Con tằm sắn làm như thế nào

Một cánh đồng trồng sắn ở huyện Bá Thước. Cây sắn được trồng nhiều ở các huyện miền núi Thanh Hóa như Cẩm Thủy, Bá Thước, Thạch Thành..., chủ yếu lấy củ chế biến tinh bột làm mì tôm hay thức ăn gia súc. Từ tháng 3 đến 9, lá sắn được nông dân tận dụng nuôi tằm.

Ông Lương Văn Tuân, Phó thôn Hồng Sơn, thị trấn Cành Nàng, huyện Bá Thước, cho hay trong thôn có gần 30 hộ nuôi tằm sắn, tính cả huyện thì có đến hàng nghìn hộ làm nghề này. "Nghề nuôi tằm giúp bà con có khoản thu nhập ổn định vì không mất tiền mua thức ăn, quy trình nuôi lại đơn giản và giống ngắn ngày", ông Tuân nói.

Gia đình chị Phạm Thị Hồng, ở phố Hồng Sơn, thị trấn Cành Nàng, là một trong số hộ nuôi nhiều tằm lá sắn nhất địa phương. Trồng 2 ha cây sắn, chủ yếu lấy củ bán cho nhà máy vào cuối năm, khi cây sắn ở giai đoạn phát triển lá vào mùa hè, chị Hồng tận dụng lấy lá nuôi tằm.

Mỗi ngày, chị Hồng cùng chồng lên khu vườn trước nhà bẻ lá sắn về làm thức ăn cho đàn tằm đang thì ăn rộ.

Chị Hồng cho biết nghề nuôi tằm có từ lâu đời nhưng trước kia chủ yếu nuôi lấy thực phẩm cho gia đình. Khoảng ba năm nay, do nhu cầu thị trường lớn nên người dân Bá Thước mở rộng nuôi đại trà, bán thương phẩm.

"Nuôi loài tằm này không mất tiền mua thức ăn, đầu tư cũng không đáng kể...", chị Hồng nói và cho hay mỗi năm gia đình nuôi gần 20 lứa, mỗi lứa kéo dài 15-18 ngày, thu nhập 50-70 triệu đồng.

Giống tằm sắn được lấy từ cơ sở nhân giống ở Phú Thọ với giá 500.000-800.000 đồng mỗi lạng trứng, lúc cao điểm có thể đến một triệu đồng. Người nuôi sau đó đem ủ trong những chiếc khay nhỏ, 3-4 ngày sau tằm con sẽ nở. Vừa nở ra, tằm nhỏ đã biết ăn và lớn rất nhanh.

Anh Nguyễn Văn Thơ (35 tuổi, ở thị trấn Cành Nàng) đang chăm sóc nong tằm mới nở gần một tuần trước. "Thức ăn cho lũ tằm mới nở thường phải chọn những lá sắn non hoặc bánh tẻ, lá già quá tằm khó ăn và chậm lớn", anh Thơ chia sẻ kinh nghiệm.

Thời điểm chính vụ khoảng giữa tháng 8, gia đình anh Thơ tận dụng cả sàn nhà cấp 4 và khu bếp để nuôi tằm. Người nuôi thường trải những tấm bạt xuống nền nhà để phân tằm không bám xuống gây mất vệ sinh.

Chu kỳ một lứa tằm thương phẩm thường kéo dài 15-18 ngày nên cứ hết một lứa, người nuôi mới phải dọn vệ sinh, khử khuẩn một lần.

"Nuôi tằm sắn không cần kỹ thuật cầu kỳ, chủ yếu cho ăn đầy đủ thì chúng sẽ lớn đều...", bà Nguyễn Thị Như, 65 tuổi, cho hay.

Theo bà Như, tằm sắn cũng thi thoảng bị bệnh, có thời điểm mất trắng nhưng tỷ lệ không nhiều. Tằm thường mắc bệnh nấm hoặc gặp thời tiết quá nắng nóng sẽ chết nên người nuôi có kinh nghiệm thường chọn vị trí thoáng mát, trời nóng phải bật quạt lấy gió cho đàn tằm.

Tằm sắn thường ăn rộ vào khoảng ngày thứ 12 sau khi nở và kéo dài đến lúc chín. Đây là thời điểm người nuôi vất vả nhất. Để nuôi gần một lạng trứng giống, lúc này chị Hồng phải huy động hai nhân lực lấy lá suốt ngày cho tằm ăn. "Lá sắn phải lấy lúc khô ráo, nếu có nước tằm ăn vào sẽ nhiễm lạnh và chết", chị Hồng cho biết thêm.

Hai đứa trẻ ở thị trấn Cành Nàng tranh thủ những ngày hè chưa tới trường giúp bố mẹ thu hoạch tằm chín.

Tằm chín sẽ có thương lái đến tận nhà thu mua, sau đó mang đi các thành phố lớn như Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hoá... bán cho các nhà hàng. Giá tằm hiện dao động 70.000-80.000 đồng/kg.

Theo người dân, hai năm trước do ảnh hưởng dịch Covid-19 khiến giá tằm xuống thấp, nhưng năm nay giá cả đã ổn định, có thời điểm đầu vụ lên đến 120.000 đồng/kg vẫn không có hàng xuất bán.

Tằm sắn là loại côn trùng giàu đạm, chất béo và chứa nhiều vitamin (A, B1, B2, PP, C), khoáng chất (nhất là canxi và photpho). Theo đông y, tằm chín vị mặn, bùi béo, thơm ngậy, tính ấm, được dùng làm thuốc bổ thần kinh, dành cho người ăn ngủ kém, trẻ em chậm lớn, phụ nữ sau khi đẻ ít sữa, cơ thể suy nhược...

Tằm sắn chủ yếu được chế biến rang, ăn kèm với lá mơ, lá lốt hoặc lá sung.

Lê Hoàng