trong các môi trường có độ ẩm không khí thấp vì dễ khiến da khô, kích ứng, tái phát bệnh da dị ứng theo mùa;
- Người bị nổi mề đay sau khi sử dụng các loại thuốc điều trị như thuốc kháng sinh, thuốc an thần, thuốc đau nhức xương khớp,... nên hỏi ý kiến bác sĩ để được tư vấn thay đổi loại thuốc, tránh nguy cơ dị ứng, mẩn ngứa sau này;
- Thường xuyên vận động, tập thể dục thể thao để tăng cường tuần hoàn máu, tăng sức đề kháng cho cơ thể, giảm nguy cơ mắc bệnh;
- Giữ tinh thần thoải mái, ngủ đủ giấc nếu nguyên nhân nổi mề đay là do stress;
- Bổ sung thêm các thực phẩm giải nhiệt như đậu phụ, bí đao, củ cải, mướp đắng,... và các loại nước ép cà rốt, cam, mật ong, bưởi,...;
- Khi bị nổi mề đay lần đầu, nên đi khám bác sĩ chuyên khoa da liễu để được chẩn đoán, có phương hướng điều trị kịp thời, hiệu quả, loại trừ nguyên nhân để tránh tái phát.
Tuy bệnh mày đay không lây, hầu như không đe dọa tới tính mạng nhưng nó có ảnh hưởng nghiêm trọng tới chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Vì vậy, nếu phát hiện có những dấu hiệu mắc bệnh như làn da nổi mẩn màu đỏ, hồng, ngứa ngáy khó chịu,... người bệnh nên sớm đi khám tại các bệnh viện uy tín về chuyên môn da liễu.
Khoa Da Liễu - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Times City là địa chỉ chẩn đoán, điều trị mày đay, mẩn ngứa uy tín dành cho các khách hàng. Đến với Vinmec Times City, quý khách sẽ được đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm khám và tư vấn trực tiếp, chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây bệnh, đề xuất phương án điều trị tích cực, hiệu quả, tránh các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Quý khách cần tư vấn, hỗ trợ về việc điều trị bệnh mày đay cũng như các bệnh da liễu khác tại Vinmec Times City vui lòng liên hệ HOTLINE 0243 9743 556, hoặc đăng ký khám trực tuyến TẠI ĐÂY.
XEM THÊM:
Bài viết này được viết cho người đọc tại Hà Nội.